Adana’da Trafik Kazalarına Bağlı Ölümlerin Değerlendirilmesi

ADANAÕDA TRAFÜK KAZALARINA BAÚLI …L†MLERÜN

DEÚERLENDÜRÜLMESÜ

Evaluation of the deaths due to traffic accidents in Adana

Ahmet HÜLAL

, Demet MERAL

, Mustafa ARSLAN

, Mete K. G†LMEN

,

Mehmet ERYILMAZ

, Ramazan KARANFÜL

Hilal A, Meral D, Arslan M, GŸlmen MK, EryÝlmaz M, Karanfil R. AdanaÕda trafik kazalarÝna baÛlÝ šlŸmlerin deÛerlendirilmesi. Adli TÝp BŸlteni, 2004;9(3):74-78

1_{‚ukurova †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp ABD} 2 _{Adli TÝp Kurumu Adana Grup BaßkanlÝÛÝ}

3 _{Kahramanmaraß Devlet Hastanesi}

Geliß tarihi: 18.07.2005 DŸzeltme tarihi: 10.08.2005 Kabul tarihi: 28.10.2005

…ZET

Adli tÝbbÝn gŸnlŸk uÛraßÝlarÝ i•erisinde trafik kazalarÝ šnemli bir yer tutmaktadÝr. †lkemizde her yÝl binlerce kißi tra-fik kazalarÝ sonucu šlmekte veya yaralanmaktadÝr. Koruyucu šnlemlerin doÛru olarak alÝnmasÝ i•in trafik kazalarÝna baÛlÝ šlŸmlerin incelenmesi gerekmektedir.

Bu •alÝßmada 01.01.2001- 31.12.2004 tarihleri arasÝnda Ada-na Cumhuriyet BaßsavcÝlÝÛÝ ile ATK AdaAda-na Grup BaßkanlÝÛÝ Adli TÝp Þube MŸdŸrlŸÛŸnŸn ve Morg ihtisas dairesinin kayÝt-larÝ incelendi. Olgular yaß, cinsiyet, šlŸm nedeni ve šlŸm yer-lerine gšre deÛerlendirildi.

Bu sŸre i•erisinde adli olgu olarak incelenen 3516 olgunun 1269 (% 36.1)Õinin trafik kazasÝ sonucu šldŸÛŸ belirlendi. Ol-gularÝn 966 (% 76.1)Õinin erkek, 303 (% 23.9)Õunun kadÝn oldu-Ûu, yaßlarÝnÝn 2 gŸnlŸk ile 90 yaßlarÝ arasÝnda deÛißtiÛi ve yaß or-talamasÝnÝn 37.6 olduÛu saptandÝ. Trafik kazasÝ sonucu šlenler i•erisinde en bŸyŸk grubu 576 (% 45.4) olgu ile yayalarÝn oluß-turduÛu, šlŸmlerin en •ok 205 (% 16.2) olgu ile 0-10 yaßlarÝ ara-sÝnda olduÛu dikkati •ekti.

Anahtar Kelimeler:Trafik kazasÝ, šlŸm, postmortem mu-ayene.

SUMMARY

Traffic accidents play important role in the daily routine of forensic practices. Thousands of people die or get injured due to traffic accidents each year. Traffic accidents and the data must be very well over viewed and analyzed for to assure cor-rect protective and preventive safeties.

In this study we have analyzed the data of the Adana Dist-rict Attorney, the Legal Medicine Branch and Morgue Unit of the Adana Branch of the Turkish Forensic Medicine Council between the dates 01.01.2001- 31.12.2004. The cases have been evaluated by age, gender, cause of death and place where death took place.

There were 3516 cases in total. 1269 (36.1 % ) of them died due to traffic accidents. Ninehundred sixtysix (76.1 %) were ma-le whima-le 303 (23.9 %) of them were femama-le. The age range was starting from two days old to 90 years. The mean value was 37.6. The majority of the cases were pedestrians with 576 (45.4 %) cases. Most of the deaths were in between the ages of 0-10 with 205 (16.2 %) cases.

Key Words:Traffic accidents, death, postmortem examina-tion.

GÜRÜÞ

Trafik, TŸrk Dil Kurumuna gšre ÒulaßÝm yollarÝnda bulunan taßÝt ve yayalarÝn tŸmŸÓ olarak belirtilmekte-dir(1). Teknolojinin gelißimine paralel olarak kullanÝlan taßÝtlarÝn sayÝsÝ ve hÝzlarÝ artmaktadÝr. Bu artÝßlarÝn sonu-cu olarak trafik kazalarÝ, bunlara baÛlÝ olarak da yaralan-malar ve šlŸmler artmaktadÝr.

Trafik kazalarÝna baÛlÝ olarak gelißen yaralanma ve šlŸm olaylarÝ šnemli bir halk saÛlÝÛÝ sorunudur. DŸnya-da 1 milyonDŸnya-dan fazla kißi, Ÿlkemizde ise her yÝl binlerce kißi trafik kazalarÝ sonucu šlmektedir. 2003 yÝlÝnda

Ÿlke-mizde 8627 kißinin; trafik kazasÝna baÛlÝ olarak olay ye-rinde, hastaneye gštŸrŸlŸrken veya hastane tedavisi sÝra-sÝnda šldŸÛŸ belirtilmektedir (2-4).

Adli tÝbbÝn gŸnlŸk •alÝßmalarÝ i•erisinde trafik kaza-larÝna baÛlÝ yaralanma ve šlŸm olaylarÝ šnemli bir yer tutmaktadÝr. Bu nedenle trafik kazasÝ sonucu meydana gelen šlŸmler konusunda Adli TÝp UzmanlarÝnÝn ayrÝn-tÝlÝ bilgi sahibi olmasÝ gereklidir.

Bu •alÝßmada; AdanaÕda trafik kazasÝ sonucu olußan šlŸmlerin šzelliklerinin ortaya konulmasÝ ama•landÝ.

GERE‚ VE Y…NTEM

Bu •alÝßmada; 01.01.2001- 31.12.2004 tarihleri arasÝn-daki Adana Cumhuriyet BaßsavcÝlÝÛÝ ile ATK Adana Grup BaßkanlÝÛÝ Adli TÝp Þube MŸdŸrlŸÛŸnŸn ve Morg ihtisas dairesinin kayÝtlarÝ incelendi. Adli olgu olarak de-Ûerlendirilerek šlŸ muayenesi yapÝlan 3516 olgudan, tra-fik kazasÝ sonucu šldŸÛŸ belirtilen 1269 olgu •alÝßma kapsamÝna alÝndÝ. Olgular; yaß, cinsiyet, šlŸm nedeni ve šlŸm yerlerine gšre incelendi.

BULGULAR

01.01.2001 ile 31.12.2004 tarihleri arasÝnda trafik ka-zasÝ sonucu šldŸÛŸ saptanan 1269 olgunun 966 (% 76.1)Õinin erkek, 303 (% 23.9)Õunun kadÝn olduÛu, olgu-larÝn yaßolgu-larÝnÝn 2 gŸnlŸk ile 90 yaßlarÝ arasÝnda deÛißtiÛi ve yaß ortalamasÝnÝn 37.6 olduÛu saptandÝ. Erkek/KadÝn oranÝ 3.2 olarak hesaplandÝ. OlgularÝn yaß gruplarÝna ve cinsiyetlerine gšre daÛÝlÝmÝ tablo 1Õde verilmißtir. Bu tab-loda, šlenlerin yaß gruplarÝ ile cinsiyetleri arasÝnda ista-tistiksel olarak anlamlÝ bir ilißki olduÛu gšrŸldŸ (χ2_{=44.70, SD=7, p=0.000).}

OlgularÝn šlŸm yÝlÝ ile yaß gruplarÝ arasÝndaki ilißki tablo 2Õde verilmißtir. Bu tabloda istatistiksel olarak an-lamlÝ bir fark bulunamadÝ (χ2_{=22.549, SD=21, p>0.05).}

OlgularÝn šlŸm yÝlÝ ile cinsiyetleri arasÝndaki ilißki tablo 3Õte verilmißtir. Bu tabloda istatistiksel olarak anlamlÝ bir fark bulunamadÝ (χ2_{=2.10, SD=3, p=0.55).}

Trafik kazasÝ sonucu šlenler i•erisinde en bŸyŸk grubu 576 (% 45.4) olgu ile yayalarÝn olußturduÛu, bunu 196 (% 15.4) olgu ile yolcu olarak ara•ta bulunanlarÝn ve 188 olgu ile sŸrŸcŸlerin izlediÛi gšrŸldŸ. OlgularÝn yÝllara ve konum-larÝna (ara• i•i-dÝßÝ) gšre daÛÝlÝmlarÝ tablo 4Õte verilmißtir.

Trafik kazasÝ sonucu šlŸmlerin en •ok 205 (% 16.1) olgu ile 0-10 yaßlarÝ arasÝnda olduÛu, olgularÝn 845

Tablo 1. OlgularÝn yaß ve cinsiyete gšre daÛÝlÝmÝ

YAÞ ERKEK KADIN TOPLAM

0-10 122 83 205 11-20 117 32 149 21-30 151 34 185 31-40 136 28 174 41-50 138 34 172 51-60 103 23 126 61-70 112 33 145 71 ve ŸstŸ 87 36 123 Toplam 966 303 1269 (χ2_{= 44.70, SD=7, p=0.000)}

Tablo 2. OlgularÝn yaß ve yÝllara gšre daÛÝlÝmÝ

YAÞ 2001 2002 2003 2004 TOPLAM 0-10 50 61 48 46 205 11-20 35 37 35 42 149 21-30 39 48 51 47 185 31-40 41 42 49 32 164 41-50 51 40 37 44 172 51-60 31 38 27 30 126 61-70 44 43 34 24 145 71 ve ŸstŸ 24 27 38 34 123 Toplam 315 336 319 299 1269 (χ2_{= 22.549, SD=21, p>0.05)}

Tablo 3. OlgularÝn yÝllara ve cinsiyetlere gšre daÛÝlÝmlarÝ

YIL ERKEK KADIN TOPLAM

2001 246 69 315 2002 248 88 336 2003 248 71 319 2004 224 75 299 Toplam 966 303 1269 (χ2_{= 2.10, SD=3, p=0.55, p>0.05)}

(% 66.6)ÕsÝnÝn hastanede, 240ÕÝnÝn ise olay yerinde šldŸ-ÛŸ saptandÝ. OlgularÝn yÝllara ve šlŸm yerlerine gšre da-ÛÝlÝmlarÝ tablo 5Õte verilmißtir.

OlgularÝn šlŸm nedenlerine bakÝldÝÛÝnda en bŸyŸk grubu 780 (% 61.5) olgu ile kafa travmalarÝnÝn olußturdu-Ûu, bunu 163 olgu ile kafa ve gšÛŸs travmasÝnÝn birlikte ol-duÛu šlŸmlerin izlediÛi saptandÝ.

Trafik kazasÝ orijinli olmasÝna raÛmen yapÝlan otopsi-de; 17 olgunun suda boÛulma, 6 olgunun ise kardiyovaskŸ-ler sistem hastalÝÛÝ sonucu šldŸÛŸ saptanmÝßtÝr. OlgularÝn yÝllara, cinsiyetlerine ve šlŸm nedenlerine gšre daÛÝlÝmla-rÝ tablo 6Õda verilmißtir.

Trafik kazasÝ sonucu šlen 1269 olgunun ancak 88 (% 6.9) tanesine otopsi yapÝldÝÛÝ gšrŸldŸ.

TARTIÞMA

Trafik kazalarÝ, gelißmiß Ÿlkelerde šnemli šlŸm ne-denlerindendir ve šnlenebilir šlŸmler olarak belirtil-mektedir (4,5). DŸnya SaÛlÝk …rgŸtŸ verilerine gšre ya-ralanma sonucu meydana gelen her 5 šlŸmden 1Õinin trafik kazasÝ sonucu olußtuÛu bildirilmektedir. DŸnyada yÝlda 1.2 milyonun Ÿzerinde kißinin, Ÿlkemizde ise yal-nÝzca 2003 yÝlÝnda 8627 šlŸmŸn trafik kazasÝ sonucu ol-duÛu gšrŸlmektedir (3,6).

Trafik kazalarÝ, adli šlŸm olgularÝ i•erisinde ilk sÝra-yÝ almaktadÝr. Bundan dolasÝra-yÝ adli tÝp pratiÛinde en •ok

karßÝlaßÝlan olgulardÝr. YapÝlan •alÝßmalarda; •alÝßmamÝ-za benzer olarak erkek olgularÝn daha fazla olduÛu, šlŸmlerin 21-30 yaß arasÝnda yoÛunlaßtÝÛÝ gšrŸlmektedir (4,7,8). Ancak bizim •alÝßmamÝzda 0-10 yaß grubunun 205 olgu ile ilk sÝrada yer aldÝÛÝ bunu 185 olgu ile 21-30 yaß grubunun izlediÛi saptandÝ.

Tšrš ve arkadaßlarÝ(4) ile ‚olak ve arkadaßlarÝnÝn(9) yaptÝÛÝ •alÝßmalarda trafik kazasÝ nedeniyle šlŸmlerin en •ok kafa travmasÝ sonucu olduÛu belirtilmektedir. Benzer olarak bizim •alÝßmamÝzda da olgularÝn 780Õininde kafa travmasÝ saptanmÝßtÝr. Bšlgemizde •o-cukluk yaß grubu ile ilgili daha šnce yaptÝÛÝmÝz •alÝß-mada doÛal olmayan šlŸmler i•erisinde ilk sÝrayÝ trafik kazalarÝnÝn aldÝÛÝ gšrŸlmektedir (10). Benzer olarak bu •alÝßmada da •ocukluk yaß grubunda šlŸmlerin yŸksek olduÛu gšrŸldŸ.

‚ocukluk •aÛÝndaki trafik kazasÝna baÛlÝ šlŸmler da-ha •ok sokakta oynayan (yaya veya bisikletli) •ocukta gšrŸlmektedir. Bu durum sÝklÝkla anne ve babasÝnÝn ko-Tablo 4. OlgularÝn yÝllara ve konumlarÝna (ara• i•i-dÝßÝ) gšre daÛÝlÝmlarÝ

2001 2002 2003 2004 TOPLAM

(E-K) (E-K) (E-K) (E-K) (E-K)

SŸrŸcŸ 51 1 45 1 50 1 38 1 184 4 Yolcu 28 15 22 28 37 17 29 20 116 80 Saptanamayan 11 2 27 9 24 1 30 3 92 15 Yaya 119 47 103 46 87 47 83 45 392 185 Motosiklet 26 3 31 4 35 5 27 3 119 15 Bisiklet 7 - 20 - 13 - 15 2 55 2 At ArabasÝ 4 1 - - 2 - 2 1 8 2 Toplam 246 69 248 88 248 71 224 75 966 303 E: Erkek / K: KadÝn ARA‚ Ü‚Ü ARA‚ DIÞI

Tablo 5. OlgularÝn yÝllara ve šlŸm yerlerine gšre daÛÝlÝmlarÝ

…L†M YERÜ 2001 2002 2003 2004 TOPLAM

Olay yeri 69 55 70 46 240

Hastaneye getirilirken yolda 26 46 49 53 174

Hastane 218 230 197 200 845

Ev 2 5 3 - 10

ruma ve gšzetiminde olmasÝ gereken •ocuklarÝn sokakta korumasÝz, tedbirsiz kendi baßlarÝna bÝrakÝlmasÝ ve ken-dini tehlikelerden koruyamamasÝ sonucu meydana gel-mektedir. AyrÝca kadÝn olgularÝn 0-10 yaß grubunda, di-Ûer yaß gruplarÝndan anlamlÝ olarak yŸksek olmasÝ, bu yaß grubunda cinsiyet ayrÝmÝ yapÝlmaksÝzÝn •ocuklarÝn korumasÝz olarak sokaklarda bÝrakÝlmasÝ ile ilißkili oldu-Ûunu dŸßŸndŸrmektedir.

OlgularÝmÝzdan 191 (% 15.1)Õ inin motosiklet veya bisiklet kazasÝ sonucu šlmŸß olduÛu saptandÝ. KayÝtlarda bu olgulardan koruyucu kask kullandÝÛÝ belirtilen olgu-ya rastlanÝlmadÝ. Oysa ki olgu-yapÝlan bir •ok •alÝßmada ko-ruyucu kask kullanÝmÝnÝn šzellikle bu tŸr kazalarda

šlŸmcŸl yaralanmaya neden olan servikal ve kranial bšl-geleri koruduÛu belirtilmektedir (7,11,12).

…lŸmle sonu•lanan trafik kazalarÝnda šlŸm nedeni-nin doÛru olarak saptanmasÝ ve šlŸm Ÿzerine etkili ola-cak faktšrlerin ortaya •ÝkarÝlmasÝ anola-cak ayrÝntÝlÝ bir otopsi ve laboratuar deÛerlendirmeleri sonucu mŸmkŸn olabilir (13). Bizim •alÝßmamÝzda gšrŸlmektedir ki trafik kazasÝ olgularÝnÝn sadece 88 (% 6.9) tanesine otopsi yapÝl-mÝßtÝr. Bu oranÝn •ok dŸßŸk olduÛu ve her trafik kazasÝ ile šlŸm olgusunda ger•ek šlŸm nedeninin saptanmasÝ i•in otopsi yapÝlmasÝ gerektiÛi bilinmektedir.

OlgularÝmÝzdan 17Õsinde šlŸm nedeni suda boÛulma olarak belirlenmißtir. Bu olgularda ara•larÝn sulama ka-Tablo 6. OlgularÝn yÝllara, cinsiyetlerine ve šlŸm nedenlerine gšre daÛÝlÝmlarÝ

2001 2002 2003 2004 TOPLAM

(E-K) (E-K) (E-K) (E-K) (E-K)

Kafa travmasÝ 146 48 165 55 142 47 132 45 585 195 GšÛŸs travmasÝ 19 2 10 6 18 4 15 4 62 16 78 BatÝn travmasÝ 11 4 11 3 11 - 9 1 42 8 Kafa + GšÛŸs 26 7 34 12 41 5 25 13 126 37 Kafa + BatÝn 14 2 7 4 10 4 6 1 37 11 GšÛŸs + BatÝn 9 1 5 5 9 2 11 4 34 12 Kafa + GšÛŸs + BatÝn 5 2 6 - 3 3 7 1 21 6 Ekstremite 4 - - - 3 2 9 3 16 5 Kalp-damar hastalÝÛÝ 1 - 1 1 1 - 2 - 5 1 YanÝk ve komplik. 1 - 2 - 1 - 3 - 7 -Suda boÛulma 5 1 1 - 5 2 2 1 13 4 Saptanamayan 4 2 6 2 3 2 1 1 14 7 DiÛerleri * 1 - - - 1 - 2 1 4 1 Toplam 246 69 248 88 248 71 224 75 966 303

nallarÝna dŸßmesi ve/veya devrilmesi sonucu meydana gelmißtir. AltÝ olgumuzda ise trafik kazasÝ sonrasÝ šlŸmŸ a•Ýklayacak lezyon saptanamamÝß; yapÝlan otopsileri so-nucu kardiyovaskŸler hastalÝk nedeniyle šldŸÛŸ soso-nucu- sonucu-na ulaßÝlmÝßtÝr.

Alkol ve •eßitli ila•larÝn trafik kazalarÝnÝ kolaylaßtÝrÝ-cÝ etki yaptÝklarÝ bilinmektedir. YapÝlan •eßitli •alÝßma-larda ara• sŸrŸcŸlerinde alkol veya yasa dÝßÝ bir ila• bu-lunma oranÝnÝn % 32.6 ile % 65 arasÝnda deÛißtiÛi belir-tilmektedir (14,15). Bizim •alÝßmamÝzda olgularÝn % 93.1Õ inin otopsi yapÝlmadan šlŸ muayenesi ile gšmŸldŸ-ÛŸ ve otopsi yapÝlanlarÝn ise genelde bir sŸre yaßayÝp te-davi sonrasÝ šlenler olmasÝ nedeniyle, hi•bir olguda al-kol veya yasa dÝßÝ ilaca rastlanÝlmamÝßtÝr.

DŸnyada olduÛu gibi Ÿlkemiz a•ÝsÝndan da bŸyŸk bir halk saÛlÝÛÝ problemi olan trafik kazalarÝnÝn šnlenmesi i•in alÝnacak šnlemlerin •eßitliliÛi bilinmektedir. Bunlar i•erisinde yaya ve sŸrŸcŸlerin eÛitimi, yol ve ara•larÝn trafik i•in uygunluÛunun saÛlanmasÝ, gŸvenlik šnlemle-rinin eksiksiz uygulanmasÝnÝn gerekliliÛi bilinmektedir. Bunlara ek olarak hekimlerin trafik kazasÝ sonucu šlen olgulara kesin šlŸm nedenini saptamadan defin ruhsatÝ dŸzenlememesi de eklenmelidir. Bilinmektedir ki siste-matik otopsi yapÝlmadan šlŸm nedenini ve šlŸme etkili olabilecek faktšrleri saptamak olasÝ deÛildir. Kesin šlŸm nedeni saptanamadan da bunlara yšnelik koruyucu šn-lemlerin alÝnmasÝ sšz konusu olamayacaktÝr.

KAYNAKLAR

1. h t t p : / / w w w . t d k . o r g . t r / t d k s o z l u k / s o z a -ra.htm.Erißim tarihi: 10.07.2005

2. Del Rio MC, Alvarez FJ. Alcohol use among fa-tally injured drivers in Spain. Forensic Sci Int 1999;104:117Ð125.

3. Ege R. www.trafik.gov.tr/icerik/bildiriler/Prof_Dr-_Ridvan_Ege.doc. Erißim tarihi: 10.07.2005

4. Tšrš K, Hubay, Sotonyi P, Keller E. Fatal traffic in-juries among pedestrians, bicyclists and motor vehicle occupants. Forensic Sci Int 2005;151(2-3):151-156. 5. McDermott FT, Cordner SM, Tremayne AB.

Evalu-ation of the medical management and preventability of death in 137 road traffic fatalities in Victoria, Aust-ralia: An overview. J Trauma. 1996; 40(4):520-535.

6. World Health Organization. Road crashes account for 1 of 5 injury-related deaths. www.who.int/me-diacentre/news/releases/2003/pr40/en.

Erißim tarihi: 10.07.2005

7. Ohshima T, Kondo T. Forensic pathological ob-servations on fatal injuries to the brain stem and/or upper cervical spinal cord in traffic acci-dents. Journal of Clinical Forensic Medicine 1998;5(3):129-134.

8. Aksoy E, Birgen N, Baßkan T, ÜnanÝcÝ MA. Trafik kazasÝna baÛlÝ šlŸmlerin incelenmesi. Adli TÝp BŸlteni 1999;4:130-131.

9. ‚olak B, ÜnanÝcÝ MA, Aksoy ME. Trafik KazalarÝ-na BaÛlÝ …lŸmlerin AKazalarÝ-nalizi. 7. Ulusal Adli TÝp GŸnleri,1-5 KasÝm, 1993, Antalya. Poster SunularÝ KitabÝ:209-212.

10. ‚ekin N, Hilal A, GŸlmen MK, Kar H. Medicole-gal childhood deaths in Adana, Turkey. Tohoku J Exp Med. 2005;206(1):73-80.

11. Hitosugi M, Shigeta A, Takatsu A. Analysis of fa-tal injuries to motorcyclist by helmet type. Am J Forensic Med Pathol. 2004;25:125-128.

12. Uhrenholt L, Nilsson NG, Hartvigsen J. Cervikal spine lesions after road traficc accidents: a systema-tic review. Spine 2002;27:1934-1941.

13. Sala•in S. Trafik kazasÝ sonucu meydana gelen šlŸmlerde adli patoloji. Adli TÝp BŸlteni 1996;1(1):32-36.

14. Lunetta P, Penttila A, Sarna S. The role of alcohol in accident and violent deaths in Finland. Alcohol Clin Exp Res 2001;25(1):1654-61.

15. Di Maio DJ, Di Maio VJM. Forensic Pathology. 2nd Ed. CRC Pres. Boca Raton, London Tokyo. 2001

Ületißim Adresi:

Yrd.Do•.Dr. Ahmet Hilal ‚ukurova †niversitesi

TÝp FakŸltesi Adli TÝp ABD. BalcalÝ/Adana Tel:3386060-3429