B eslenm e v e D iyet D ergisi / J. Nutr. and D iet., 16 : 51 - 59, 1987
K İT L E H A BERLEŞM E ARAÇLARININ KADINLARIN B ESL EN M E B İLG İLER İ Ü ZER İN E E T K İL E R İ
Doç. Dr. Perihan ARSLAN* / Dyt. Yusuf TOPKARA** Dyt. Aydan ÖZDEMİR** / Dyt. Suat YURDUNKULU**
Bu araştırmada, Ankara ve Çankırı illeri ile Ankara’ya bağlı Elmadağ ilçesinde oturan toplam 308 ailedeki kadınların, gazete, dergi okuma, radyo - televizyon din lem e ve izlem e durumları incelenm iştir. Gazete ve dergiye gösterilen ilgi (% 24.4) radyo-televizyona gös terilenden (% 66.6) çok daha azdır. Bu oran Elmadağ ilçesinde daha fazladır. Her iki haberleşm e aracmda da sinem a, dizi vb, eğlence program lan, beslenm e ile ilgili haberlere göre daha fazla ilgi ile izlenmektedir.
G İR İŞ
B irey in veya to p lu m u n bilinçlenm esinde dolayısıyla y aşam b iç i m in i d e ğ iştirm e sin d e hiç b ir tek n o lo jik buluş, h ab erleşm e k o n u s u n d a k i te k n o lo jik b u lu şla r k a d a r e tk in o lm a m ıştır (1, 2). B u ra d a sözü e d ilen k itle h ab erleşm e ara çla rı; gazete, dergi, film , afiş, k ita p , tiy a t ro, ra d y o ve televizyondur. B u a ra çlarla aynı y ap ıd a olm ayan fa rk lı to p lu m la rd a veya to p lu m içinde k ü ltü rel yönden fa rk lı g ru p la ra u la ş ılm a k ta d ır ve u la şılan in san sayısı sınırsızdır. B u n edenle, b u a ra ç la r e ğ len d irm e ve h a b e r verm enin y an ısıra to p lu m u n k ü ltü r ve eğ itim in e de y ard ım cı o lu rla r (3, 4).
O kum a, yazm a o ra n ın ın az, dolayısıyla tem el eğ itim düzeyi d ü şü k o la n to p lu m la rd a gazete, k itap , dergi d ışın d a rad y o ve televiz y o n u n h a lk ı a y d ın la tm a ve eğitim deki ro lü d aha fazladır. Özellikle televizyonun g ö rü n tü se 1 niteliği, b u önem i d ah a d a a rtırm a k ta d ır. G örm e, d u y m a d an d ah a çok in san d a etk i b ıra k ır (5).
(*) H.Ü. Beslenm e ve Diyetetik Bölümü öğretim Üyesi. (**) Diyetisyen.
ARAŞTIRMA Y Ö N TEM İ ve ARAÇLARI
A ra ştırm a , A n k a ra ilin d e 102, A n k ara iline bağlı E lm ad ağ ilçe sin d e 102 ve A n k a ra ’y a y a k ın Ç an k ırı ilin d e 104 o lm a k ü zere to p lam 308 ailed ek i k a d ın la r ü z e rin d e y a p ılm ıştır.
B eslen m e işle ri b ü y ü k ö lçü d e k a d ın ın so ru m lu lu ğ u n d a d ır. Bu, yaln ızca k a d ın ın ç o cu k la o la n p s ik o lo jik ilişk isi ve geleneksel ev k a d ın lığ ı ro lü n d e n dolayı olm ayıp, b e sin ü re tim in d e de önem li ro l oy- n a m a s m d a n d ır. B u n e d en le aile için d ek i yeri, ailen in b eslen m e d u r u m u n a y a n sıd ığ ın d a n b u a ra ş tır m a d a k i s o ru la r ailed ek i çalışan ve ç alışm a y a n k a d ın la ra s o ru lm u ş tu r.
A ra ştırm a b ö lg e le rin in seçim i : B ö lg elerd en b irisi A n k ara il m e r k ezid ir. A n k a ra b ü y ü k b ir ş e h ir ve a y rıc a b a ş k e n ttir . B u ra d a yaşayan b ire y le rin ç eşitli h a b e rle şm e a ra ç la rın d a n fa y d a la n m a ve b eslen m e ile ilgili k o n u la rla ilg ilen m e d u ru m la rın ın d a fa rk lı olabileceği d ü şü n ü lm ü ştü r. A n k a ra ili m e rk e zin d e k i ö rn e k le m i, T ü rk iy e E le k trik K u ru m u n d a ç a lışa n fa rk lı so syo-ekonom ik y ap ıy a sah ip a ile le r o lu ş tu r m u ş tu r . İk in c i bölge, A n k a ra'y a b a ğ lı E lm ad a ğ ilçesin in Lalabel m a h a lle sid ir. B u bölge, B a şta ş Ç im en to fa b rik a s ı çev resin d e yem o lu şm u ş b ir g e ce k o n d u sem ti o lu p , im a r p la n ı u y g u lan m ad ığ ı için ev le r gelişigüzel y a p ılm ış tır. B ölge, ş e h ir m e rk e z in d e n 40 k m u z a k ta olu p u la şım b eled iy e ve özel o to b ü s le rle y a p ılm a k ta d ır. B ölgede a ış v eriş y a p ıla c a k h iç b ir d ü k k a n o lm ay ıp b ö lg e h a lk ı ih tiy a ç la rın ı fa b rik a k o o p e ra tifin d e n ve ş e h ird e n s a ğ la m a k ta d ır. B u d u ru m b esin tü k e tim in i d e b e lirli ö lçü d e e tk ile m e k te d ir. Ü çüncü bölge Ç an k ırı' d ır. Ç an k ırı, A n k a ra 'y a y ak ın , a n c a k k ü ç ü k b i r ild ir. B u n a rağ m en ay n ı h a b e rle şm e a ra ç la rın d a n y a ra rla n a b ilm e im k â n la rın a s a h ip tir ve b u ra d a d a fa rk lı so syo-ekonom ik y ap ıy a sah ip a ile le r b u lu n m a k ta d ır.
Ç alışm a d a , k a d ın la rın k itle ile tişim a ra ç la rın d a n gazete ve d e r g ileri alıp o k u m a, ra d y o ve televizyon p ro g ra m la rın ı d in lem e ve iz lem e ile b u k a y n a k la rd a n fa y d a la n m a d u ru m la rı ve b u d u ru m u e t k iley en e tm e n le r a ra ş tır ılm ış tır.
H e r ü ç b ö lg ed e y a şa y a n a ile lerin sosyo-ekonom ik d u ru m la rı p u a n la n m ış ve elde e d ilen v e rile r k a rş ıla ş tırm a lı o la ra k d e ğ erlen d i rilm iş tir.
BULGULAR ve TARTIŞMA
T ab lo 1 ve 2 'd e k a d ın la rın gazete ve derg i o k u m a, rad y o ve televizyon izlem e d u ru m la rı g ö ste rilm iştir.
Tablo 1 : Kadınların Gazete (G) ve Dergi (D) Okuma Durumları
KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ BESLENMEYE ETKİSİ 5 3
Okum a Ankara Elmadağ Çankırı Toplam
D urum u G D G + D G D G + D G D G + D G + D S 28 47 37 51 62 57 . 1 33 17 111 Hiç K % 21A 46.0 36.2 50 60.8 55.8 0.9 31.7 16.2 36.0 s % 33.3 51.4 15.3 100.0 S 36 30 33 38 23 31 63 53 58 122 A rasıra K % 35.2 29.4 32.4 37.4 22.5 30.0 60.5 50.9 55.8 39.6 S'% 27.0 25.4 47.6 100.0 S 38 25 32 13 17 14 40 18 29 75 Devamlı K % 37.4 24.6 31.4 12.6 16.7 13.8 38.6 17.4 28.0 24.4 S'% 42.6 18.7 38.7 100.0 S 102 102 102 102 104 104 308 Toplam K % 100 0 100 0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 K : Kolon % x 2 = 25.64 p < 0.05 S : S a tır %
Tablo 2 : ]Kadınların Radyo ve Televizyon İzleme D urum ları Dinleme ■ İzlem e
D urum u Ankara Elmadağ Çankırı Toplam
S 33 76 63 172 İkisini Devamlı K ’% 32.3 74.5 60.6 55.9 S'% 19.2 44.5 36.6 100.0 S 51 14 35 100 İkisini Bazen K;% 50.0 13.8 33.7 32.5 S'% 51.0 14.0 35.0 100.0 S 4 4 Hiç Birini K % — 3.9 — 1.0 S'% 100.0 100.0 S 5 4 1 10 Devamlı Radyo K % 5.0 3.9 0.9 3.3 s % 50.0 40.0 10.0 100.0 Devamlı S 1.3 4 5 22 Televizyon Kı% 12.7 3.9 4.8 7.3 S'% 59.1 18.2 22.7 100.0 S 102 102 104 308 Toplam K % 100.0 100.0 100.0 100.0 K : K olon % x2 = 46.58 p < 0.01 S : S a tır %
G azete ve d erg in in k a d ın la r ta ra fın d a n devam lı o k u n m a o ran ı, üç b ö lg e g en elin d e % 24.4 ik en , b u o ra n rad y o - televizyon için %
55.9 d u r. R adyo ve televizyonun h e r üç bölgede de ço ğ u n lu k la te rc ih e d ilm e sin in n ed en i, h a b e r v e rm e n iteliğ in in y anı s ıra eğ len d irm e n i teliğ in in de b u lu n m a s ın d a n d ır (T ablo 1, 2). B ölgeler a ra sı fa rk is ta tis tik se l o la ra k ö n em li b u lu n m u ş tu r (p < 0.05, p < 0.01).
Sosyo - ek o n o m ik ve k ü ltü re l d u ru m , b ire y in ve to p lu m u n çe ş itli h a b e r a lm a k a y n a k la rın ı dinlem e, izlem e, o k u m a ve u y g u lam a d u ru m u n u e tk ile y en ve ö n d e gelen e tm e n le r d ir (3, 5).
B aysal (6), 505 aile ü z e rin d e y a p tığ ı b ir a ra ş tırm a s ın d a ailelerin g ü n lü k g azete a lm a o ra n ın ı g en eld e % 57.5 o la ra k b u lm u ş tu r. Bu o ra n ın a ile lerin sosyo - e k o n o m ik y a p ıla rın a g ö re değiştiğini ve so s yo - e k o n o m ik düzeyi d ü şü k a ile le rd e g ü n lü k gazete alım o ra n ın ın % 14.8 ile % 16.9, s o s y o -e k o n o m ik düzeyi y ü k sek o la n ailelerd e de
% 67. 1 ile % 91.4 a ra s ın d a o ld u ğ u n u s a p ta m ış tır.
T ab lo 3'd e a ile le rin s o s y o - e k o n o m ik d u ru m la rın a , T ablo 4'de d e k ü ltü re l d u ru m la rın a g ö re d a ğ ılım la rı g ö rü lm e k te d ir. H e r üç b ö lg en in sosyo - e k o n o m ik d u ru m u ve e ğ itim d u ru m u b irb iri ile k ıy a sla n d ığ ın d a b ö lg e le r a ra s ı fa rk 0.01 d ü zey in d e ön em li b u lu n m u ş tu r.
T ablo 3 : A ilelerin Sosyo - E konom ik D urum a Göre Dağılımı
Sosyo - ekonom ik A nkara E lm adağ Çankırı
D u rum S % S % S % îy i 37 36.3 1 1.0 26 25.0 O rta 36 35.3 81 79.4 73 70.2 Dıişük 29 28.4 20 19.6 5 4.8 Toplam 102 100.0 102 100.0 104 100.0 X " = 20.57 P < 0.01
T ablo 4 : Aile B ireylerinin E ğitim Düzeylerine Göre Dağılım ları
A nkara E lm adağ Çankırı Toplam
E ğitim D urum u S % S % S % S %
Okuma-Yazma Bilmez 8 2.6 12 2.9 4 1.1 24 2.3
Okum a-Yazm a B ilir 39 12.1 71 16.9 47 13.1 157 152
İlkokul 70 22.3 232 55.1 103 28.7 405 39.1
O rta + Lise 139 44.0 105 24.9 164 45.7 348 33.6
Y üksekokul 59 19.0 1 0.2 41 11.4 101 9.8
Toplam 315 100.0 421 100.0 359 100.0 1035 100.0
* Bu değerlendirm eye 7 yaşın a ltın d ak i ço cuklar dahil edilm em iştir, x 2 = 141,16 p < 0 .0 1
KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ BESLENMEYE ETKİSİ 55
Sosyo - ek o n o m ik açıdan incelendiğinde, A n k ara’d aki a ilelerin d a ğ ılım la rı b irb irin e benzerlik gösterm ekte ise de sosyo - e k o n o m ik d u ru m u d ü şü k o lan aile o ra n ı en fazla yine A n k ara’d a d ır (% 28.4). B u n a rağ m en , b u bölgede yazılı b asın d an y a ra rla n m a o ra n ın ın d i ğ er b ö lg elere göre d a h a fazla olm ası b u bölgedeki b ire y le rin o rta ü s tü e ğ itim o ra n ın ın (% 63), diğer bölgelerden (E lm ad ağ 'd a % 25.1, Ç a n k ırı'd a % 56.1) fazla o lm asındandır. E ğitim d u ru m u ve k a d ın la rın ç alışm a la rı, o n la rın gazete-dergi okum a, radyo-televizyon d in le m e ve izlem elerini ve b u n la rd a n y a ra rla n m a d u ru m larım etk ilem ek te d ir. A n k a ra ’da çalışan kad ın oranı fazlad ır (% 35).
G azete ve dergi en çok ( % 42.6) A n k ara’da, en az (% 18.7) E lm a d a ğ 'd a o k u n u rk e n , rad y o ve televizyon en çok ( % 74.5) E lm a d a ğ ’da, en az (% 32.3) A n k ara’da dinlenip, izlenm ektedir (Tablo 1, 2).
A iledeki b irey sayısı ve b u bireylerin yaş g ru p ları, h ab erleşm e a ra ç la rın d a n y a ra rla n m a d u ru m u n u etkileyen b ir diğ er e tm e n d ir. Zira, değişik yaş g ru p la rın ın sosyal gereksinm eleri de değişik o la c a k tır (2). B u çalışm ada, A nkara ve Ç ankırı illerinde çoğunluğu, sı- ra siy le % 77.3, '% 67.3 o ra n la n ile 2 - 4 kişilik aileler o lu ştu rm a k ta d ır. E lm ad ağ ilçesin d e ise 5 kişiden fazla birey sayısına sah ip aile o ra n ı
% 52 d ir.
Aile b irey leri yaş g ru p la rın a göre değerlen d irild ik lerin d e, h e r üç b ö lg ed e de y etişk in kad ın ve erk ek gru b u ilk sıray ı (% 56.2), genç k a d ın ve genç e rk ek gru b u ise ikinci sırayı (% 22.8) a lm a k ta d ır. E lm ad a ğ ilçesinde genç kad ın ve erk ek o ra n ı ( % 30), A n k ara ve Ç an k ırı ille rin e göre d ah a fazladır ( % 14.1, % 22.1), (Tablo 5, p < 0.01).
Tablo 5 : Aile Bireylerinin Yaş Gruplarına Göre Dağılımları
Yaş G rubu Ankara Elmadağ Çankırı Toplam
(Yıl) S % S % S % S % Çocuk (0-9) 79 21.5 101 21.2 89 20.7 269 21.0 G. E (10-19) 30 8.0 89 18.7 41 9.5 160 12.0 G. K (10-19) 23 6.1 54 11.3 54 12.6 131 10.3 Y. E (20 + ) 117 31.4 114 23.9 119 27.7 350 27.3 Y. K (20 + ) 123 33.0 119 24.9 127 29.5 369 28.9 Toplam 372 100.0 477 100.0 430 100.0 1279 100.0 G. E : Genç erkek x2 = 39.84 p < 0.01 G. K : Genç Kız Y. E : Y etişkin erkek V. E : Y etişkin kadın
T ab lo 6 ve 7 ’de gazete, dergi, rad y o ve televizyonda yayınlanan k o n u la ra k a d ın la r ta ra fın d a n g ö sterilen ilginin derecelen d irilm esi g ö ste rilm iştir.
Tablo 6 : O kunan K onulara Gösterilen İlgi Derecesi (%).
Ankara Elm adağ Çankırı
K onular 1° 11° 111° 1° 11° I I P 1° 11° 111° İç -D ış H aberler 51.5 17.5 14.7 35.3 26.3 23.8 41.9 21.6 20.3 Köşe Yazıları 15.0 44.4 16.9 2.9 5.9 29.1 12.2 12.2 13.5 Sağlık - Beslenme 8.8 25.5 21.5 5.9 32.4 29.1 16.2 44.6 29.7 Magazin 11.9 6.3 24.2 55.9 35.4 26.2 25.7 14.9 27.0 Spor 13.8 6.3 22.7 — — 20.6 4.0 6.7 9.5
Tablo 7 : Dinlenen ve İzlenen K onulara Gösterilen İlgi Derecesi (%)
Ankara Elm adağ Çankırı
K onular 1° 11° « I O 1° 11° 111° 1° 11° 111° H aberler 65.0 6.3 10.4 26.0 17.7 18.7 33.6 11.5 22.1 Sinem a - Dizi 20.6 54.1 9.5 66.6 30.0 2.3 37.5 28.8 20.2 Müzik - Eğlence 6.2 21.9 23.6 5.2 24.6 23.4 18.3 35.5 30.0 Sağlık - Beslenm e ‘ 4.1 17.7 25.5 2.2 27.7 23.4 4.8 23.0 23.0 R eklam lar 4,1 — 31.9 — — 32.2 5.8 1.2 4.7
S ağ lık ve b e sle n m e ile ilgili yazılı b asın d a k i ç ık an k o n u la r h e r üç b ö lg ed e de II. ve II I. d ereced e te rc ih ed ile rek o k u n a n k o n u la r d ır (T ablo 6). A n k a ra 'd a h a b e rle r I. derecede ilk sıray ı a lırk e n
( % 51.5), E lm a d a ğ ’d a I. d ereced e ilk sıray ı alan p ro ğ ra m % 55.9 o ra n ı ile m ag azin sa y fa la rıd ır. B u d u ru m rad y o ve televizyon için de g eçerlid ir. K e n tte y a şa y a n la r g ü n lü k h a b e rle ri ö ğ ren m ek iste rk e n (A nkara % 65, Ç an k ırı % 33.6) ilçede y a şa y a n la r sin em a ve eğlence p ro g ra m la rın ı te rc ih e tm e k te d irle r (E lm ad ağ % 92.6). B u te rc ih b u bölg ed ek i b ire y le rin eğ itim d u ru m la rın ın d ü şü k o lm a sın d an ve d i ğ e r eğlence im k â n la rın ın o lm a m a sın d a n k a y n a k la n m a k ta d ır.
Y azılı b a sın d a k i sağlık ve b eslen m e p ro g ra m la rın a g ö sterile n ilgi genelde azd ır. B u ilgi A n k a ra'd a % 8.8 ile '% 25.5, E lm a d a ğ ’d a
% 5. 9 ile % 32.4 a ra sın d a d ır. B u p ro g ra m la ra en çok ilgi Ç a n k ırı'd a
g ö s te rilm iş tir ( % 16.2 ile % 44.6). B u k o n u y a o lan ilgi d ereceleri ra d yo - televizyon p ro g r a m la n için de geçerlidir.
Y azılı b a sın d a , rad y o ve televizyondaki sağlık ve b eslen m e p ro g ra m la rın ı izleyenlerin ö ğ re n d ik le ri bilg ileri u y g u la m a ve b u u y g u la m a d an y a ra rla n m a d u ru m la rı T ablo 8 ve 9 d a g ö ste rilm iştir. T ab lo 5 ve 6 da g ö rü ld ü ğ ü gibi ilgilenen k ad ın o ra n ı az o lm ak la b irlik te , ilg ilen en lerin ö ğ re n d ik le rin i u y g u lam a ve y a r a r sağ lam a o r a n la n o ld u k ç a y ü k se k tir.
T ab lo 8: G az et e ve D er g id e Y a y ın la n a n S ağ lı k ve B e sl e n m e K o n u la rı n ın U y g u la n m a ve Y a ra rl a n m a D u ru m la rı (% ) c O *0 cd T3 a S W es u es M a <c r». ın o vo v£î r d o d nO O S rn Ln O O rd NÛ <N cd O m ON rn Ov O <N ro On’t \Û od ın oo vOnO r**> r-O r-O r-O Ov oö to O O r i (N oo rsl O O Ox On i 2 2 i
;
m « k„ I ” L-CB 3 fi t2 o © o p ın8 S S 8 S ES
>/] vû o ^ in ı-i oo C> O' *t ’t »h — CN (N CN <S) (/) 0) o u o S" n ^ </></> <u -( d 0 ) r i ■— * r . £ e « « s Hm .* 1» m o «T G •a S u S î 3 S ti E £* § a o « s S >-ı 42 ısı o K < > • ın T* © m 00 oo o ın iri oo ın 00 rj* ın ın o ın rO r*^ NOON <Nc d oo ooOO oo r*- 00 S JJ E & •â ■= S ’C S >M ) V) c cs s a S >» a >* îS •O S o >> JJ> w "o ^ H ^ J5 îS H I (AU ; 2 i a ; >« - ! u M e A O' S u (S > 03i
I
>», a
s • esu 93 >> CS ■a % es pM S CS > İÜ CSi
1 .
d c d E te1
>> D Sn es 3 fi O L4 ınoo cOvû iri iri fsi On O On
lo r-: * o *—j ^ (N n rt ui |Nİ 0 \ CS On W On ^ ı n ı r ı \ q o v p ( \ i O Cn r< i ^ o d qJ >Û vû OO h O' sO O
“ S
On <N TJ-■n o -- O o On ö rd O ö <N o Ono o fO IT) VÛ (N 'O d *-H On o o o o 00 On S" r-; ın a \ rd oo o (Nİ ^ < rd NO ON Tj- r* r^- ın r n mOO ooOO ^■ONHssr>-* r-aE
JS S fl yj aE
B £ î>E w pq
= ■* 1*4—
OE
e o ’5î ü *35 o _ » 1/5 u u (/i 0) o *— c W E ît: c u <s H <DE
a> >H J2 N O K<
>*Y a rar sağlandığı b e lirtile n b u k o n u la r önem lilik derecesine gö re gazete ve dergi için; zayıflam a, yiyecek h a zırlam a ve sak lam a, çocuk ve aile beslenm esi, h a sta lık la rd a beslenm e ve yem ek ta rife leri şeklinde sıra la n ırk e n , rad y o ve televizyon için; h a sta lık la rd a beslenm e, çocuk beslenm esi, yiyecek h a zırlam a ve sak lam a y ö n te m leri, aile beslenm esi, zayıflam a ve yem ek ta rife le ri şeklinde s ıra la n m a k ta d ır. B u sıra la n m a n ın h a b e r verm e a ra ç la rın ın ü zerin d e d u r d u k la rı k o n u la ra göre old u ğ u d a söylenebilir. O halde, k itle iletişim a ra ç la rın ın v e rd ik leri h a b e r tü rle ri, h a b e rle rin veriliş sıklığı ve y a p tık la rı re k lâ m la rla in sa n la rın tu tu m ve d a v ra n ışla rın ı etk ile m ek te d irler. R eklâm yay ın ları çocuk ve gençler ü zerin d e d a h a d a etkili o lm a k ta d ır.
B aysal (6, 7), rad y o re k lâ m la rın ın % 35:2, televizyon re k lâ m la rı n ın ise '% 56 o ra n ın d a yiyecek sa tm alm ayı teşvik e ttiğ in i sap ta m ış ve b u re k la m la rın etk isi ile en çok sa tın a lın a n yiyeceklerin öncelik sıra sın a göre; şek erlem eler, çiklet, gazoz ve p a sta , bisk ü v i tü r ü o l d u k la rın ı b e lirtm iştir.
B u a ra ş tırm a d a gazete ve d erg ilerd ek i yiyecek re k la m la rın ın k a d ın la rı % 35 o ra n ın d a çok % 65 o ra n ın d a o rta derecede etkilediği b u lu n m u ştu r. B u çok derecede etk ile n m e ile en çok sa tın a lm a n yi yecekler sırasıy la; bisküvi, şeker, çik o lata, m a rg a rin , m e şru b a t, sal ça - konserve, m a k a rn a ve ç ik le ttir.
R adyo ve televizyondaki yiyecek re k la m la rı ise k a d ın la rı % 38 o ra n ın d a çok, % 62 o ra n ın d a o r ta dereced e etk ile m iştir. Çok d e re cede e tk ilen m e ile en çok s a tın a lm a n yiyecekler sırasıy la; m a rg a rin, m e şru b a t, m a k a rn a , salça-konserve, çik o lata, şek e r ve ç ik le ttir. B u so n u ç la r da yine, yayın o rg a n la rın ın ü zerin d e d u rd u k la rı k o n u la ra ve re k la m la rın yoğu n lu ğ u n a göre h a lk ı etk iled iğ in i gös te rm e k te d ir.
SONUÇ
K itle iletişim a ra ç la rı h a lk ın eğ itim in d e etk ili o lab ilm ek ted ir. G örsel n iteliği ile özellikle televizyon, h e r yaş g ru b u n u n eğ itim in de e tk in d ir ve b ire y le rin tu tu m ve d a v ra n ışla rın ı e tk ile m ek ted ir. H e r ne k a d a r re k la m la r ü re tic in in g elirin in a rtm a sı için b ir ara çsa da, ü retici, to p lu m a genel b eslen m e bilg ileri v e re rek de rek lâm yap ab ilir. R ek lâm la r aracılığ ı ile to p lu m a yanlış bilgi v erilm em eli d ir. în s a n sağlığı ve b eslen m esi k o n u su n d a y ap ılacak k aliteli p ro g ra m la rla da to p lu m b ilin çlen d irilm elid ir.
KİTLE İLETİŞİM AKAÇLARININ BESLENMEYE ETKİSİ 59
SUMMARY
T H E EFFECTS OR MASS MEDIA ON TH E NUTRİTİONAL KNOWLEDGE OF WOMEN
A rslan, P., T opkara, Y., Özdem ir, A., Y u rd u n k u lu , S.
In this stu d y th e usage an d th e effects of m ass m edia of wo- m en in 308 fam ilies living in A nkara, E lm adağ an d Ç ankırı had been investigated. G enerally the percentages of th e w om en who vvere vvatching T.V. o r listening ra d io w ere hig h er (66.6%) th an th e re a d ers (24.4 %) . This ra tio is m o re h ig h er in E lm adağ. Some m usical p ro g ram s o r o th ers like TV film s w ere p referred than the h e alth an d n u tritio n a l p ro g ram s o r news w om en.
K A Y N A K L A R
1 — Aziz, A . : R adyo ve T elevizyona Giriş, A.Ü. Siyasal B ilgiler Fakültesi Ya yınları, N o : 393 ( 2 - 3 ) : 76, Ankara, 1976.
2 — O skay, Ü . : T oplum sal G elişm ede Radyo ve Televizyon. A.Ü.S.B.F, Basın Y ayın Y üksek Okulu Yayınları, N o : 410, Ankara, 1979.
3 — S evil, H .T .: Televizyonda Sağlık Program ları, Toplum ve H ekim D ergi si, T em m uz, 33, 1979.
4 — Özgür, S. : Türkiye Ulusal Gıda ve B eslen m e Planlam a Sem ineri Bildiri ve R aporlar, H.Ü., Ankara, 1978.
5 — Aziz, A . : K adınların T.R.T. R adyolarından Y ararlanm aları, A.Ü. S.B.F. B asın Yayın Y üksek Okulu Yayınları, Ankara 1979.
6 — B aysal, A . : K itle İletişim Araçalrı ve B eslenm e E ğitim i, III. Toplum
Sağlığı S im pozyum u Bildiri Özetleri, 16- 20 Eylül, İzm ir, 1981.
7 — B aysal, A . : B eslen m e Sorunlarının Sosyal, K ültürel, E ğitim v e E kolojik E tm en lerle İlgili N edenleri ve Çözüm ö n erileri, B eslen m e ve D iyet Der gisi, 10: 50, 1981.
