A. (J. Veteriner Fakültesi Anatomi Kürsüsü
DİSEKSİYON KADAVRASI OLARAK KULLANILAN
EQUUS ASINUS (MERKEP) DALAKLARıNIN
(LIEN) NORMAL VE AYRIMLI ŞEKİLLERİ Turgut Özgüden
*
Giriş
Kürsümüzde tatbikat materyali olarak büyük çoğunlukla equm
asinus (merkep) kadaYraları kullanılmaktadır. Makroanatomi
yünün-den at ile merkep arasında bazı ayrılmaların varlığıda bir gerçektir.
Ancak bunlardan sonu['cu tür üzerinde dünya literatürlerinde hemen
hemen hiç bir bilgi yoktur. Tek tırnaklılar ile ilgili eldeki bilgiler,
gerek ders gerekse başvurma kitaplarında olsun genellikle equus
ca-ballus (at) üzerindedirler. Bu noktadan hareket ederek, ata göre
ay-rımlı olarak tesbit ettiğimiz normal ve özellikle ayay-rımlı equus asinus dalak şekillerini etüd etmeği faydalı bulduk.
Mezenşimden oluşan (1,7,9), dalak, bulunduğu yer ilc görevi
yönünden pek az ilgiisi olan (2,4) bir organdır. Karın organları ile
mevcut ilgisi tamamen topoğrafiktir (2). Genel olarak sol reğio
hypo-chondriaca'da (2,3,4,5,6,8, io,i i, 12), mide civarıQda (I O,i i), onun
curvatura major'unun solunda (I i) bulunur. Karın boşluğunun
intra-thoracal kısmına yerleşmiştir (6, ıo). Sol böbrek hizasından
başlaya-rak cranio ventral bir gidişlc (6,8,i2), 9 ve i i nci spatium
intercosta-le' nin alt yarımına (8) kadar gelir. Şekli şahıslara (9,i i) ve civarındaki
organların dolu veya boş olmalarına göre nisbeten değişebilmekle
(9,1 i) beraber genellikle tırpan manzarasındadır (2,3,4,5). Normal
şekli dışında dalakh.r, loplu (9), çentikli (S), dürümlü (3) olabildiği
gibi sayı bakımından da tali (accessoric) (1,2,5,9,ıo), ve çift: dalak
(lien duplex) (5, ıo) olabilirler.
Equus asİ"us Dalaklannın :"lormal ve Aynmh Şekilleri
Materyal ve Metot
79
Öğrenei diseksiyonlarında kullanılmakt2. olan equus asinus
(mer-kep) kadavralarından çıkarılan normal ve onsekiz adet ayrımh dalak
etüd edilmi~tir. Sadece ~ekil (form) yönünden ilginç farklar görülmü~
diğer anatomik özelliklerde herhangi bir ayrım tesbit edilmemi~tir.
Sonuçlar
Merkepte normal ~ekilli dalak (Şekil, i: a) da görüleceği gibi
geni~ anlamda ucu öne ve a~ağı dönmü~ bir armut veya daha özel
olarakda, dorsal yanmı geriyedoğru yuvarlak bir çıkıntı yapacak
~e-kilde fazlaca uz<ı_mı~kalın bir hilal (ayça) ~eklindedir. Son spatium
intercostalc'nin ventral Yemmına kadar obı ik bir vaziyette uzanıi'
(Şekil, i: al. Boyu 23-25 cm., eni 13- 15 cm., kalınlığı 2,5-3 (m.dir.
Ağırlığı 200-300 gr. arcı.sındadır.
(Şekil: 2,3,4,5) de görülen c.ynmlı dalaklar ise yer, ölçü ve
ağır-lık yönünden kuralsız olarak normalden ayrımhdırlar. Şekilleri kalın
bir ayça, (Şekil, 2: a, Şekil, 4: Cl., d, c) oduncu kaması (Şekil, 3: a,
Şekil, 4: b,c,f) öne doğru kıvrılmı~, ters dönmü~ armut (Şekil: 5)
manzarasında olmak üzere muhteljftir.
Ayça ve oduneu kaması ~eklinde olanlar sondan bir evelki
spa-tium intecostalc ile i i nci spatium intercostalc arasında, armut ve
benzeri ~ekillerdc olanlar ise sonuncu ile onuncu aralıkta bulunurlar.
Uzunlukları 13--27 cm., enleri 7-i7 cm., kahnhkları 2-4 cm. arasında
deği~mektcdir. Ağırlıkları i20-580 gr. arasındadır.
Tartışma
Bu konuda hiç bir literatür bilgisi yoktur. At dalağının tırpan
~eklinde olduğu (3,4,5,8) belirtilmektedir. Halbuki normal merkep
dalağı (Şekil, i: a) da da görüleceği gibi dorsal yarımı geriye doğru
fazlaca uzamı~ ayça ~eklindedir. Aynmlı olanlar ise ayça veya oduncu
kamasından, öne doğru bükük veya ters dönmü~ armut görünü~üne
kadar deği~ik ~ekiller göstermektedir.
Özet
Equus asinuus (merkep) de normal ve ayrımh dalak ~ekilleri
80 Turgut Özgüden
.Summary
The Froms of the Donkey-Spleens
The normal and abnormal forms of the donkey spleenshave been
anatomieaBy studied.
Zusammenfassung Die Formen der Eselmilzen
Die normale und abnormale Formen der Eselmilzen wurde
ana-tomisch beobaehtet.
Literatür
1- Arey, L.B. (1956): Develapmental anatom)'. W.B. Saunders Co.
Philadelphia and London.
2- Ellenberger, W. und Baum, H. (1943): Handbuch der verglei-chenden Anatomie der Haustiere. Springcr- Y erlag. Berlin.
3- Dobberstein, J. und Hoffmann, G. (I 963 ): Lehrbuch der
ver-gleichendenAnatomie der !laustiere. S:Hirzel Yerlag. Leipzig.
4- Doğuer, S. (I 962 ): Evcil ha)'vanların komparatif .sistematik
anato-misi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
5- Joset, E. (I 962): Handbuch der speziellen pathologischen Anatiome
der Haustiere. Varleg Paul Parey. Berlin.
6- Martin, P. (I 9i5): Lehrbuch der Anatomie der Haustiere. Band
IL, Yerlag von Sehiekhardt und Ebner. Stuttgart.
7- Michels, N.A. (I 955): Blood SupJ)ly and Anatamy of the upper
Abdominal Organs.
J
.B.Lippineott Co. Philadelplıia8- Nichel, R., Schummer, A., Seiferle, E. (1960): Lehruch der
Anatomie der Haustiere. Rand II. Paul Parey ım Berlin und Ham-burg.
9- Schaffer, J.P. (I 953): Morris Human Anatoırry. Me Graw-HiB
Book Co. İne. Newyork.
10- Schwarze, E. (I 962): Kompendium der Veterinary Anatomie, Band
II. Yeb Gustav Fiseher Yerlag. Jean.
i1- Sisson, S. and Grossmann, J.D. (1958): The Anatamy of
Do-mestic Animals W.B. Saunders Co. Philadelphia.
12- Zimmerl, V. (I93°): Tratlato die Anatomia Veterinaria. Yio!. II. Casa Edİtriec Dottor Franeesco YaBardİ. Milana.
Şekil:
ı.
Equus asinus (merkep) te normal dalak. a- Lien, b- Gaster, c- sonuncu eosta Figure: i. The normal spleen of the donkey.a- Sple~n, b- Stomach, e- The last rib
Şekil: 2. Equus asinus (merkcp) de ayrımh, ayça şeklinde dalak. a- Lien, b- Gastcr, c- onbirinci costa
Figure: 2. The abnormal spleen in the form of a crescent of the donkey, a- SpIeen, h- Stomach, c- the eleventh rib
Şekil: 3. Equus asinus (merkep) te ayrımlı, oduncu ka ması şeklinde dalak. a- Lien, b- Gaster, c- onbirinci costa
Figure: 3. The abnormal spIeen in the form of a wedge of the donkey. a- SpIeen, b- Stomaeh, c- the evelenth rib
Şekil: 4. Equus asinus (ınerkep) te ayrımlı, ayça, odun~u kaması şeklindeki dalaklar.
Figure: 4. The abnormal sple.e.~s in the form of cresc7nt a?d wedge of the Donkey .
T~ırgllt Özgüden
.",~
.
..
1---'.~
Şekil: :ı. E<Lu',!:,asım!s (ın •...rkep) tc ayrımlı, armut manzarasındaki dalaklar. Figure~. 5. The abnormal spleens in the form of pear of the -Oonkey .
