SALI
10
2 in c i te ş r in
1 9
4
2
Yıl : 3 — Sayı : 753
‘DOĞRUYA DOĞRU - EĞRİYE EĞRl>
Fiyatı 5 Kuruş
____________________________ T 7 - S ; ’¿ f
Sllmsr Bank Yerli Mallar Pazarlan
Mtiessesesi Müdürlüğünden:
Ten! gelen rengin ipe M! geoitleri ve hususi su rette t e birbirinin eşi olmayan desenlerde bir Türk sanatkârına, yaptırılan yalnız BİRER KOFLUK EMPRİMELER
Yerli Mallar P azarlan m ağazalarım la serbest sa tıl m aktadır,
’ N I N
D Ö R D Ü N C Ü Ö L Ü M Y IL I
A ta tü rk b ü tü n b ir cihan h u s u m etinin karşısında m ensup olduğu m illetin ölmezliğini, b o y u n d u ru k altına girm ezliğini ilân ettiği zam an kalbinde em in b ir zaferin p a rıltı larım gören te k k u d re ttir.
M illetler tarih in d e tıpkı k a ra n lık gecelerin d erin lik lerin d e ziy a lar veren, ışık lar saçan yıldızlar, h er zam an doğar. Bu yıldızlar sön mez ziy aları ile k a ra n lık la rd a h a fif y o llar gösterebilir. F a k a t bu ışık lar ayin aydınlığı altında d e rh a l k a y bolur. A ta tü rk ne sem aların de rin lik le rin d e p arlay an b ir yıldızdır, ne o y ıld ızları söndüren b ir aydır. A ta tü rk b ir güneştir. P arlak lığ ı i- le b ü tü n dünyayı aydınlatan, sıc a k lığı ile b ü tü n cihanı ısıtan, k uvvetli ile b ü tü n cihanı yaşatan bir g ü neştir. B ir varlık tır.
. C u m h u riy e ti k u rd u ğ u zam an sul hün k o ru n m a sı prensiplerini k o y ar ken b e şe riy e tin ıstırabını uzakları gören n a z a rla rı ile görm üş, d erin likleri ölçebilen dimağ] ile d ü n y a yı su lh e u laştırm an ın yollarım çiz m eğe m u v a ffa k olm uştur. B eşeri yete b a rış hayatının zevklerini ta t tırm a ğ a m u v affak olm ak b ah tiy ariı ğını d u y m u ş ve bu m efkûresini y a şadığı m ü d d etçe ta tb ik sahasına k o y m u ştu r.
tatürk
, A tatürk'ü
ç ık a rm a k
ı ile iftihar
ıktadır.
Bsamettln ÜLSîiL
K u rm ağ a azm ettiği y ü k sek d ü şüncelerinin yayıldığım g ö rerek a- rarm zdan a y rılırk e n b u m illetin hay atın d a daim a saad et güneşinin p arlay acağ ım m üjd eley en b ak ışları ile teb şir etm eği un u tm am ıştır.
D ünya tarihini işleyen şah siy et le re bakınız. A ta tü rk ü n yü k sek m erteb esin e erişebilm iş b ir tanesini d a h a bulam azsınız. O nun y ap tığ ı inkılâbın kudretini, h e r geçen gün a rta n b ü y ü k lü ğ ü ile d ah a iyi an lıyoruz. B ütün dünya b u h ra n için de, ateş içinde çırpınırken, b ü tü n d ü n y ad a can, k an d ö k ü lü y o rk en T ü rk iy en in im renilecek bir cennet olarak durm ası, A ta tü rk ü n esasla rına u y m ak yüzündendir. Biz b u gün B üyük A ta tü rk ü n devrini y a şayan b a h tiy a rla r olduğum uzdan dolayj g u ru r verici iftih ar d u y m a k ta haklıyız.
Y arınm çocuklarına, ondan aldı ğım ız ilham ları v erirk en gözleri m izden dökülen neşeli p a rıltıla r g e lecek nesle bahtiyarlığım ızın d e recesini g ö sterecek tir.
Bu b ü y ü k varlığ ın hu zu ru n d a geçirdiğim gü n lerin h a tıra sın ı hiç bir zam an unutam am . Onun b ü y ü k lüğünün, k o rk u n ç gecelerin k a ra n lık ları arasında titre y e n v e inleyen dim ağları sa b a h la n doğan güneşin rılık ve sevim li ziyaları gibi d ü n y a yı sard ığ ın a em inim .
B ir gün b ir akşam yem eğinde, b u h ran lj b ir gecenin başladığı d a k ik a la rd a h e rk e s ü m it v e re n söz ler b e k le r vaziyette iken onun e t rafa teselli veren b ak ışları ile «beş sene sük û n bulayım , C ü m h u riy etin ebedî v arlığ ı k u rtu lu r, on sene s ü k û n b u lay ım dünyanm en b ü y ü k v e k u d re tli b ir devletini T ü rk iy e- (Devamı Sa. 3, Sü. 1 de) « + »
BÜYÜK ATAM
1
>
1
I
\
Yazan: Halim Şefik lyison E y ta rih i sarsan zaferler, fırtın alar
U nutur yavrusunu seni seven a n alar; Ey gölgede bırakan bütün k ah ram an lan E y zafer sahnesinin yükselen dum anları Ey S akarya aslanı, yumuldu pençelerin F a k a t bugün cihanda yükseliyor eserin Ey ölüm! Seni değil Ş efim i tanıyorum Bir ömür taşım ak tan a rtık utanıyorum. Bir defa geriye dön, ne olursun bir defa. Ağlayan millet susar görünürsen etrafa, Geriye dönüş yoktur senin güneş bahtm da, Bunu ne sen yaparsın ne şahlanm ış atında; Geriye dönüş yoktur, yolun böyle çizilmiş Yolun, fa k a t orada ağlıyanlar dizilmiş, Anadolu ağlıyor, Anadolu katafalk Göz yaşları içinde geçiyor önünden halk. Bir m illet sevgisile zaferile dirilmiş. Göklere çıkarılm az göklerden indirilmiş; Ebedî ihtişam ı bilmiyorsan onda gör! Göz yaşını sorarsan on ,sekiz milyonda görl Ey şair! Kitabeni gün doğmadan önce yaz! Ey köylü! Sen tarlan ı bundan sonra derin kaz: Çocuğum! Öğretmene kulak ver güzel oku! Hemşerlm! Sen çıkarına kalbinden altı oku! F ırtın alard an sonra ah, bu nasıl limanlık Saadet başkalaştı değişti kahram anlık. Zeybekler! Çekilmeyin öyle mahzun dağlara, Sevmek nasıl m eşcutsa ulaşm ak vardır yara;
(Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) «***»
M illî Şef in
—
Millete
beyannamesi
« İnsanlık idealinin âşık ve m üm taz
siması, eşsiz kahram an A ta tü rk !
V atan sana m in n ettard ır»
BÜYÜK TÜRK MİLLETİNE:
B ü tü n öm rünü hizm etine v ak fettiğ i sevgili m illetin in ih tiram kolları ü stünde U lu A ta tü rk ’ün fân î v ü c u d ü istirah at yerine tev d i edilm iştir. H a
k ik a tte y a ttığ ı y er, T ü rk M illetinin onun için aşk ve iftih a rla dolu olan k ah ram an ve vefalı göğsüdür. A ta tü rk , ta rih te uğradığım ız en zalim ve h a k sız ittih am g ü n ü n d e m eydana atılm ış, T ü rk m il letinin m asum ve haklı olduğunu iddia v e ilân e t m iştir. İlkönce eh em m iyeti k av ran m am ış olan g ü r sesi, asla y ıp ran m ay an bir kuvvetle nihayet b ü
tün cihanın şu u ru n a nüfuz
etmiştir-En b ü y ü k z aferleri k azan d ık tan so n ra da A- ta tü rk , öm rünü, yalnız T ü rk M illetinin hak larım , insaniyete ezelî h iz m etlerin i ve ta rih e h âk k ettiğ i m eziyetlerini isb at etm eklegeçirm iştir. M illetim i zin b ü y ü k lü ğ ü n e, k u d retin e, faziletine, m edeni yet istidadına ve m ü k e lle f olduğu insaniyet vazi fe lerin e sarsılm az itikadı vardı. «Ne m u tlu T ü r k ü m diyene» dediği zam an, kendi engin ru h u n u n , hiç sönm eyen aşkını en m analı bir s u re tte h u lâ sa etm işti.
F ena zihniyet ve id a re ile geri bırakılm ış T ü rk cem iyetini en kısa yoldan insanlığın en m ü te k â m il v e en tem iz zih n iy etlerd e m ücehhez m o d ern b ir devlet h aline g etirm ek , onun başlıca kaygusu olm u ştu . T eşkilâtı Esasiyem izde ve b ugüa hiz m e t başında, irfan m uh itin d e ve geniş halk içinde bulu n an b ü tü n v atandaşların v icdanlarında y e r leşm iş olan lâyik, milliyetçi, halkçı, inkılâpçı, d ev letçi, C ü m h u riy et. bize bütün evsafile A ta tü rk ü n en kıym etli em an etid ir.
Ufûlünd-enberi A ta tü r k ’ün aziz ad] ve h a tıra sı, bütün halkım ızın en candan d u y g u lard e sa rılm ıştır. M em leketim izin h e r köşesinde ve b ü tü n m illetçe kendisine gösterdiğim iz sam im î bağlılık, d e v le t ve m illetim iz için k u d re t ve v efan ın beliğ m isalidir. T ü rk m illetinin aziz A ta tü rk ’e g ö ste r diği sevgi ve saygı, onun niçin A ta tü rk gibi e v lâ t y e tiştire b ilir b ir k ay n ak olduğunu bütün d ü n y a ya gösterm iştir.
A ta tü rk ’e tâzim vazifem izi ifa ettiğim iz bu a n da. halkım ıza, kalbim den gelen şü k ran duygula-
(D e v a ın ı S a . 3, SU. 4 d e ) / / / /
Asker Atatürk
A tatürk, yalnız büyük
bir asker değil, inkı
lâpçı b ir m edeniyet
kahram anı idi de.
Y a z a n
: İH S A N
S O F A N
H
ahikî b ü y ü k adam lar, hiç değişm iyen geçm iş zam an çeh relerd e değil, daim a değişen yeniliklerde b ü y ü k tü rle r. İnsanlı ğın böyle b ü y ü k le ri e n d erd ir. A ta . tü rk bu ender ölm ezlerden birisi dir. A ta tü rk yalnız T ü rk tarihine değil, insanlık ve m edeniyet ta r i hine de şeref ve azam et veren b ü y ü k lerd en d ir.A ta tü rk , yalnız ask erlik h ay atı, ebedi ve güzel bir efsane gibi gö nülden gönüle d ev red ecek bir k a h ram an o lm ak la k a lm am ıştır. Y al nız D em enin, Ç anakkaienin, Sa- k ary an m ve b ü y ü k zaferin eşsiz s ırd a n değildir. O, h a rp te g ö ster diği em salsiz dehanın daha güzeli ni ve dah a büy ü ğ ü n ü , inkılâp y ap m ak ta, d evlet k u rm a k ta da gös teren bir m edeniyet k ah ram an ı ol m u ştu r.
A ta tü rk . b irço k cephelerden k a h ra m a n d ır ve b ü y ü k adam dır. İnsan ona hangi ta ra fta n b a k a rsa baksın daim a bir deha g ö rü r ve h ay ran lık d u y ar.
T a rih te b ü y ü k k u m an d an lar sa yılır; fa k a t kazandığı zaferlerin üstüne yeni b ir hayat, yeni bir in k ılâ p ve yenj bir m ed en iy et k uran b ü yük a sk erler pek azdır. B irço ğu a sk erî z aferlerle ne oldum de lisi olm uşlar, yollarını şaşırm ışlar- K a h ram an ca g ird ik leri şeh irlerd e zafer ta k la rı başlarına yıkılm ış; dah a kısa söyliyeyim : Önce b ire r k a rta l gibi yükselm işler, fa k a t son ra b ire r leş gibi düşm üşlerdir. A ta tü rk , a sk e rî zaferle başı dön- m iyen, bilâkis onu asıl gaye için b ir vasıta te lâ k k i ed erek ölmez eserler y aratan m ü stesn a bir ze k âdır.
H arp onun için bir gaye değil, Tür kün ve Türklüğün ayak altında kal mış kudretini kaldırm ak için bir ma niveladan ibaretti. H arp onun için ne şahsî ihtiraslar için bir zafer t8kı ve ne de bir sa ltan at saçağı idi. Harp. Türkiye Cumhuriyetinin kurulması i- çin bir ,temel taşı idi.
Onun için, A tatü rk ile ötekiler a- rasında mukayese yapanların ak ma şaşarım . A tatürkün kurduğu T ürki ye Cumhuriyetini, mutlu işçileri olan bizim nesillerimizden ziyade istikbal inceleyebilecek ve takdir edecektir.
Aradan asırlar geçse de, Türk m il letinin bu büyük evlâdı, ebedî bir in san olarak taziz ve tebcil edilecektir. ! Bize ve bizden sonra geleceklere, on- I lardan sonra geleceklere de düşen en | büyük vazife, onun büyük eserini, a- ! şılanmış bir ağaç gibi daha güzelleş- i tirerek ve daha verimli yaparak y a şatm aktır. im an edelim ki ruhu her i an bizimle beraberdir, ileri gitm ek vc yükselmek için, hayatım ızı her za man bu berrak ve coşkun kaynağa doğru taşırm ak ihtiyacındayız. On dan ilham alm asını bilelim,
A tatürke «Ebedi Şef» unvanım ver inekle onun ölmezliğini fertçe, mil letçe kabul etmişizdir. Onu sadece sevmek ve anmak, kâfi değildir. Bü tün varlığım ızla eserini yükseltm e ye çalışmak gerektir. Sevginin de, anmanın da hakikî ölçüsü, onun gös terdiği yolda: topluca yürüm ek ve top luca ileri gitm ektir/
Bir adım daha a tarsak onun yüzü gülecek, bir adım gerilersek veya du rursak, bu beceriksizliğimiz ve ihm a limiz yüzünden yüreği sızlayacak, kaşları çatılacaktır. icap ettiği za man, bu uğurda sevine sevine ölece ğiz. Bu, ölümlerin en güzeli ve en şe reflisidir.
i
)
ÖLÜM
YILINDA
Cemil Cahit KOTAN
l
Kem gözle bakan varsa bizim; alm nnz ak tır! Çökmez bu hudutlar vatanın ismi y asak tır Görsek; bu çelik göğsü delen F atih i kimmiş Tnnç renkli yüzün, ay gibi m ihraba dikilmiş Bir keli« pinardır, yanaşan düşm ana; yurdun! Kaç savlet eden orduyu hıncınla doyurdun Bazan; bir akın m angana, yol verdi U rallar Kaç ülkede, ismin ile taç giydi k ra lla r
Bazan kızarak, gökleri zincirlere vurdun; Kaç devlete; kaç devletin hakkını sordun! '• Bazan kanının, rengine ram oldu denizler.. Son cengi sayıklar, bize çehrendeki izler, Rengin kızanr.. Sadece bir lâhza öğütsen Sancak diye m iraca, çıkıp, T annyı, öp, sen Namus denilen kahbeyi, ırzınla utandır! Ölmek kanının: soy adıdır aslı vatandır. Alnın lekesiz, gökteki nurdan da beyazsın Gökler eğilip yerlere şehnameni yazsın
*
Kem, gözle bakan varsa vatan ufkuna bir gtin, M ahşerleşerek; küreye tufan köpürürsün! Birden, değişir kanlı bakışlardaki m âna: Çarmih kesilir, kupkuru kaşlardaki mâna Süngünde söker, şanlı şafak lar daha erken. Ceddin dirilip alnun takdirle öper ken A.v hançer olup, göğsüne son kâbeyl kazsın! Gökler kapanıp yerlere şehnameni yazsın
★
Bir kelle binardir yanaşan düşm ana yurdun.. Kaç savlet eden orduyu hıncınla doyurdun Kem gözle bakan varsa, bizim alnı mı/, a k tır!
Göçmez bu hudutlar vatanın ismi y asak tır
3 o z d a ğ
e t e k e r i n d 0
ihtiyar köylünün
Atatürke hasreti
Fuat
E d ü p
B aksı
/
Y a z a n :
ayındı rm bir köylündeyiz.. V akit öğle so n u ... Y olla rın uzaklığm a b ak m ıy arak kendi lerini ve sazlarını dinlem eye, tu r . küllerim d erlem eye ge&diğjimiz köylüler, bir çevre halinde bizi sarm ışla r...
Birbirim izi yadırgadığım ız yok.. T ü rk köylüsü, candan inandıkla rına evinin kapısı gibi, gönül k a pısını da ardına k a d a r açıyor. F a kat yabancılık duydu m u, bu k a pıya çatık kaşlı bir kilit v u rm a sını da bilendir.
«Dün» ü h atırlıy o ru m : O sm an
lI m ünevveri ayr ı bir âlem, Os-
manlı köylüsü başka bir cihandi. Y ukarısı aşağıya karşj sağır, aşa ğısı y u k a rıy a karşı dilsizdi.
S ultanlar gününün hocası, asla k av rayam adığı «din» k itap ların ın işine gelen tefsirlerin i y ap arak , cennet ve cehennem m asalları anlatır, köylüyü, öyle soyardı. S ultanlar g ü nünün h ü k ü m et a d a mı, «kanun!» adını verdiği «ke yif» ne u y a ra k köylüyü, öyle so- yardı. Ve yine sultanlar g ü n ü n ü n eşkıyası, k a ra ta şta bilediği «pa la» ya ve om uzundan eksik e t mediği «M artin» e güvenip «zor balık» ı ele alarak , köylüyü, öyle so y ard ı...
Y akup K ad ri; «Yaban» da es ki m ü nevverle köylü arasındaki derin uçu ru m u , uzun uzadıya h i kâye ettik ten sonra, bu anlaşa- m am azlığa kızan te k kollu y ü z başı Celâle, sin irlen erek şunları söyler:
«Seni b ed b ah t eden şey, senin kendi eserindir!.. Ne ektin ki ne biçm ek istiyorsun?...»
ünkü eskiden şehir bir «tuzak» ve şehirli pu su d a bekleyen «kurnaz bir aldatıcı» idi. Ç ünkü eskiden «okum uş a- dam» h er işin dalaveresini öğren, miş ve hileyi h e r zam an «kitaba uydurm asını bilen» d i... Bu «çün kü» leri bir hayli uzatm ak m ü m kü n d ü r am a, ne lüzum u v a r? ... Bugünkü açık h ak ik at: T ü rk köy lüsünün lâyık olduğu m erteb ey e yükseltilm ek istendiği ve geçm iş zam anlardaki «ayrı _ gayrdık» in ortadan k a lk tığ ıd ır, iş te önüm üz deki bir yığın köylünün, bakışla- rile, hallerde ve sözlerde bize gösterdiği y a k ın lık ...
★
D urm uş D âyı seksen beş y a şındadır ve dinçliğini henüz k a y betm em iştir. Ö brüm de bu k ad ar çizgili yüz görm edim . D em ek ki hayat, Dayının yüzünü, ıstırabım sivri tırn a k ia rile bir «tecrübe h a. ritası» ,na çevirm iş...
Öyle bir edası var ki, «Feleğe eyvallah» dem ediğini anlatıyor. Göğsünü kucaklayan beyaz sa k a lına, ikide b irde elini g ö tü rerek konuşan bu ihtiyar, «şu ölüm lü dünyaya» m etelik v e rm iy o r... Belli ki geçm iş yıllar içinde çe k tiği a d la ra o k a d a r alışm ış ki, artık «ıstırabın yoldaşı» olm uş tur. B unları d ü şü n ü rk en , bir halk şairinin şu h arik u lâd e güzel p a r çası aklım a geldi:
«G ündüz benden,»
«Geceler gündüz benden » «Gam, y â rd an vefalıdır,» «Hiç çevirm ez yüz b enden...»
u rm u ş D ayı ile bir aralık, büyüklerim izden k o nuş, tuk. Bana, gönlünün gizli bir ele
m ini şöyle açıkladı: «Ne yazık ki, dedi, A ta tü rk ü n yüzünü g ö re m edim !. O k a d a r çalıştığım hail d e ...» Sonra içini çekti: «Bir defa da A nkaraya gittim- A tatü rk , ge ziye çıkm ış, dediler,, ik i yıl geç ti; ağır h astalandım , şehirde iyi leşm eye çalışırken İşittim kı, A ta, bizim köye u ğ ram ış... Yine g ö r m e k nasip olm adı. Senin anlaya cağın b ir a k silik tir g itti...»
S ordum : « A tatü rk ü görüp de ne y ap acak tın D urm uş D ay ı?...»
A ğlar gibi bir sesle cevap v e r di: «Bizi k u rta ra n elini öpecek tim ...» ilâve etti; «A tanın gözle rin d e şim şekler çak ar; başı, bir y an ard ağ a benzermiş!..» Teselli e tm e k için dedim ki; «Asılı re s
m ine bakıp avunabilirsin!» O- m uzlarm ı silkti: «Gölgenin değe ri mİ olurm uş oğul?» Ve a rk a sından ekledi: «Tanrı, biricik Inönüne uzun uzun öm erler v e r sin...»
Bu arada, D u rm u ş Dayıya, yaz m ış olduğum aşağıdaki «ağıtı» okudum :
«Gene sesimizi h ıçkırık tutm uş,» «Gönül bağlarında seller p e ri şan.» « D udaklar gülm eği çoktan u n u t muş;» «Sözünü tü k e te n diller p e ri
şan...»
★
«Şu yüce dağların dum anı biz de,» «R üzgârlar k o p aran zamanı biz
de..» «H er d erin yaranın derm anı biz de,» «Sargıyı ileten eller p erişan ...»
«Bülbül, uçm a gayrı! Eski k a n at yok,» «Gözü konuşturan sesinde tat
yok..» «Yeşilin renginde a rtık m u ra t yok:» «Y aprağı açm adık g ü ller p e ri
şan...»
D
?' -u i.:; I ij{*
3
>"
aayı. gözleri y a şa ra ra k Pe ni dinledi ve başını m analı m analı salladı bir a ra lık ... Ba yındırın bir köyünde yaptığım bu konuşm a, bende büyük bir se vinç y a rattı. Bu sevinç, yüce A ta tü rk ü n eşsiz şahsiyeti e tra fın
da «millî bir destan» in k u ru lm a ya başladığı m üjdesidir:
Daha dün, ebediyete karışan ölmez A ta tü rk ü n «gözlerinde şim şekler çaktığını» söyleyen ve aziz başım bir «yanardağ» a ben zeten T ü rk m uhayyelesi, asırlar geçtik çe kim bilir ne zengin des
tan lar y a ra ta c ak tır.
B eklediğim iz m illî şair, Ho- m e r’in, «İlyada ve Odise» sini; Fir- devsi’nin, «Şehnam e» sini ve Fin- lerin, «K alevalâ» suıı gölgede bı rak m alıd ır.
Bu öz gönülden arzuya, sonsuz tem ennilerim i de k a ta ra k yazıma son v e riy o ru m ...
F u at Edip Baksı
Altın 3 7 .7 5
Altın fiyatları düşm eğe başla m ıştır. Son günlerde 38,90 liraya k ad ar çıkan bir R eşadiye altınının fiyatı dü,n 37 lira 75 k u ru ştu r.
Şefiir
V A T A N=
Haberleri
Şeker tevziatı
için hazırlıkla
ra başlandı
B u a y n u fu s b a ş ın a b ir
k ilo ş e k e r v e r ile c e ğ i
s ö y le n iy o r
H alka verilecek şek er etrafın d a V ekiller H eyetince m ü zak ereler y a p ılm ak tad ır. îstan b u ld a b u lu n an Ş e k e r şirk eti m ü d ü rü , A n k arad a yapılacak toplantıya çağırıldığı i- çtn A n karaya gitm iştir.
Ö ğrendiğim ize göre, bu ay da nüfus başına verilecek şek er e k m ek k a rn elerin e göre yapılacak ve bu defaki tevziat nüfus başına o- larak bir kilo üzerinden hesap e- dilecektir.
D iğer ta ra fta n a lâ k a d a rla r, h a riçten şek er g etirtm e k üzere lâzım gelen teşebbüslere girişm iş b u lun m
aktadırlar-.Y akında m em leketim ize çok m ik ta rd a şek er geleceği tahm in ed il m ektedir. Bu şek er gelince, tevzi atta bug ü n lerd e yapılan tahdidat k ald ırılacak ve h erk ese bol bol şe ker d a ğ ıtılacak tır. Ş ek er fa b rik a larının k am p an y aların ı a rttırm a k için de h azırlık lar yapılm ıştır.
K öylüye pancar ekm esini teşvik e ttire c e k ç a re le r ara n m a k ta d ır. F a b rik a la r şek er istihsalini a r ttır m ak için h er tü rlü çareye b aşv u r m ağa b aşlam ışlardır.
Cezaya çarptırılan
muhtekirler
T icaret odası ve M ıntaka Tica re t m ü d ü rlü ğ ü k ontrolörleri son günlerde piyasayı esaslı s u re tte 9 on tro l etm eğe başlam ışlardır. Bu a- ra m alar sonunda bir çok esnaf ve tü ccar y a k a la n a rak Millî K o ru n ma m ahkem esine teslim ed ilm ek tedir.
Dün de evvelce Z ah ire borsasi- ua m allarını k ay d ettirm ed en fo r m alite harici satış y ap tık ların d an R obert B ahar. K aftebenkoğlu. B a k ırk ö y yağ fabrikası. K. S. G âvur- oğlu b irad erler, Nesim Eskinazi, Ş a rk yağ fab rik ası, S ezam atro şir k eti, Artir, T oprakoğlu. K ostantin A. Papadopulos- K ostantin E. Pa- padpulos, N um an S adık ve k a r deşleri, H üseyin K âzım Silivrili cezaya ç a rp tırılm ışla rd ır.
Memurlara verilecek
be ava kumaş
D evlet tarafın d an m em u rlara be dav a kum aş verileceğim yazm ıştık. Bu kum aşların hususî y ü n lü m en sucat fab rik aları tarafın d an yapıl m asına k a ra r verilm iştir. Bu h u susta lüzum lu yünleri hususî fab rik a la ra S tim erbank v erecek tir. F a b rik a la r bu ış için im aliye ücre- tile b erab er yüzde 10 m eşru k â r alacak lard ır
İhtikâr vakaları
* B alatta o tu ran M ehm et Yavuz adındaki köm ürcü fazla fiy atla kö m ü r satm ak suçile dün Millî Ko ru n m a m ahkem esine verilm iştir.
* D ükkânında m ev cu t rak ıy ı sat m ak tan im tina eden P an g altıd a j?a- ka; M arikulanık Millî K orunm a m ahkem esine v erilm iştir.
* Postahane caddesinde Borazan çıyan m ağazası kese k âğ ıtlık sa tı şında ih tik âr y ap m ak tan suçlu o- larak Millî K orunm a m ahkem esine verilm iştir.
IH
D e m is e s G ö s û y D e
Yeni bir
saika
Y a z a n
: H ü sam ettin Ü lsel
D
ünya harbînin yeni b ir İn kişafa gittiğini gösteren h a re k e tle r karşısında b ulunuyo ruz. Üç seneyi deviren h arb in dördüncü senesinin yeni ve cid dî s ü rp riz le r doğu rm ak istidadın da olduğunu zam an zam an m ey dana çıkan h âd iselerle gö rü y o ruz. A m erikan ve îngüiz k u v v e t lerinin F ran sa A frik asın d ak i top rak lara, A tlan tik ve A kdeniz k ı yılarına bir ç ık arm ay a girişm esi bu sürprizlerden birini teşkil e t m ek ted ir. Bu çık a rm a h a re k e ti nin yeni yeni ih tilâtlara yol aça cağını da beklem ek icap eder.A m erikanın h arb e girdiği za m anla b u g ü n k ü h are k e tle ri a r a sında çok değişiklikler göze ç a r pıyor- B eklem ediği ve m üm kün görm ediği bir Japon darbesinin A m erikay, sersem leteceği y erd e uyanıklığa g ö tü rd ü ğ ü n ü , bu dev letin h erg ü n h a rp sah aların d a s tra te jik m ahiyeti bakım ından çok önem li h a re k e tle re geçtiğini belirten hâdiseler belli ediyor.
(M idvey) adasına k a rşı y a p ı
lan Japon istilâ h a rek etin in k ırıl m ası, A v u straly a için Jap o n ih raç k uvvetini taşıyan Japon d o nanm asının K oral denizinde fe lâ k ete uğratılm ası, Salom on ad ala rının istilâsı emelile teşebbüse girişilmesi, stra te jik düşüncelerin verim li bir p ro g ram a bağlandığı na işarettir.
A
Beşiktaşta fecî
bir cinayet
İh t iy a r b ir a d a m k ıs
k a n ç lık y ü z ü n d e n
y e ğ e n in i ö ld ü r d ü
D ün B eşiktaşta kıskançlık yüzün den feci olduğu k a d a r g arip bir ci nayet işlenm iştir. B eşiktaşta Ihla m u rd a 132 num aralı evde 70 y a şında em ek lilerd en H üseyin ad ın d a bir adam , k arısı 55 y aşında Ay şe ve 34 y aşların d a yeğeni Mus tafa oğlu A hm et İle b irlik te o tu r m ak tad ırlar.
F a k a t ih tiy ar adam yeğeni Ah- m edin bu evden çıkm asını İstem ek tedir. Bu yüzden evveldenberi a- ra ia rı açık ve kavgalıdırlar.
Evvelki gün yine bu m esele ev de bir kavganın çıkm asına , sebep olm u ştu r. K avgada A hm et te b u lunm uş, ve ih tiy ara karısı ile b ir likte hücum etm iştir. Böyle bir k ü stah lığ a son derece hiddetlenen em ekli Hüseyin, ucu sivri b a sto nunu kaptığı gibi delikanlıyı tehli keli su re tte 'göğsünden y a ra la d ık tan sonra karısına d a sa ld ıra ra k o- nu da y aralam ıştır,
Beyoğlu hastanesine kaldırılan y aralılard an A hm et, dün ölm üştür.
Bu suretle belki de hiç yoktan b ir adam ın ölüm üne sebep olan ih tiy ar adam h ak k ın d a adtiyece sıkı bir tah k ik ata başlanm ıştır.
Kuru üzün fiyatları
K u r# üzüm fiy a tla rı dün biraz daha y ükselm iştir. Bazı sp e k ü la tif le r piyasayı d ü şü rm e k ve u cu za m al toplam ak için dün de piya saya nisbeten düşük fh iy atla üzüm çık arm ışlarsa da üzüm piyasasını b ozam am ışlardır. K u ru üzüm fi yatlarının vasati 70 k u ru ş ta n yu k a rı oluşu h üküm etin k u ru üzüm ih racatın ı teşvik etm iş ve h a riç ten istek ler gelm iştir. Son g ünler de tn g ilizlere 12 bin to n k u ru ü- züm v erm ek üzere bir anlaşm aya varıldığı h ab er alınm ıştır.
m erik a en d ü stri b a k ım ın dan nasıl sü ratle gelişen bir d u ru m u az zam anda m ey d a na getirm eğe m u v affak olduysa ask erî bakım dan da m ü tte fik le r arasın d a en iyi a sk erî düşünüşü olan bir k u d re t o lduğunu da az zaman içinde gösterm eğe b aşla m ıştır.
A m erikanın, A frika k ıt’asında L ib ery a cu m h u riy etin in to p ra k larına ask er gönderm esi de bu program ın A frikaya ait kısm ına da b aşarılı bir alâm et olacağım k ab u l etm ek İcap eder. A m erika a sk e ri kum andanlığı, hangi sa h a larda hangi ş a rtla r altında ve za m an lard a h a re k e tle rin iyi ve g ü zel olacağını tay in etm e k te uzun gören ve uzun düşünen b ir varlık olduğunu belirtiyor.
Ç ık arm a y erlerin in ve zam an, larinın in tih ab ın d a düşm an k u v vetlerinin en az m üdahale im kân larını gözönünde tu tm a k esastır. Şim diye k a d a r çık arm ay a engel olacak bir hâdisenin olduğuna d air te lg ra fla r gelm em iş olduğu na b ak ılırsa büy ü k b ir deniz k a filesine Alm an ve İtalyan deniz altı gem ilerinin ve tayyarelerinin taarru z ların ı karşılay acak te d b ir le r alınm ış olduğunu ve d ü şm a nın m ü d ah aley e m u k te d ir olarm- yacak en iyi zam anın intihap edil diğini g ö sterm ek ted ir. ,
L ibyada İngiliz ta a rru z u n u n m u v affak olduğu ve Alman k u v v etlerin in ricate m e c b u r ed ilerek b ü yük k ay ıp lar verdiği bir za m anda, C ezayir üzerine yapılan
A
çıkarm a gün ve saatinin askerüli noktasından en m uvafık olduğı tabiî in k âr edilemez.
A lm an hava k u v v e tle ri Libya. da m eşgulken C ezayir üzerine y a pılan ç ık a rm a la ra mâni olm ak ve bu çık arm a k uvvetini b ü yük za ra rla ra u ğ ra tm a k fırsatını bula- m ıyacağı çok tabiidir. Alman h a va k u v v e tle n L ibyada İngiliz t a arru z la rım karşılam ak ve ricat eden A lm an k u v v etlerin i him aye etm ek m ecb u riy etin d ed ir. B u rayı b ıra k a ra k F ransa m ü stem lekesine yardım m aksadile h a re k ete geçem ez.
lm anya ve İtaly a bu çı karm ay a m âni olam adığ ta k d ird e bu to p ra k la rd a y erle şen A m erikan kuvvetlerinin Lib- yadaki m ihver k u vvetlerim ikiyi p arçalam ak fırsatını bulacağın da u n u tm am ak bir z a ru re
ttir-A frikada h arp yeni b ir safh a ya, yeni bir dönüm n o k tasın a g e l m iştir. Bu dönüm noktası başka sa h a la rd a yeni h a re k e tle re yol a- ç a c ak tır Bundan sonra üçüncü bir h arek eti de beklem ek tabiî addedilir. M adagaskarda harbin sona erdiğini bildiren tebliğ ga zetelerin bir sayfasında o k u n u r ken diğer sü tu n u n d a Şim alî A f rik ay a a sk e r çıkarıldığın) yayan telg rafları o k u d u k D ediğim iz gi bi M adagaskardan sonra d iğer F ransız m ü stem lek elerin e karşı ta a rru z la r başgösterm iştir. Bu, A m erik an y ü k sek k u m andanlığı nın sistem atik ve rad ik a l çalıştı ğının en büyük bir m isalidir.
G azetelerin yine bir köşesinde k ü ç ü k b ir te lg raf o k u d u k , bu te l g ra f A m erikan k u vvetlerinin İ r a na geldiğini b ild irm ek ted ir. A m e rik alı (V andel V ilki) nin b ey a natı ile bu v a k ’a y , b irleştirirsek üçüncü h are k e tin hangi sah ad a belireceğini an lam ak ta gü çlü k çekm eyiz sanırız
H ü:l ım ettin ÜLSEL
Ç > € Ü L tL I C f i t e n w t
“
C iğ e r sırığ ın a a sılm a k ,,
S
şinıe gitm ek üzere evden çık-1 sekiz on kişi sağa, sekiz on kişi solat*1*- geçer, halata yapışırlar. Hakemin işareti üzerine çekişme başlar. Eğer iki ta ra f kuvvetlerinde pek fark yok-Sokağın başındaki taksilerin önün
den geçerken on beş yaşlarındaki bir
şoför yamağı önümde yürüyen bir sa u8 raşına sıkı olur: Önce bir ta ra f adamın yolunu kesti, içinde üç kişi k a r?' tarafı beş on santim etre sür?» - bulunan baştaki arabayı gösterdi: j *er- derken karşı ta ra f gayrete gelir,
— Dolmuşa buyrun bayım... Emi nönü elli kuruş... Ciğer sırığına asıl m aktan iyidir.
— Anlam adım ? Ciğer sırığına asıl m ak da nedir?
— Şey bayım... Yani tram vaya binmek...
Adam, bu söz üzerine gülerek a ra baya girdi, «dolmuş» hareket etti, ben de Taksini tram vay durağına geldim.
Arabalar, basam aklara asılmış yol cularla gelip geçtikçe şoför yam ağı nın «Ciğer sınğına asılmak» tâbirin deki ince buluşu hatırladım , h atırla dım güldüm.
U B YADAKİ HALAT MU S AB AKASI
Sporda bir de halat müsabakası vardır. Sağlam bir halatı ortaya ge tirirler, kararlaştırılan sayıya göre
bir asılır, vaziyeti düzelttikten başka bu sefer diğer tarafı beş on santim et re çeker. Böyle bir iki gidiş gelişten sonra bir ta ra f yorulur da öbür ta ra f son bir gayretle asılırsa vımz diye kayar, sonuna kadar sürüklenir ve mağlûp olur.
Libya muharebeleri de böyle bir h alat m üsabakasına benzedi, ik i t a raf gitti, geldi, gitti, geldi. Sporda olduğu gibi elbet nihayet bir tarafın nefesi kesilecek.
CEZAEVİNİN BAKKALI Cezaevinin bakkalı vurgunculuk yaptığı için'Millî korunm a m ahkem e sine verilmiş. Eğer suçu tahakkuk ederse bu adam a hapis cezası vermek yerinde olmaz, çünkü zati işi gücü Cezaevinde. Daiıa başka bir ceza gerek.
T atlısert
•nz<
ser
iinya bir taraftan harp ate siyle kavrulup dururken A merikalrlar her derdi unutarak arada jj sırada kendilerine hâs olan istatis tikler. reportajlar yapm aktan da geri durmuyorlar.
Bir Amerikan gazetesi m uharrir lerini memleketin dört bir tarafına göndererek dünyaca meşhur adam ların memleketteki benzerlerini a ra t tırmış, ,elde ettiği netice de şu: Yal nız Nevyork’da 17 «Napolyon, 7 Bet- hoven, 32 Lenin, 4 Çankayşek, 9 Al- fons XIII, 5 Hitler, 3 Çörçil, 4 Loyd 1 Corc ve 2 Ruzvelte benziyen İnsan j çıkmış.
Bunlar başka başka ırk ve kandan ! insanlarmış, meselâ 17 Napolyon ben- \ zerinden ,6 sı Amerikalı, 2 si Italyan,! 2 si Ispanyol, t i Alman, 1 i P olon-! yalı, 1 i Macar, 1 i Iskoçyato, 1 I Da- : nimarkalı, l i Arjantinli ve yine 1 1 ! I"raıısızmış. Bu tetkik ve istatistik Itonıaaic ancak sinema rejisörlerine ynnyacak gibi görünüyor. F ak at bel ki asıllarının işine de yalayabilir? j
SERÇE
m arasın a gittiğinizi söylem eği u n u ttu nuz.
Genç adam başmı sa llıy arak :
— Bunu söylemem- İm k ân ı yok söy-
liyemem-— Söylem ezseniz, hikâyenin yalan o l duğ u n a hükm ederiz- M adem ki h e r şeyi olduğu gibi doğru söyliyeceğinizi vaa- dettiniz. Bari tam am layınız.
— İm k ân ı yok söyliyem em .
— O halde başka bir suale cevap v e riniz. Baloya gittiniz mi?
— H ay ır gitm edim
-— P ek i baloya gitm ediğiniz halde k a m aranın an ah tarı ile kasanın an ah tarın ı nerede buldunuz?
— Ne dem ek istediğinizi an lay am a dım ?
—■ İn k â r etm eyiniz. Bu a n a h ta rla rı Mösyö L und’dan çalm ış olduğunuzu pekâlâ biliyorum .
— A nlam ıyorum . A n ah tar mı çaldım? N ereden? K im den?
Hessen sab ırsızlan arak ;
— İn k â r etm eyiniz dedim ya.. M adem ki a n a h ta r sizde değildi k am aray a nasıl girdiniz?
— K apı kapalı değildi. Polis hafiyesi istihza ile:
— Ne acaip bir v a p u r bu A tlanta, d e di. Y olcular k am aray a kıym etli m ü cev herlerini saklıyorlar, sonra d a kapılarını açık bırak ıp gidiyorlar. >
A T L h M T A J U S Ş K IM D tî
- ç
I V A
Yazan: Weiner E. Hintz — 20 — Çeviren: Rerzan A. E. Yalman — Size doğrusunu söylüyorum . Benk a m a ra n ın önüne geldiğim zam an k a m a ra d a n birisi çıktı ve kapıyı açık b ıra k tı, gitti.
— Y a bu kim di?
— B ilm iyorum . T anıyam adım .
— Ne yazık! D em ek ki m eçhul adam yine işe karıştı.
— S özlerim e inanm ıyor m usunuz? — Size nasıl inanayım Mösyö W alter K e rs te n ...
Bu sözleri d u yunca genç adam sapsarı oldu. D u d a k ların d a acı b ir gülüm sem e İle:
— Y a ... D em ek ki siz de biliyordu
nuz? 1
— E vet Mösyö K ersten! Siz bir defa hapse girip çıkm ış b ir sab ık alı hırsızsı nız.
— Benim W alter K ersten olduğum u isbat ediniz bakayım .
'— B u sözleriniz kâfi b ir isbattir. — Sözlerim m i? Ben in k âr ediyorum — G eç kaldınız. V ap u r k a p ta n ı da şa h ittir ki K ersten olduğunuzu itira f e tti niz.
— H ayır. în k â r ediyorum . B unu sizin isbat etm eniz lâzım.
— Peki.. M adem ki m u tla k a bu n u is tiyorsunuz. yapacağım
-Ö zaman Hessen cebinden biraz evvel k am aro tu n getirdiği m ek tu b u ç ık a rd ' ve a ğ ır ağır okum ağa başladı:
— Aziz m eslekdaşım !
B iraz evvel prenses M anierskanın k a m arasında v u k u a gelen cinayeti h ab er aldm ı. B u işi yapan a d a m » k t '- olduğu nu talim in ediyorum .
98 n u m aralı k a m a ra d a m ühendis W illi, am K nit olduğunu iddia eden b ir yolcu var.
Bu adam h a k ik a tte hırsızlıkla itham edilen ve b ir k e re de hapse girip çık m ış olan bir sabıkalıdır. Asıl ismi W al te r K ersten ’dir- Polis de kendisini ara-
yor. S eyahatin b aşm danberi prenses A niya’nm peşindedir. H erh ald e elm asla rın k o k u su n u alm ış olacak.
K ersten ta b iid ir ki kim olduğunu in k â r ed ecek tir. F a k a t telsiz te lg raf me- m u rile gidip görüşünüz. H am b u rg ’dan bu adam ın p a rm a k izlerde fo to ğ rafları gelecektir- O nları te tk ik te n sonra h a k i k ati m eydana çık a rm a k güç olmaz- Size en u fa k b ir y a rd ım d a bulunabildiğim için m em nunum .
Polis hafiyesi * G reg o r Senius Hessen m e k tu b u te k r a r cebine koydu ve:
— Şim di h a k ik a ti itira f edecek m isi niz? dedi. G enç ad am ısrarla:
— H ayır.. H ay ır diye cevap verdi. — P ek i o halde ben gidip telsiz tel g ra f m em u rd e görüşeyim - K ap tan , siz bu adam a lütfen n e z a re t ediniz. Şim di gele ceğim.
K aptan b u işi k a b u l etm edi- K o rk u dan değil. F a k a t h e rh an g i bir yolcuya böyle b ir m u am ele etm e k ona ağır
ge-(Devamı var)
Mers3r;za iplik fiyatlar*
yükseliyor
M erserize iplik fiy atları b ir kaç gün içinde bir m ik ta r dah a y ü k sel m iştir. Son günlerde bu ipliğin k i losu 120 - 130 liraya çıkm ıştır.
Cİ Iı Ü M
G azetem iz K lişe atölyesi şefi N evtoıı K aragülün babası
A RTIN KARAGÜLYAN v e fa t etm iştir. Cenazesi bugün sa a t 3,30 da B a k ırk ö y E rm eni has ta n e sin d e n k a ld ırıla ra k aile m e zarlığına defnedilecektir. A rk ad a şım ıza baş sağlığı dileriz. Cenazeye yetişecek tre n saat 2,50 de S irk e ciden k a lk a c a k tır.
âşık teşsftkttr '
O ğlum Y aşar T ezçakarı k u rta ra n ve am eliyatını ih tim am ve itina i le yapm ış olan H a y d arp aşa N u m u ne hastah an esi H ariciye b aşasista nı Sayın B ay N e ja t Sağuna, am e liy at esnasında y a rd ım ların ı esir gem eyen h a sta b a k ıc ıla ra alenen te ş e k k ü r eder, sayın gazetenizin ta v a ssu tu n u rica ederim .
B ahri T ezçakar
Acıklı bir ölüm
İstanbul P osta m üdürlüğünden m ü te k a it m erh u m Sadık Beyin oğ lu posta, telgraf, telefon dairesi şe fi Ali H a y d ar ve m aliye ve lim an m em u rların d an K enan ve H üsa m ettin B altıcı oğullarının kardeşi C enap B altıcıoğlu üç senedir m ü p telâ olduğu h astalık tan k u rtu lam ı- y a ra k genç yaşında ö lm ü ştü r. Ce nazesi 9.11.942 g ü n ü k ald ırılarak K a ra c a ah m e t m ezarlığına defne- dilm iştir. K ed erli ailesine ta ziy etle. rim izi su n arız
Teşekkür
B undan b ir m ü d d et evvel, ih ti k â r ve m al sak lam a suçundan zan altın d a olup; m e v k u f b u lunduğum g ü n lerd e ve adliyem izin adaletin te cellisi ile v erd iğ i b e ra e t k ara rın d a n sonra, dostlarım d an aldığım m ek tu p , telg ra f, telefon ve y ap ılan zi y a re tle re ay rı a y rı cevap v e rm e k m ü m k ü n olm adığından teşek k ü rle, rim in iblâğına m u h terem g a z e te n i zin ta v a ssu tu n u rica ederim .
A bdullah Yasin Lim an Han No- 12/13
-—TAKVİM —-)
10 İK İN C İT E ŞR İN 1942 SA LI AY 11 — GÜN 314 — K asım 3 R U M İ 1358 — Biı-inciteşrin 28 H İC R İ 1361 — ZİLK A D E 1 VAKİT Z E V A l.i EZANİ GÜNEŞ 7,42 1,46 Ö Ğ LE 12,58 7,02 İK İN D İ 15,39 9,43 AKŞAM 17,56 12,00 YATSI 19,30 1.34 İM SAK 5,00 12,04BAŞM UHARRİRİ:
Ahmet Emin YALMAN
T a ia s Evi
---OMhdogJu M olla Vton&rf so k a ğ ı SO - 82
re*«**» »M *». VHg. V A T A N U t
SALI
10
2 in c i te ş r in
19
4
2
Yıl: S — Sayı: 753
iTAN
Bir daha genç
olmak istemem
«DOĞRUYA DOĞRU - EĞRİYE EĞRİ*
Fiyatı 5 Kuruş
Rebeka m uharririn in arkadaşım ız Ihsan Boran ta ra fından dilimize çevrilen bu nefis eserini yakında neşre
başlıyoruz.
Faşta vaziyet vahim
Am erikalılar, Cezayirden sonra
Faşta S afi şehrini de işgal ettiler
Sidi Ferruch kalesi de alındı. Ruzveit, Mihver kuvvetlerinin
yandan sarılarak Tunus topraklarına geçileceğini
bildiriyor
Vichy, 9 (A.A.) — Fas*da öğleden evvel vaziyet vaJıimleşmiştir, Düş man kıtaları ve tan k ları P o rt Lyau- tery'e beş kilom etrelik mesafede bu lunan Mehdie’yı işgal etmişlerdir. Bir Amerikan taburu ile on beş tan kın saat onda K aaablanka’ya 10 kilo metrelik mesafede görüldüğü haber verilmektedir.
S aat 13 de şehir, Feddala'dan ge len her biri bir tabur ve bir kaç tank kuvvetinde üç kolun ta arru zu na uğram ıştır. Şimdi K azablanka’nm yedi kilometre şarkında muharebeler cereyan etm ektedir. Limanın önünde üç Amerikan seri botu hava m üda faa bataryaları tarafından batırıl mıştır. Bir kaç da avizo batm ıştır. Bir m iktar esir alınm ıştır. Dün bir kaç isabet alan Jean Bar t zırhlısı ateşe devam etm ektedir.
Dakar’dan getirilen aileler gem iler den vaktile çıkarılabilm iştir.
Vichy, 9 (A.A.) — 8 sonteşrin gü nü akşamı resmen bildirildiğine göre, şimal Afrikada vaziyet aşağıdaki durumda bulunuyordu:
Fasda, General Bethouard’ın sebep olduğu teslim olma hareketi durdurul
muştur. Safi, Mogador, Agadir ve Fedhala.ya Amerikan askerleri çıka rılm ıştır. Düşman ihraç kuvvetlerinin ehemmiyetine rağmen şimdiye kadar durdurulm uştur. Yalnız Safi şehri işgal edilmiştir. Kazablaııka açıkla rında mühim bir deniz muharebesi cereyan etm iştir. Liman şiddetle
bom-Yüce Atatürk
(Başı 1 incide) «-f-» ye g etirm eğ e m u v affak olurum » diyen sözleri ile şim di canlandırır yorum
-B u k a ra rı ta k ip eden günlerde m ü cav ir devletler ile beş senelik p a k tla r aktedilm eğe başlandığım g ö rd ü m . Aradan on seneden fazla bir zam an geçmiş idi. İngiltere K ra lım n T ü rk iy e sularına gelerek A ta tü rk ile görüştüğünü gördü ğüm zam an h atıram d a bu k u d re tli B üyüğüm ün sözleri b irdenbire p a r ladı- E vet A ta tü rk , çizdiği p ro g ram la b ü y ü k işleri keskin gö rü şleri v e siyasî dehası ile istediği şekilde
yapıyordu-D ühya liderlerinin A ta tü rk h ak - k ın d ak i d ü şü n celerin i heı- gün y e ni yeni h âd iseler dolayısüe işitiyo ruz. A ta tü rk gibi b ir b ü y ü ğ ü gö rem em ek talihsizliğine u ğ rad ığ ın dan dolayı, ıstırabını, elemlerimi söyleyen R uzvelttir. Ö ldürülm ek is tenilen m illetinin k u rta rılm a sı h ak kında en em in yolun, A ta tü rk ü ta kip olduğunu h er zam an ilân eden Alman D evlet Reisi H er H itlerdir. Çin devlet reisi Ç an K a y Şek, A- ta tü rk ü n dehasının h a y ra n ı oldu ğunu söyleyen adam
dır-D ünya A ta tü rk ü k a y b e ttik te n sonra h u z u ru n u da k ay b etm iştir. D ünya tarih in d e hangi adam a öl düğü zam an A ta tü rk e yapılan me rasim yapılm ıştır. B ütün devletle
rin kalbten iştirak ettiği bu m a tem m erasim inin başka b ir d evlet büyüğüne yapıldığını gösteren ta rih
bilmiyoruz-Büyük Türk m illeti, A ta tü rk ü üe her zaman övünebilir. O nun çiz. diği yolda y ü rü m e k saadetine e r diğim izden dolayı ne m u tlu bize.
Hüsamettin ÜLSEL
balanm ıştır. Deniz kayıplarım ız önem lidir.
Oran*da şehrin doğu ve batısına muhtelif çıkartm a hareketleri yapıl mıştır. Şehir bu bakım dan büfUl ku şatılm ış bulunm aktadır. Karşılık ta arru zlar yapılm aktadır. Deniz kuv vetlerimiz m üdafaaya hararetle işti rak etm ektedir, iki torpitomuzla bir avizomuz h arp dışı bırakılmıştır, ik i düşm an korveti batırılm ıştır.
Anglo - Sakson taarruzunun ana hedefini teşkil ettiği anlaşılan Ceza- yirde kıyı müdafaası gündüz sustu rulmuş ve şehre yapılan muhtelif düşman süzülmelerinden sonra, m ü dafaamız, akşam üstü ateş kesmek zorunda kalmıştır. Mahallî kuvvet lerin m uhasam atı durdurm a anlaş ması garnizon kum andanı General ta rafından imzalanmıştır.
Londra, 9 (A.A.) — Vichy radyo su şunları söylemiştir:
Başka bir hususî tebliğde Ameri kalıların Safi’yi geçtikleri kaydedil mektedir. Oran’ın 40 kilometre ka d ar şarkında bulunan Arzeu’da k a ra ya çıkarm a hareketleri devam etm ek tedir. Amerikan kıtaları şimdi Se m t - Cloud'un garbinde ve Valmy’nin cenubunda bulunm aktadırlar. Bu iki mahal O ran’a 15 kilometrelik m esa fededir. A m erikalılar şimdi O ran’ın takriben 40 kilometre cenubu şark i sinde bulunan Perregaux civarına k a d ar gelmişlerdir. Bu mahaUer mühim birer demiryolu noktalarıdır.
Vişi, 9 (A.A.)— Cezayir’deki F ran sız kuvvetlerine ateş kes emri veril miştir. Şehir teslim olmuş ve Ame rikan kuvvetleri buraya sa a t 22.00 de girmişlerdir. Fransız askerleri silâh larını muhafaza etmektedirler, işgal hareketi tam am landıktan sonra, stvü m akam lar vazifelerine avdet edecek lerdir.
Vişi, 9 (A.A.) — Ingiliz haberler bürosu, Lejionner kıyafetine bürün müş Alman askerlerinin M arsilya' dan harek et ederek şimalî Fransız A frikasm a geçtiklerini bildirm ekte dir.
Bu haber, Vişi mahfillerinde yalan lanm aktadır.
Vaşington. 9 (A.A.) — Şimalî Af rika'daki umumî karargâhından bil dirildiğine göre, sekiz kafile inanü- maz bir m uvaffakiyetle şimalî A fri k a ’daki h arek ât üslerine vasıl olmuş ve Am erika’dan gönderilen fedailer, m uhtelif stratejik noktaları işgal e t mişlerdir. Tayyare ile nakledilen kı ta la r da m uvaffakiyetle k araya in mişlerdir.
Nevyork, 9 (A.A.) — Burada zan nedildiğine göre, F ransız kuvvetleri nin, şimalî Fransız A frtkasm da bu lunan kısmının m iktarı 100.000 i bul m aktadır.
Vişi, şimalî Fransız A frikasm a ta arruz eden Amerikan kuvvetlerinin 140.000 kişiden mürekkep olduklarını söylemektedir.
Berne, 9 (A.A.) — Bir Fransız kay nağından alman haberlere göre, Ce- zair şehrinin 30 kilom etre kadar ba tısında kâin Sidi Ferruch kalesi, A- m erikan k ıtalarına teslim olmuştur. A m erikalılar, Cezair şehri yakininde diğer bir takım m üdafaa mevzilerini daha işgal etmişlerdir.
Vaşington, 9 (A.A.) — Reis Roo- sevelt, Tunus m akam larına m üttefik lerin şimalî A frikadaki Mihver kuv vetlerini yandan çevirmek üzere T u nus topraklarından geçeceklerini bil dirm iştir.
Nevyork, 9 (A.A.) — Tokyo’ya karşı yapılmış olan hava akmmı ida re eden General Doolittle’in, şimdi, şimali F ransız A frikasm daki Ameri kan hava kuvvetlerim idare ettiğini, harbiye nazırlığı bildirmektedir.
Vişi, 9 (A.A.) — Vişi, istihbarat ■ajansının verdiği bir habere göre B. Laval, pazar günü Vişi’deki Ameri kan m aslahatgüzarı B. Pinkey T uck’e iki m emleket arasındaki siyasi m ü nasebetlerin inkıtaını- resmen bildir miştir.
Vişi, 9 i A.A.) — Cezair şehrinden Vişi istihbarat ajansına gelen bir telg rafta dün öğleden sonra geç vakit bir zırhlı, bir kruvazör ve iki muh ripten m ürekkep bir Amerikan filosu, lim ana girm iş ve Cezair’in 27 kilo m etre doğusunda kâin Matifou bur nundaki sahil bataryalarını bir müd det bombardıman etm iştir.
Bir telg rafa göre Bainem ormam ile Cezair’in garbinde N otre Dame d'Afrique burnu arasında kâin Du- perre istihkâm ı, pek az kişiden iba re t olan garnizonu zayiata uğram a sından 17 sa a t sonra teslim olmuştur. Londra, 9 (Radyo) — Amerikan
teb-liğinde bildirildiğine göre Cezair'de iki bin esir alınm ıştır,
K azabianka açık ların d a deniz hrirbi Vişi, 9 (A.A.) — K azabianka açık larında şiddetli deniz çarpışm aları olduğu haber alınm aktadır.
Berlin, 9 (A,As) — Resm î tebliğ: C ezairin şim allerinde bulunan A- m e rik an ve İngiliz d-enjz birlikleri, 6 so n teşrin d en b en gece gündüz Al
m a n ve İtalyan savaş u çak ları te ş
killerinin hücu m ların a m aruz t u tu lm u ştu
r-L o n d ra, 9 (A .A .) — A m iral D ar. ar. ı!e Toulor.daki F ransız filosu nun h a re k â tı h ak k ın d a hem en hiç bir şey bilinm em ektedir. D arlanm evvelce C ezairde bulu n d u ğ u ve Amiralin em ri üzerine şehrin te s lim olduğu iddia e d ilm ek ted ir. D ar lanm esir edildiğine d air dolaşan şayiayı tey it ed er m a h iy ette N ev- y o rk a hiç b ir h a b e r gelm em iştir.
Toulonda yalnız b iri denize açı lacak k a b iliy e tte olan ü ç zırhlı, 4 ağır k ru v azö r, 4 hafif k ru v azö r, 27 m uhrip, yirm i beş denizaltı, 1 deniz ta y y a re gem isi b u lu n m a k ta İdi. B u lim anda, ta y y a re gem isi y o ktu.
Almanlar, Leningradda bir
askeri hedefe girdiler
M oskova, 9 (A .A .) — S ovyet gece yarısı tebliğinin ekinde ezcüm le söyle denilm ektedir:
S talingrad bölgesinde kıtaatım ız, U tşm anın ufak g ru p ların ın h ü cu m , la n m p ü sk ü rtm ü şle r ve ted afü i tah kim atlarım ıslah etm işlerdir- B ir A m an piyade bölüğü, m ühim t r r a sk e ri hedefe girm iştir K ızılordu- n u n b ir teğm eni b e ra b e rlerin d e k i 8 kişi ile b u bölüğü yandan hücum e d e re k çekilm eğe icbar etm iştir.
B erlin, 9 (A A .) — A lm an o r d u la rı başkom utanlığının tebliği:
T uapse bölgesinde. Alman v e
R um en k ıtaların ın m ah allî h ü c u m , larüe, düşm an m evzilerinden kovul m u ştu r. Şiddetli çarp ışm alard a bir düşm an m üfrezesi çevrilm iş ve im ha edilm iştir. B aşka b ir noktada, k alab alık b ir m ü frezen in işgal e t tiği b ir istin a t n oktasi ele geçiril m
iştir-M erkez kesim inde, h av a h ü cu m ları Ue S o v y etlerin iaşe gem i y o l la rı b ir çok n o k tad a kesilm iştir.
L en in g rad a giden iaşe gem ilerine k arşı yapılan savaşta, A lm an ha v a k u v v e tle ri, L adoga gölü ü ze rin d e üç gem i b a tırm ıştır.
L ilb y ® e® p Ih ©sim d ®
Ingilizler Sidi
Baraniyi geçtiler
un
Büyük Matem Günümüzde
E b e d i
Ş e f i n i z
A T A T Ü R K ’
Hayatı ve cenaze merasimine ait film
Bugün ve Bu gece
BEYOĞLUNDA ÎSTAN BULDA KADIKÖYDE
İ P E K MİLLİ-ALEMDAR SÜREYYA
S inem alarında g österilecektir.
B ütün hasılât: İSTA N B U L VEREM M ÜCADELE CEM İYETİNE A İTTİR
L ondra, 9 (A .A .) — D aily Mail gazetesinin K ah ired en bildirdiğine göre, İngiliz k u v v e tle ri Sidi B ar- raniyi geçm işlerdir. R icat halinde bulunan m ih v er k ıtaların ın m evcu du 20 binden az olarak tahm in e- d ü m ek ted ir. A lm an zırhlı o rd u su nun hem en kâm ilen yok edildiği tahm in olu n m ak tad ır.
L ondra, 9 (A .A ) — Rommelin zırhlı ordusu bilfiil yok edilmiş ol duğu şu sırad a Sekizinci o rd u m ih v e r ku v v etlerin in a rta kalanlarını tem izlem ekle m eşguldür. M ârsa - M atru h ile L ibya h u d u d u arasm da a rtç ı m u h areb eleri cereyan ettiği ta h m in edilm ektedir. îta ly a n la r ilk defa o larak bugünkü tebliğlerinde m ihverin geri çekildiğini itira f e t
m e k te d irle r. K ırk bin İtaly an ve Alman esiri M ısırda k en d ilerin e h a zırlanm ış olan «kafeslere» g e tiril m işlerdir- Esirlerin şev k in e devam o lunm aktadır. Bugün gelen esirler arasın d a P avie tü m en in e k u m an da eden G eneral N azareno Scata- geia da bulu n m ak tad ır.
K ah ire, 9 (A.A. — H alihazırda R om m elin elinde kalm ış olan k u v vetlerin gelen k ısm ın ın y a L ibya hudu d u üzerinde ve y a h u t hu d u dun öte tarafın d a olduğu zanne dilm ektedir. D üşm anın Son derece zayıf olduğu ve P a n z e r o rd u su n u n b ilk u v v e inhilâle u ğ ram ış b u lu n duğu zannedilm ektedir.
L ondra, 9 (A.A.) — M ısır çölün de. m ih v er esir adedi, gitgide a
rt-B. Hitler
diyor ki
Bize indirilen
bütün darbe
lere mukabele
edeceğiz
Mtinih, 9 (A.A.) — H itler söyledi ği n u tu k ta evvelâ 9 sonteşrin 1923 hâdisesini anlatm ış ve bu hâdisenin Nasyonal - Sosyalist hareketinin ve Almanyamn tarihindeki m ânâsım be lirtm iştir.
Zenginliklerini sömürmek ve manevî kıymetlerini berbat etmek olan siya setlerine hücum etmiş ve dem iştir ki: Bugün Almanyamn başında bu lunan adam buhranlı devrede asla memlektim bırakıp kaçmıy-acak bir adamdır.
Almanyamn arkasında muazzam bir mâzi vardır. Ancak Almanya hiç bir zaman bugünkü kudrette olma mıştır. Ve onu parçalam ak düşünce sinde olanlar acı acı aldanıyorlar.
Bize indirilen bütün darbelere mu kabele edeceğiz. Hiçbirini unutmuyo rum. Düşmanlarımız cevaplarım ala caklardır. Bu cevap öyle müthiş ola caktır ki akıllarını kaybedeceklerdir.
Saraçoğlu kabinesi
Y arın Meclisten
itimat istiyecek
F e v k a lâ d e k a z a n ç vergisi
kanu nu M e c lis e sevked ild i
A nkara, 9 (V atan ) — Meclis, çarşam b a günü saat 10 da toplana caktır- Bu to p lan tıd a h ü k ü m et n a m ına B aşvekil Ş ü k rü Saraçoğlu şim diye k a d a r alınan k a ra rla rın bir izahın! yapacak, alınm ak istenen k a ra rla rd a n b ahsedecektir. Meclis m ahafilinde söylendiğine göre, hü k ü m etin M eclisten itim at rey i is tem esi m uhtem
eldir-F ev kalâde kazanç vergisi k a n o n u A n k ara, 9 (A.A.) — C üm huri- yet H alk P a rtisin d en alınan d ire k tifler dairesinde hazırlanan yeni bir fevkalâde kazanç vergisi k a n u n u projesi V ekiller H eyetine sevkedil- m ek ü zered ir. Bu p ro je d e k i esas la ra göre, senelik kazancı on bin lira m a ü stü n d e olan vatandaşlarla
sen ed e iki defa bina ve arsa alım satım ı y a p a n la r fev k alâd e kazan vergisi v erecek lerd ir.
M aam afih, h ü k ü m et, bu p ro je üzerinde te tk ik le r y a p a ra l son k a ra rın ı verecek, tasv ip veyı tadil edeceği p ro jey i Meclisin bı d ev re içtim aına yetiştirecek tir.
D evlet İktisadî teşekküllerinin m u rak ab esi
A nkara, 9 (V atan) — D evlet ik tısadi teşek k ü lerin i m u ra k a b e edet M eclis Encüm eni bu ayın 16 mc günü saat 10 da M ecliste to p lan a ra k d ev let İktisadî teşekküllerinin vaziyetini te tk ik ed ecek tir. B u en cüm ene, adliye, m aliye, ziraat, di vanı m u h aseb at ve ik tisat encümen lerinden b eşer kişi intihap edile
çektir-Atatürk’ün ilin yılı
merasim programı
M e ra s im , do ku zu beş g e ç e
saygı sükûtu ile b a şlıya cak
Ebedî Şef A tatü rk ’ün ölümünün dördüncü yıldönümü münasebetiyle bugün, bütün yurdda ihtifaller yapı lacaktır.
ihtifal toplantılarına. Büyük k u r tarıcının fânî hay ata gözlerini kapa dığı saatte, tam sa a t 9.05 de başla nacaktır.
Toplantılar Halkevlerinde, Halk odalarında, Halkevi ve. H alk odası olmıyan yerlerde P arti m erkezlerin de yapılacak ve dâhî T ürk kahram a nının aziz h atırası anılarak onun yap tığı büyük işlerden bahsedilecektir.
Cüm huriyetin büyük kurücusu, v a tanın büyük evlâdı A tatü rk İçin te r tip edilecek olan bu anm a törenlerine, başta o yerin en büyük mülkiye me
muru olmak üzere, askerî m akam âmirleri, daireler reisleri. P a rti, H al kevi ve Halk odası m ensuplan, res mî ve hususî teşekküller mümessille ri ve bütün halk davetli bulunacak lardır.
S aat tam dokuzu beş geçe, toplan tıda hazır bulunanlardan bir z a t o ra d a k ile r bugünün hazin m ânasını an latacak ve bunu beş dakikalık bir saygı ve ihtiram sükûtu takip ede cektir.
Bugün A nkara Halkevinde yapıla cak ihtifal töreninden sonra, A ta tü rk ’ün m uvakkat kabirlerinin bu lunduğu E tnografya müzesi binası halkın ziyaretine açık bulundurula caktır.
L il şehri
bombalandı
C ^ n o v o , h a v a h ü c u m
la r ın ın e n ş id d e t lis in i
g ö r d ü
L ondra, 9 (A .A .) — A m erikan uçan k aleleri Lilles şehrine ta a rru z etm işlerdir. İşgal a ltın d ak i F ran - sada bulunan bu şehrin, çelik ve lokom otif fa b rik a la rı A lm anlar 1- çin çalışm akta idi. A m erikan uçan kalelerine 300 k a d a r İngiliz av u- çağı re fa k a t etm e k te idüLondra, 9 (A,A.) — R esm en bil dirildiğine göre, dün gece Cenova- ya k arşı yapılm ış olan hav a akını, bu limana karşı yapılan hav a h ü cum larının en şiddetlisi olm uştur. m ak tad ır. 6 İta ly a n tüm eninin teç- hizatile birlik te esir alındığım , Reu te r ajansının m u h ab iri b ildirm ek ted ir.
Sekizinci o rd u 900 top ile 500 tonkı ta h rip etm iş veya ele g eçir m iştir. Esir adedi 30 bin ile 40 bin arasındadır.
Vichy, 9 (A.A.) — K ah ired en alınan bir h ab ere göre, m ü ttefik k u v v e tle ri gitgide Libya h u d u d u n a y ak laşm
aktadırlar-Milli Şefin Millete Beyannamesi
Abdurrahman
Âdili kaybettik
Eski a v u k a t ve m eslekdaşım ız Selânikli A b d u rrah m an Adil, a ra m ızdan ebediyen ay rılm ış b u lu n u yor. Senelerce m a tb u alt âlem ine b ü y ü k h izm etler etm iş olan m e r hu m k ıy m etli huku k çu larım ızd an - dı. Cenazesi bugün öğleyin C e rra h paşa hastahanesinden k a ld ırıla ra k B eyazıt cam iine g e tirile re k n am a zı k ılın d ık tan sonra vasiyeti m u c i bince E yüp sırtla rın d a k i G üm üş hane m ezarlığına
defnedilecektir-M erhum a A llahtan ra h m e t diler ken kederli ailesine ta z iy e le rim iz i su n arız
Eminönü Halkevi Reisi
istifa etti
Uzun zam andanberi Eminönü H al kevi reisliğini yapm akta olan Profe sör Yavuz Abadan reislikten istifa etm iştir.
—
A s k e rî d u ru m
---
Yazan ---
---İHSAN B
3
BAS j
Ş im alî Afrikada askerî
vaziyet
(Başı 1 incide) / / / / rm ı ifade etm eyi, Ödenmesi lâzım b ir borç saydım- M illetler arasın d a k ard eşçe b ir insanlık h a y a tı A ta tü rk ’ün en kıym etli ideali idi. B ütün dün yad a ölüm ünün görd ü ğ ü ih tiram ı, insanlığın âtisi için üm it verici bir m üjde olarak selâm larım . Bu sözlerim yazılarüe ve toprağım ızda şövaiye a sk e rle ri ve m üm taz şahsiyetlerde yasımıza işti ra k eden büy ü k m illetlere, T ü rk Milleti adm a şü k ran larım ın ifadesidir.
D evletim izin bânisi ve m illetim izin fed ak âr, sadık hadim i;
İnsanlık idealinin âşık ve m ü m taz sim ası; E ş siz k a h ra m a n A tatü rk !
V atan sana m in n e tta rd ır.
B ütün ö m rü n ü hizm etine verdiğin T ü rk m il leti ile b e ra b e r senin h u zu ru n d a tâzim ile eğili y oruz B ütün h ay atın d a bize ru h u n d ak i ateşten canlılık verdin. Emir, ol, aziz h atıran sönm ez m e şale o larak ru h larım ızı daim a ateşli ve uyanık tu ta c a k tır.
M ısır çölünde İngiliz zırhlı tü . m enleri, çekilm eye m u v affak olan m ih v er m o tö rlü k ıta la rın ın peşini bırak m ıy o r; m u h areb e veya tak ip • ric a t h a re k e ti M arsa M atru h He M ısır - Libya h u d u d u arasına in tik al etm iştir. M ihver ordusunur ikiye ayrılm ası yüzünden geride k alan ve ekserisini İtalyan tü m e n leri teşkil eden m ih v er kuv v etleri esir edilm ektedir.
Bu vaziyete göre, m ihver tarafın M ısır - L ibya h u d udunda tu tu n m a . sı da m ü m k ü n görünm em ektedir. İngiliz zırhlı tüm enleri M arsa M at- ru h ta y ap tık la rı gibi H alfay a ge çidini de cenuptan ç e v irerek ta k i be devam edecek ler ve L ibya çölü ne geçecek lerd ir. G ö rü n ü şe göre, İngiliz k u m an d an ı M ontgom ery, d u rm ad an Bingaziye k a d a r ilerle m ek ve yakaladığı h er y erd e m ih ver k uvvetini im ha veya esir e t m e k niyetinddeir- Z aten Bingazi- den öteye gitm eye İngiliz o rd u su için lüzum d a kalm ay acak gibidir- Ç ü n k ü A m erikan ordusu, büyük kısm ile F as ve C ezair to p rak ların a girm iş ve seferi konm aya başlam ış tır. F ransız m u k av em eti bu h a re k â tın büyü k lü ğ ü ve m u v a ffa k i yeti yanında devede k u lak tan iba re ttir . İh ra ç h a re k e ti devam e tti ğine göre, çıkarılan A m erikan or du su u fak tefek bir k u v v et d eğ il d ir. H er halde T unus üzerinden T rab lu sg arb a y ü rü y ecek k a d a r kuv vetli olsa gerek. Y akında bu h a re k â ta İngiliz tü m en leri de iştirak ed ecek tir.
M ihver o rd u su n u n âk ıb eti ve İtaly an ın m u k a d d e ra tı k aran lık gi bi görünüyor- İtaly a, pek yakında tam bir h av a - deniz ablokasm a düşecek ve hava h arb i yüzünden p e k b ü y ü k ta h rib a ta
uğrayacaktır-H ulâsa. Şim alî A frik ad a ve Ak- denizde m ih v er stra te jisi iflâsa yüz tu tm u ştu r. A lm anya ve İtalyanın buna karşı ne gibi te d b irler a la cak ların ı y a k ın d a öğreneceğiz
Bir daha genç
o lm ak isfem em
* ■ - s Ihsaıı BoranY f t 'Z
I
Y
Dapbne
û
Maurier
Ç E V İ R E N :İ HS AN BORAN
Bundan bir müddet evvel gazetemizde tefrika emilen Rebeka rom anının müellifi Daphne du Maurier tarafından meydana getirilen bu eser de, Rebeka kadar güzel ve onun kadar sürükleyicidir.
E debiyata da vukufu olan askerî m uharririm iz Ihsan Boran’ın temiz ve akıcı üslûhile dilimize çev rilen bu eseri, birkaç güne k td a r V atan sütunlarında bulacaksınız.
