LKÖ#RET M 6. VE 7. SINIF Ö#RENC LER N N SOSYAL B LG LER DERS PROJE VE PERFORMANS GÖREVLER N HAZIRLARKEN YARARLANDIKLARI KAYNAKLAR,
INTERNET’ N YER VE KAR6ILA6TIKLARI GÜÇLÜKLER
Hakan AKDA#*
Ahmet Naci ÇOKLAR**
Özet
Bu ara t rma, 2005’te uygulanmaya ba lanan sosyal bilgiler program n n ders içi etkinlikler ad alt nda öngördü ü proje ve performans görevlerini haz rlarken yararland klar kaynaklar ve kar la t klar güçlükleri belirlemek amac yla haz rlanm t r. Ara t rman n çal ma grubu, Türkiye Cumhuriyeti Millî E itim Bakanl ’na ba l Konya ilindeki ilkö retim okullar nda sosyal bilgiler dersini alan 6. ve 7. s n f ö rencileri içerisinden 120 ö renciden olu maktad r. Ara t rmada nitel ara t rma yöntemlerinde kullan lan kolay ula labilirlik (convenient sampling) örneklemesi yöntemi ile aç k uçlu – soru formu uygulamas yap lm t r. Nitel verilerin analizinde ise kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve e er varsa alt temalar n olu turulmas ile yap lan içerik analizi yöntemi kullan lm t r. Ara t rma sonucunda, 6. s n f ö rencilerinin s ras ile internet, kütüphane, kaynak kitap ve di er kaynaklardan, 7. s n f ö rencilerinin ise internet, kaynak kitap, kütüphane ve di er kaynaklar eklinde görü bildirdikleri saptanm t r. Kar la t klar güçlükler aç s ndan gerek 6. gerekse 7. s n f ö rencileri zaman sorunu, konu zorlu u ve anlamama, kaynak bulamama, planlama, internet’in yap sal özelli i ve ekil sorunu ya ad klar n belirtmi lerdir. Ancak 6. ve 7. s n f ö rencilerinde bu güçlüklerin dereceleri de i mektedir. Elde edilen bulgular do rultusunda öneriler getirilmi tir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, ilkö retim, proje ve performans görevleri, kar la lan güçlükler.
THE RESOURCES 6thAnd 7thGRADE STUDENTS USE WHILE PREPARING PROJECTS AND
PERFORMENCE TASKS FOR SOCIAL STUDIES COURSE, USE OF THE INTERNET AS A RESOURCE, AND THE DIFFICULTIES THAT THEY EXPERIENCE.
Abstract
This study aims to determine the resources benefited by the pupils and the difficulties that they face while preparing performance and project tasks related to the classroom activities in social sciences program initiated in 2005. The universe of the study is all the sixth and seventh grade students of primary schools in Konya city. In the study, open-ended question with the convenient sampling method, which is used in qualitative research methods, is used, and for analyzing the qualitative data, contents analysis method, which is formed with recessive theme in theoretical sense and sub themes, is applied. The study demonstrated that the sixth grade students use internet, libraries, reference books and the others respectively, and the seventh grade students use internet, reference books, libraries and the others respectively. However, both sixth and seventh grade experience such problems as time limitation, difficulty of assignment and inability to understand, failing to find proper resources, structural characteristics of internet and layout of the assignment. Sixth and seventh grade students experience these problems at different levels. In the light of findings some suggestions are made.
Keywords: Social Sciences, primary education, performance and project tasks.
G R 6
Günümüzde e itim sistemleri zaman n artlar na göre yeniden düzenlenmekte ve güncellenmektedir. Art k önemli olan bilgiyi do rudan alma de il, bilgiye do ru yoldan, etkili bir ekilde ula ma ve aktar md r. Türkiye’de de son y llarda e itim programlar nda buna yönelik çal malar yap lm ve uygulamaya geçilmi tir.
* Dr., Selçuk Üniversitesi, Ahmet Kele o lu E itim Fak., @lkö retim Sosyal Bilgiler Ö retmenli i ABD., KONYA, hakan7981@selcuk.edu.tr.
** Dr., Selçuk Üniversitesi, Ahmet Kele o lu E itim Fak., Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri Ö retmenli i ABD., KONYA, ahmetcoklar@selcuk.edu.tr.
Güncellenen ve farkl bir yakla mla ele al nan e itim programlar , daha çok bilgi ve ö renmeye dayal olup, ö renenin bilgiyi yap land rmas ve uygulamaya koymas olarak tan mlanm t r. Temelde yap land rmac yakla m (constructivism) esas na dayal olarak haz rlanan programlarda, e itim bilimleri içerisinde yer alan birçok yakla ma ait izlerde görmek mümkündür.
Sosyal bilgiler dersi aç s ndan de erlendirildi inde program ö renciyi ara t rmaya, dü ünmeye, analiz edip de erlendirme yapmaya te vik etmesi bak m ndan faydal d r. Ara t rma aç s ndan da dü ünüldü ünde ö rencilerin proje ve performans görevlerini haz rlarken neyi, nerede, nas l bulaca sorular önem kazanmaktad r. Ö rencilerin bu konuda yeterli derecede haz rbulunu luk (ön ö renme) düzeyine sahip olmamalar da ayr bir sorun olarak dü ünülebilir.
Millî E itim Bakanl Talim Terbiye Kurulu Ba kanl taraf ndan 19.12.2006 tarihinde yay nlad genelge ile haz rlanan programlarda geleneksel ölçme araçlar n n (yaz l s nav, çoktan seçmeli, e le tirmeli, k sa cevapl testler vb.) yan nda proje, ö renci ürün dosyas , performans ödevi, akran/öz de erlendirme vb. alternatif ölçme ve de erlendirme yakla mlar n n da kullan lmas yönünde bir planlama yap lm t r. Bu genelgeye göre ölçme araç ve yöntemlerinden proje ve performans görevlerinde projelerin bran ya da s n f ö retmenlerinin gözetiminde gerçekle tirilece i, konular n zümre ö retmenleri taraf ndan belirlenebilece i gibi ö renciler de kendi ilgi duyduklar alanlara göre bireysel ya da grup olarak proje konusu belirleyebilecekleri, konular n ö rencilerin düzeyine uygun ve yerel imkânlara göre yap labilecek nitelikte olmas ve ö renci özelliklerinin göz önünde bulundurulmas gerekti i belirtilmi tir.
Performans görevlerinin de k sa sürelerde yap labilecek çal malar oldu u, ö rencilerin derslerde kazand r lmas hedeflenen üst düzey becerilerdeki geli imlerini günlük ya amla ili kilendirebilmeleri, ö rencilerin seviyesine uygun ve ö renciler taraf ndan yap labilecek nitelikte olmas gerekti i, ö rencinin ödevi yaparken konuya ili kin kazan mlar gözlemleyebilmek için ödevin belirli a amalar n n s n f ortam nda ö retmeniyle ve arkada lar yla payla mas n n gerekti i de belirtilmi tir.1
1. 1. Problem
E itimin ba l ca hedefi, bireyin toplum için de sosyalle mesini sa lamak ve nitelikli vatanda yeti tirmektir. Bu sebeple e itim, ba ta bu amac gerçekle tirmek için haz rlanan programlarla ve bu programlara göre belirlenen içerik, ö retim durumlar , kaynaklar, de erlendirme vb. ile hedeflere ula may planlar. Türkiye’de de e itim yap lanmas n n ba lang c ndan itibaren belli zamanlarda haz rlanan ve güncellenen programlar da bu amaca yönelik olarak düzenlenmi tir.
Sosyal bilgiler dersinin çabas , demokratik ve iyi vatanda yeti tirmenin yan s ra vatanda larda olmas gereken temel de erleri ve becerileri kazand rmakt r. Belirlenen de erler, beceriler ve kazan mlar içerik ve e itim durumu aç s ndan oldu u kadar hedef kitle aç s ndan da göz önünde bulundurulmal d r. Söz konusu görevlerin haz rlanmas nda, görevin verilme zaman , ö rencinin durumu, okulun fiziki artlar ve bulundu u yer, velinin ilgisi vb. birçok faktör etkili olabilmektedir. Bu yüzden özellikle içinde ya an lan toplumun sosyal de erlerinin benimsenip uygulanmas nedeniyle ayr bir önemi bulunan sosyal bilgiler dersinde, ö retmenlerin ö rencilere proje ve performans görevleri verirken konu, zaman ve düzenleme bak m ndan esnek olmalar ve
ö rencileri de erlendirirken etkili olan/olabilecek faktörleri de göz önünde bulundurmalar n n gerekti i söylenebilir.
1. 2. AraEt rman n Amac
“@lkö retim 6. ve 7. s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlarken yararland klar kaynaklar ve kar la t klar sorunlar nelerdir?” ara t rman n amac n olu turmaktad r. Bu amaca ba l olarak a a daki sorulara yan tlar aranm t r.
1) 6. ve 7. s n f ö rencileri Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevi haz rlarken hangi kaynaklardan yararlanmaktad rlar?
2) 6. ve 7. s n f ö rencilerinin Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevini haz rlarken kar la t klar güçlükler nelerdir?
1. 3. AraEt rman n Önemi
2005 y l ndan itibaren Türkiye’de e itim programlar nda de i iklik/güncelleme yap lm t r. Programlar n felsefesi aç s ndan oldu u kadar içeri inde ve ölçme de erlendirme aç s ndan da de i iklikler olmu tur. Bunlardan biri de proje ve performans görevlerinin ölçme ve de erlendirme boyutunda ele al nmas d r. Sosyal bilgiler program aç s ndan da ö rencilerin haz rlamas gereken proje ve performans görevleri ö rencilerin ara t rma, sorgulama ve de erlendirme yapabilmeleri aç s ndan önemli oldu u kadar ö rencilerin grup çal malar n (i birlikli ö renme) ö renmeleri aç s ndan da önemlidir. Çal mada ö rencilerin öncelikli olarak faydaland klar kaynaklar n belirlenmesi ve proje ve performans görevlerini haz rlarken kar la t klar güçlüklerin tespit edilmesi aç s ndan bu ara t rma önemlidir.
1. 4. AraEt rman n S n rl l klar
Ara t rma Konya ili merkez ve ilçeleri ilkö retim okullar nda ö renim gören 6. ve 7. s n f ö rencileri, 2008 – 2009 e itim ö retim y l , çal ma grubunda yer alan ö rencilere uygulanan aç k-uçlu soru formuna verdi i görü ler ile s n rl d r.
2. YÖNTEM
Çal man n bu bölümünde ara t rman n yöntemine ili kin ara t rma modeli, ara t rman n uygulama a amalar , çal ma grubu, veri toplama tekni i, verilerin analizine yönelik bilgilere yer verilmi tir.
2. 1. AraEt rma Modeli
Çal ma 2004’te taslak ve 2005’te de kademeli olarak yap land rmac yakla ma göre uygulamaya konan sosyal bilgiler program n n bir getirisi olan proje ve performans görevlerinin haz rlamas konusunda farkl de i kenlerin (yararlan lan kaynaklar ve kar la lan güçlükler) ö renci görü leri do rultusunda ortaya konmas amac yla yap lan nitel bir çal ma olup, durum çal mas deseni eklindedir. Durum çal mas , ara t r lan olguyu kendi ya am çerçevesi içinde inceleyen, olgu ve içinde bulundu u ortam aras ndaki s n rlar n kesin hatlarla belirgin olmad ve birden fazla kan t veya veri kayna n n mevcut oldu u durumlarda kullan lan bir ara t rma desenidir 2(Yin, 1984; Y ld r m ve Qim ek, 2006).
2R. K. YIN, Case Study Research: Design and Methods. CA.Sage. Newbury Park 1984 ; A. YILDIRIM ve H. Q@MQEK, Sosyal Bilimlerde Nitel AraEt rma Yöntemleri. Seçkin Yay nevi, Ankara 2006.
2. 2. Çal Ema Grubu
Ara t rman n çal ma grubunu, 2008 – 2009 e itim-ö retim y l I. kanaat döneminde Konya ili merkezinde ve ilçelerinde bulunan Milli E itim Bakanl ’na ba l ilkö retim okullar nda ö renim gören 6. ve 7. s n f ö rencilerinden olu maktad r. Ara t rma için örneklem al nm t r. Nitel ara t rma yöntemlerinde kullan lmakta olan örnekleme yöntemlerinden kolay ula labilirlik örneklemesi yöntemi kullan lm t r. Kolay ula labilir (convenient sampling) örnekleme yöntemi ara t rmac ya h z ve pratiklik kazand r r. Çünkü bu yöntemde ara t rmac , yak n olan ve eri ilmesi kolay olan bir durumu seçer.3Örnekleme sonucunda belirlenen çal ma grubu dâhilinde 6. ve 7. s n fta ö renim gören toplam 120 ö renciye ula lm t r. Bu ö rencilere ara t rma kapsam nda haz rlanan “Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevlerinin Haz rl nda Yararlan lan Kaynaklar ve Kar la lan Güçlükleri Belirleme Aç k-Uçlu Soru Formu” uygulanm t r. Elde edilen veriler uygun yöntemlerle analiz edilmi tir.
Tablo 1: Kat l mc lara Ait Demografik Veriler
n % @l merkezi 56 46,7 @lçe 34 28,3 Kasaba 30 25,0 O ku lu n bu lu nd u u ye rl e im ye ri Toplam 120 100 6. s n f 65 54,2 7. s n f 55 45,8 S n f Toplam 120 100 12 54 45,0 13 34 28,3 14 32 56,7 Y a Toplam 120 100 K z 52 43,3 Erkek 68 56,4 C in si ye t Toplam 120 100
Tablo 1’de görüldü ü gibi ara t rmaya kat lan 6. ve 7. s n f ö rencilerinin @l, ilçe ve kasabadaki bir okulda ö renim görmelerine kar n il merkezinden kat lanlar n daha fazla oldu u, 6. ve 7. s n f ö rencilerin birbirine yak n orana (%54,2 – 6. s n f ve %45,8 – 7.s n f ) sahip olduklar , ya grubu olarak 14 ya ndaki ö rencilerin nispeten daha fazla oldu u (%56,7) ve cinsiyet aç s ndan da erkek ö renciler ile k z ö rencilerin (%56,4 erkek ve %43,3) yine birbirine yak n orana sahip olduklar söylenebilir.
2. 3. Ölçme Arac n n (Aç k-Uçlu Soru Formunun) Haz rlanmas ve Uygulanmas
@lkö retim 6. ve 7. s n f sosyal bilgiler program içerisinde yer alan proje ve performans görevleri konusunda ö rencilerden görü alabilmek amac yla aç k-uçlu soru formundan (Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevlerinin Haz rl nda Yararlan lan Kaynaklar ve Kar la lan Güçlükleri Belirleme Aç k-Uçlu Soru Formu) yararlan lm t r. Aç k-Uçlu Soru Formu literatürde "open-ended questions" ya da "open-ended survey" eklinde geçen ve nitel alanda veri toplama amac yla kullan lan tekniklerden birisidir. Bu yöntemde görü mede oldu u gibi kat l mc lar n sorulara yan tlar vermesi istenmektedir. Ancak bu yan tlar sesli olarak de il, yaz l olarak verilmektedir.4
Bu ara t rmadaki ö rencilerin ya lar göz önünde bulundurularak ölçme arac olarak aç k-uçlu soru formu seçilmi ve ara t rma sorular na görü mede oldu u gibi sözel yan tlar yerine aç k-uçlu soru formu ile yaz l yan tlar vermeleri sa lanm t r. Haz rlanan aç k-uçlu soru formu ilkö retim bölümünde görev yapan alan uzmanlar taraf ndan da de erlendirilerek, ö rencilerin ya düzeylerine uygunlu u aç s ndan kontrol edilmi ve öneriler do rultusunda yeniden düzenlenmi tir. Be ö renci üzerinde ön-deneme çal mas yap larak formun anla labilirli i kontrol edilmi tir. Gerekli say da ço alt lan ölçme arac kat l mc lara uygulanm t r. Ya grubunun özellikleri dikkate al narak ara t rmac lar taraf ndan ö rencilere yap lan ara t rma hakk nda bilgi verilmi , anlamad klar sorular hakk nda, yönlendirme yapmadan gerekli aç klamalar (sonda) yap lm t r. Ö renciler formu sadece ara t rmac n n bulundu u bir s n fta cevaplam lard r.
2. 4. Verilerin Analizi ve Yorumlanmas
Nitel ara t rmalarda verilerin analizinde iki farkl yöntem bulunmaktad r. Bunlar içerik analizi ve betimsel analiz olarak ifade edilmektedir. Betimsel analiz, daha çok kuramsal anlamda çok aç k bir kuramsal temele sahip olunan ara t rmalarda kullan l rken, içerik analizi kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve e er varsa alt temalar n olu turularak analiz edilmesinde kullan lmaktad r.5 Kuramsal anlamda bir çerçevenin bulunmamas nedeniyle önce temalar n olu turuldu u bu çal mada içerik analizi yöntemi kullan lm t r. @çerik analizi için ö rencilerden al nan verilerin indekslere i lenmesi, indekslerden kodlar n olu turulmas , kodlardan temalar n ç kar lmas , temalar n düzenlenerek tan mlanmas ve bu temalar do rultusunda bulgular n ortaya konarak yorumlanmas eklinde içerik analizi için gerekli olan i lemler s ras ile takip edilmi tir.6Nitel verilerin analizinde önemli olan bir konu ise verilerin güvenirli idir. Verilen kodlanmas , kodlardan temalar n olu turulmas ve temalar n tan mlanmas nda verilerin güvenilirli i için gerekli uzmanl a sahip iki uzman n görü ü al nm t r. Ara t rmac lar n ve uzmanlar n yan tlar kar la t r larak Miles ve Huberman (1994) taraf ndan ortaya konan Görü Birli i / (Görü Ayr l +Görü Birli i)*100 formülü ile ara t rman n güvenirli i %86 olarak hesaplanm t r.7 Güvenilir ve analize uygun oldu u ortaya konulan veriler kodlara ve bu kodlardan temalara dönü türülerek, ba l klar halinde bulgular yorumlanm t r.
Ara t rman n alt probleminde belirtilen ve çal ma grubu dâhilindeki ö rencilerin aç k uçlu soru formuna vermi olduklar cevaplara yönelik belirlenen temalar 6. ve 7. s n flar için ayr ayr incelenmi ve
4 J. W. CRESWELL, Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative
Research (2nd ed.). N.J.: Pearson Merrill Prentice Hall, 2005.
L. R. GAY & G. E. MILLS & P. AIRASIAN, Educational Research: Competencies for Analysis and Applications (Eighth Edition). New Jersey: Pearson 2006.
5A. YILDIRIM ve H. Q@MQEK,Sosyal Bilimlerde Nitel AraEt rma Yöntemleri. Seçkin Yay nevi, Ankara 2006
6A. YILDIRIM ve H. Q@MQEK, Sosyal Bilimlerde Nitel AraEt rma Yöntemleri. Seçkin Yay nevi, Ankara 2006
yorumlanm t r. Temalar olu turulurken verilen yan tlar n analize uygunlu u, tema içerip içermemesi, birden fazla tema bildirmesi gibi durumlar incelenerek, analizler gerçekle tirilmi tir.
3. BULGULAR VE YORUM
Bu k s mda, Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevlerini De erlendirme Aç k-Uçlu Soru Formu’na 6. ve 7. s n f ö rencilerinin verdikleri yan tlardan elde edilen bulgular yer almaktad r. Bulgular ile ö rencilerin gözüyle sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevlerinde kar la lan güçlükler ve hangi kaynaklar n daha çok tercih edildi i ortaya konmu tur.
3. 1. ÖQrencilerin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken Yararland klar Kaynaklar
Ö rencilerin Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlarken yararland klar kaynaklara yönelik bulgular ö renim gördükleri s n flara göre (6. ve 7. s n f) ayr ba l klar verilmi tir.
3. 1. 1. 6. S n f ÖQrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken Yararland klar Kaynaklar
Ara t rma kapsam nda ilk olarak aç k-uçlu soru formunun ilk maddesi olan proje ve performans görevlerini haz rlamada ba vurulan kaynaklar konusunda 6. s n f ö rencilerinden elde edilen veriler ba l klar alt nda analiz edilerek yorumlanm t r. 6. s n f ö rencilerinin ilgili soruya verdikleri yan tlar Tablo 2’de verilmi tir.
Tablo 2: 6. S n f Ö rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken Yararland klar Kaynaklar Kaynaklar n % nternet 14 36,8 Kütüphane 11 28,9 Kaynak Kitap* 9 23,7 DiQer 4 10,6 Toplam 38 100
(*) Ders kitab , çal ma kitab .
Tablo 2’de 6. s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlamada yararland klar kaynaklar yer almaktad r. Bu soruya geçerli yan t veren 38 alt nc s n f ö rencisinden 14’ü (% 36,8) proje ve performans görevleri haz rlama da internetten yararland n bildirirken en fazla yararlan lan kayna n internet oldu u dikkati çekmektedir. Di er bir yararlan lan kaynak olarak ö renciler kütüphaneleri i aret etmi lerdir (11 ö renci -%28,9). Bu oran 9 ö rencinin (%23,7) belirtti i kaynak kitap takip etmi tir.
Bunlar n d nda belirtilen ve di er (ansiklopedi, aile vb.) ba l alt nda temaland r lan ö renci say s ise 4 olup, oran ise %10,6’d r.
Proje ve performans görevleri haz rlarken yararlan lan kaynak konusunda @nternet’i belirten 6. s n f ö rencilere ait örnek görü ler a a daki gibidir;
“Daha çok internetten ara t rma yap yorum. Yani güzel bir ey…”
“Sosyal bilgiler proje ve performans internetten ara t rmak gerekir. Çünkü konular eski zamanlarda ya ayan insanlara ve vatanda l k haklar m za inceleriz.”
Proje ve performans görevleri haz rlamada kütüphaneden yararland n belirten 6. s n f ö rencilere ait ifadeler ise a a daki ekilde örneklendirilebilir;
“Genelde performans ve projeleri kütüphaneden ara t rarak haz rl yoruz…”
“Performans görevlerini haz rlarken arkada lar mla beraber kütüphaneye gittik. Orada ödevimizle ilgili ara t rmalar toparlayarak bir yaz haline getirdik”
Kaynak kitab ana kaynak olarak gösteren 6. s n f ö rencilere ait örnek ifadeler ise a a daki gibidir; “Proje ve performans ödevlerimizi haz rlarken yard mc kitap, dergi gibi eylerden yararlanarak yap yoruz.”
“Performans veya projeyi haz rlarken sosyal kitab ndan yard m al yorum, haz rlarken zorluk çekmiyorum…”
Alt nc s n f ö rencilerinden bir k sm ise proje ve performans görevleri haz rlamada di er kaynaklardan yararland klar n belirtmi lerdir. Bu temalara ise a a daki örnekler verilebilir;
“Proje ve performans ödevlerine ansiklopedilerden bulduklar m z yaz yoruz.”
“Ö retmenimin verdi i performans veya projeyi iki günde tamaml yorum. Babam ara t r yor bende ikinci gün yaz yorum ve bitiyor. ”
Çok say da bilgiyi bünyesinde bar nd ran, bilgiye kolay eri im f rsat sunan ve bu nedenle de önemli bir bilgi ba vuru kayna olan internet’in en çok yararlan lan kaynak olarak gösterilmesi manidard r. Ancak farkl yerle im birimlerinde ö renim gören ö rencilerle gerçekle tirilen bu ara t rmada, baz ö rencilerin internet’i belirtmedikleri de görülmü tür. Bunun en önemli nedeni olarak internet kullan m oran n n k rsal ve kentsel olarak farkl la mas gösterilebilir. Türkiye @statistik Kurumu (TÜ@K) 2008 y l nda yay nlad hane halk bili im teknolojileri kullan m ara t rmas raporunda kent merkezinde internet kullan m oran n %44,6, k rsal kesimlerde ise %19,7 olarak aç klam t r.8@nternet’in henüz k rsal kesimde yayg nla mad ve ara t rman n farkl yerle im yerlerinde yap ld dü ünülürse internet’in tüm ö renciler taraf ndan kullan lamad da söylenilebilir. Bir di er neden olarak ya lar gere i bu ö rencilerin veya ebeveynlerinin bilgisayar kullan m becerileri ile internet arama stratejileri bilme düzeylerinin bu sonucu etkiledi i de söylenebilir. Kaynak kitab n kütüphaneden daha sonra ba vurulan bir kaynak olmas ise kaynak kitaplar n içerdi i bilgi düzeyleri ve/veya tasar mlar ndan kaynaklanm olabilir. Ö renciler kaynak kitaplardan önce kütüphaneyi kullanmaktad rlar.
8TÜ@K, 2008 Y l Hanehalk BiliEim Teknolojileri Kullan m AraEt rmas Sonuçlar . ANKARA 2008. Eri im Tarihi: 04.03.2009, Eri im Adresi : http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=2055
Alt nc s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevi haz rlamada yararland klar kaynaklar konusunda internet, kaynak kitap ve kütüphaneyi ço unlukla kulland klar bulgusu ortaya konabilir. Bu kaynaklar öncelikli olarak internet, kütüphane ve kaynak kitap takip etmi tir. Kütüphanedeki kitaplar, kaynak kitaplardan daha çok tercih edilmektedir. Bu ise kaynak kitaplar n tasar m n n ö renci ya özelliklerine göre düzenlenmesi gerekti i eklinde yorumlanabilir.
3. 1. 2. 7. S n f ÖQrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken Yararland klar Kaynaklar
Gerek ders kitab n n farkl la mas , gerek internet kullan m becerilerinin biraz daha ilerleyebilece i dü üncesiyle 7. s n f sosyal bilgiler ö rencilerinin proje ve performans haz rlamada yararland klar kaynaklar farkl olarak analiz edilmi ve ö rencilerin yan tlar ba l klar halinde analiz edilerek yorumlanm t r. 7. s n f ö rencilerinden elde edilen bulgular Tablo 3’te görülmektedir.
Tablo 3: 7. S n f Ö rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken Yararland klar Kaynaklar Kaynaklar n % nternet 16 53,4 Kaynak Kitap* 8 26,6 Kütüphane 3 10,0 DiQer 3 10,0 Toplam 30 100
(*) Ders kitab , çal ma kitab vb.
Yedinci s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlamada en fazla oranda yararland klar kayna n internet oldu u görülmektedir (Tablo 3). Bu soruya geçerli yan t veren 7. s n f ö rencisinden 16’s (% 53,4) proje ve performans görevleri haz rlama da internetten yararland n bildirmi tir. Bu ö rencilerin yar s ndan fazlas oldu u ekilde de ifade edilebilir. Di er önemli bir kaynak olarak ders kitab ortaya ç kmaktad r (8 ö renci - %26,6). Kütüphaneden yararland n belirten ö renci say s ve di er temas n ifade eden ö renci say s 3’er ki i olup oranlar ise %10’dur.
Sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlamada internet’ten yararland n belirten 7. s n f ö rencilerine ait örnek ifadeler a a da verilmi tir;
“Proje ve performans ödevleri zor de il çünkü genelde internetten yararlan yorum…” “Ben internetten yararlan yorum…”
Proje ve performans görevleri haz rlama konusunda kaynak kitaptan yararland n ifaden 7. s n f ö rencilere ait örnek ifadeler ise a a daki gibidir;
“Bana göre performans ve proje ödevlerinin verilmesi çok iyi. Bunlar haz rlarken ilk olarak ders kitab ndan faydalan yorum…”
“Proje ve performans ödevlerimi genelde ders kitaplar ve farkl kaynaklardan yararlanarak haz rlan yorum…”
Bir di er kaynak olan kütüphaneden yararland n belirten 7. s n f ö rencilerine ait örnek ifadeler ise a a daki gibidir;
“Proje ve performans ödevlerini ara t r rken biraz zorlan yoruz ama kütüphanede istedi imiz kaynaklar da bulabiliyoruz… ”
“Proje ve performans ödevlerinin konular kolay. Fazla zorluk çekmiyoruz. Çünkü kütüphanedeki ansiklopediler çok i imize yar yor…”
Yedinci s n f ö rencileri de proje ve performans görevleri haz rlamada internet, kaynak kitap ve kütüphane haricinde kaynaklar da (gazete, resim vb.) belirtmi olup, bu yan tlar di er ba l ad alt nda temaland r lm t r. Bu temalara ise a a daki örnekler verilebilir;
“Proje ve performans ödevimi haz rlarken dergi, ansiklopedi ve gazeteden buluyorum. ” “…haz rlarken fazla zorluk çekmiyoruz. Çünkü ansiklopediler çok i imize yar yor…”
7. s n f ö rencilerinin verdi i yan tlarda da internet’in sosyal bilgiler dersi proje ve performans ödevi haz rlama konusunda en çok ö renci taraf ndan kullan lan kaynak oldu u görülmektedir. Bu oran 6. s n flarla kar la t r ld nda 7. s n flarda daha çok oranda ö rencinin internet’i kulland görülmü tür. Bu durum Özsar (2007) taraf ndan ortaya konan bulgu ile aç klanabilir. @lkö retim kademesinde ö renim gören ö renciler e itim kademesi ilerledikçe internet kullan m konusunda daha çok beceri kazanmakta ve bilgi sahibi olmaktad rlar.9Bu nedenle 7. S n f ö rencilerinin internet’ten daha çok yararland söylenebilir.
Di er bir bulgu olarak, ö rencilerin yararland di er bir önemli kaynak ise ders kitab olmu tur. Ancak 6. s n flar internet’ten sonra en fazla yararlan lan ba vuru kayna olarak kütüphaneyi gösterirken 7. s n flar ise kaynak kitaplar (çal ma kitab ve ders kitab ) göstermi lerdir. Bu durumun 7. s n f kaynak kitaplar n n proje ve performans görevi haz rlama konusunda daha i levsel olmas ndan, bilgi düzeyi ile kitap tasar mlar n n daha iyi yap lmas ndan kaynaklanm olabilir.
Kütüphane ve di er kaynaklar ise 7. s n f ö renciler için proje ve performans görevleri haz rlamada daha az yararlan lan kaynaklar olarak gösterilmi tir. @nternet ve kaynak kitaplar n n ödevleri haz rlamada yeterli olmalar n n ilgili kaynaklardan yararlanma oran n daha a a lara çekti i ifade edilebilir.
Bu bulgular do rultusunda, 7. s n f ö rencilerinin proje ve performans görevi haz rlamada ço unlukla internet, kaynak kitaplar ile kütüphaneyi kulland klar söylenebilir. Bu kaynaklar içerisinde internet çok büyük bir orana sahip olup, önemli bir araç olarak dikkati çekmektedir. @nternet’ten sonra en fazla tercih edilen kaynak kitaplardan ise 7. s n f sosyal bilgiler ders kitab n n 6. s n f ders kitaplar na göre daha yo un bilgi ve/veya düzgün tasar m içerdi i eklinde de yorumlanabilir.
9 S. ÖZSARI, “@lkö retim @kinci Kademede Okuyan Ö rencilerin @nternet Kullan m ”. XVI. Ulusal EQitim Bilimleri Kongresi. Tokat: Gaziosmanpa a Üniversitesi, 5-7 Eylül 2007.
3. 2. ÖQrencilerin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken KarE laEt klar Güçlükler
Ara t rman n alt amaçlar do rultusunda “Ö rencilerin Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlarken kar la t klar güçlükler nelerdir?” sorusuna yan t aranm ve bulgular s n flara göre (6. ve 7. s n f) farkl ba l klar halinde verilmi tir.
3. 2. 1. 6. S n f ÖQrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken KarE laEt klar Güçlükler
Proje ve performans görevlerini haz rlamada 6. s n f ö rencilerinin ya am oldu u güçlükler analiz edilerek temalar eklinde ifade edilmi tir. Ara t rmaya kat lan toplam 65 alt nc s n f ö rencisinden 41 (%63)’i güçlük ya ad n belirtmi tir. 41 ö rencinin verdi i yan tlardan elde edilen bulgular Tablo 4’te görülmektedir.
Tablo 4: 6. S n f Ö rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlamada Kar la t klar Güçlükler
Güçlükler n %
Zaman Sorunu 12 29,2
Konu ZorluQu ve Anlayamama 10 24,3
Kaynak Bulamama 8 19,5
Planlama 5 12,2
nternetin Yap sal ÖzelliQi 3 7,4
6ekil Sorunu 3 7,4
Toplam 41 100
Tablo 4’te sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlamada 6. s n f ö rencilerinin kar la t klar güçlüklerden elde edilen temalar verilmi tir. Güçlük ya ad n belirten toplam 41 alt nc s n f ö rencisinden 12’si (% 29,2) proje ve performans görevleri haz rlama da zaman sorunu ya ad n belirtmi tir. Bir ba ka ifade ile en çok ifade edilen güçlük zaman kaynakl d r. Genellikle di er derslerin proje ve performans görevleri ile çak mas ö renciler taraf ndan ya an lan önemli bir güçlük olarak ifade edilmi tir. 10 ö renci (%24,3) ise konunun zor olmas n ve anlayamad n gerekçe göstererek proje ve performans görevi haz rlamada güçlük ya ad n belirtmi tir. Proje ve performans görevi haz rlamada kaynak bulamad için güçlük ya ad n belirten ö renci say s ise 8 (%19,5)’dir. 6. s n f ö rencilerinin ara t rma becerileri konusunda (kütüphane kullan m , internet kullan m ve internetteki arama stratejileri) deneyim eksikli inin bu sonuç üzerinde önemli etkisi oldu u söylenebilir. Bir di er ya anan güçlük ise planlama gösterilmi tir (5 ö renci-%12,2). Baz ö renciler grup çal malar nda s k nt ya ad klar n , baz ö renciler ise ö retmenlerinin bir projeye bir ay bir
projeye ise bir hafta verdiklerini belirterek ya ad klar belirsizli i bir güçlük olarak ifade etmi lerdir. Ya anan di er bir sorun ise internetin yap sal özelli i temas 3 ö renci (%7,4) taraf ndan i aret edilmi tir. Ö renci yan tlar incelendi inde internette yer alan bilginin denetlenememesi ve internette yer alan uygunsuz içerik gibi tecrübelerin birer güçlük olarak ifade edildi i söylenebilir. Son güçlük olarak ekil sorunu 3 ö renci (%7,4) taraf ndan ifade edilmi tir. Ö renciler proje ve performanslar n el ile yaz lmas n bir zorluk olarak göstermi lerdir. Bilgisayar teknolojisinin “kopyala-yap t r” olarak adland r lan ve ara t rman n bizzat ö renci taraf ndan yap l p yap lmad n n anla lmas n zor k lan kolayl na kar önlem alan baz ö retmenlerin bu uygulamalar , kimi ö renciler taraf ndan birer güçlük olarak ifade edilmi tir.
Proje ve performans görevleri haz rlarken ya ad güçlük olarak zaman sorununu gösteren 6. s n f ö rencilerine ait örnek ifadeler a a daki gibidir;
“Sosyal bilgiler dersindeki proje ve performans ödevlerinin zaman biraz k s tl …” “Proje ve performans ödevinin süresi çok az bu yüzden zorlan yoruz.”
Proje ve performans görevleri haz rlamada konu zorlu unu ve anlayamamay güçlük olarak belirten 6. s n f ö rencilere ait ifadeler ise a a daki ekilde örneklendirilebilir;
“Konular bazen çok zor oluyor , bu da bizim çok çabalayarak yapmam z gerektiriyor” “Bence bu tür ödevler gerekli ama çocu un yapabilmesine göre verilmelidir. Yani çocuk için zor ödevler verilirse ödevler yap lmaz.”
Kaynak bulamamay güçlük olarak gösteren 6. s n f ö rencilerine ait örnek ifadeler ise a a daki gibidir;
“Proje ödevlerini gerekli bulmuyorum, yeterli kayna m olmad için zorlan yorum.” “Proje ve performanslar kolayd . Ama kaynak bulmak zor oldu…”
Bir di er güçlük olarak gösterilen planlama konusunda ise a a daki örnekler verilebilir; “Haz rlarken ya malzeme yetersizdi ya da kiminin annesi babas izin vermiyor. Bizde bu zorluklarla kar la yoruz.”
“Ö retmenimiz konumuzu ba lamadan önce veriyor. Ben bu olaydan ikâyetçi oluyorum. Bir eyi bilmeden nas l haz rlayabiliriz ki…”
Günümüzün önemli bilgi kayna olan internet ile ilgili ö rencilerin ifade ettikleri güçlükler ise internetin yap sal özelli i ba l alt nda temaland r lm t r. Bu konuda 6. s n f ö rencilere ait örnek ifadeler a a daki gibidir;
“Proje ve performans ödevlerimi haz rlarken internetten bulmak istiyorum. @nternette bizim konumuzla ilgili olmayan baz terbiyesiz eylerle kar la yorum. ”
“Bazen proje ve performans ödevi yaparken kaynak bulmada zorluk çekiyoruz. Buldu umuzda internette baz eyler yanl ç k yor.”
Alt nc s n f ö rencileri taraf ndan ifade edilen güçlükler aras nda son olarak ekil sorunu temas yer alm t r. Bu temaya ait örnek ifadeler ise a a daki ekildedir;
“Performans ve proje ödevini haz rlarken A4 dosya kâ d na dolma kalemle, zar zor yaz yorum…”
Alt nc s n f ö rencilerinin proje ve performans görevlerini haz rlarken kar la t klar güçlüklere bak ld nda ö rencilerin özellikle görevleri haz rlamada zaman konusunda zorluk çektikleri, bunu konular n zorlu u ve anlayamama, kaynak bulamama, görevleri haz rlarken planlama hatalar n n yap lmas , internet kullan m ndan kaynaklanan güçlükler ve görevlerin ekil olarak yani ö retmenlerin belirledikleri kriterler d nda ba ka ekilde görevlerin haz rlanamamas ndan kaynaklanan güçlükler olarak kar m za ç kmaktad r. Proje ve performans görevlerini haz rlanmas nda 6. s n f ö rencileri zaman sorunu temas alt nda ö retmenlerin söz konusu görevleri k sa zamanda haz rlanmas n istemesinin etkili oldu u belirtilebilinir. 6. s n f ö rencilerin kar la t güçlüklerden ikinci s rada konular n zorlu u ve konular anlayamama temas yer almaktad r. Buradaki ifadelerden proje ve performans görevlerinin ö rencilerin seviyelerinin üzerinde olmas n n etkili oldu u söylenebilir. Qöyle ki; yukar da ifade edildi i gibi MEB (2006) taraf ndan yay nlanan genelgede de proje ve performans görevleri verilirken ö rencilerin seviyesinin göz önünde bulundurulmas gerekti i de belirtilmi tir. Burada ö retmenlerin proje ve performans görevlerini alg layamamalar ya da önceki al kanl klar n n etkili oldu u söylenebilir. Alt nc s n f ö rencilerinin ya ad di er bir zorluk ise görevleri haz rlamada yeterli kaynaklar n n olmad veya kaynak bulmada zorluk çektiklerine dair kaynak bulamama temas d r. Bu sonucun ç kmas nda okulun bulundu u yerle im yerinin, okulun donan m (kütüphane, internet vb eksikli i), ö rencilerin seviyelerinin etkili oldu u söylenebilir. Proje ve performans görevleri bireysel olarak haz rlanabilece i gibi grup olarak da haz rlan p sunulabilmektedir. 6. s n f ö rencilerinin kar la t klar bir di er güçlük ise proje ve performans görevlerini haz rlarken kar la t klar planlama zorlu udur. Özellikle grup çal malar nda görev da l m önem ta maktad r. Fakat burada ö rencilerin grup çal malar hakk nda bilgi sahibi olmamalar ya da materyal aç s ndan neyi, nerede ve nas l kullanacaklar hakk nda bir bilgiye sahip olmamalar bu tür bir teman n ç kmas nda etkili olmu olabilir. Proje ve performans görevlerini haz rlarken internetten yararlanan 6. s n f ö rencilerinin kar la t klar güçlük aç s ndan özellikle ö rencilerin interneti kullanma, bilgiye/belgeye ula mada zorlanmalar etkili olmu olabilir. Burada ö rencilerin bilgisayar kullan m hakk nda yeterli bilgiye sahip olmamalar , ö retmenleri taraf ndan yönlendirilmemeleri vb. birçok faktörün etkili oldu u belirtilebilir. Alt nc s n f ö rencilerinin ekil sorunu temas nda ö rencilerin ço unlu u bilgisayar ç kt s yerine el yaz s ile proje ve performans ödevlerini yazmay zorluk olarak ifade etmi lerdir. Ö rencilerin bunu bir zorluk olarak görmelerinde ö retmenlerine ait kriterlerin, di er derslere ait proje ve performans görevlerinin ayn anda verilmesinden duyulan endi e ile ö rencilerin bir an evvel görevleri tamamlamak istemeleri, ö rencilerin teknoloji kullan m na olan ilgileri böyle bir sonucun ç kmas nda etkili olmu olabilir.
3. 2. 2. 7. S n f ÖQrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlarken KarE laEt klar Güçlükler
Ara t rman n alt amaçlar do rultusunda 7. s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlarken kar la t yan tlar aranm t r. Ara t rmaya kat lan 55 yedinci s n f ö rencisinden 37’si sorun ya ad n belirtirken, 18 ö renci sorun ya amad n ifade etmi tir. Soruya geçerli yan t veren 37 ö rencinin kar la t klar güçlüklere yönelik vermi oldu u yan tlar analiz edilerek bulgular Tablo 5’te verilmi tir.
Tablo 5: 7. S n f Ö rencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Proje ve Performans Görevi Haz rlamada Kar la t klar Güçlükler
Güçlükler n %
Konu ZorluQu ve Anlayamama 8 21,6
6ekil Sorunu 8 21,6
Kaynak Bulamama 7 18,9
Zaman Sorunu 5 13,5
Planlama 5 13,5
nternetin Yap sal ÖzelliQi 4 10,9
Toplam 37 100
Yedinci s n f ö rencilerinin sosyal bilgiler dersi proje ve performans ödevlerini haz rlama konusunda ya ad güçlükler Tablo 5’te görülmektedir. Tablo 5 incelendi inde 7. s n f ö rencileri taraf ndan ifade edilen güçlüklerin yine ayn temalarda ve be ba l k alt nda ortaya ç kt görülmektedir. Yine tablodan en çok ifade edilen iki güçlü ün 8’er ö renci taraf ndan (%21,6) konu zorlu u ve anlayamama ile ekil sorunu oldu u görülmektedir. Bu güçlü ü 7 ö renci taraf ndan ifade edilen kaynak bulamama sorunu takip etmektedir (%18,9). 5’er ö renci (%13,5) taraf ndan güçlük olarak gösterilen zaman sorunu ve planlama ise 7. s n f ö rencileri taraf ndan ortaya konan di er iki güçlük olmu tur. 4 ö renci ise (%10,9) internet’in yap sal özelli inden kaynaklanan sorunlar ya ad n belirtmi tir.
Yedinci s n f ö renciler taraf ndan sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevleri haz rlamada ya an lan bir güçlük olarak konu zorlu u ve anlayamama temas için a a daki örnek ifadeler verilebilir;
“Ö retmenin verdi i performans ödevleri zor oluyor. Haliyle ara t r rken de zorlan yorum…” “…baz konularda anlamad m için baz konularda zorlan yorum. Veya benim anlamad m konular inad na bana geliyor.”
Yedinci s n f ö rencilere ait ve ekil sorunu temas alt nda yer alan güçlüklere ait ifadeler a a daki ekilde örneklendirilebilir;
“…bütün ö retmenlerin hepsi @nternet ç kt s istemiyor. Çünkü elimizle yazmam z daha iyi olup derslerimizden iyi not alacak m z. (Neden acaba @nternet ç kt s istemiyorlar?)”
“…internetten buldu umuz ödevi ka da yazmas tek zor olan yan .”
Zaman sorunu ya ad n belirten 7. s n f ö rencilere ait örnek ifadeler ise a a daki gibidir; “Proje ve performanslar çok saçma. Bence zamana çok yükleniliyor. En önemli sorun zaman. Çünkü ödevler geç kalabiliyor. Ö retmenler anlay gösterecekleri yere 1 veriyorlar… ” “Ara t rma yaparken zorlan yorum. Zaman m yetmiyor…”
Alt nc s n f ö rencilerin sosyal bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlarken kar la t n ifade ettikleri güçlüklerden planlama temas na ait örnek ifadeler ise u ekildedir;
“Ö retmenimiz proje ödevini verdi inde ara t rmay ister 1 sayfa ister 10 sayfa olsun fark etmez hoca al yor ne sunum yapt r yor ne puanl yor kafas na göre puan veriyor”
“… bir sosyal dersi de il baz derslerde oldu u için zorluk çekiyorum… ”
Yedinci s n flar taraf ndan en az oranda ifade edilen internet konusunda ya an lan güçlükler ise a a daki ekilde örneklendirilebilir;
“…ödevlerimizi bilgisayar laboratuar nda yap yoruz ama bazen ödevimizi çok geç ve zor bulabiliyoruz…”
“…babaannem ve dedemle birlikte ya yorum. Onlar n zaman nda internet olmad için ve ayr ca internet hakk nda duyduklar kötü haberler nedeniyle kötü bir ey olacak korkusuyla beni daha fazla bilgi edinmek için internete göndermiyorlar…”
Alt nc s n f ö rencilerinin yan tlar ile kar la t r ld nda 7. s n f ö rencilerinin kar la t güçlüklerde farkl l k oldu u söylenebilir. Bu anlamda özellikle ekil sorunu temas alt nda 7. s n f ö rencilerinin 6. s n f ö rencilerine oranla daha çok ekilsel düzenlemelerde güçlük ya ad ifade edilebilir. Bu oran n artmas nda ö rencilerin teknoloji kullan m becerilerindeki art n etkili oldu u söylenebilir. Çünkü ekil sorunu temas nda ö rencilerin ço unlu u bilgisayar ç kt s yerine el yaz s ile proje ve performans ödevlerini yazmay zorluk olarak ifade etmi lerdir. Buna kar n 7. s n f ö rencileri zaman konusunda 6. s n f ö rencilerine oranla daha az güçlük ya amaktad rlar. Di er güçlüklerin yakla k oranda olmas dikkat çekicidir.
Yedinci s n f ö rencilerde özellikle son güçlük ifadesi manidard r. Ya lar gere i kimi aileler sahip olduklar olumsuz tutum ve bilgi eksikli i nedeniyle ö rencilerinin internet ortam ndan yararlanmalar n engelleyebilmektedir. Bu durum Aksüt ve arkada lar (2008) taraf ndan yap lan ara t rma bulgusu ile de paralellik göstermektedir. Kimi aileler te vik etme yerine, farkl nedenlerle internet kullan m konusunda olumsuz tutuma sahip olabilmektedir ve bu nedenle de çocuklar n n internet kullanmalar n istememektedirler.10
4. SONUÇLAR
Bu ara t rma Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevlerinin haz rlanmas nda yararlan lan kaynaklar , bu kaynaklar içerisinde internet’in yerini ve kar la lan güçlükleri belirlemek amac yla yap lm t r.
Ara t rma sonucunda 6. ve 7. s n f ö rencilerinin vermi oldu u yan tlardan yararlan lan kaynaklar konusunda belirlenen temalar nda elde edilen sonuçlar u ekildedir:
• Gerek 6. s n f gerekse 7. s n f ö rencilerinin tamam Sosyal Bilgiler dersine ait proje ve performans görevlerini haz rlamada internet, kütüphane, kaynak kitap ve di er (resim, harita vb) kaynaklardan yararlanmaktad rlar.
• @nternet, hem 6. hem de 7. s n f ö rencilerinin Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlamada en fazla yararland klar kaynakt r. Ancak 7. s n f ö rencilerinin 6. s n f ö rencilerine oranla daha çok internetten yararlanmaktad rlar.
10 M. AKSÜT, @. ÖZER, A. GÜNDÜZ ve P. KAQIKÇI, “@lkö retim Ö rencilerinin @nternetten Yararlanmalar na @li kin Anne-Baba Tutumlar n n De erlendirilmesi”. Akademik BiliEim 2008. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 30 Ocak - 01 Qubat 2008, s.475–479.
• 6. s n f ö renciler internet’ten sonra en çok kütüphaneden yararlan rken, 7.s n f ö renciler kaynak kitaptan yararlanmaktad rlar. Bir ba ka ifade ile proje ve performans görevlerini haz rlamada 7. s n f ö rencileri daha çok kaynak kitab tercih etmektedirler. Buna kar n 6. s n f ö rencileri ise kütüphaneden yararlanmaktad rlar.
• Proje ve performans görevi haz rlama konusunda az orana sahip olmakla birlikte gazete, harita gibi kaynaklarda ö renciler taraf ndan kullan lmaktad r.
Alt nc ve yedinci s n f ö rencilerinin Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlamada kar la t klar güçlüklerle ilgili soruya vermi oldu u yan tlardan elde edilen sonuçlar ise a a daki gibi özetlenebilir:
• Ö rencilerin s n flar na göre (6. ve 7. S n f) proje ve performans görevlerini haz rlama konusunda ya ad güçlükler ayn (konu zorlu u ve anlayamama, ekil sorunu, kaynak bulamama, planlama, zaman sorunu ve internet’in yap sal özelli i) olmakla birlikte, bu güçlüklerin önem düzeyi farkl la maktad r. Alt nc s n f ö renciler için en önemli güçlük zaman sorunu iken 7. s n flar için konu zorlu u ve anlayamama ön plana ç kmaktad r.
• Her iki s n f ö rencileri için de konu zorlu u ve anlayamama önemli orana sahip güçlük olarak dikkat çekmektedir.
• Gerek 6. s n flar gerekse 7. s n flar için kaynak bulamama ikâyet edilen önemli bir güçlüktür.
• Bir di er güçlük olarak ekil sorunu dikkati çekmektedir. Ö renciler yaz m kurallar ile yaz güzelli inin notu etkilemesi ve internet ç kt s n n kabul edilememesi gibi sorunlar birer güçlük olarak ifade etmi lerdir. Ancak bu güçlük 6. s n flar için en az oranla son s rada yer al rken, 7. s n flar için en çok ifade edilen güçlükler aras nda yer almaktad r.
• Ö renciler proje ve performans görevlerini yeti tirme konusunda zaman sorunu ya amaktad rlar. Teslim süresi konusunda baz ödevlerin zorluk derecesine göre süre konusunda esneklik beklenilmektedir.
• Bir di er güçlük ise planlama konusunda ya anan s k nt lar içerip, ço unlukla birden fazla dersin proje ve performans görevinin ayn tarihte bitirilmesi zorunlulu u tema içerisinde en çok ifade edilen güçlük olmu tur. Ö retmenler aras nda planlama konusu bir güçlük olarak ifade edilirken, grup içi çal ma gibi ö renciler aras nda koordine gerektiren çal malarda da ö renciler güçlük ya ad n belirtmi lerdir.
• Son olarak, ça n bilgi kayna olan internet’te uygunsuz içerik, arad n bulamama-kullan m zorlu u ve ailelerin internet’e kar olan olumsuz tutumlar birer güçlük olarak ifade edilmi tir.
5. ÖNER LER
Ara t rma sonucunda ö rencilerin vermi oldu u yan tlar, yan tlardan elde edilen bulgular sonucunda a a daki önerilerde bulunulabilir.
• Sosyal Bilgiler dersi proje ve performans görevlerini haz rlamada internet önemli bir kaynakt r. @nternet’in il merkezinden köye kadar yayg nla t r lmas , ö rencilere e itimde f rsat e itli i sa lama ad na çok önemli bir konudur. TÜ@K (2008) taraf ndan kent merkezi (%44,6) ve k rsal kesim (%19,7) aras ndaki oran fark bu durumun önemlini ortaya koymaktad r. Teknik altyap yetersizli i giderilerek, tüm yerle im yerlerinde internet kullan m f rsat yayg nla t r lmal d r.
Ö rencilerin internet’te bilgi arama stratejileri ve bilginin do rulu unu sorgulama konusunda e itime gereksinimi bulunmaktad r. Ayr ca ö retmenlerin el yaz s ile ödev istemeleri nedeniyle kopyala-yap t r i lemine kar sorun ya ad anla lmaktad r. Ö rencilere bilgisayar ve internet eti i konusunda da e itim verilmelidir.
Aileler aç s ndan ise internet’in e itim amaçl kullan lmas ve ailelerin çocuklar n n @nternet kullan m nda nelere dikkat etmeleri gerekti i konusunda bilinçlendirilmesi gerekir.
Ö retmenler de özellikle el yaz s konusunda sorun ya ayan ö rencilere bilgisayar ortam nda ödevlerini haz rlamalar konusunda esnek davranmal d r. Bu konuda kopyala-yap t r i lemine kar nas l önlem alabilecekleri e itimi verilmelidir.
• Ö retmenler aras ileti im sa lanmal d r. Ö retmenler proje ve performans görevinin haz rlanmas ve teslimi konusunda di er ö retmenlerle birlikte hareket etmelidir. Bu hem planlama sorununu hem de ö rencilerin zaman konusunda ya ad klar sorunu çözmeye katk sa layacakt r.
• Proje ve performans görevleri konular n n ö rencilerin düzeyine uygun ve yerel imkanlara göre yap labilecek nitelikte olmas ö rencilerin seviyesine uygun ve ö renciler taraf ndan yap labilecek nitelikte ö rencileri gerek ilgi, istek ve tutum yönünden gerekse derse ve konulara kar olumlu yönde etkileyecektir.
KAYNAKÇA
• AKSÜT, M., ÖZER, @., GÜNDÜZ A. ve KAQIKÇI, P. (2008). “@lkö retim Ö rencilerinin @nternetten Yararlanmalar na @li kin Anne-Baba Tutumlar n n De erlendirilmesi”. Akademik BiliEim 2008. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 30 Ocak - 01 Qubat 2008, s.475–479.
• CRESWELL, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (2nd ed.). N.J.: Pearson Merrill Prentice Hall.
• GAY, L. R. , & MILLS, G. E. , & AIRASIAN, P. (2006). Educational Research: Competencies for Analysis and Applications (Eighth Edition). New Jersey: Pearson.
• MEB, (2006). lköQretim Kurumlar ndaki Ölçme ve DeQerlendirme. Eri im Tarihi: 18.06.2009, <Eri im Adresi : http://ttkb.meb.gov.tr/duyurular/genelge_2006_95.pdf.>
• MILES, M. B., ve HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE.
• ÖZSARI, S. (2007). “@lkö retim @kinci Kademede Okuyan Ö rencilerinin @nternet Kullan m ”. XVI. Ulusal EQitim Bilimleri Kongresi. Tokat: Gaziosmanpa a Üniversitesi, 5-7 Eylül 2007.
• TÜ@K, (2008). 2008 Y l Hanehalk BiliEim Teknolojileri Kullan m AraEt rmas Sonuçlar . Eri im Tarihi: 04.03.2009,
• <Eri im Adresi : http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=2055.>
• YILDIRIM, A. ve Q@MQEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel AraEt rma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay nevi.
