• Sonuç bulunamadı

Asırlarca İstanbula su veren bendler

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Asırlarca İstanbula su veren bendler"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

İstanbul suları

Asırlarca

İstanbula

su

vepao

bendler

<iuı«i(imıtııtMiiM*nıııuMitiHannaı*ı>«> m i«i«h h»»»»»», *‘6 >İ»» *

I

Bendleri ilk olarak, su ilmini pek iyi bilen Romalılar

)

\

yapmışlardı. Türkler bu tesisleri ıslâh ettiler. İlâvelerle

j

j

büyülttüler Türklerin su işlerine ait bilgilerde

j

[

Romalıları da geçtikleri eserlerinden bellidir

j

Belgrad ormanı ve bendler büyük b i ı : âlemdir, Biz kısaca bahsedeceğiz.

Belgrad ormanından gelen bütün su­ lar evvelâ muhtelif yollar ve kemerler vasıtasile müdevver bir şekilde olan ve baş havuz denilen büyük bir havuz­ da toplanmaktadır. Bu sular oradan Pir gos köyünün iki kilometre cenubunda bulunan «Muallak kemer» e akmakta­ dır. Baş havuza «Sultan Osmanı Sani» havuzu da derlerdi. Fakat hakikatte bu havuz İkinci Osmanın yapısı değil-? dir. Daha çok eskiden 1183-1185 te im­ parator Komnen Andronik tarafın - dan tamir ettirilmiş olduğu yazıldığına göre, yapılışı bu tarihten de daha es­ kidir. Fakat Kimin taramfından yap­ tırıldığı belli değildir.

Baş havuzundan evvel bendleri gelir «Bend» farsçada bağlamak manasına gelidğine göre, suyu bağlayan, yani tu­ tup biriktiren büyük epodlara denmek­ tedir. Bunlar ilk’ önce Bizans İmpara­ torları tarafından, sonra Osmanlı padi­ şahları tarafından tesis ve bina edilmiş muazzam inşaattı'r.Bu depolardan sular yeraltı kanalları ile de şehre kadar iner

Bendlerde terkos ve elmalı sularında oduğu gibi, terşih usulü yoktur. Fakat bender zaten kendiliklerinden terşih havuzu mesabesindedirler. Bizans dev­ linde açık sarnıçlarda olduğu gibi, bendler ayni zamanda suların bütün te ressübattan tecerrüd etmesine dahi ya- ramaktaıdr. Sular durdukça bütün tor­ tularını burada bırakır.

Yedi tane bend mevcuttur ve bunlar Belgrad köyü civarındadır. Bu köy eski den «Petra» adında bir Bizans köyü idi ve Andronik Komnen tarafından tesis olunmuştu. Sonraları Osmanlı devrinde Sırp esirleri buralarda iskân edilmiş

ol-#

duğundan köyün ve ormanın adı değiş­ miştir.

Bu yedi bend şunlardır: Ayvat ben­ di, Büyük bend, Paşa deresi bendi veya Küçük bend, Karanlık topuzu bendi, Kirazlı bend, Sultan Mahmud Bendi, Valide Bendi.

Bendlerin ilk inşaları tarihi her hal­ de Kostantin zamanına çıkar. Zira R o­ malılar su ilminde o zamanın üstad in- j sanları idi. Türkler ise bu tesisleri iyi muhafaza ettikten başka ıslah etmiş- i ' Jer, ilâveler yapmışlar ve yeni bend- i ler vücuda getirmişlerdir. Osmanlı Türk ) terinin Romalılardan da üstün okluğu i I bugünkü eserlerinden bellidir.

Bendlere gelince: < AYVAT BENDİ: Pirgos'.ın 7 kilo- 1 metre şimalinde. A yvat deresinde üçün ı cü Mustafa tarafından 1766 da inşa e- dilmiş bu bend beyaz mermerierle kap ı

ildir. !

BÜYÜK BEND: Belgrad köyünün şl- s

malinde ve bir kilometre mesafesinde] bulunan bu bend Kostantin devrinde in- i şa edilmiş ve Andı-omik Komnen tarafın dan tamir olunmuş, sonraları Fatih, Kanuni Süleyman, Birinci Mahmud (1747), Pirinci Abdüilıamid (1785) za­ manlarında da tamir olunmuştur. Su­ lan Pirgostaki eğri kemer, bir de Eğri kapıdaki su terazisi vasıtasile Ayasof- yaadki su terazisine glirdi.

KÜÇÜK BEND: Büyük Bendin ba­ tısında ve üç kilometre ötede Belgrad ormanının İçindedir.

KARAND IK TOPÜZ BENDİ: Eel -grad köyünün 1200 metre şimalindedir. Bunun da suyu Pirgostaki eğri kemer­ le bir de Eğrikapıdaki su terazisi vası­ tası 1 e A yasofyaya akardı.

K İR A ZL I BENDÎ: Büyük Bendin şarkında ve Belgrad köyünün 2500 met re cenubunda dır.

Mahmud Bendi: Bahçeköyün üs ttara tında ve ayni isimdeki derenin şark kıs mı üzerinde tesis eilm.diştiı. 88 metre uzunluğunda olup yukarı taı-afı dirsekli dir ve oldukça azametlidir. Birinci Mah mut zamanında ve 1731 de tesis edilen

bu bend, Birinci AbdUlhaimıd zamanın­ da ve 1784 te tamir edilmişti. Bütün be

yaz mermer kaplamalıdır. Bunun suyu da Beyoğluna ve Boğazçi köylerine a-» kar.

V ALİD E BENDİ: Mahmut Bendine bitişik olan derenin üzerinde ve Bahçe*

köyün bir kilometre şimalindedir. Sut lan kezalik Bahçeköy kemeri vasıtasile Beyoğluna gelir. 1796 da Üçüncü Seh - min validesi Mihrişah Valide tarafından kamilen mermerden inşa olunmuştur.

SE TERAZİLERİ

Su terazileri yüksek bir mevkiden di­ ğer yüksek bir mevkie suyu göndermek için vücuda getirilmiş ihram veya diki 11 taş şeklindeki binalardır. Fizikte ıout taşıl su kaplarında olduğu gibi, bu te­ raziler de bir sifon hizmeti görürler ve üst kısımlarındaki teknelerinde topla­ nan suları muhtelif mecralarla diğer su terazilerine taksim ederler. Taksim meydanının İsmi de oradaki su terazi­ sinden ileri gelmiştir. Bu terazileri Tür kiyede pek müstamel İtli. Istanbulda birçoklarımı bakiyesi görünür. Meselâ Ayasofya meydanı karşısındaki evlsr grupunun bir tanesi harap bir halde hâ lâ durmaktadır. Balta limanının arka­ sında Bahçeköy sularının mecraları ü- zerinde buhınan birkaç su terazisi sıra ile görünmektedir.

Su terazilerine Romalılar Sibvamenta Akua yani suyu serbest bırakan tesis, BizanslIlar ise «Suların tenefesü direk­ leri» ismini vermişlerdi.

îstanbulun suları, su kemerleri ve su yolları a y n ve uzu bir mevzudur. F a­ kat bahsimizden hariç bulunduğu için, bugün sadece bendleri kısaca anlatmak la iktifa etik.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi

Referanslar

Benzer Belgeler

Rubâî’ler aruzun hezec bahrinin yalnız bu nazım şeklinde kullanılan Ahreb ve Ahrem olarak iki temel şekli olan yirmi dört kalıbıyla yazılırlar.. Edebiyatımızda, rubâî

(I) Bu fıkra kapsamında tam sosyal güvenlik yatırım desteği ve ilave teşvik almaya hak kazanan işverene, istihdam tarihinden itibaren bu kapsamda

En az üç yıl çalışmış ve en az üç adet ÇED Raporunun hazırlanmasında yer almış veya en az üç adet Raporun İDK’ sında görev almış veya en az üç adet Rapora

3- Talep formunun Yapılan Harcamaların Ayrıntılarını Gösteren Tablo başlıklı 2A bölümüne idareler, başvuru tarihine kadar Kanunun 21/f ve 22/d (temsil ağırlama

Hydraulic Motor /kW/dk Material Feeding Motor /kW/dk Coolant Oil Motor /kW/dk Conveyor Motor Chip Brush Cutting Speed /m/dk Blade Size /mm Volt / V Number of Phases Maximum Power /

Ziya Paşa, yanına gazeteci Ebuz- ziya Tevfik Beyi de alarak Ahmet Rıza Bey’e gider.. Hünkâr adı­ na parayı vermek istediğinde Rıza

Ulus kavramının bu belirsiz hali milliyetçilik ile ilgili fikirleri temelinden sarsar. Zira milliyetçilik, artık ulusların öz bilinçlerine uyanma süreci olmaktan uzaklaşmış

Mahmud tarafından yaptırılan Bahçeköy (Sultan Mahmut) Kemeri ile Topuzlu Bent, Valide Bendi ve II.. Mahmud Bendi