VtI. nil. Dt'rg. (2000).16,2: 15·19
HiNOiLEROE (MELEAGRiS GALLOPAVO) BAGIRSAK
PARAZiTLERiNiN VA
VILI~I
Ferda Sevin~l @ Feyzullah GuCl0 1 Mehmet Yaman2 Funda Altln6z3
T
h
e
l
>reva
l
e
n
ce of Gas
tr
o
int
es
tinal P
a
r
as
it
es
of Thrk
eys (Me
l
e
a
g
ri
s
gaIlOI)3vO)
Summary: This study was carried out on domestic turkeys in Cenlral villages of Konya between August 1996-December 1999. Macroscopic examination of whole gastrointestinal system of 40 turkeys and mICroscopic exa-mination 01 the fecal samples of 450 turkeys were performed. Various parasite species were determined in 52.5 % of turkeys. Elmena sp., Heterak.is gallinarum. Subulura differens, Echinostoma revolulum, Ascaridia gafli wereres-pectively detected at the rate of 37.5 %,15 %, 7.5 %. 5 %. 2.5 %, in the macroscopIC e)(amination 01 gastrointestinal
system. The lecal samples were examined by the Ful1ebome's sal! saturated 110talion and Benedek sedimentation
methods. and in 111 (24.66 %) of fecal samples wefe found 10 be parasilised. Eimeria sp. oocysts, Capillaria sp .. As-candia sp .. Choanotaenia mfundibulum, Tnchostrongyfus tenuis and Heterakis ga/linarum eggs were respectively de-tecled at the rale of 12.88 %, 7.11 %, 6.44 %, 1.55 %, 1.33 %, 0.88 %in the microscopic examinalion of lecal samp-les.
Key words: Turkeys, Gastrointestinal parasites, Konya.
Ozet:
Bu ara~hrma, Agustos 1998 - Arallk 1999larihleri arasmda Konya'mn merkez k6ylerindeki evcil hindiler uze·rinde yapllml~tlr. Ara~tlrmada 40 hindinin sindirim sistemi. 450 hindinin de dl~kl OmekJeri incelenmi~lir. Sindirim sls-teml muayeneslnde hlndilerin % 52.5'i ge~iUi parazrt tGrferiyle enlekte butunmu~ ve Eimeria sp:nin % 37.5. Heterakis gallinarum'un % 15. Subulura differens'in % 7.5. Echinostoma revoluturrlun % 5. Ascaridia gallinin % 2.5 yaygm
01-dugu tespit edilmi~tir. DI~kllann Fullebom doymu~ tuzlu su Ilotasyon ve Benedek sedimentasyon teknikleri ile mu-ayenelerinde 111 hindinin {% 24.66)98$illi parazit tGrferiyle enfekte olduklan betirfenmi~tir. DI~kl muayenesinde Ei-meria sp. ookislleri % 12.88. Capillaria sp. % 7.11, Ascaridia sp. % 6.44. Choanotaenia mfundibulum % 1.55.
Tnchosrrongylus tenuis % 1.33 ve Heterakis gallinarum %
O.sa oranlarmda yaygmllk g6ste
rmi~lir. Anahlar kelimefer: Hindi, Sindirim sistemi parazitleri. Konya.Giri~
Ge9mi~ ylllarda k090k aile i~letmecilii)i du-rumunu a9amayan hindi yeli~liricili~i, 1990'11 yll-larda dOnyada ve TOrkiye'de OnemH bir sekl6r du-rumuna gelmi9tir.
Turklye'de 1994 verilerine g6re 3.441.995 hindi bulunmaktadlr. Konya'da ise bu sayl 171.645 olarak bildirilmektedir (DiE, 2000). Bu veriler hin-dinin lanmsal kesimde onemJi bir veri oldugunu or-laya koymaktadlr. Ozellikle buyOk gehirfer gev-resinde hindi yeli~tiriciligi daha yaygtn olarak
yapllmakladlr. Hindilerde verim d09ukJOi)One ve
610mlere sebep alan bir 90k fakl6r vardlr. Bu lak-t6rlerden en onemJilennden birisini de paraziter haslallklar ofu~lurmaktadlf. Paraziter haslahklar hindilerde ge9itli derecelerde verim kaYlpJanndan 61ume kadar varan zaranar olu~lurmakladlr. Ancak Gch~ Tarihi : 27.01.2000. @:fscvinc/Slsctcuk.cdu.lr
yurt i9i va yurt dl~1 ara~IJrmalar incelendii)inde hin-dilerin parazilleri ile ilgill yeteri kadar ara9hrma ya-pllmadli)1 g6zlenmekledir.
Hindilerde sindirim slstemi enfeksiyonuna neden alan bir 90k helmint ve protozoon 10rO bu-lunmaktadlr. Omegin; A. galfilakalsizlik, zaYlfhk, di-yare ve aglr enfeksiyonlarda OIOmlere sebep 01-makladLr. Heterakis gallinarum, hindilerin sagllglnL ciddi derecede etkilememekte, ancak Histomonas
meleagridise vektorfOk yapmaslndan dolaYL onem kazanmakladlr. Capillaria tUrleri mukozalarda in-'celme ve yangllara yol a9makladlr. $eril en-feksiyonlan bilhassa gen9 hayvanlan elkilemekte ve bOyOmede gerilemeye sebep olmakladlr. Eimeria tUneri ise genellikle hindi palazlannda aku! en· feksiyonlara sebep olmakta ve hasta hayvanlarda solgunluk, takalsizlik, yem ve su tOketimlerinde azalma, ishal ve dehidrasyon gekillenmekledir
I. Sclr;uk Univcrsitcsi. Velcrincr Fakiiltcsi. Parazlloloji Anabilim Dah. KQNYA. 1. YOziincU YII Oni\,crsitesi. VClcrincr Fal-;Oltesi. Parazitoloji Anabilim Dah, VAN. J. Scl\'ul Onl\·cfSlICSI. Sa~hk Bilimlcri EnsllllIsO. Parazitoloji Anablhm Dah. KQNYA,
SEVIN<;:.GUCLO, YAMAN. ALTINOZ
(Amin, 1980: Hopkins ve ark., 1990; Norton ve ark., 1992: Droual ve ark., 1994; Willoughby ve ark., 1995).
Hindilerdeki parazil enleksiyonlan ya~, ye-ti~tlrme ~ekli, mevsim, ara~tlrmanln yaplldlQI ulke gibi ~e~itli laktOriere baQh olarak deQi~iklik gos-termektedir. Islam (1985) Zambia'da hindilerin % 56.14'OnOn, Barus ve ark. (1969) KOba'da %
88.52'sinin, Eslami (1981), Iran'da % 70'inin IYe~itli helmint tOrieri ile enfekte olduklannl kaydetmi~lerdir. Hindilerde paraziter enfeksiyonlan olu~turan tOr sa-ylsl da ara~tlrmalara gore 7-15 araslnda de-Qi~mekledir (Merdivenci, 1967; Barus ve ark., 1969; 8ilalov, 1982; Islam, 1985; Sasseville ve ark.,1988; GO~IO, 1994).
Iran'da evcil kanatlllafcta bulunan i~ ve dl~ pa-razitlerin daQlllml ile ilgili ara~tlrmada (Anwar ve ark., 1971), hindilerin sindirim sisteminde A. gafli,
Ca-pillaria ana tis,
C.
caudinflata,C.
obsignata, Raillietina tetragona ve Histomonas meJeagridis IOrierininbu-lunduQu bildirilmi~tir. Eslami (1981), iran'da 50 hin-dinin sindirim sistemi muayenesinde A. ga/lfye % 10,
H. 'gallinaruma % 58,
C.
anatis'e % 18,C.
bursata'ya% 10,
C.
caudinflata'ya % 6, C. obsignata'ya % 18,Trichostrongylus lenuis'e % 8, Hypoderauem
co-noideum. Echinostoma revolutum. Raillietina
ec-hinobothrida, R. tetragona, Subufura brumpti ve
C.
contorta'ya % 2 oranlannda rastlaml~llr.Hindilerde ascaridiasisin yayglnhQln1 Amin (1980) Wisconsin'de % 12.2, Castle ve Chris-tiansen (1984) Kenlucky ve Tennesse'de % 83 ola-rak lespil elmi~lerdir. Castle ve Christiansen (1984),
Capillaria caudinflata'YI % 2, H. gallinarurrlu % 27 oranlannda saptaml~lardlr.
TOrkiye'de hindi parazilleri ile ilgili Slnlrll saylda ara~tlrma vardlr. HakioQlu ve al1l:. (1956), Pendik'ie 150 ba~lIk bir hindi sOrOsunde Echinostoma re-volutuma, Merdivenci (1958), Ankara'da blr hindide
Echinoparyphium recurvatuma rastJadlklarrnl bil-dirr:ni~lerdir. Aynca Merdivenci (1967), Marmara B61geslnde hindilerin % O.l7'sinde
E.
revolulum,E. recurvalum, % 7.3'Onde R. echinobothr;da, % 3.3'unde R. tetragona, % 2.3'Onde
R.
cesticiflus, % lA'unde C. mfundibulum, % O.l7'sinde M. lucida, Slaphylepis cantaniana, % 10.5'inde H. gallinarum,% 5.S'inde A. galli, % O.l7'sinde S. differens,
Tet-rameres fissisipina, C. caudinflata, Thominx collaris
ve T. tenuis bulunduQunu kaydetmi~tir. OiQer ta-rallan Merdivenci (1983), hindilercle Acuaria
ha-mulosa ve Gonylonema ingluvicola bulduQunu da
kaydelmi~tir. •
GO~IU (1994), Ankara yoresinde hindilerin %
4'unde R. echinobothrida, % 70'inde H. gallinarum, % 10'unda C. obsignata, % 8'inde A. galli, % 6'srnda
C
retusa, % 2'sinde C. caudintlafa,C.
bur-sata tespi! etmi~tir.Islam (1985), hindilerdeki heJmint en· feksiyonlanOin % 5.26'SIOin lek lOrden, % 38.6'Slnrn . iki IUrden, % 6.77'sinin uIY tOrden, % 3.51'inin dert tOrden iler' geldiQini kaydedel1l:en, GO~IO (1994), en-feksiyonlann % 66.66'slnda lek tOre, % 27.76'inde iki tOre, % 2.78'inde
Uy
tOre, % 2.78'inde d6rt lOre beraber raslladlQlnl bildirmi~tir.Bu ara~hrma, Konya y6resindeki evdl
hin-dilerde sindirim sistemi parazitierinin yayglnllQlnl be-lirlemek amaclyla yaptlml~ttr. Turkiye'de bu konu ile ilgill yaYlnlarrn azl191 ve Konya yOresinde ilk kez ya-pllmasl sebebiyle Onem ta~lmaktadlf.
Materyal ve Metol
AQustos 1998 ve Arallk 1999 tarihleri arasrnda Konya'nln merkez koylerine gidilerek toplam 450 hindi dl~kISI, 40 hindinin de sindirim sistemi alrnarak Sel~uk Universitesi Veteriner FakOltesi Parazitoloji Anabilim Oah Laboraluvan'nda parazit te~hisi ~~in incelenmi~tir. Bunun i~in dl~kl Orneklerinin her birine . FOlieborn doymu~ luzlu su flotasyon ve Benedek sedimentasyon teknikleri uygulanarak parazil yu-murtalan aranml~tlr. Sindirim sistemi muayenesi ~in, Ozefaguslan kloakaya kadar tOm sindirim ka· nail makasla a
y
llarak iIYerik ve sindirim sistemi mu-kozasl Once gOzle, ardmdan da stereo-mikroskopla incelenmi~tir. Aynca baQlrsak mukozaslndan sOrme froti yapllarak Eimeria sp. merozoiUeri yOnOndenkontrol edilmi~tir. Tespit edilen helminller, lak-tofenolde ~elfalla~llnlarak mikroskopta !Ur te~hisleri (Reid, 1959; Reid, 1962; Merdivenci 1967; Tolgay 1973: Calnek ve al1l:., 1991; GO~IO, 1994) ya-plldlktan sonra % 70'Iik alkol bulunan ~i~elere alrnlp muhalaza edilmi~tir.
Bulgular
Ara~llrma kapsamrnda IIlcelenen 450 dl~klnln 111 (% 24.66)'inde, 40 sindirim sisteminin 21 (% .52.5),inde parazit lespit edilmi~lir. Ol~kl
mu-ayenesinde 5 helminl ve bir protozoon olmak Ozere 6 parazit tOrO tespil edilmi~, bu parazitlerden Ei-meria sp. hin % 12.88, Capillaria sp.'nin % 7.11 , As-caridia sp:nin % 6.44, C. infundibulum'un % 1.55,
T. tenuisin % 1.33 ve H. gaflinsrum'un % 0.88 yay· gin olduQu belirlenmi~tir.
DI~kl muayenesinde tespi! edilen parazitlerin birlikte bulunma durumlan Tablo l'de verilmi~fir. En· feksiyonlann % 80.18'i lek !Urden, % 17.11" iki !Ur-den, % 2.7'si O~ !Urden ileri gelmi~tir.
Hindilerde (!\1c1cugris gallopavo) Ba~lrsak ...
Tablo 1. DI~kl Muayenesinde Parazitlerin Birlikte Bulunma Durumlan.
Parazit tGrii Olgu saYlsl % Toplam %
Eimeria sp. 44 39.63 Capillaria sp. Ascaridia sp. C. infundibulum T. tenuis H. gal/inarum Ascaridia sp+Capiliaria sp. Ascandia sp.+Eimeria sp. Capillaria sp.+Eimeria sp. Capillaria sp.+T. lenuis C. mfundibulum+Eimeria sp. Eimeria sp.+H. gal/inarum Capillaria sp.+ H. gaillnarum
Eimeria sp.+Ascaridia sp.+Capi/laria sp. Eimeria sp.+Ascaridia sp.+G. infundibulum
Sindirim sistemi incelenen hindilerde ise bir protozoon ve dOrt helmint olmak Ozere be~ parazit turD bulunmu~, bunlardan Eimeria sp. % 37.5, H. ga~finarum % 15, Subulura differens % 7.5, A. ga/fi % 2.5 ve Echinostoma revolutum % 2.5 yayglOlik gOstermi~lir.
Tartl~ma ve Sonulj:
Hindilerda paraziter enfeksiyonlartn yaylll~l eveil veya yabani olmalanna ve ara~llrmanm ya-plldl§1 Olkelere gOre eok farkllilklar gOslermekledir. Nilekim Zambia'da (Islam, 1985) 57 hindinin 32'sinde, Kuba'da (Barus ve ark., 1969) 61 hin-dinin 54'unde, lran'da (Eslami, 1981) hindilerin % 70'inde helminl enfeksiyonlan bulundugu ve Con-nectieul'ta (Sasseville ve ark., 1988) % 75 oranmda endoparazillere rasllandl{jl belirtilmi~lir. GUIfIO (1994) Ankara eivannda otopsisini yaptlgl 50 eveil hi.odinin % 72'sinde helmint enfeksiyonu olduQunu lespil etmj~lir. Konya yaresinde yapllan bu ara~ Ilrmada ise hindilerin % 52.5'inde parazit en-feksiyonlan tespit edilmi~, enen-feksiyonlann % 27.5'i heiminllerden, % 37.5'i Eimeria turlerinden
kay-naklanml~lIr.
Hindilerde paraziter enleksiyonlan olu~turan tOrler va tar saylsr da ara~lmnalara gOr8 farkllhklar gOstermektedir. <;:e~illi Olkelerda evcil ve yabani hindilerin paraziter haslallklan. ile ilgili ara~ Ilfmalarm sonu~lanna gore (Norton ve ark .. 1992; Droual ve ark., 1995; Hopkins ve ark., 1990)
hin-19 17.11 16.21 3.60 2.70 0.90 16 4 69 SO.18 3 4 3.60 4 3.60 3 2.70 3 2.70 19 17.11 2 2 2 1.80 1.80 0.90 1.60 0.90 3 2.70
dilerde rastlanan en baskin parazit turlarinin genel olarak Ascaridia sp., H. galfinarum, Capilfaria sp., Eimeria sp. oldugu ve hayvanlarda ~iddetli enteritis ve alOmlere yol aet1klan kaydedilmektedir. Hill-dilerde otopsi sonulflanna gOre Sasseville ve ark. . (1988) 8 tOr, Islam (1985) 7 lOr, Bilalov (1982) 12 tOr. Barus ve ark. (1969) 8 tur, Merdivenei (1967) 15 tur ve GOelU (1994) 7 tOr parazit tespit at-mi~lerdir. Bu ara~tlrmada ise sindirim sistemi mu-ayenesi ile 1 protozoon, 1 trematod, 3 nematod olmak Ozere 5 tOr parazil bulunmu~tur. Bu pa-razitlerden Eimeria sp. 15 (% 37.5), H. gallinarum 6 (% 15),
S.
differens 3 (% 7.5), E. revolutum 1 (% 2.5) ve A. gafli 1 (% 2.5) hindide tespit edilmj~tir.GUylO (1994) dl~kl baklsl ile hindilerde helmint enfeksiyonu oranlOl % 36 olarak bildirmi~ ve H. gal -linarum ile Capillaria sp. olmak Ozere 2 ee~it helmint yumurtasl lespit etmi~tir. Bu ara~tlfmada ise Konya eivannda dl~kl bakllan ile hindilerin % 24.66'slnda parazil enfeksiyonlan tespit edilmj~ olup, sadece helminUerden kaynaklanan enfeksiyonun % 14.84, Eimeria sp. 'den kaynaklanan enfeksiyonun iss % 9.B2 oldu~u belir1enmi~tir. Aynea dl~kl bakllan Ue 1 . protozoon (Eimeria sp.), 1 eestod (C. infundibulum) ve 4 nematod (Ascaridia sp., Capiffaria sp., H. gal·
finarum, T. tenuis) tUrD saptanml~tlf. Bu sonuelar, GOeIO'nOn (1994) elde etmi~ ordu~u son~tar1a kl-yaslandlQmda, genel enfeksiyon oramnm du~Ok, aneak !espit edilen tOr saYlslnln lazta olduQu gOz-lenmektedir.
SEVINC, GO(,:LO, YAMAN. ALTINOZ
Kanathlarda gorDlen trematodlardan E.
re-volulum'a Eslami (1981) iran'da ve Fagasinski (1962) Polonya'da hindilerin % 2-3.2'sinde rast-ladlklannl kayde!mi~lerdir. TOrkiye'de ise Mer-divenci (1967), Marmara Bolgesi hindilerinde bu tOrO % 0.17 yaygm bulmu~lur. HakioQlu ve ark. (1956) bu Iremaloda Pendik'le bir hindi sOrDsOnde raslladtklanOi belirtmi~ler. GOCfIO (1994) ise Ankara civanndaki hindilerde tespi! edemediQini
kay-delmi~tir. Bu Cfah~mada incelemeye tabi tutulan 40
hindiden 1 'inin (% 2.5) sekumunda bu Ire-matoddan 3 adet bulunmu~tur.
Bazi Olkelerde (Am in, 1980; Eslami, 1981; Islam, 1985) hindilerde A. galllnin yaygtnhQt % 10-19.30 oranlan arasmda bulundu~u kay-dedilmektedir. TOrkiye'de A. gal/i'ye hindilerin % 55-8'inde (Merdivenci, 1967; GOCfIO, 1994) rast-lanmt~ olup, dl~kl baklslnda tespi! edilmemi~tir. Bu ara~tlrmada otopside hindilerin % 2.5'inde rast-lanan A. gall;'ye dt~kt bakllannda % 6.22 oranlnda rasllanml~tlr. Bu durum GOCfIO'nOn (1994) ila-desine ters dO~mekJe birlikte, otopside bulunan sa-yrnm dO~Ok olma sebebinin, maleryalin az oJ-mastndan ve muayene edjJen hayvanJarm lalkh olmasrndan kaynaklanabilecegi dO~OnOlmekledir.
Kanatftlarda yaygrn olarak gorDlen ns-matodlardan H. gallinarum degi~ik Olkelerde hin-dilsrin % 29.82-74'Onde (Fagasinski, 1962; Es-lami, 1981; ISlam, 1985), TOrkiye'de otopside %
10.5-70'inde, dt~kt baklstnda % 34'Onde (Mer-divenci, 1967; GOCftO, 1994) bulunmu~tur. Bu ara~ tlrmada olgun parazite % 15, yumurtatanna ise % 0.88 oranrnda rastfanmt~ olup H. gallinarurrlun Konya'da hindilerde yaYIJI~rnln [i!eratOr verilerine gore dO~Ok oldugu gozlenmi~!ir.
Kanalltlann sekumunda ya~ayan Subulura
10r-lerinin TOr1<iye'de hindilerde yaygtnhgml Merdivenci (1967) % 0.17 oranmda !espi! ederken. GOCfIU
(1994) Ankara civanndaki hindilerds bu lOre ras!-lamadrQIOI kaydetmi~tir. Bu ara~tlrmada olgun pa-razdlere % 7.5 oranmda rasllanmt~ll(. DI~kl mu-ayenesinde ise yumurtalanna rasllanmamt~tlr.
TOrkiye'de Capillaria tOrierinin yaygrnhgr jle il-gili olarak otopsi bakllanna gore Merdivenci
(1967) ~. caudinf/ata ve C. collaris'n % 0.17
yay-gtn oldugunu bildirirken GOCfIO (1994) Ankara
ci-vanndaki hindiler;n % 10'unda C. obsignata, %
6'srnda C. relusa, % 2'sinde C. bursata ve C. ca-udinflata buldugunu belii1mi~tir. DI~kl bakllanna gore ise GUCfIO (1994), hindHerin % 6'srnda Ca-pillaria sp. lespi! etmi~tir. Bu ara~tlrmada dr~kl mu-ayenesi ile hindUerin % 7.11 'inde Capillaria sp.
yu-murtalan lespi! edilirken. sindirim sislemi mu-ayenesinde Capilfaria IOrierine rasllanmaml~ttr.
Hindilerde T. tenuis'in yaylll~tnr Merdivenci
. (1967) % 0.17 oranrnda bulurken, GOCfIO (1994)
in-celemi~ oldugu 50 hindide T. tenuis'e
rast-layamamr~tlr. Bu ara~trrmada ise otopside bu tOre rastlanmazken dl!lkt muayenesi ile % 1.33 yaygrn oldu~u tesp;t edilmi~tir.
TOrkiye'de hindiler Ozerinde yapllan
pa-razitolojik ara~llrmalar genel olarak helmint en-feksiyonlan ile ilgili olup, hindilerde Eimeria sp. 'nin yaYlh~r He ilgili bir ara~trrmaya rasllanmaml~trr. Bu ara~tlrmada otops; baklslna gOre % 37.5 oranrnda Eimeria merozoilleri, dl~kl bakrslOa gOre % 12.88 oranrnda Eimeria sp. ooklstleri lespit adilmi~tjr.
Islam (1985), hindilerde iki tOrden ileri g&len enleksiyonlara daha fazla raslladlgrnl bildirirken, GOCfto (1994), lek IOrden otu~an enfeksiyonlann daha fazla gOrDldOOunO kaydetmj~tir. Bu ara~ trrmada da an e;:ok tek IOrden ileri gelen en-feksiyonlar Isspi! edilmi~lir.
Sonue;: olarak bu ara~ttrma ile, Konya yoresi })b)(jiJerinde ba!;lfsak parazitJenmn gi;riJJme Slkh!;I, sindirim sistemi muayenesinde % 52.5, dl~kl mu-ayenesinde % 24.66 olarak tespit edilmi~tir. Kanalh hayvan yeli~ririeiliOinde genellikla bakleriyel ve viral hastaltklara kar~1 koruyucu tedbirler va tedavi uy-gulamalan yaptlmakta, paraziter haslahktara kar~1 koruma ve ledavi uygulamalarr genellikle ihmal edil-msktedlr. Bu ara~Urmada elde edilen bu!gulara g6re; Konya yOresindeki evert hindilerin
kO-CfOmsenemeyecek derecede paraziler en-feksiyonlara maruz kaldtkJan, paraziter
en-leksiyonlara ka~1 koruyucu tedbirlerin altnmasl ve
enlekle olanlarrn tespit edilip uygun ilae;:laria tedavi
edilmeleri gerekliOi sonucuna va(1lmt~llr. Kaynaklar
Amin, O.M. (1960). Helminth and arthropod parasites of
. some domestic animals in Wisconsin. Wisconsin Acad. Sci., 66, 106·110.
Anwar, M., Eslaml, A., Rak, H. (1971). Rivised check list of inlemal and external parasites of domestic birds in
Iran. J. Vet. Fac. Univ., Tehran Iran. 27, 63-72.
Barus. V .. Rysavy, B., Groschalt, J. (1969). The helminth 01 the turkey (Meleagris gallopavo I. dom.) in Cuba. Hel-minthologia. 10.347·360. (Ref: Helminth. Abst., 1972.41, 3147).
Ba~bakanlik Devlet Istatislik Enstitusri (2000). Ekonomik
ve sosyal gOstergeler. hllp:llwww.die.gov.lr.
Bilalov. R.M. (1962). Helminthiases of turkeys. Ve-terinariya, Moscow,
1"
45·46. (Ref: Helminth. Absl., 1983, 52, 3, 1563).llindilerde (Mcleagris gallop:no) Ha~II·Slilk...
Calnek. BW .. Barnes, H.J., Beard, C.W .. Reid, W.M., Yoder, H.W. (1991). Diseases 01 Poultry. 9th ed., Iowa Stale University Press, Ames, Iowa.
Castle, M.D., Chnstiansen, B.M. (1984). Blood and gast-rOintestinal parasites of eastern wild turkeys from Ken-tucky And Tennessee. J. Wildt. DIS., 20,190-196. DrouaJ, R, Farver, T.B .. Bickford, A.A. (1995). Re-lationship of sex, age and concurrent intestinal disease
10 naerohc entent.s in turkeys. Avian Dis., 39, 599--605.
Droual, R., Shrvaprasad. H.L. Chill, A.P. (1994). Coc-CidiOSIS and necrotIC enleritis in turtteys. Avian Dis., 38.
177·183
Estaml, A. (1981). Helminlhiasis 01 turkey (Meleagris gal· 10pavO) In Iran. J. Vel. Fac. Unlv., Tehran Iran, 37, 2·5.
Fagaslnski, A. (1962). Helminth parasites of gallilorm birds In Polan. Acta Parasi!. Polon .. 10,347·367.
GCMylu, F. (1994). Ankara civannda tsvuk, hindi, 6rdek
ve
kazlarda helml", faunas!. Tr. J. Anlm. Sci., 18,79·86. HakioOlu, F., Onel, S., Ataman, B. (1956). ilk defa olarak blr hindi sUrUsGnde tesbit edllen Echinostoma revolutum (Fr6chltch 1802) Vak'asl. Turk Vel. Hek. Oem. Derg., 26.
112,113.
Hopkins, BA, Skeeles, J.K., Houghten, G.E., Slagle, D.,
Gardner, K. (1990). A survey of infectious diseases in wild turkeys (MeleagriS gatlopavo silvestns) from Ar-kansas. J. Wildl. DIS., 26, 468-472.
Islam, A.W.M.S. (1985). Some common helminth pa-raSlles 01 tur1<eys In Zambia. Pooh. Adviser., 18,69-72. Merdlvencl, A. (1958). Eveil hlndi( Meleagris gaJlopavO) lenmizde ilk dela oIarak buldu{Jumuz Echinoparyphium
recurvatum (v. Unslow, 1873) (Trematoda:
Ec-hinostomatidae). Tur1< Vet. Hek. Oem. Derg .. 28, 15-22. Merdivenci, A. (1967). "Tur"1<iye'nin Marmara B61gesinde
Evcil Tavuk, Hindi, Ordek ve Kazlarda G6rUien Trematod, Sestod ve Nomalodlara Dair Ara:;;tlrmalar", Istanbul Onw TIp Fait. YaYln. No:37, KUlulmu:;; Matbaasl, Istanbul. Merdivenci, A. (1983). Son 30 yll (1952-1982) ~Inde Tur-klye'de varll(llnl ilk kez bildircli(limiz paf8Z1tler. Hir1< Mik-roOOI. Cem. Derg., 13, 23-37.
Norton, A.A., Hopkins, B.A., SketMes. J.K., Beasley, J.N" Kreeger, J.M. (1992). High mortality of domestic turkeys associated With Ascaridia dlsslmi/Is. Avian Dis., 36, 469-473.
Reid, W.M. (1959). Egg characteristics as aids in species identification and conlrol 01 chicken tapeworms. Avian Dis., 3, 168-197.
Reid, W.M. (1962). ~Chlcken and Tur1<ey Tapeworms",
Handbook to Aid in Identification and Control of Ta-peworms Found in the United States America, University of Geofgla College 01 Agrlcutlure, Athens, Georgia. . Sassevile, V.G., Miller, B., Nielsen, S.W. (1988). A pat·
hOOgic study of wild turkeys In Connecticut. Cornell Vet .. 78, 353-364.
Tolgay, N. (1973). "Eveil ve Yabani Kanatillafin Onemll Parazitleri", Ankara Onlv Baslmevi, Ankara
WiUoughby, D.H., Bkkford, A.A., Charlton, B.A., Cooper, G.L., Unares, J.A. (1995). Ascaridl8 dlssimllis larval mig-ration associated With ententlS end low mar1<et weights in meat turkeys. Avian Dis., 39, 837-843.
