İLGİNÇ YAYIN ÖZETLERİ
T h e A m e r i c a n J o u r n a l o f C lin ical N utrition Vol. 6 4 , 1 9 9 6 .
1 -U lu situ p a M U , K a r h u n e r L , R issanen A, et al. A p o lip o p r o te i n E p h e n e o ty p e m odifies metabolic and h e m o d y n a m i c a b n o r m a lite s related to Central o b e s ity in w o m e n , p . 131.
2 - S o g r e s - W y n t e r , S y a n d W a lk e r SP. Resting m eta bolic rate an d b o d y c o m p o s itio n in stunted and nons- tu n te d c h i ld r e n , p l 3 7 .
3 -L u c a s A , F e w tr e ll M S , M o r le y R , et al. Randomi- zed o u t c o m e trial o f h u m a n m ilk fortification and de-
v e lo p m e n ta l o u t c o m e in p re te r m infants, p. 142.
4- C a rn ie lli V P , R o ssi K , B a d o n T , et al. M edium -c h a in tria -c y g ly -c e ro ls in f o rm u la s for preterm infants:
E ffe c t on p l a s m a lipids, circu latin g concentrations of m e d i u m - c h a i n fatty acids and essential fatty acids, p. 192.
5- Innis S M an d H a n s e n J W . P lasm a fatty acid res p o n s e s , m e ta b o li c effects and safety o f microalgal and fu n g al oils rich in arash id o n ic and docosahexa- enic acids in h e a lth y ad u lts, p .lj)9
6- L o s o n c z y K G , H arris T B , Havlic RJ. Vitamin E and v ita m in C s u p p le m e n t use and risk o f ali cause an d c o r o n a r y h e a rt d ise ase m ortality in older per- s o n s, p .1 9 0 .
7- W a tts G F , J a c k s o n P, B u rk e V , et al. Dietary fatty ac id s and p r o g re s s io n o f co ro n ary artery disease in m e n , p .2 0 2 .
8- P eck L M , M o n s e r E r, A h m a d S. Effect o f three so- u rces o f lo n g c h a in fatty acids on the plasm a fatty acids p ro file, p la s m a p rostaglandin E 2, concentrati ons and p ru v itu s s y m p t o m s in hem odialysis patients, p. 210.
9- N o r d g a o r d I, H an se ri BS, M ortensen FB. Impor- tance of c o lo n ic su p p o rt for energy absorption as s m a llb o w e l failure p ro c e e d s, p. 222.
10- Jebb SA, Prentice AM, Goldberg et al. Changes in macronutrient balance during over-and under-fe- eding assessed by 12-d continuous whole-body calo- rimetry, p.259.
11- Greeno CG and Wing RF. A double-blind, place- bo-controlled trial of the effect of fluoxetine on di etary intake in overweight women with and without binge-eating disorder, p.267.
12- Golub MS, Keen CL, Gershwin ME, et al. Ado- lescent growth and maturatıon in zinc-deprived rhe- sus monkeys, p.274.
13- Palazza P, Sgartala E, Luberto C, et al. n-3 Fatty acids induce oxidative modifications in human eryth- rocytes depending on dose and duration of dietary supplementation, p.297.
14- Antersen LF, Solvoll K, Drevon CA. Very-long- chain n-3 fatty acids as biomarkers for intake ot fish and n-3 fatty acid on vitamin C metabolism in young women, p. 305.
15- Molis C, Flourie B, Ourne F, et al. Dıgestıon exc- retion and energy value of fructo oligosaccharıdes ın healthy humans, p.324.
16- Sacıberlich HE, Tamura T, Craig CB, et al. Ef fects of erythorbic acid on vitamin C metabolism ın young women, p.336.
17- Larson DE, Hunter GR, Williams MJ, et al. Di etary fat in relation to body fat and intraabdominal adipose tissue: a cross-sectiona! analysis, p.617.
18- Northrop-Clevves C A , P a r a c h a P I , Mc Loone US, et al. Effect of improved vitamin A status on respon se to iron supplementation in Pakistan infants, p.694.
19- Kien CL, Mc Clead RE and Cordero L. In vivo lactose digestion in preterm infants, p.700.
20- De Oliveria ER. Silva E, S eidm an C E , Tian JJ, et al. Effects of shrimp consumption on plasm a lipopro- teins, p .7 12.
60
21- Jansen P L T M K , H ollm an P C H , R e ich m an E, et al. Urinary salicylate excretion in subjects eating a variety of diets shows that am ounts o f bioavailable salicylates in foods are low, p.743.
22- A wasthi J, Srivatava S K , Piper JT, et al. Curcu- min protects againts 4.-hydroxy-2-trans-nonenal-in- duced cataract form ation in rat lenses, p.761.
23- Hata Y, Y a m a m o to M , Ohni M , et al. A placebo- controlled study o f the effect o f sour m ilk on blood pressure in hypertensive subjects, p.797.
24- Santos M S , M e y d an ı SN , L e k a L, et al. Natural killer celi activity in eldery men is enhanced by (i-ca- rotene supplem entation, p.772.
25- Paul G L , R okusek JT, D ykstra G L , et al. Pre exercise meal com position alters plasm a large neut- ral amino acid responses during exercise and reco-
very, p. 778.
26- C onnor PJ, Lewis R D , Kirchner E M , et al. Eating disorder symptoms in former female collage gym- nasts: Relations with body com position, p.840.
27- R uedo-M aza CM , Maffeis C, Zaffanello M , et al. Total and exogenous carbohydrate oxidation in obe-
se pre pubertal children, p.844.
28- Dorgan JF, Judd JT, L ongcope C , et al. Effects o f dietary fat and fiber on plasm a and urine and and ro-a ens ro-and estrogenes in men: A controlled feeding study, p. 850.
29- Tyrala EE, Borschel M W , Javobs JR. Selenate fortıfıcatıon of ınfant formulas improves the seleni- um status o f preterm infants, p. 860.
30- Steiner M , Khan A H , Halbert D, et al. A double-blmd crossover study in moderately hypercholestero-lernıc men that com pared the effect of aged garlic extract and placebo administration on blood linids
p.866. 1 ’
31- G olub M S , T akeuchi PT, Keen C L , et al. Acti vity and attention in zinc deprived adolescent mon-
k e y s ,p .9 0 5 . '
32- Van Spronsen Fb Van D İJK T, Sm it G P A , et al. Large daily flucuations in p la sm a trosine in treated patients with p h enylketonuria, p.916.
33- Jackson JM and Lee H A . L-C arnitine and acetyl- carnitine status during hem o d ialy sis with acetate in hum ans: a kinetic analysis, p.922.
34- P aiva S A R , Godoy I, V annucchi
H,
et al. Assess- menf of vitamin A status in chronic obstructivepul-m o n a ry dise ase p a tie n ts a n d h e a lth y s pul-m o k e r s , p.928.
35- H atton D C , H a y n e s R B , O p a r ils , et al. Improved quality o f life in p a tie n ts w ith g e n e r a liz e d cardiovas- cular m e tab o lic d ise a se on a p r e p a r e d diet, p.935.
36- Jeng K -C G , Y a n g C - S , Siu W - Y , et al. Supple m entation w ith v ita m in C an d E e n h a n c e s cytokine production by p e rip h e ra l b lo o d m o n o n u c l e e r cells in healthy adults, p .9 6 0 .
1- A p o lip r o te in E F e n o t i p K a d ı n l a r d a M erkezi Ş işm a n lık la İlintili M e t a b o l i k ve H e m o d in a m ik A n o r m a llik le r i D e ğ iş tir ir .
A p o l i p o p r o t e i n E ( a p o E ) ç o k d ü ş ü k dansiteli (V L D L ) ve y ü k s e k d a n s ite li ( H D L ) lipoproteinlerin norm al bileşenidir. L D L alıcıları için ligand işlevin den dolayı lipit m e t a b o l i z m a s ı n d a ö n e m li rolü vardır. A yrıca apo E içeren lip o p r o te in le rin en d o te l lipazlar tarafından lipozisine k a t k ı d a b u lu n u r. B u çalışma a p o -E -fenotipin ne ö lç ü d e m e r k e z i şiş m a n lığ ın oluş turduğu se ru m lipitleri, insulin ve k an basıncını de ğ iştire b ile ceğ in i b e l i r l e m e k a m a c ı y l a yapılm ıştır. A ra ştırm a ö rn e k le m i 143 o rta y a ş , B K I 28.0-43.0 arasında değ işen ş iş m a n k a d ın o lu ş tu r m u ş tu r. K adın ların 12'sinin apo E 3,2 f e n o tip , 9 3 'ü n ü n apo 3,3 fe notip ve 38'inin apo 4,3 v e y a 4.4 f e n o tip o lduğu be lirlenmiştir. A p o 3,2 f e n o tip le r in s e r u m total ve L D L -k o lestero l d ü z e y le ri d ü ş ü k b u lu n m u ş tu r . Aynı şekilde 3,2 fe n o tip lerin k an b a s ın ç la rı en d ü şü k , Apo E 4.3 v ey a 4.4 fe n o tip le rin en y ü k s e k düzeydedir. K adınların bel çe v re si ö lç ü m le r i karşılaştırıldığında, m erkezi şişm anlığı ve ap o E 4 fe n o tip te olan alanla rın kan b asınçları, in s u lin /g lik o z o ran ları ve insulin k o n sa n tra sy o n la rı en y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . A p o E 3,2 fenotiplerin apo E 4, fe n o tip le re g ö re hiperinsulinem i ve h ip e rta n siy o n a d a h a y a tk ın o ld u k la rı so n u c u n a va rılmıştır.
2- B ü y ü m e G eriliği O la n v e O l m a y a n Ç o cu k la rd a D in le n m e M e t a b o lik H ız ve B e d e n G e lişim i
Y aşa göre boy u z u n lu k la rı d ü ş ü k ve n o rm al olan 7-8 yaş grubu ço c u k ların d in le n m e m e ta b o li k hız (DM H) ve beden bileşim leri ö lç ü lm ü ş t ü r . G r u p l a r arasında yağsız beden kitle oranı a ç ıs ın d a n istatistiksel ö n e m de bir fark b u lu n m a m ış tır . B ü y ü m e s i geri olan ço cukların D M H 'ları 4 7 0 2 ± 5 7 0 k J/g ü n ile yaş y ö n ü n den eşleştirilmiş ( 5 8 0 2 ± 6 1 6 k J /g ü n ) ve boy eşleştiril miş çocuklardan ( 5 2 6 9 ± 6 6 3 k J /g ü n ) d a h a d ü şü k bu lunm uştur (p< 0.001). B u n a k arşın c in siy e te ve yağ sız beden kitlesini de içine alan ç o k lu reg re sy o n de ğerlendirm esinde b ü y ü m e s i geri ve yaşları eşleş»iril miş çocukların D M H 'la rı a ra sın d a k i fark ö n em li bu lunm am ıştır. Bu bulgu b ü y ü m e s i geri olan ço cu k la
rın d a h a d ü ş ü k y a ğ s ı z k ü tle y e sahip olm alarının B M H yı d ü ş ü r d ü ğ ü n ü işa re tle m e k te d ir. B u n a göre m e ta b o li k a k t i f y a ğ s ı z b e d e n kitlesi boy u z a m a s ın d an fa z la e t k i l e n m e m e k t e d i r . B o y eşleştirilm iş, fakat yaşları d a h a k ü ç ü k ç o c u k la r ın B M H 'la rı yağsız b e den k ü tle s in e g ö r e u y a r la n d ık ta n so n ra bü y ü m e si g e ri ç o c u k l a r d a n d a h a y ü k s e k tir . B u n u n yağsız beden k ü tle s in in b i l e ş i m i n d e y a ş a bağlı d e ğ işm e le rd e n k a y n a k l a n a b i l e c e ğ i b e lirtilm iştir. A y n ı yaştaki ço c u k lar dan b ü y ü m e s i geri o la n la rın B M H 'la r ı, norm al b ü y ü yen ç o c u k l a r d a n d a h a d ü ş ü k tü r . Boy uzam asındaki g e rilik B M H 'y ı d ü ş ü r m e k t e d i r .
3- E r k e n D o ğ a n B e b e k l e r d e İn sa n S ü tü n e Ek Y a p ı l m a s ı n ı n G e l i ş m e y e E tk isi
Bu ç a l ı ş m a d a 275 e rk e n d o ğ a n b ebekler (doğum ağırlığı 1850 g a ltın d a , d o ğ u m za m an ı 29.8±2.7 haf ta) 2 g r u b a a y r ıla r a k 39 g ün süreyle bir grup anne sü tü + m u l t i b e s i n ö ğ e le r i, diğeri anne sütü+fosfor ve v ita m in l e r ile b e s le n m i ş le r d ir . A n n e sütü ile birlikte m u lt ib e s in ö ğ e le ri e k l e m e s i b ü y ü m e d e olum lu bir y a r a r s a ğ l a m a m ı ş t ı r . A n c a k b ebeğin toplam besin a l ı m ı n d a a n n e s ü tü n ü n katkısı % 50'yi aştığında bü y ü m e o l u m l u e tk ile n m iş tir . K ontrol grubu ile karşı la ş tır ıld ı ğ ın d a 2 h a f ta d a n s o n ra e k le m e yapılan gru bun p l a z m a ü re, p l a z m a k a ls iy u m ve alkalen fosfotaz d ü z e y l e r i n d e a rtış la r g ö z le n m iş tir. A y rıca bu grupta klinik e n f e k s i y o n d a h a ç o k g ö rü lm ü ştü r. Yine ek y a pılan g r u p ta b e y a z k an h ü creleri ve platelet sayım la rı d a h a y ü k s e k tir . E k alan g ru b u n 18 aydaki gelişim p u a n ı k o n tro l g r u b u n d a n istatistiksel olarak, önemli o l m a y a c a k d ü z e y d e y ü k s e k b u lu n m u ştu r. Araştırma s o n u ç la rı e r k e n d o ğ u m l u b eb e k lere anne sütünün m u ltib e s in ö ğ e le r i ile d e s te k le n m e s in in kısa sürede b ü y ü m e d e h a f i f bir artış s a ğ la m a s ın a karşın uzun dö n e m d e o l u m l u bir e tk isin in olm a d ığ ın ı gösterm ekte dir. A n n e sü tü y eterli o ld u ğ u sürece bebeğin normal b ü y ü m e s i e n f e k s i y o n riski o lm a d a n , sağlanabilm ek tedir.
4- E r k e n D o ğ a n B e b e k l e r İçin H a z ırla n a n M a m a la r d a O r t a Z in c ir li T riasilgliseroller: P lazm a li p itleri d o l a ş ı m d a k i o rta -z in c ir li ve elzem yağ asit le rin in k o n s a n t r a s y o n l a r ı n a etkisi
E rk e n d o ğ u m l u b e b e k le r için orta-zincirli triasilgli- serol ( M C T ) içeren m a m u lle r geliştirilmiştir. Bunla rın u z u n süreli m e ta b o lik etkileri bilinmemektedir. Bu ç a l ı ş m a d a e rk e n d o ğ u m lu bebekler yüksek M CT içeren bu m a m u l v e y a norm al m a m a ile beslenerek p l a z m a lipit ve y ağ asitleri profilleri incelenmiştir. H e r iki m a m a n ı n linoleik ve linolenik asit içerikleri b e n z e r d ir. M C T içeriği y ü k se k m a m a ile beslenen b e b e k le r in p la z m a M C T yağ asitleri yüksek bulun
muştur. Palmitik ve stearik asit her iki grupta da ben zerdir. Bu bulgu M C T alanlarda palmitik ve stearik asidin sentezlendiğini göstermektedir. MCT'si yük sek mama alan grupta plazma fosfo lipitlerin DHA içeriği normal mama alan gruptan düşük bulunmuş tur. Erken doğan bebeklerin yüksek M CT içeren ma ma ile beslenmelerinin lipogenezisi hızlandırdığı ve elzem olmayan yağ asitleri sentezinin hızlanarak DHA metabolizmasını olumsuz eüdlediği sonucuna varılmıştır.
5- Sağlıklı Yetişkinlerde Araşidonik Asit ve Doko- zahekzaenoik Asitten Zengin Yosun ve Küf Yağ larının Plazma Yağ Asitleri Yanıtları ve Metabo lik Etkileri
Bu çalışmada değişik oranda dokozahekzaenoik (DHA) ve araşidonik asit (AA) içeren yosun ve küf yağı eklenmiş diyetlerin plazma lipitleri ve yağ asit leri üzerine etkisi incelenmiştir. Bireyler günlük 28.8g yağda 0 g AA ve DHA veya lx(0.8 g AA, 0.6 g DHA) veya 3x(2.2 g AA, 1.7 g DHA) veya 5x(3.6 ç; AA. 2.9 g DHA) bulunan diyetlerle beslenmişler dir. Ayrıca bir dönemde anne sütüne benzer %0.5 AA %0.4 DHA diyet uygulanmıştır. Yosun-kiu yağı karışımı içeren diyette doza bağlı olarak plazma ko lesterol ve fosfolipitlerin AA ve DHA oranında önemli artış, triasilgliserol ve fosfolipitlerin lınolelk asit içeriğinde azalma görülmüştür. Anne sütü orun- liisünde yosun-küf yağı alındığında Plazma fosfolıpıt AA ve DHA daki artış sırasıyla %18 ve %50 dır. Bu yas karışımından 0.8 g AA ve 0.6 g DHA/gün düze yinde alımın güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır Bu yağ karışımı Mead Johnson şirketi tarafından özel olarak hazırlanmıştır.
6- Vitamin E ve Vitamin C Eklemesinin Yaşlı Bi reylerde Genel ve Koroner Kalp Hastalığı Morta-litesine Etkisi
Yaşları 67-105 yıl arasında değişen 11178 bireyde ek E ve C vitamini alımı ile mortalite ilintisi incelenmiş tir Bireyler ek vitamin alımı durumlarına göre grup landırılmışım İzleme 1984-1993 yılları arasında ya pılmıştır. Bu sürede 3470 ölüm olmuştur. Ek vitamin E alımı çoklu nedenlere bağlı mortalite ile koroner kalp hastalığı mortalite riskini düşürmüştür. E vita mininin koroner kalp hastalığı mortalite riskini dü şürme etkinliği genel nedenlere bağlı mortaliteden daha yüksek bulunmuştur.
Vitamin E ve C nin birlikte kullanımı total düşük mortalite riski ve koroner kalp hastalığı morialitesi ile ilintili bulunmuştur. Alkol alımı, sigara içimi, as pirin kullanımı tıbbı koşullara göre uyarlama
yapıldı-62
ğında da bu ilintiler önemli bulunmuştur. Bu ilintile rin genç yaşlı grupta daha önemli olması ek E vita mini aliminin koruyucu etkisini daha da belirginleş tirmektedir. Diyetle C vitamini alımı kolaylıkla arttı rılabilirken E vitamini için ya buğday özü, ceviz, fın dık, fıstık gibi besinlerin arttırılması veya E vitamini preperatı kullanımı gerekmektedir.
7- Erkeklerde Diyet Yağ Asitleri ve Koroner A r ter Hastalığının ilerlemesi
Bu çalışmada lipit düşürücü diyet alan 50 erkek, nor mal diyet alan benzer grupla diyetteki yağ asitleri ve koroner arter hastalığı (KAH) yönünden değerlendi rilmiştir. Besin öğeleri alımı diyet öyküsü KAH geli şimi 39 ay süresinde belirli dönemlerde yapılan anji ografi ile saptanmıştır. Arterlerdeki daralma palmitik asit, stearik asit, palmitoleik asit ve elaidik asit (t- 18:1) alımı ile pozitif korelasyon gösterm iştir (p<0.001). Çoklu doymamış yağ asitlerinin aliminin koruyucu etkisi görülmemiştir. Hastalığın ilerleme sinde total doymuş yağ asitleri ve trans doymamış yağ asitlerinin %20'lik katkıları olduğu hesaplanmış tır. Plazma kolesterol ve diğer risk faktörlerine göre uyarlama yapıldığında arter daralmasındaki değişim 18:0 ve t - 18:1 yağ asitleri alımlarıyla daha güçlü ilin tili bulunmuştur (p<0.001). KAH ilerlemesinde uzun zincirli doymuş yağ asitlerinin ve bunların trans doy mamış izomerlerinin plazma kolesterolünden bağım sız etkili oldukları sonucuna varılmıştır. Bu yağ asit leri en çok hayvansal yağlar ve margarinlerde, özel likle katı olanlarda bulunmaktadır. Hastalık riski ta şıyanların bu yağları ve bu yağları içeren besinleri sı nırlı tüketmeleri önerilebilir.
8- Hemodializ Alan Hastalarda Üç Kaynaktan Sağlanan Yağ Asitlerinin Plazma Yağ Asit Profi li, Plazma Prostaglandin E2 Konsantrasyonu ve Hastalık Belirtilerine Etkisi
Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda plazma yağ asidi örüntüsü elzem yağ asitleri yetersizliğinin olduğunu işaretler. Hemodializ alan hastaların yağ asidi profillerinin incelenmesinden 20:3 n-9, 20:4 n-6 ve 20:5 n-3 konsantrasyonlarının düşük; 18:1 n-9 un ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Prostaglandin E? düzeyi de normalin üzerindedir. 22:6 n-3 açısından kontrol grupla hasta grubu arasında fark bulunma mıştır. Hasta grubunun 20:5 n-3 alımı normal grup tan yüksek, 18:1 n-9 ise düşüktür. Sekiz hafta süreli çift körlü bu çalışmada, hemodializli hastaların bir grubuna 6 g balık yağının etil esteri, bir grubuna zey tinyağı, diğerine çiçek yağı eklemesi yapılmıştır. S e k i / haftalık uygulama sonunda balık yağı alan gruta |S i n-c^ da azalma, 20:5 n-3 de ve 22:6 n-3 de artış
gözlenmiştir. Ayrıca bu gru p ta 20:4 n-6 da azalm a, P G E 2 konsantrasyonunda artış eğilim i ve hastalık b e lirtilerinde iyileşme eğilimi saptanm ıştır.
9- İnce Barsak Y etersizliğ in d e E n e r ji E m ilim i
•«
İçin Kalın Barsağın K a tk ısın ın Ö n e m i
ince barsağı kısaltılmış h a s ta la rd a besin öğelerinin emilimi azalır ve enerji kaybı olur. N o r m a l bireyler de emilmeyen karbonhidrat ve protein, k o lo n d a b a k terilerin ferm entasyonuna u ğ ra y a ra k k ısa zincirli yağ asitlerine dönüşür ve enerji g e r e k s in im in e katkıda bulunur. Bu çalışm ada değişik u z u n lu k ta ince barsa- ğa sahip bireylerin enerji em ilim i feçes b o m b a k a lo rimetresiyle ölçülm üştür. A m e liy a ta ince b a r s a k la n
150-200 cm'ye kadar kısaltılm ış b irey le rd e günlük 0.8 MJ enerji kaybı olduğu k a r b o n h id r a t atım ının 5 kat arttığı bulunm uştur. în c e barsağ ı 100-150 cm olan fakat kolonu sağlam h a s ta la rd a enerji kaybı 1.3±0.3 M J/gün, kolonu da alın m ış o la n la rd a ise 4.7±0.5 M J/gün b u lu n m u ştu r. A ra d a k i 3.4 M J/g ü n enerji farkı kolondan enerji e m ilim in e atfedılm iştir. İnce barsağı 100 cm den kısa olan h a s ta la rd a n k o lo nu sağlam olanlarda enerji kaybı 3.1 ± 0 4 M J/g ü n iken, kolonu alınm ışlarda bu 8.0±1.3 M J /g ü n d ü z e y i ne yükselmiştir. Kolon sa ğ lam o l d u ğ u n d a k a r b o n h id rat enerjisindeki kayıp yağ e n e rjisin d e n ç o k d a h a d ü şüktür. Em ilm eyen enerji ile ince b arsak uzu n lu ğ u arasındaki korelasyon d ü şü k b u lu n m u ş tu r (r=-0,41), kolon işlevinin yeterliliği göz ö n ü n e a lın d ığ ın d a k o relasyon katsayısı y ü k s e lm e k te d ir. İnce b a rsa k kısal tıldığında kolondan enerji e m ilim in in 4.2 M J /g ü n d ü zeyine çıkabildiği so n u c u n a varılm ıştır. İnce barsak uzunluğu 200 cm üzerine ç ık tığ ın d a m a la b s o r p s iy o n durum unda kolondan enerji alımı 2.1 M J / g ü n altın dadır. Kısa barsak se n d ro m u n u n diyet te davisinde kolonun işlevinin d ikkate a lın m a s ın ın gerekliliği vurgulanmıştır.
10- Aşırı ve Y etersiz B e s le n m e A lım ı S ıra sın d a M akro Besin Ö ğeleri D e n g e s in d e D e ğ i ş m e
Bu çalışma 12 gün süre ile 6 norm al kilolu karışık di yet alan erkeğin aşırı y e m e (16 M J /g ü n ) ve yetersiz yeme (3.5 M J/gün) d u ru m u sır a sın d a d o ğ r u d a n kalo rimetre ile enerji h arca m ala rı ve besin ö ğ elerin in ok-
sidasyonu ölçülm üştür. T o p l a m enerji h a rc a m a sı (TEH) daki değişm e aşırı ve yetersiz y e m e , sırasıyla +%6.2 ve -%10.5 b u lu n m u ştu r. B e d e n ağırlığındaki değişme ise sırasıyla +2.90 ve -3.18 kg dır. Y ak ıt se çiminde önemli değişm e g ö z le n m iş tir. K a rb o n h id ra t alımı aşırı ve yetersiz b e s le n m e d e sırasıy la 540 ve 83g/gün, 12. günde d o ğ ru d an k a r b o n h id r a t oksidas- yonuna (551 ve 106 g/gün) y a n s ım ıştır. Bireyler 5 .günde dengeyi sa ğ la m ışla r d ır . P rotein
oksıdasyo-n u oksıdasyo-n d a k i d e ğ i ş i m ise ö oksıdasyo-n e m s i z d i r ve b e d e oksıdasyo-n proteioksıdasyo-nioksıdasyo-nioksıdasyo-n y ık ım ın ı ö n l e y e c e k d ü z e y d e d e ğ ild ir . Y a ğ oksidas- yonu aşırı ve y e t e r s i z y e m e d u r u m u n d a sırasıy la 59 ve 197 g b u l u n m u ş t u r ki bu 150 ve 20 g /g ü n y ağ alı- m ın a d u y a r lı d e ğ i l d i r . Y a ğ ı n o k s i d a s y o n u d iğ e r besin ö ğ e le rin in o k s i d a s y o n u ile ters k o r e la s y o n g ö s te r m iştir. Y a ğ d e n g e s i n d e k i d e ğ i ş m e aşırı ve yetersiz y e m e k a l ı m ı n d a k i e n e rji d e n g e s iz l iğ in e % 74.1 ve % 8 4 .0 o r a n ı n d a k a t k ı d a b u l u n m u ş t u r . B u ç a lışm a m a k r o b e s i n ö ğ e l e r i n i n o k s i d a s y o n u n u n h iy a rarşik d üzen iç in d e o l d u ğ u n u g ö s te r m e k te d ir . M e ta b o lik y ak ıt s e ç i m i , k a r b o n h i d r a t d e n g e s in in s a ğ la n m a s ın dan e t k i l e n m e k t e d i r . A l ı n a n k a r b o n h id r a t hızla o k s i de o l u r k e n , p r o t e i n o k s i d a s y o n u n u s ın ırla m a k ta , biri k im in i a r t t ı r m a k t a d ı r . 11- B i n g e Y e m e B o z u k l u ğ u O la n v e O l m a y a n Ş iş m a n K a d ı n l a r d a F l u o x e t i n i n B e s in A lım ın a E tk i sin in Ç i f t - K ö r , P l a s e b o K o n t r o l l ü Y ö n t e m l e A r a ş tır ılm a sı
F lu o x e ti n e y ü k s e k se ç ic i s e ro tin in geri alım inhibitö- riidür ve d e ğ i ş i k t o p l u m l a r d a zayıflatıcı ilaç olarak k u l l a n ı l m a k t a d ı r . B u ç a l ı ş m a d a flu o x e tin in enerji tü ketim i ve b e d e n a ğ ırlığ ı ü z e rin e etkisinin m e k a n iz m ası i n c e l e n m i ş t i r . Ç a l ı ş m a b in g e y e m e b o z u k lu ğ u olan 38, o l m a y a n 32 k a d ın ü z e rin d e y ap ılm ıştır. K a d ın la r 6 g ü n te m e l u y u m d iy e tin d e n so n ra iki gruba a y rıla ra k 6 g ü n s ü re ile b irin e 60 m g flu o x etin e, d i ğ erine p l a s e b o v e r ilm iş tir. F lu o x e tin e alımı besin ali mini a z a lt m ış tı r . F l u o x e t i n i n etkisi açlıktan çok to k luk ü z e rin e o l m u ş t u r . F l u o x e ti n in besin alim im az al tıcı etkisi b in g e y e m e b o z u k l u ğ u olan ve o lm a y a n la r da b e n z e r b u l u n m u ş t u r . F lu o x e ti n e m a k ro besin ö ğ e lerinin s e ç i m i n i e t k i l e m e m i ş t i r . T e m e l diyet d ö n e m in d e e n e rji a lım ı y ü k s e k olan k a d ın la r fluoxetine d a h a o l u m l u c e v a p v e r m iş le r d ir . B in g e y e m e b o z u k luğu o la n k a d ı n l a r ı n e n e rji a lım la rı g e n e ld e y ü k s e k tir. F l u o x e t i n e a l ı m ı n a b a ş la d ık ta n 4. g ü n d e etkisi g ö rü lm ü ş tü r . T a til g ib i aşırı y e m e k y e n e n d u ru m la rd a kısa sü re f lu o x e ti n k u lla n ım ı n ın besin alınım ın firen- le y e b ile c e g i d o l a y ı s ı y l a k ilo a lın ım ın önlenebileceği s o n u c u n a v a r ılm ış tır .
12- Ç i n k o Y e t e r s i z l i ğ i O la n M a y m u n l a r d a E r g e n lik B ü y ü m e s i v e O l g u n l a ş m a s ı
Ç in k o y e t e r s iz l iğ in in e r g e n lik te b ü y ü m e y i d u rd u rd u ğu b ir ç o k t o p l u m d a g ö z le n m iş tir . B u çalışm a, bu g ö z l e m in b i y o k i m y a s a l te m e lin i s a p ta m a k için yapıl m ıştır. M a y m u n l a r ı n bir g r u b u erg en liğ in başından itibaren ç i n k o d a n y e t e rs iz , diğeri ise normal çinko içeren (2 m i k r o g r a m / g ) d iy e t ile 45 aylık olana değin b e s le n m i ş le r d ir . B u y a ş ta m a y m u n l a r seks olgunlaş m a s ın a u la şırla r. Ç i n k o d a n y e te rs iz beslenen grubun
ağırlık kazanımı, boy uzaması ve plazm a çinko düze yi diğer gruptan düşük (sırasıyla 11.8±0.6 ve 9.2±0.8 mikromol/L) bulunmuştur. Bu grupta seks olgunlaş m a yaşı da gecikmiştir. Halbuki bu grubun besin alım düzeyi diğer gruptan yüksektir. Düşük düzeyde çinko aliminin ergenlik çağında büyümeyi yavaşlat tığı sonucuna varılmıştır.
13- O m ega-3 Yağ Asitleri Diyete Eklenen Doz ve E klem e Süresine Bağlı Olarak İnsanın Kırmızı Kan Hücrelerinin Oksidatif Değişimine Neden Olur.
Bu çalışm ada 40 sağlıklı birey 4 gruba ayrılarak 2.5 g/gün E P A + D H A , 5.1 g/gün EPA +DH A , 7.7 g/gün E P A + D H A veya plasebo eklemesi yapılıp 30 ve 180. günlerde yağ asidi bileşimi, E vitamini durumu ve kırmızı kan hücrelerinin peroksidasyonuna bakılmış tır. n-3 çoklu doymamış yağ asitlerinin diyete eklen m esi bütün g ru p lard a kırmızı kan hücrelerinin membranlarının EPA ve DHA konsantrasyonlarını yükseltmiştir. Yükseliş dozla orantılı bulunmuştur. Otuz günlük eklemeden sonra kırmızı kan hücreleri m embranlarının E vitamini düzeyi orta ve yüksek doz ekleme yapılan gruplarda önemli şekilde yüksel miştir. Dolayısıyla hücre membranlarının peroksi- dasyona yatkınlıkları yüksek antioksidant düzeyi ne deni ile azalmıştır. Ancak 180. günde membranların E vitamini düzeyi temel diyet dönemindeki düzeyine düşm üş, doza bağımlı olarak peroksıdasyon yüksel miştir. Uzun süre n-3 çoklu doymamış yag as le ■ aliminin kırmızı kan hücrelerin yağ asidi bileşimi ve E vitamini içeriğini değiştirerek lipit peroksidasyo nuna yatkınlığını arttırdığı sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın sonucuna göre balık yağı eklemesinde E vitaminin ve diğer antioksidantlar yönünden yeterli beslenmenin gerekliliğim göstermektedir.
14. Çok Uzun Zincirli n-3 Yağ Asitleri, Balık ve n-3 Yağ Asitleri Aliminin Göstergesidir.
Bu çalışmada Norveç'li 3 6 3 erkek ve kadına çok- uzun-zincirli yağ asitleri eklemesi yapılmasının plaz ma fosfolipitlerine bu yağ asitleri konsantrasyonuna etkisi incelenmiştir. Ek yapılan dönemle plazm a fos- folipitlerinin EPA ve D H A konsantrasyonları yapıl mayan döneme göre önemli şekilde yüksek bulun muştur. Ayrıca 5 7 9 bireyde besinlerle alm an yağ asitleri ile plazma fosfolipitlerinin yağ asitleri arasın daki korelasyona bakılmıştır. Korelasyon katsayıları EPA ve D H A için sırasıyla 0 .5 1 ve 0 . 4 9 bulunm uş tur. Balık tüketimi ile p lazm a fosfolipitlerin n-3 yağ asitleri konsantrasyonu arasındaki korelasyon katsa yısı 0 .3 7 dir. Diyetin yağ asitleri içeriğini saptayarak bu yağ asitlerinin b iy o y a ra r lıh k h m hakkında bilgi
64
edinebileceği sonucuna varılmıştır. Diyetle alınan n-3 yağ asitleri doku fosfolipitlerinin yağ asidi örün- tüsüne yansımaktadır.
15- Fruktooligosakkaridlerin Sağlıklı insanlarda Sindirim , Atım ve Enerji Değeri
Fruktooligosakkaritler (FOS) glikozun 2,3 veya 4 fruktoz birimine bağlanmasından oluşan karışımdır. Fruktoz arasındaki bağlar Beta (1-2) düzenindedir. FOS'un en çok bulunduğu besinler; soğan, kuşkon maz, enginar, sarımsak ve pırasadır. FOS kimyasal olarak elde edilmekte, tatlı tadından dolayı un-şeker karışımı ve sütlü ürünlere katılmaktadır. Bu çalışma da 6 sağlıklı gönüllü bireye 11 gün süre ile 20.1 g FOS verilerek sindirim aygıtındaki durumu saptan mıştır. Ağızdan alınan FOS un %89±8.3 ü ince bar- sakta emilmeden kalın barsağa geçmiş, fakat feçeste hiç görülmemiştir. Bu durum FOS'un kalın barsakta tümüyle bakterilerce fermente edildiğini işaretle mektedir. Az miktarda emilen FOS idrarla atılmıştır. F O S u n bireye sağladığı enerjinin 9.5 Kj/g olduğu hesaplanmıştır. FOS'un ince barsaklarda çok az sin- d rildiği, çoğunluğunun kalın barsakta fermentasyo- nu nedeniyle enerji değerinin düştüğü sonucuna va rılmıştır.
16- Genç Kadınlarda Erythorbik Asidin Vitamin C Metabolizmasına Etkisi
Erythorbik asit isoaskorbık asit ve D- araboaskorbik asit olarak da bilinen L-askorbik asidin epimer şekli dir ve L-askorbik asitten molekülün 5. karbonundaki hidroksit ve hidrojen gruplarındaki farklılıkla ayırt edilir. Erythorbik asit FDA tarafından besin teknolo jisinde kullanımına izin verilmesine karşın Avrupa
ülkelerinde yasaktır. Bu çalışmada genç kadınlara önce - c ün süre ile günlük 1 g vitamin C verilmiş, daha sonra 7 gün süre ile 15 mg/gün askorbik asit içeren diyet uygulanmıştır. Bu diyetin 6. günü saba hı biı eyler 213 mİ elma suyunda eritilmiş 1 g eryt horbik asit almışlardır. Bunu izleyen 24 saat sürede 0 , 0 . 5 , 1 , 3 , 6,12 ve 24 saatlerde idrar ve kan örnek leri toplanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında aynı işlemler tekrarlanmış, fakat erythorbik asit yerine as korbik asit verilmiştir. Üçüncü aşamada askorbik asit ve erythorbik asit birlikte verilmiştir. Askorbik asit ve erythorbik asit birbirini etkilemeden hızlı şekilde emilmişlerdir. Erythorbik asit, askorbik asitten daha hızlı şekilde bedenden atılmıştır. Erythorbik asidin uzunca süre alımı ve dozunun arttırılmasının askor- hik asit üzerine herhangi bir etkisi yoktur. Erythorbik asit mononükleer lökoasitlere geçm iş, fakat askorbik a.sMe herhangi bir etkileşimi gözlenm em iştir. Eryt- h orhık MMt alımı sonlandığında bu hücrelerdeki m ik
tarı sıfır düzeyine inmiştir. U z u n c a süre erythorbik asit aliminin C vitamini ile a n ta g o n is t ya da sinerje- tik etkileşiminin olm adığı s o n u c u n a varılm ıştır.
• 17- Beden Yağı ve K a r ın içi A d i p o z D o k u s u n a ili ş kin Olarak D iyet Yağı: B ir K e sitsel A n a liz
Birçok araştırmanın so n u ç ları, diyet yağı ile beden yağlanması arasında d o ğrusal ilinti o l d u ğ u n a işaret etmektedir. B una karşın y ağ alımı ve karın içi yağ lanmanın k ard iy o v ask ü lar h a s ta lık la r ve d iabet için risk faktörü olup olm a d ığ ı y e te rin c e b ilin m e m e k te dir. Bu çalışm ada yaş o rtala m ası 4 4 ± 1 0 yıl, ağırlık ortalaması 86±14 kg , bed e n yağı % 2 3 ± 8 olan 135 er kek ve bu değerlerin sırasıyla 4 5 ± 1 4 yıl, 6 4 ± 1 2 kg,
%33±10 olan 214 k a d ın d a d iy e t yağı ve a d ip o z doku arasındaki ilinti araştırılm ıştır. D iy e t alım ı 3 günlük tüketimin saptanm ası, b ed e n b ile şim i h id ro sta tik tar tım ve karın y ağ lan m ası b ilgisayarlı to m o g rafi ile sapmıştır. Y ağsız doku kü tle si, c in siy e t, fiziksel akti- vite ve yağsız enerji alım u y a r la m a s ı y a p ıld ık ta n son ra, yağ alımı beden yağ kütlesi ile ç o k h a f if k o relas yon göstermiştir. Y a ğ alım f a k tö r ü n ü n y a ğ la n m a d a k i katkısı sadece % 2 olarak b u lu n m u ş tu r . A y n ı şekilde diğer değişkenlere göre u y a r la m a y a p ıld ık ta n sonra diyet yağı ile karın y a ğ la n m a s ı ara sın d a k i korelas yonda önem siz b u lu n m u ş tu r. D iy e t y a ğ ın ın genel be den yağlanm asındaki b a ğ ım s ız k a tk ısın ın ç o k az ol duğu karın bölgesindeki y a ğ l a n m a d a etkisinin kal madığı sonucuna varılm ıştır. Enerji h an g i kaynaktan sağlanırsa sağlansın h a r c a m a n ın ( d in le n m e m e ta b o lik hız+fiziksel aktivite) ü stü n d e a lın d ığ ın d a bedenin yağ oranını arttırır.
18- P a k is ta n flı B e b e k le r d e D e m i r E k le m e s in e Y a nıt O la r a k V ita m in A D u r u m u n u n İy ileştirm esin e Etkisi
Bu çalışm ada üç ay süre ile g ü n lü k 15 m g ek demir verilen bebeklerin A vitam ini y ö n ü n d e n beslenm e durum larındaki d ü z e lm e y e ilişkin veriler aç ık la n m ış tır. Ek dem ir alan g ru b u n h e m o g lo b in d ü z e y in d e 8
g/L, ferritinde 3.7 m ik r o g r a m /L , a k u t faz protein a- antichym otrypsin (A C T ) de 0 .0 6 g /L artış gözlen miştir. V itam in A a lım ın d a m e v s im s e l artışa bağlı olarak plasebo ve d e m ir alan g r u b u n p la z m a retinol, lutein, alfa-tokoferol, Ig A , Ig M d ü z e y le rin d e artış ol muştur. D em ir alan gruptan retinol k o n sa n tra sy o n u yükselenlerin A C T , ferritin, Ig A , IgM düzeylerinde azalma gözlenmiştir. D iyette v ita m in A ’nın artm ası na ek demir aliminin yol a ç a b ile c e ğ i to k sik etkilerin önlenm esinde katkısı o la b ile c e ğ i s o n u c u n a varılm ış tır. Vitamin A'nın d e m ir d u r u m u n a etk isin in enfeksi yon riskini azaltm asına bağlı o lu p o lm a d ığ ın ın araş tırılması gerektiği vu rg u lan m ıştır.
19- E r k e n D o ğ u m l u B e b e k l e r d e İn V ivo L ak toz S in d ir im i
İnce b a rs a k la k to z a k tiv ite si ile ilgili in vitro ç a lışm a ları e rk e n d o ğ u m l u b e b e k le r in laktoz sindirim k a p a sitelerinin d ü ş ü k o l d u ğ u n u işa re tle m ek te d ir. Bu ç a lış m a d a 26-31 h a f t a l a r d a d o ğ a n 14 erken d oğum lu b e b e k te d o ğ u m u n 3 1 - 3 7 . h a f ta s ın d a laktozun glikoz
ve
galaktoza hidrolizi
in viv o çalışılm ıştır. A ynı zam a n d a s i n d i r il m e y i p kalın b a rs a k ta ferm ente olan laktoz m ik tarı s o lu k h id r o je n ö lç ü m ü ile b e lirlen m iş tir. O r t a l a m a la k to z sin d irim i % 7 9 ± 2 6 olarak b u lu n m u ştu r. S in d ir im le d o ğ u m haftası arasın d a doğrusal k o re la s y o n b u l u n m u ş t u r . L a k to z u n sindirim oranını a rttırm a k ta d ır. F e r m e n t e ola n la k to z içeriği o rtalam a % 3 5 ± 2 7 o la r a k b u l u n m u ş t u r . L a k to z u n sindirim el verişliliği % 1 0 0 'ü n a ltın d a o lm a s ın a karşın erken d o ğ u m lu b e b e k le r için h a z ırla n a n m a m a la rd a laktozun y erin e b a ş k a ş e k e r k u lla n ım ı n ın g e re k siz olduğu b e lirtilm iştir.
20- I s t a k o z T ü k e t i m i n i n P la z m a L ip op rotein leri- ne E tk isi
İsta k o z u n y a ğ içeriği d ü ş ü k , k o le stero lü yüksektir. Bu n e d e n le bazı k i m s e l e r y e m e k te n çekinir. Bu çalış m a d a n o r m o l i p i d e m i k b irey le rin d ü ş ü k yağlı temel d iy e tle rin e (1 0 7 m g k o le stro l b u lu n a n ) kolestrol içe ren y u m u r t a ve İstak o z e k l e n m e s in in kan lipitlerine etkisi k a r ş ıla ş tır m a lı o la r a k in c ele n m iştir. Ç a p ra z d ü zende g e r ç e k le ş t ir i le n ç a lış m a d a , diyete günlük 590 m g k o le s te ro l iç e re n 3 0 0 g İstakoz ek le n d iğ in d e L D L k o le s te ro ld e % 7 . 1 , H D L k o le ste ro ld e %12.1 artış g ö z l e n m iş tir . B u n a g ö r e L D L 'n i n H D L 'y e oranı o lu m lu y ö n d e e t k ile n m iş ti r . İstak o zlu diyet alımı trigliserit k o n s a n t r a s y o n u n d a % 13 a z a lm a sa ğ la m ış tır. T e m e l d iy e te 581 m g k o le ste ro l içeren 2 y u m u rta e k l e n d iğ in d e , L D L k o le s te r o ld e % 1 0 .2 , H D L koles terolde % 7 .6 artış g ö r ü lm ü ş tü r . B u n a göre L D L 'nin H D L 'y e o ran ı o l u m s u z y ö n d e etkilenm iştir. Diyette belirli m ik t a r d a İsta k o z alim in in n o rm a lip id e m ik bi reylerde kan lipid p ro filin e o lu m s u z etki yapm adığı s o n u c u n a v a rılm ış tır. K a lp sağlığı açısından doym uş yağ içeren h a y v a n s a l b e s in le r yerine İstakoz aliminin o lu m lu o la b ile c e ğ i v u r g u la n m ış tır.
21. D e ğ iş ik D iy e t A la n B ir e y l e r d e İd ra r la Salisilat Atırnı B e s i n l e r d e k i B i y o y a r a r h h ğ ı O lan S alisila tın D ü ş ü k O l d u ğ u n u G ö s t e r ir
D üşük d o z d a a s e tilsa lisilik asit alim in in kardiyovas- kiilar h a s ta lık la r ve k o lo n r e k tu m k a n s e r riskini d ü şü rd ü ğ ü b ili n m e k t e d ir . B u n e d e n le besinlerin salisi lat içeriği ilgi u y a n d ı r m ı ş tır , fakat bu k o n u d a yeterli veri b u l u n m a m a k t a d ı r . Bu ç a lış m a d a 6 bireye 58
mikromol (10.5mg) saf asetilsalisilik asit veya 6.6 mikromol (9.1 mg) salisilik asit verilerek idrarla atı mı ölçülmüştür. Verilen salisilik asidin %77-80'i 24 saatlik idrarla atılmıştır. Atımın alımın iyi bir göster gesi olduğu belirtilmiştir. Diyetle alımı saptamak için 14 değişik ülkeden, değişik beslenme alışkanlığı olan 17 bireyin 24 saatlik idrarındaki salisilik asit miktarı saptanmıştır. Salisilik asit atımı 6-12 mikro mol (ortalama 10 mikromol) bulunmuştur. Diyetin posa içeriği yükseldikçe salisilik asit atımı artmıştır (r=0.73). Buna karşın diyetlerin genelde salisilik asit içeriklerinin ilgili hastalıkların riskini düşürebilecek düzeyde olmadığı sonucuna varılmıştır. Buna karşın bu çalışmanın sonuçlan posadan zengin besinlerin tüketiminin artmasıyla kardiyovaskülar ve kolon rek tum kanser riskinin azalmasındaki faktörlerden biri nin de posa içeren besinlerin salisilatları içermiş ol ması olabilir.
22- C u r cu m in Rat Lenslerinde 4-Hidroksi-2- trans-nonenal'in Başlattığı Katarakt Oluşumunu
■ m
Önler
Katarakt oluşum unda oksidatif mekanizmanın rol oynadığı, lenslerde antioksidantların artmasının ko runm ada önem taşıdığı bilinmektedir. Bu çalışmada tumerik baharatının içinde bulunan ve antioksidant özelliği olan curcuminin ratlarda katarakt oluşumunu önlemedeki etkinliği in vitro modelde incelenmiştir. Ratlar 2 hafta normal yemle beslendikten sonra 14 gün süre ile tek başına mısır özü yağı veya 75 mg/kg curcumin içeren mısır özü yağı diyetine tabi tutul muştur. Diyet uygulamasının bitiminde lensleri alı narak lipid peroksidasyonunu ölçmek için 72 saat
100 mikromol 4 -hidroksi-2-nonenal/L (4-HNE) içe ren veya içermeyen ortamda in vitro tutulmuştur. Araştırma sonuçları 4-HNE'nin bulunduğu ortamda tutulan lenslerde kataraktın geliştiğini göstermiştir. Buna karşın curcumin alan ratların lenslerinde glutat- yon S-transferaz (GST), izoenzim rGST8-8 aktivite si gözlenmiştir. Bu enzim 4HNE'yi substrakt olarak tercihen kullandığından curcuminin olumlu etkisi bu mekanizmaya bağlanmıştır. Curcumin antioksidant rGST8-8 enzim sistemini aktive ederek lenslerin ok- sidantlarla harabiyetini önlemektedir. Lipid peroksi- dasyonundan kaynaklanan katarakt oluşum una karşı curcuminin iyi bir koruyucu olduğu sonucuna varıl mıştır.
23- Hipertansiyonlu Bireylerde Ekşitilmiş Sütün
Kan Basıncı Üzerine Etkisi Konusunda
Placebo-Kontrollü Bir Çalışma
Laktobasilus helvetikus ve Sakkarom ıscs cerevisi
6 6
lı hipertansif bireylerde kan basıncı üzerine etkisi araştırılmıştır. Bireyler gelişigüzel olarak iki gruba ayrılmış, bunlardan biri 8 hafta günlük 95 mİ fermen- tasyonla ekşitilmiş süt, diğeri aynı süre yapay asit- lendirilmiş süt plasebo olarak almıştır. Fermentas- yonla ekşitilmiş süt alan grubun sistolik kan basıncı, 4. ve 8. haftada sırasıyla 9.4±3.6 m m Hg ve 14.1 ±3.1
m m H g düşmüştür. Diyastolik basınçda da 8. haftada 6.9±2.2 m m H g düşüş gözlenmiştir (p<0.01). Plasebo grupta herhangi bir değişme olmamıştır. Diğer para metrelerde (nabız atım hızı, beden ağırlığı ve diğer kan bulguları) ekşitilmiş süt alımına bağlı değişme gözlenmemiştir. Fermentasyonla ekşitilmiş sütte bu lunan tripeptidlerin antihipertansif etkisi olabileceği ileri sürülmüştür.
24- Yaşlı Erkeklerde Doğal Öldürücü Hücre Ak- tivitesi Beta-Karoten Eklemesiyle Hızlanır
Doğal öldürücü hücreler virüs ve tümör karşıtı olarak doğal bağışıklıkta önemlidir. Kesitsel plasebo-kont- rollü, çift-kör düzeninde yapılan bu çalışmada 12 yıl süre ile gün aşırı 50 mg 6-karoten alan orta yaş (51 64 yıl) ve yaşlı (65-86 yıl) bireylerde doğal öldürücü hücre aktivitesi saptanmıştır. Orta yaş grubunda 13- karoten eklemesi ile doğal öldürücü hücre aktivitesi arasında ilinti bulunmazken yaşlı grupta doğal öldü rücü hücre aktivitesi plasebo alanlardan önemli şekil de yüksek bulunmuştur. Bu bulgu doğal öldürücü hücıe oranındaki artış, interleukin 2 ( 1 1 - 2 ) alıcılarda ve 11-2 üretimindeki artış gibi faktörlerle ilintili ol madığı belirtilmiştir. B-karotenin doğal öldürücü
ücre siklusunun belirli aşamalarında doğrudan et kinlik gösterdiği veya 1 L-2'den başka (1 L-12 gibi) sitokinlerin salınımında etkin olduğu açıklanmıştır. Uzun dönem ek B-karoten aliminin yaşlı bireylerde doğal öldürücü hücre aktivitesini arttırarak virüs ve kanserden korunmada yardımcı olabileceği sonucuna varılmıştır.
25- Egzersiz Sırasında ve Sonrasında Egzersiz Öncesi Alman Yemeğin Bileşimi Plasma Nötür Amino Asit Yanıtını Değiştirir
Bu çalışmada 12 birey 90 dakikalık bisiklet egzersi zi öncesi enerji değerleri aynı yulaf, buğday veya mı- sııdan oluşan yemek almışlardır. Egzersiz sırasında ve sonrasında kan örnekleri alınmış, biliçsel işlev, açlık duygusunun gelişimi ve uyuklama durumu öl çülmüştür. Açlık durumunda aynı ölçümler
yapılmış-burundan sonra plazma insulin düzeyi > u a uğday veya mısırdan daha düşük
bulunmuş-a j bulunmuş-a bulunmuş-a ! ^ ^ bulunmuş-ai^ln triPtofbulunmuş-anın nötür bulunmuş-amino bulunmuş-asitlere ( . oranı mısır için diğerlerinden daha düşüktür. K i î / t i s ı z sırasında triptofan/NAA oranı egzersiz ö n
cesi ve buğday yenen d ü z e y e y ü k s e lm iş fakat perfor mans etkilenm em iştir. E g z e rsiz s o n r a s ın d a tripto fan/N A A oranı y ü k selm iştir. A ç lık d u r u m u n d a k i öl çüm lerde acıkm a ve y o r g u n lu k işaretleri d a h a yüksek bulunmuştur. E g zersiz öncesi alınan y e m e ğ in egzer siz sırası ve so n rasın d a triptofan / N A H oranını etki lediği, fakat bunun fiziksel ve biliçsel p erfo rm a n sın değiştirecek d ü ze y d e o lm a d ığ ı s o n u c u n a varılmıştır.
26- Eski Kolej J im n a s tik ç i K a d ı n l a r d a Y e m e B o zuklukları Belirtileri
Kadın atletlerde görülen y e m e b o z u k lu k la r ı dikkat çekmektedir. Bu ç a lış m a d a yaşları o r ta la m a 36±38 yıl olan eski kolej jim n a s tik ç i k a d ın la r d a y e m e b o zukluğu belirtileri ve b e d e n b ileşim i ile b ed e n yapı sından hoşnutsuzluk arasın d ak i ilintiler in c e le n m iş tir. Jim nastikçilerden elde edilen b u lg u la r b e n z e r yaş ve ağırlıktaki kontrol g ru b u y la k arşılaştırılm ıştır. Y e me bozukluğu envanteri k u lla n ıla ra k şu an ve geç mişteki belirtiler belirlenm iştir. Y e m e b o z u k lu ğ u en vanteri beden h o ş n u ts u z lu ğ u p u a n la rı b e d e n bileşimi ile korelasyon gösterm iştir. K o n tro l g r u b u n d a beden ağırlığı yaşam süresince d u ra ğ a n d ır. Jim n astik çilerd e ise başlam adan önce beden ağırlığı d ü ş ü k , kolejde jim nastiğe başladıktan s o n ra y ü k s e k b u lu n m u ştu r. Araştırm anın yapıldığı andaki b e d e n h o şn u ts u z lu ğ u ideal beden ağırlığının kaybı ile yağ y ü z d e s in d e n da ha yüksek korelasyon g ö ste rm iştir. K o n tro l g ru b u n d a ise zıt ilişki g ö rü lm ü ştü r. J im n a s tik bırakıldıktan sonra yem e bozuklukları g ö rü lm e k t e , b u n u n sonucu ortaya çıkan beden h o ş n u ts u z lu ğ u ideal ağırlığı y a k a lam a arzusuyla ilintili b u lu n m a k ta d ır.
27- E rgen lik Ö n cesi Ş iş m a n Ç o c u k l a r d a T o p la m ve E kzojen K a r b o n h id r a t O k s i d a s y o n u
Bu çalışm a karışık y e m e k tü k e tild ik te n s o m a kar bonhidrat o k sid a sy o n u n u n orijinin (ek zo je n ile endo- jenin karşılaştırılması) şiş m a n lık ta n e tk ilen ip etki
lenmediğini saptam ak a m a c ıy la y a p ılm ıştır. Yaşları 8 yıl, kiloları 44 .2 ± 3 .6 kg olan 10 ş iş m a n 8 normal kilolu çocukta k a rb o n h id ra t o k s id a s y o n u 13C ile işa retlenmiş yemeği izleyen 9.5 saat süre ile ö lç ü lm ü ş tür. T oplam k arb o n h id rat o k s id a s y o n u dolaylı kalori metre ile, ekzojen k a r b o n h id r a t o k s id a s y o n u l3C 0 2 üretiminin ölçüm üyle sa p tan m ıştır. T o p l a m k a rb o n hidrat oksidasyonu gru p lar arasın d a b e n z e rlik göste rirken normallerle k a rşılaştırıld ığ ın d a, ş iş m a n ç o c u k larda ekzojen k a rb o n h id ra t k u lla n ım ı d a h a yüksek ( p < 0 .03) ve endojen k a r b o n h id r a t o k s id a s y o n u daha düşük (p<0.05) b u lu n m u ş tu r. A y rıc a ek z o je n kar bonhidrat o k s id a sy o n u n u n to p la m k a r b o n h id r a t oksi- dasyonundaki payı ço c u k ların b ed e n yag oranı ik pozitif korelasyon g österm iştir. Ş iş m a n çocuklarda
y e m e k s o n r a s ı n d a k a r b o n h i d r a t o k s id a s y o n u n u n ço k azının g l i k o j e n i n y ı k ı m ı n d a n k a y n a k la n d ı ğ ı s o n u c u na v a r ılm ış tır. B ir b a k ı m a e n d o j e n g lik o jen k o r u n m u ş tu r. B u n a n e d e n o la r a k e r k e n y a ş la rd a glikojen d e ğ i ş im h ız ın ın d ü ş ü k l ü ğ ü g ö s te rilm iş tir. Ş iş m a n ç o c u k l a r d a g l ik o j e n d e ğ i ş i m i n i n z a y ıf l a m a ile hızlanıp h ı z l a n m a d ı ğ ı n ı n a ra ş tırılm a s ı g e r e k m e k te d i r .
28- E r k e k l e r d e D i y e t Y a ğ ı v e P o s a s ın ın P la z m a ve i d r a r A n d r o j e n v e E s t r o j e n H o r m o n l a r ı n a E tkisi H o r m o n b a ğ ı m l ı p r o s ta t k a n s e r i n in y ağ tü k e tim i ile ilintili o l d u ğ u b i r ç o k e p i d e m i y o l o j i k ve o lg u -k o n tro l ç a l ı ş m a l a r ı n d a g ö s te r i lm iş tir . B u ç a lış m a d a yaşları
19-56 yıl a r a s ı n d a d e ğ i ş e n 4 4 e r k e k ç a p r a z düzen iç e ris in d e d ü ş ü k y a ğ y ü k s e k posalı v e y a y ü k s e k yağ d ü ş ü k p o s a lı d iy e tle 5 er h a f ta b e s le n m iş le rd ir. D iy e tin e n e rjisi b e d e n a ğ ırlığ ın ı k o r u y a c a k şekilde d ü z e n le n m iş , d ü ş ü k y a ğ lı d iy e tte e n e rjin in % 1 8 .8 'i, y ü k se k yağlı d iy e tte % 4 1 .0 'i y a ğ d a n s a ğ la n m ıştır. D iy etin mj enerji b a ş ı n a p o s a iç eriğ i d ü ş ü k ve y ü k s e k yağlı da s ıra s ıy la 4.6 v e 2.0 g r a m d ır . Y ü k s e k yağlı diyette p l a z m a total se k s h o r m o n ve seks h o r m o n bağ lay an g lo b ü lü n e b ağ lı te s to s te r o n k o n s a n tra s y o n la r ı sıra sıy la % 13 ve % 15 d a h a y ü k s e k b u lu n m u ş tu r. G ü n lü k id rarla te s to s te r o n atım ı d a d ü ş ü k yağlı diyete göre % 13 d a h a y ü k s e k tir . B u n u n y a n ı n d a y ü k s e k yağlı d i yette id ra r la e s tr o d i o l, e s tro n ve bu n la rın 2-hidroksi m e ta b o litle r i % 12-28 d a h a d ü ş ü k b u lu n m u ş tu r. D i yetin se k s h o r m o n u m e ta b o li z m a s ın ı değiştirebildiği ve b u n a b a ğ lı o la r a k y ü k s e k y a ğ lı, d ü ş ü k posalı d iy e tin p ı o s t a t k a n s e r risk in i arttırdığı s o n u c u n a v a rılm ış tır.
29- B e b e k F o r m u l a l a r m m S e le n y u m l a Z e n g in le ş tir ilm e s i E r k e n D o ğ u m l u B e b e k le r in S e le n y u m \ ö n ü n d e n B e s l e n m e D u r u m u n u İyileştirir
S e l e n y u m iç e re n g lu ta ty o n p e ro k s id a z e n z im sistemi lip id lerin o k s i d a s y o n u ile o lu şa n hidrojen p e ro k sitle ri z a ra rs ız o k s ije n tü r e v le rin e d ö n ü ştü re re k serbest ia d ik a ll e r in z a r a r ın d a n o r g a n iz m a y ı korur. İnsan sü tü n ü n s e l e n y u m içeriği 15-20 ıııikrogram /L iken süt ve s o y a esaslı f o r m u l a l a r 2-13 m ik r o g r a m /L c iv arın d a s e l e n y u m içerir. B u ç a lış m a bebek form ulalarının selen itle z e n g in le ş tir ilm e s in i n ilk 12 hafta süresince e n tera l y ö n t e m l e b e s le n e n erken d o ğ u m lu bebeklerin b e s l e n m e d u r u m l a r ı n a etkisini sa p ta m a k am acıyla y a p ılm ış tır . B e b e k le r i n bir g ru b u (1312 g ağırlıkta) se len itle z e n g in le ş tir ilm iş (0.36 ve 0.22 m ikrom ol S e /L ) d iğ e ri n o r m a l f o r m u l a (0.12 ve 0.11 m ikromol S e /L ) ile b e s le n m iş le r d ir . G ru p la r arasında büyüm e a ç ıs ın d a n fark b u lu n m a m ış tır . S e le n y u m la zenginleş tirilm iş f o r m u l a a lan la rın s e le n y u m alınılan normal f o r m u la ile b e s le n e n le r d e n yüksektir. N orm al fo rm u
la ile beslenen grubun p la z m a selenyum düzeyi çalış m a süresince düşm üştür. S ele n y u m la zenginleştiril miş form ula ile beslenenlerde glutatyon peroksidaz aktivitesi 12 haftada diğer gruptan daha yüksek bu lunm uştur. K ırmızı kan hücrelerinin selenyum içeri ği, bebeklerin yaşı ilerledikçe düşm esine karşın ek alanların alm ayanlardan daha yüksektir. Plazm a se len y u m konsantrasyonu glutatyon peroksidaz aktivi- tesi ile korelasyon göstermiştir. Selenyum alımı da glutatyon peroksidazla korelasyon halindedir. Halen formulaların selenyum dan yetersiz olduğu, özellikle erken doğum lu bebeklerde selenyum la zenginleştiril miş form ula kullanımının yararlı olacağı sonucuna varılmıştır. Selenitin güveniıiî ve bi}yo ararlı a h 1ı
iyi olduğu, dolay ısı ile formulalara eklenebileceği belirtilmiştir.
30- O rta D erecede H iperkolesterolem ik E rkekler de S a rm ısa k Ö zünün Etkisi Üzerine Çift Kör Ç a p r a z D ü z en , Plasebo Kontrollü Bir Çalışma S erum kolesterolünün yükselmesi ve plateletlerin ag- reg asy o n u ile trom boz oluşumu kardiyovaskular has talıklar için önemli risk faktörleridir. Sarmısağın se ru m kolesterolünü ve tromboz oluşumunu önlediği
ileri sürülm üştür. Bu çalışm ada serum kolesterol dü zeyleri 220-290 m g/dL arasında değişen erkekler, önce 4 hafta süre ile Ulusal Kolesterol Eğitim Pıoc ram ının I. aşam a diyetini kullandıktan sonra iki gru ba ayrılarak birine günlük 7.2 g sarmısak ozu, diğe rine plasebo verilmiştir. Altı ay süren bu uygulama so n u c u n d a gruplar aldıkları ek yönünden değiştirile rek 4 ay daha izlenmişlerdir. Çalışma suresince kan lipidleri, kan sayımları, troid ve karaciğer ış ev en, beden ağırlığı ve kan basınçlarına bakılmış .
bo dönem ine göre sarmısak özünün ahnd.gı donem de serum kolesterolünde % 6A düşüş olmuştur. T e mel diyet alımına göre sarımsak alınan donemdeki düşü* * 7 di, . Sarmısak a l ı n . ID L -kolesterolde te me diye, d ö n e m in e göre %4. p la s e b o ,a gore * 4 . 6 "ü8Öf sağlamıştır. Ayrıca sa nınsak alımı sıstolık kan basıncında %5.5 düşüşe neden olmuştur. Dıastolık basınçta da biraz düşüş gözlenmiştir. S arm ısak özü nün orta derecede hiperkolesterolemik bireylerde kan lipid profilini ve kan basıncını olum lu yönde et kilediği sonucuna varılmıştır. S arm ısak eklem esi tro id işlevlerinde herhangi olu m su z bir etkiye neden ol mamıştır. HD L-kolesterolde herhangi bir d eğişm e o lm a m a sı da koroner kalp hastalığından k o ru n m a d a yararını göstermektedir. Bu ç a lış m a d a özel hazırlan mış sarmısak kapsülleri kullanılm ıştır. Y em eklerle birlikte birkaç diş sarmısak alımı da yararlı olabilir. Sarmısağın kokusunun önlenmesi için yemek sonun da karanfil çiğnenebilir.
)8
$1- Ç in k o d a n Y etersiz B eslenen E rgen M a y m u n - arda A ktivite ve D ik k a t D u r u m u
Vlainütrisyonun önem li göstergelerinden biri tem bel lik, uyuşukluk ve dikkat yetersizliğidir. Bu çalışm a da yaşları 18-33 ay olan ergenlik dönemi m a y m u n larda düşük çinko içeren (2 mikrogram/g) diyetin y e terli çinko içeren (50 m ikrogram /g) diyete göre akti vite örüntüsü ve dikkat perform ansına etkisi incelen miştir. Ç inkodan yetersiz beslenen grupta gün boyu yapılan aktivite düzeyinde gittikçe düşüş gözlenm iş tir. Ayrıca b ü y üm ede duraklam a başlamadan önce dikkat gerektiren işlerdeki performansda önemli ye tersizlikler oluşmuştur. Çinkodan yetersiz beslenen grup, ergenliğin sonunda kontrol grubun ulaştığı p er form ans düzeyine ulaşamamıştır. Çinko yetersizli ğinde büyüm e etkilenmeden önce aktivite ve biliçsel perform ansın gerilediği sonucuna varılmıştır. Bu bulgular büyüm e çağındaki çocukların öğrenim ba şarılarında çinko yönünden beslenme durumunun önem li olduğunu düşündürmektedir.
32- Fenilk etonüri Tedavisi Gören H astalarda P lazm a Trozin Düzeyinde Günlük Geniş Çaplı
Değişm e .
Fenilketonürili (PKU) hastalarda trozinden zengin leştirilmiş, fenilalanin sınırlı besin yanında ek trozin verilmesi ileri sürülmüştür. PKU'li hastaların açlık kan trozin düzeyi düşüktür, fakat gün içerisinde bun da ne gibi değişme olduğu bilinmemektedir. Bu ça lışmada 12 PKU'lu çocuğun kahvaltısız ve değişik düzeyde trozin içeren kahvaltı ve öğle yemeğinden sonra plazma trozin düzeyi saptanmıştır. Uzun süre açlıkta zaten düşük olan trozin düzeyinde biraz daha azalma olmuştur. Günlük trozin aliminin sırasıyla %25 ve %30'unu içeren kahvaltı ve öğle yemeğinden sonra trozin düzeyi normalden düşük ve normalden yüksek bulunmuştur, Kahvaltı ve öğle yemeği gün lük trozin aliminin %50/%10'unu ve %75/%10'unu içerdiğinde, trozin konsantrasyonu bazı hastalarda aşırı şekilde yükselmiştir. Trozin alımı öğünlere den geli dağıtılsa bile plazm a trozin konsantrasyonu çok düşük veya aşırı yüksek olabilmektedir. Bir yemekte fazla trozin alımı plazm a trozin düzeyine yansım ak tadır. Düşük fenilalanin içeren özel besin alan
PKU'lu hastalara ek trozin verilmek istenirse sıkı şe kilde kontrol edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Ek trozin düşük fenilalanin yüksek trozin içeren besinin alınmadığı öğünde verilerek plazm a trozin konsant rasyonunun normalin altına düşmemesi ve aşırı y ük selm em esine özen gösterilmesi gerekir.
33- İnsanlarda Asetatla H em od ializ Sırasında L- Karııitin ve Asetil-L-Karnitin D u r u m u
I kar rutin mıtokondriyada uzun zincirli yağ asitleri
nin oksidasyonunda önem li rol oynar. A se ta t içeren hemodializ sıvısının L-karnitin (serbest k arn itin -S K )
4
ve asetil L-Karnitin (AK) d u r u m u n a ilişkin etkisi y e terince incelenmemiştir. Bu ç a lışm a d a S K , A K ve asetatın hem odializ sırasında intra ve ek stra sellü ler havuza akımı kinetik model kullanılarak 3 değişik konsantrasyonda SK içeren (0,40 ve 8 m ik ro m o l/L ) dializ sıvısında incelenmiştir. A setat d o k u n u n SK alimini uyarmış ve böylece dializ sıvısının S K içeri ğini aşmıştır. B u n a ilişkin olarak A K üretim i d e ğ iş miştir. Dializ sıvısı 40 m m ol asetat/L içerd iğ in d e d o kudan A K çıkışı dializ sıvısının S K içeriği ile ilintili bulunmuştur. Dializ sıvısı 3 m m o l/L asetat iç e rd iğ in de dokudan A K çıkışı az alm ak tad ır, fakat dializin SK içeriği arttıkça önem li artış o lm a k tad ır. B u n a g ö re hem odializ sırasında akut karnitin yetersizliği oluşmaktadır. Bunun nedeni asetat m e ta b o liz m a sın ın sonucu olarak asetil k o e n z im A dan serbest k o e n z im A nın jenera sy o n u n u n sınırlanm asıdır. H e m o d ia liz alan hastalara karnitin eklen m e si ile hastan ın genel durum unda iyileşme olduğu klinikçiler tarafından r a por edilmiştir. Bu çalışm anın so n u ç ları, karnitinin bu etkisinin yağ asitlerinin 6 - o k s id a s y o n u n a ze m in h a zırlayarak olm adığına işaret etm ek te d ir. K arnitin yağ asitlerinin oksidasyonu dışında birçok yakıt substrat- ların m etabolizm asında a ç ilk o e n z im A esterlerin asit kısmının m e m b ra n d an ta şın m a sın d a rol alm ak ta d ır. Karnitin serbest k o e n z im A k o n s a n tr a s y o n u n u n s a ğ lanmasında, hücrede toksik d ü z e y e çıkan asit b ile şik lerinin çekilm esinde ve aktive o lm u ş asit b ile şik leri nin enerji için d ep o lan m ası ve g e r e k s in m e a n ın d a kullanılmasında etkinlik g ö ste rm e k te d ir. H e m o d ia liz alan hastalara karnitin ek le n d iğ in d e h e m o to k rit d ü zeyinin artması bu m e k a n iz m a la rın so n u c u d u r.
34- Kronik O b strü k tiv P u l m o n e r H a sta lığ ı O lan ve Sağlıklı S igara İç en lerd e V it a m in A D u r u m u nun D eğerlend irilm esi
Epidem iyolojik ç a lışm ala rd a vitam in A alımı ile k r o nik akciğer hastalığında p u lm o n e r h a v a y o lu obstrük- siyonu arasında ilinti olduğu b elirlen m iştir. V ita m in A yetersizliği hastalığın şiddetini a rttırm a k tad ır. Ke- sitsel bir çalışm ada vitam in A d u ru m u ile akciğer h a vayolu obstrüksiyonun derecesi arasındaki ilinti in celenmiştir. Yaşları 4 3-74 yıl a ra sın d a d eğ işen er kekler sigara içm eyen sağlıklı, sigara iç e n -s a ğ lık lı, hafif pulm oner obstrüksiyonlu hasta, orta obstrüksi- yonlu hasta, ilerlemiş o b strü k siy o n lu h a sta o lm ak üzere 5 grupta incelenm iştir. S ig ara içm e d u ru m u , pulmoner fonksiyon testleri, p ro tein -en e rji d u ru m u değerlendirilmiş, serum retinil esterler, retinol b a ğ la yan protein (RBP) ve transtretın k o n s a n tra s y o n la rı ve göreceli doza karşı yanıt ö lç ü lm ü ştü r. A y rıc a hafif
k r o n i k o b s t r ü k t i v p u l m o n e r h a s ta lığ ı o la n ( K O P H ) ve s i g a r a iç e n 12 e r k e k u z u n b ir sü re (30 g ü n ) i n c e le n m i ş t i r . B u n l a r d a n 6'sı 1000 R E / g ü n ek , d iğ e r 6 k i şi p l a s e b o a l m ış t ır . O r t a ve şid d e tli K O P H g r u b u n u n re tin o l k o n s a n t r a s y o n u d ü ş ü k b u lu n m u ş t u r . S ağlıklı s ig a r a i ç e n l e r l e h a f i f K O P H o la n la rın v ita m in A d u r u m u s a ğ lık lı s i g a r a i ç m e y e n l e r d e n fa rk s ız b u l u n m u ş t u r . E k v i t a m i n A a la n la rın p u l m o n e r f o n k s iy o n te s t l e r i n d e i y i l e ş m e g ö r ü l m ü ş t ü r . B u b u lg u hastalık s ı r a s ı n d a s o l u n u m s i s t e m i n d e A v ita m in i yetersizliği o l u ş t u ğ u n u i ş a r e t l e m e k t e d i r . B u n u n d a h a ço k s a y ıd a ki h a s t a ü z e r i n d e y a p ı l a n ç a l ı ş m a l a r l a d e s te k le n m e s i g e r e k ti ğ i v u r g u l a n m ı ş t ı r . 3 5 - G e n e l K a r d i y o v a s k u l a r M e t a b o l i k H a sta lığ ı O l a n B i r e y l e r d e Ö n c e d e n H a z ı r l a n m ı ş Ö z e l D iy e t Y a ş a m K a l i t e s i n i Y ü k s e l t m i ş t i r B u ç a l ı ş m a d a g e n e l k a r d i y o v a s k u l a r h astalık lı ( h i p e r t a n s i y o n , d i a b e t , d i s l i p i d e m i v e y a b u n la rın b ir k a çı) 77 k iş in in 3 9 'u ö n c e d e n h a z ır l a n ıp d o n d u r u l m u ş d iy e t, d i ğ e r 38'i iç e rik a ç ıs ın d a n b e n z e r k e n d i s e ç i m leri ola n d iy e ti 10 h a f ta s ü re ile k u lla n m ış la r d ır . Ö n c e d e n h a z ı r l a n ı p p a k e t l e n e n d i y e t i n e n e r j i s i n i n % 1 7 's i y a ğ d a n % 2 1 'i p r o t e i n d e n , % 6 2 'si k a r b o n h i d ra tta n s a ğ la n m ı ş tır . D i y e t d iğ e r b esin ö ğ e le rin i R D A d ü z e y i n d e k a r ş ı l a m a k t a d ı r . A y r ı c a b ire y le rin h e r g ü n bir p o r s iy o n ta z e s e b z e ve m e y v e tü k e tm e le r i ö n e r i l m iş tir. K e n d i s e ç im le r i d iy e tin de b u n a b e n z e r o l m a sı ö n e r ilm iş ti r . Ö n c e d e n h a z ı r l a n m ı ş d iy e t alan la rın r u h s a ğ l ı k l a r ı n d a , g e n e l s a ğ lık la r ın d a , g ü n lü k aktivi- te le r ın d e , iş p e r f o r m a n s l a r ı n d a , sağlıklı b e s le n m e a l g ı l a m a l a r ı n d a ö n e m l i d ü z e l m e l e r g ö rü lm ü ş tü r . K e n di s e ç i m l e r i n e u y g u n d iy e t ö n e rile n g ru p ta d a sa ğ lık lı b e s l e n m e a l g ı l a m a l a r ı n d a ö n e m li iy ile şm e g ö z l e n m iştir. H e r iki g r u p t a a ğ ırlık , k a n b asın cı, k olesterol, L D L - k o l e s t e r o l , g lik o z ve g lik o z la ş m ış h e m o g lo b in p a r a m e t r e l e r i n d e iy ile ş m e g ö z le n m iş tir . B e s le n m e y ö n ü n d e n y e te rli ve d e n g e li k a r d iy o v a s k ü la r hastalık riskini a z altıcı d iy e tin , ister k e n d i seçim leri olsun h a s ta lık risk in i az alttığ ı ve y a ş a m kalitesini iyileştiri ci etkisi o l d u ğ u s o n u c u n a varılm ıştır. Ö n c e d e n h a z ır la n m ış ve p a k e t l e n m i ş diyetin y a ş a m kalitesini daha o l u m l u e tk ile d iğ i belirtilm iştir.
36- S a ğ lık lı Y e tiş k in le r d e V ita m in C ve E nin B i r lik te E k l e n m e s i P e r ife r a l K a n M o n o n ü k le e r H ü c r e le r d e S t o k in Ü r e t im in i A rttır ır
Bu ç a l ı ş m a d a 10'ar kişiden oluşan grupların diyetine g ü n lü k y a ln ız 1 g vitam in C veya 400 m g vitam in E v e y a h e r iki vitam in birlikte eklenm iştir. V ita m in le rin k an d ü z e y le ri lipid p e ro k s id a s y o n u ve periferal
m o n o n ü k l e e r h ü c r e le rd e n stokin üretim i deney ö n c e si, e k l e m e s o n u c u n d a ve bir hafta sonra ölçülm üştür.
i n te r l e u k in ( 1 L - 1 B ) ve T u m o r n e k r o z i n fak tö r a (T N F -a ) nın ü retim i, vitam in C ve E yi birlikte alan g ru p ta tek başın a olanlardan ö n em li şekilde yüksek b u lu n m u ş tu r. Y ükseltici etki p la z m a vitam in d ü z e y lerinin d o ru k no k ta sıy la paralellik gösterir. Bu du r u m d a lipid p e ro k s id a s y o n u en düşüktür. İnvitro ç a lış m a d a vitam in E ve C lipolisakkarid başlatıcı pros- toglandin E 2 üretim ini d ü şü rm ü ş, T N F - a üretimini hızlandırm ıştır. V ita m in E ve C nin birlikte ek len m e sinin, tek tek e k le m e d e n d ah a ço k im m ün sistemi güçleştirici olduğu sonucuna varılmıştır.
J o u rn a l o f N u trition E d u c a tio n , Vol 28, N o 5, 1996
1- F aik L W , B isogni C A , Sobal J. F ood choise pro- cesses o f older adults, p.257.
2- S kinner JD , Carruth B R , Ezeli J, S how A. H ow and w h at do pregnant adolescents w ant to learn abo-ut nabo-utrition, p.266.
3- A utio P V , Viatnen SM , R asanen E, Aro A, Jaak- ko T , A k e rb lo m H K . Changes in milk and fat choices o f nondiabetic siblings of newly diagnosed diabetic ch ild re n , p.272.
4- Betts N M , B aranow ski T , Hoerr SL. Recommen- d atio n s for planning and reporting focus group rese-arch, p.279.
5- Levin S. Pilot study o f a cafeteria program relyıng prim arily on symbols to prom ote healthy choices, p .2 8 2.
j Yaşlıların Besin Seçim ini Etkileyen Etmenler Yaşlıların optim al beslenmelerini teşvik etmenin yollarından biri de, yaşlıların besin seçiminde rol alan öğelerin beslenmeciler tarafından iyi anlaşılmış olmasıdır. Bu araştırma 65 yaş üzerinde, yalnız y a ş a yan 16 kişi üzerinde in-depht m ülakat yöntem i kulla nılarak yapılmıştır. Sonuçlar, besin seçim inde y a ş a nılan geçmişin çok önemli olduğunu göstermiştir. A lışkanlıkların büyük bir kısm ı ço c u k lu k ta o lu ş m a k ta ve kişi çoc u k lu ğ u n d a yediklerine benzer beslenm e biçimini yeğlem ektedir. İnanışlar ve besine atfedilen özellikler ço cu k lu k ta şekillenm ektedir. Ç o c u k lu k ç a ğında yaşanılan ve besinin reddiyle so n u ç lan an o la y lar çok etkileyici o lm a k ta ve yetişkinlikte bile o b e sin reddedilm ektedir. Y e m e k h a z ırla m a ve pişirme arzusu y ö n ü n d e yapılan in c e le m e d e , y alnız yaşayan erkeklerin k ad ın lara göre d a h a fazla besinle u ğ raş maktan zevk aldıkları, k adınların ise yemek y a p m a k tan bıktıkları ve kendileri için y e m e k y a p m a k ta n hoş lanm adıkları görülm üştür.
