Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2000
DiŞHEKiMLiĞiNDE KULLANILAN BANYO SOLÜSYONLARININ
MiKROBiYOLOJiK OLARAK iNCELENMESi
Dr. Rüştü GEDiK * ÖZET
Bu çalışmada dişhekimliğinde otomatikbanyo cihazlarında kullanılan banyo solüsyonları bakteriyolojik yönden araştırmayı amaçladık.
C. Ü. Dişhekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji B.D.
'da film banyosu işlemlerinde kullanılan film banyo solüs-yonlarında mikroorganizmaların yaşaması için elverişli bir orta-mın olup olmadığını araştırmak amacıyla Tıp Fakültesi Mikrobi-yoloji Laboratuvarı ile ortak yapılan bu çalışmada tüm enfeksiyon kontrol tedbirleri alındı. Yeni hazırlanmış banyo solüsyonIarından 10 cc'lik enjektörle 2 gün arayla örnekler alındı ve banyo solüsyonları 3. haftasında yenilendi. Bu işlemler 3 defa tekrarlandı AB, 96, 120, 144 ve 192 saatlik banyo solüsyon ör-nek/eri bakteriyolojik tetkiklere tabi tutuldu. Yapılan tetkikler so-nucu bakteri üremesi gözlenmedi.
Anahtar kelimeler: Bakteriyel kontaminasyon, banyo so
lüsyonlan.
Doç.Dr. M. Zahir BAKICI**
SUMMARY
This study was carried out in C. U. Faculty of dentistry, Oral diagnosis and Radiology department and Faculty of Medicine Laboratuary of Microbiology. The aim of this study is to in-vestigate the microbiologic value of the processing solutions which used in denstistry. To establishing the microbiological in-vestigation of samples taken with 2 days interval from newly.prepared processing solutions (These process. repeatea three times), the sample of 4B,96, 120, 144 and 192 hours so-loution were accomplished. The bacteriologic investigation of the samples revealed that there is no any bacterial growth were observed.
Key Words:Bacterial contamination, processing solution.
GiRiŞ
Günümüzde enfeksiyon kontrolü dişhekimli-ğinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu kontrol rad-yografik çalışma alanları ve film banyo odalarını da kapsamaktadır. Işınlama düğmesinde, oda girişinde,duvarlarda ve hatta otomatik banyo
solüsyonlarında kontaminasyon gözlenmiştir.1,10
Dişhekimliğinde enfeksiyonla ilgili olarak ya-pılan çalışmalarda, dişhekimlerinin hastalarından; hepatit B, tüberküloz, herpes ve AIDS gibi bulaşıcı ve tehlikeli enfeksiyon hastalıkları aldıkları bilin-mektedir.4,7
Hekim, yardımcı personel ve hastaların sağ-lıklarını olumsuz yönde etkileyecek durumlardan biri de hasta ağzında uygulanan filmlerin banyosu esna-sında banyo solüsyonlarına mikroorganizmaların
bulaşmasıdır.1,6,7,8 Değişik patojen
mikroor-ganizmaları taşıyan ağız ortamında çalışan diş he-kimlerinin ve röntgen teknisyenlerinin hastalarda oluşabilecek çapraz enfeksiyonu engelleyebilmek amacıyla asepsi ve antisepsi kurallarına uymaları gerekmesinin yanı sıra banyo solüsyonlarının gü-venilirliğini de sağlamaları gerektiği
bildirilmekte-dir.1,7,9,14
Birçok yazar ve araştırmacı enfeksiyon kontrolü ve kontaminasyon hakkında geniş bilgiler aktarmışlardır. Ancak dental radyografi alanında enfeksiyon kontrolü ve kontaminasyon hakkında pek az çalışma gözlenmiştir.1,14,23
*C,ü, Dişhekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi **C.Ü. Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi
GEREÇ ve YÖNTEM
Birinci (I.) ve ikinci (II.) banyonun hazırlan-masından 48,96, 120, 144 ve 192 saat sonra en-jektörlerle alınan örnekler steril santrifüj tüplerine aktarılarak 3000 RPM'de10 dakika santrifüj edildi. Çöküntüden Bacted Aerobic sıvı besi yerlerine ekimler yapıldı. Bu vasatlarda 24-96 saat tutulduk-tan sonra hem gram boyası hem de Braın Hearth infusion agar (BHlA) ve Eosin Methylen Blue Agar (EMBA) içeren plakalara pasajlar alındı. Hem gram boyanmış preparatlarda bakteri görülmedi hem de plaklarda üreme saptanmadı.
BULGULAR
Yaptığımız bu çalışmada I. ve II. banyo so-lüsyonlarında 48, 96, 120, 144 ve 192 saat sonra mikroorganizmaların bulaşması incelendiğinde, her iki banyoda da üreme gözlenmedi (Tabl01).
Tablo 1: Banyo solüsyonlarının bakteri bulaşması yönünden incelenmesi
48. Saat 96. Saat 120. Saat 1#. Saat 192. Saat
Banyo I. B0 B0 B0 B0 B0
Banyo II. B0 B0 B0 B0
B : Bakteri üremedi
C.ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜlTESi DERGiSi2000 TARTIŞMA
Kullanılan I ve II. banyo solüsyonlarının kim-yasal özellikleri incelendiğinde; I. banyoda bulunan hidrokinon, fenol ve II. Banyoda koruyucu olarak kullanılan Sodyum sülfür gibi bazı maddelerin
anti-bakteriyel özelliğe sahip oldukları bilinmektedir.19,22
Literatürde dental radyoloji alanında enfeksi-yon kontrolü ve kontaminasenfeksi-yon hakkında pek az çalışma yapılmıştır.1,19,23 .
Bachman ve arkadaşları6 klinik çalışmaların
az ve yoğun olduğu saatlerde, karanlık oda ve banyo solüsyonu üzerinde 5 tip mikroorganizmanın etkisini araştırmışlar, sonuçta banyo solüsyonunun bakteri üzerinde belirgin etkisi olduğunu ancak kontaminasyon potansiyelinin aynı kaldığını belirtmişlerdir. Buna benzer bir çalışma Stanczyk
ve arkadaşları8 tarafından yapılmış ve kasıtlı olarak
yapılan banyo kontaminasyonunun 48 saat devam ettiği görülmüştür.
Bajuscak ve arkadaşları 1 ise değişik filmler
arasındaki kontaminasyon kabiliyetini incelemişler ve plastik kaplı filmlerin karton kaplı filmlere oranla mikroorganizmayı daha az geçirdiğini açıklamışlar- . dır.
CİLT: 3, SAYI: 1 olarak banyo solüsyonları na bulaştırılan mikroor-ganizmaların üremesi diş hekimlerinin ve yardımcı personelin film banyosu esnasında çapraz buIaş-maya karşı daha dikkatli davranmaları gerektiğini
göstermektedir. 7
KAYNAKLAR
1. Bajuscak RE, Hall EH, Giambarresi LI, Weaver T.: Bac-terial contamination of dental radiographic film. Oral Surg Oral Med Oral Pathol; 76: 661-663,1993.
2. American Dental Association, Commission on Dental Accreditation. Accreditation Standards for dental Education Programs. Apporoved December 1985. Effective Jan 1, 1988. Chicago: American dental Association Standard 6.2.4, p.22.
3. Cottone JA.: Infection control in dentistry. In: Mitchell EW, Corbin SB, eds. Proceedingis, national conference on infection control in dentistry. Atlanta: Tecnical lnformation Services, Centers for Disease Control, '36-46, 1986.
4. American Dental Asociation. Infection control procedures and producs: cautions and common sense. J Am Dent Asso~ 117:295-301, 1988.
5. Amircan Dental Assocation, Council on Dental Materials, Instruments and Eqipment, Council on Dental Practice, 116: 241-8,1988.
6. Bachman CE, White JM, Goodis HE and Rosenquist JW.:Bacterial adherence and contamination during radiographic processing.Oral Surg Oral Med Oral Pathol 70(5): 669-673, 1990.
7. Karakumer K, Özen T, Baysallar M, Üstün ST.: Dişhe-kimliğinde kullanılan banyo solüsyonlarında mikrobiyal buIaş-manın araştırılması. A.Ü. Dişhek. Fak. 21-31,224-232,1994.
8. Stanczyk DA, Paunovich ED, Broome JC, Fatone MA.: Microbiologic contamination during dental radiographic film pro-cessing. Oral Surg Oral Med Oral Pathol; 76:112-9, 1993.
9. Molinari JA, York J.: Croos contamination visualization. J Calif dent Assoc; 15: 12-6, 1987.
10. White SC, Glaze S.: Interpatient microbiological cross-contamination after dental radiographic examination. J Am Dent Assoc; 96:801-4, 1978.
11. Greenlee JS.: Review of currently recommended aseptic procedures. Dent Hyg;58:74-7, 1984.
12. Ash JL, La Tumo SAL, Coreoran JF.: The use of a se-aled bag for radiographic film toavoid cross-contamination. J En-dodont; 10:512-4 1984. .
13. Council on Dental Materials, Instruments, and Efuipment Recommendations for radiographic darkrooms and darkroom practices. J Am Dent Assoc; 104: 886-7, 1982.
14. Sampson E, Dhuru VB.: Infection control in North American dental schools. J Dent Educ; 47: 329-35,1983.
15. Corbin SB. Scarlett MI, Mitchell EW.: Progress in in-fection control in dental education. J Dent Educ; 52:192-7, 1988.
16. Cottone JA, Molinari JA.: Selection for dental pratice of chemical disinfectants andseterilants for hepatitis and AIDS. Aust DentJ; 32: 368-74,1987.
17. Underhill TE, Terezhalmy GT, Cottone JA.: Prevention of cross-infections in the dental enviroment. Compend Countin Educ Dent;7:260-8, 1986. .
18. Katz JA, Cottone JA, Hardman PK.: et a. Infection control in dental school radiology. J Dent Educ; 53:222-5,1989.
19. Kandemir S, Özinel MA.: ikinci banyo solüsyonlarının bakteriyolojik kirlilik yönünden incelenmesi. Ege Dişhekimliği
Fakültesi Dergisi; 16: 219-221, 1995.
20. Goaz PW, White SC.: Oral r,adiology pirinciples and in terpretation. Mosby Company Second edition. Taronto; p: 124 141,1987.
21. Bilgehan H.: Temel mikroqiyoloji ve bağışıklık bilimi. Doğruluk Matbaacılık ve Tic.KoI.Şti.lzmir.; s., 200,1987.
22. Bilgehan H.: Klinik mikrobiyoloji. Ozel bakterioloji ve pakteri enfeksiyonlar. Doruk Matbaacılık San. Ve Tic. Ltd. Şti. İzmir, s: 140,207,265, 1992.
23. Ciola B.: A readily aadaptable, cost-effective method of infection control far dental radiography. J Am Dent Assoc; ,
117:349,1988.
11
Kandemir ve arkadaşları,19 II. Banyo
solüs-yonundan örnekler almışlar ve bunların mikrobiyo-lojik tetkikleri sonucunda bizim çalışmamızdaki gibi bakteri üremesi gözlememişlerdir.
White ve arkadaşları 1 o hastalardaki oral
pa-tojenlerin radyoloji cihazlarına, oradan da diğer hastalara bulaşabileceğini açıklamışlardır. Aynı
görüş Greenlee 11 tarafından da desteklenmiştir.
Karakumer ve arkadaşları 7 tarafı ndan
yapı-lan bir çalışmada da 2 yöntem kulyapı-lanılmış olup, I. yöntemde normal şartlar altında bakteri üremesi gözlenmezken II. yöntemde kasıtlı olarak bakteri bulaştırılması sonucu bakteri üremesi görülmüştür.
Katz ve arkadaşları, 18 yüksek
konsantras-yonlu bakterilerin I. ve II. banyoda iki haftadan daha uzun bir süre canlı kalabileceklerini açıklamışlardır.
Birçok araştırıcı yazar filmlerin kontaminas-yonunu elimine etmek için değişik öneriler
sun-muşlardır. Ciola23 filmlerin yerleştirilmesinde finger
cot kullanımını tavsiye ederken Ash ve arkadaşları
12 plastik film kapları kullanılmasını tavsiye
etmişlerdir.
American Dental Association (ADA) ve Ame-rican Academy of Oral and Maxillofacial Radiology (AAOMR )disposable eldiven kullanımını önermiş-lerdir. 2,4,5,7,8
Sterilizasyon kurallarına uyularak yaptığımız bu çalışmada banyo solüsyonlarında mikroorga-nizma üremesi gözlenmedi. Literatürlerde kasıtlı
