Koroner Risk Faktörlerinde Chlamydia Pneumoniae Sıklığı

Cumhuriyet Üniversitesi

Tıp Fakültesi

Koroner Risk Faktörlerinde Chlamydia Pneumoniae Sıklığı

Prevalence Of Chlamydia Pneumonia In Patients With Coronary Risk Factors.

Naim NUR *, Abdülkerim YILMAZ **, Mahmut KAYARDI **, Fatma TÜKEN***,

Osman VAROL ****, Hüseyin AYDIN *****

ÖZET

Son yıllarda yapılan bir çok çalışmada bazı viral ve bakteriyel enfeksiyonların aterogenez ve koroner arter hastalığı (KAH) ile ilişkili olduğu bildirilmiştir Aterogenez-enfeksiyon ilişkisi ile KAH arasındaki birliktelik yanında, hiperlipidemi ile beraber olan diğer koroner risk faktörlerinin Chlamydia pneumoniae (C.pneumoniae) sıklığını etkileyebileceğini bildiren çalışmalar vardır.

Bu çalışmada C.pneumoniae sıklığını araştırmak için, hiperlipidemik 160 hasta incelendi. Hastalar, hiperlipidemi ve hiperlipidemi yanında koroner risk faktörlerinden birini taşıyan (DM, HT, sigara içimi) gruplar şeklinde 40 hastadan oluşan 4 gruba ayrıldı. Gruplar, C.pneumoniae seropozitifliği açısından karşılaştırıldı. İstatistiksel analizde, Çok Gözlü Düzenlerde X2

(ki-kare) Testi uygulandı.

Gruplar arası yaş ve cinsiyet açısından fark yoktu (p>0.05). Hiperlipidemik grupta 18 hastada (%45), diyabetik grupta 16 hastada (%40), hipertansif hasta grubunda 21 hastada (%52.5) ve sigara içen hasta grubunda 21 hastada (%52.5) C.pneumoniae seropozitifliği mevcuttu. Gruplar, C.pneumoniae seropozitifliği açısından karşılaştırıldığında aradaki fark istatistiksel açıdan önemsizdi (p>0.05).

Anahtar kelimeler: Chlamydia Pneumoniae, Koroner risk faktörleri, sıklık.

SUMMARY

Many studies conducted recently has reported association of some bacterial and viral infections with atherogenesis and coronary artery disease (CAH). Besides studies concerning the relation of infections with coronary artery disease there are some investigations that reported possibility of hyperlipidemia and other risk factors effecting the frequency of Chlamydia pneumoniae (C.pneumoniae ).

In this study in order to determine the frequency of C.pneumoniae positivity, 160 hyperlipidemic patients were studied. The cases were divided into four groups according to risk factors of hyperlipidemia and others (DM, HT, smoking). The groups were compared according to seropositivity for C.pneumoniae . Ki kare test was used in statistical analysis.

The mean age and gender of the groups did not differ from each other (p>0.05). The number of patients Seropositive for C. pneumoniae in the hyperlipidemic, diabetic, hypertensive, and smoker groups were 18 (%45), 16 (%40), 21 (%52.5), and 21 (%52.5), respectively. The groups were statistically indifferent in seropositivity for C. pneumoniae (p>0.05).

Key Word: Chlamydia Pneumoniae, Coronary risk factors, prevalence

C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 26 (1): 5 – 8, 2004

GİRİŞ

Chlamydia Pneumoniae (C.pneumoniae), Gram

negatif, intraselüler bakteri olup, toplumdan kazanılmış

pnömoni, farenjit, bronşit ve sinüzit gibi enfeksiyonların

%5-10’unda görülen önemli bir solunum yolu patojenidir

(1).

Son yıllarda yapılan birçok çalışmada bazı viral ve

bakteriyel enfeksiyonların aterogenez ve koroner arter

hastalığı (KAH) ile ilişkili olduğu bildirilmiştir. Bu

* Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Eğitimi Anabilim Dalı, Sivas ** Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Sivas *** Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Meslek Yüksek Okulu, Sivas

**** Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Acil Tıp Anabilim Dalı, Sivas ***** Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, Sivas

Koroner Risk Faktörlerinde Chlamydia Pneumoniae Sıklığı

çalışmalarda enfeksiyonun, endoteliyal hücrelerin ve düz

kas hücrelerinin biyolojisinde ateroskleroz için predispoze

olabilecek değişikliklere yol açtığını kanıtlayan bilgiler elde

edilmiştir (2-7).

Başlangıçta seroepidemiyolojik çalışmalarda daha

sonra moleküler biyoloji teknikleri ile Chlamydia

pneumoniae ’nın KAH ile ilişkisi gösterilmiştir (8,9). Bu

enfeksiyonun aterogenezde önemli rol oynayan lipid

metabolizması ile ilişkili olduğu ve lipid profillerini olumsuz

yönde etkilediği bildirilmiştir (1,10).

Aterogenez-enfeksiyon ilişkisi ile KAH arasındaki

birliktelik yanında aynı zamanda hiperlipidemi ile beraber

olan diğer koroner risk faktörlerinin C. pneumoniae

sıklığını etkiliyebileceğini bildiren çalışmalar da vardır

(11-13).

Bu çalışmada KAH için risk faktörü olan

hiperlipidemi, diyabetes mellitus, sigara içimi ve

hipertansif hasta gruplarında C.pneumoniae sıklığı

araştırıldı.

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu çalışma, Ocak-Haziran 2003 tarihleri arasında

Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi İç

Hastalıkları klinik ve polikliniklerinde yapıldı. Çalışmaya,

hiperlipidemi tanısı alan ve yaşları 40-70 yıl arasında

değişen 71 erkek ve 89 bayan olmak üzere toplam 160

hiperlipidemik hasta alındı. Bu hasta grubunda

hiperlipidemik ve hiperlipidemi ile birlikte KAH için risk

faktörü sayılan diabetes mellitus, hipertansiyon ve sigara

kullanımı öyküsü olan hastalar yer aldı.

Hastaların seçimi ve grupların oluşturulması

Çalışmaya alınan hastalar, öykü, klinik bulgu, kan

glukoz ve lipid düzeylerine göre hiperlipidemi ve

hiperlipidemi yanında koroner risk faktörlerinden birini

taşıyan ( Diabetes Mellitus, Hipertansiyon ve sigara içimi )

gruplar şeklinde 40 hastadan oluşan 4 gruba ayrıldı.

Hiperlipidemik, Diyabetes Mellituslu ve

Hipertansiyonlu Hastalar: Çalışmaya alınan hastalarda,

total kolesterol düzeyi 200mg\dl üzerinde olan, trigliserid

düzeyi 200mg\dl ve üzerinde olan hastalar hiperlipidemik,

12 saatlik açlıktan sonra sabah alınan iki açlık kan şekeri

değeri 126mg\dl ve üstü olan hastalar diyabetik ve

öyküde HT’nu olan yada yarım saatlik dinlenmeden sonra

ölçülen kan basıncı değeri 130/80 mm\Hg ve üstü olan

hastalar hipertansiyonlu hasta olarak kabul edildi.

Biyokimyasal parametreler: Seçilen hasta

gruplarının kan glukoz düzeyleri ve lipid profilleri

biyokimya laboratuvarında IL Test

_{glucose, IL Test}

Cholesterol, IL Test

_{Triglycerides kit, end point}

bicromatic yöntem ve IL ab

_{900\1800 Test Parameters}

(Italy) cihazı ile çalışıldı.

Serolojik inceleme: Grupların C. pneumoniae

serolojik incelemesi mikrobiyoloji laboratuvarında Vircell

(İspanya) marka kit, TRITURUS cihaz ve ELISA yöntemi

ile çalışıldı.

İstatistiksel analiz: Çalışmamızda toplanan

veriler SPSS (ver 9.05) paket programına yüklendi.

İstatistiksel analizde gruplar, yaş, cinsiyet homojenlği ve

C. pneumoniae seropozitifliği açısından birbirleri ile

karşılaştırıldı. Bu karşılaştırmada çok gözlü düzenlerde

Ki-kare (x²) testi uygulandı.

BULGULAR

Birinci grupta, ortalama yaşları 52.4 ± 6.9 yıl olan

18 erkek (% 45) ve 22 kadın (% 55), ikinci grupta

ortalama yaşları 53.1± 7.0 yıl olan 20 erkek (% 50) ve 20

kadın (% 50), üçüncü grupta ortalama yaşları 50.8 ± 6.7

yıl olan 15 erkek (% 37.5) ve 25 kadın (% 62.5) ve

dördüncü grupta ortalama yaşları 50.0 ± 6.0 yıl olan 18

erkek (% 45) ve 22 kadın (% 55) yer aldı.

Gruplardaki kolesterol ortalamaları sırasıyla 252.9 ±

47.7, 259.4±50.4, 260.8±44.4, 255.4±33.4 mg/dl iken,

trigliserid ortalamaları ise sırasıyla 221.3±37.9,

232.7±84.8, 229.3±82.0, 221.5±92.4 mg/dl idi. Gruplar

yaş, cinsiyet, kolesterol ve trigliserid ortalamaları

yönünden karşılaştırıldığında farklılıklar istatistiksel açıdan

önemsiz bulunmuştur (p>0.05).

Gruplar C. pneumoniae seropozitifliği açısından

değerlendirildiğinde, hiperlipidemik grupta 18 hastada

(%45), diyabetik grupta 16 hastada (%40), hipertansif

hasta grubunda 21 hastada (%52.5) ve sigara içen hasta

grubunda 21 hastada (%52.5) C. pneumoniae

seropozitifliği bulunmuştur. Gruplar C. pneumoniae

seropozitifliği açısından karşılaştırıldığında aradaki farklar

istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>0.05).

TARTIŞMA

Seroepidemiyolojik çalışmalarda ve moleküler

biyoloji tekniklerinde viral ve bakteriyal enfeksiyonların

ateroskleroz gelişiminde potansiyel rolü olduğu gösterilmiş

ve HSV, CMV, H.pylori ve C. pneumoniae enfeksiyonlarının

bununla ilişkili olduğu gösterilmiştir (14,15).

Nur ve ark.

C. pneumoniae toplumdan kazanılmış pnömoni,

farenjit, bronşit ve sinüzit gibi enfeksiyonların %5-10’unda

görülen önemli bir solunum yolu patojenidir. Aynı

zamanda KAH patogenezi ile ilişkilendirilmiş, bu birliktelik

başlangıçta seroepidemiyolojik çalışmalarda gösterilmiş,

daha sonra aterom plağında immünositokimyasal ve PCR

yöntemi ile gösterilmiştir (1,8,9).

Gupta ve arkadaşları, C. pneumoniae ’nın koroner

arter hastalığı ve ateroskleroz ile ilişkili olduğunu hem

seroepidemiyolojik hemde organizmayı izole ederek

göstermişlerdir (16). Fong ve arkadaşları tavşan

modellerinde aortada C. pneumoniae tespit ettiklerini ve

aterosklerozun erken değişikliklerini gösterdiler. Ancak

aterosklerozun değişik evrelerinde C. pneumoniae

tespitine rağmen bu olayda bu ajanın suçsuz da

olabileceğini bildirdiler (17). Laurila ve arkadaşları C.

pneumoniae seropozitifliği ile aterojenik lipid profili

arasında sıkı bir ilişki bulmuşlardır. Bu çalışmada C.

pneumoniae ’ya spesifik IgG antikorları ile trigliserid

düzeyindeki artış ile HDL konsantrasyonlarındaki düşüş

arasında bağlantı olduğunu göstermişlerdir (12).

Clamydia pneumoniae ’nın ateroskleroz ve KAH ile

ilişkisi kanıtlanmıştır (16). Ülkemizde bu konuda herhangi

bir çalışma bildirilmemiştir. Değişik çalışmalarda KAH için

risk faktörü olan hiperlipidemi dışında, DM, HT ve sigara

içiminde de C. pneumoniae sıklığının arttığı

savunulmuştur (11,18). Patel ve arkadaşları, koroner arter

hastalıklarında ve koroner risk faktörlerinde C.

pneumoniae ilişkisini araştırmışlar ve sonuçta akut

koroner sendromların ve risk faktorlerinden sigara

kullanımının C. pneumoniae enfeksiyonu ile ilişkili olduğu,

DM, HT ve hiperlipidemi ile anlamlı bir ilişki olmadığını

bildirdiler (15).

Biz bu çalışmada 4 ayrı grupta C. pneumoniae

sıklığı açısından anlamlı bir fark bulamadık. Gruplardaki

hasta sayılarının arttırılması ya da bu enfeksiyon sıklığı ile

ilişkili olabilecek diğer sosyal faktörlerin değerlendirilmesi

bu sonuçları değiştirebilir ve savunulan ilişkiyi

doğrulayabilir.

Tablo: Grupların yaş, Chlamydia seropozitifliği, kolesterol ve trigliserid açısından karşılaştırılması

Yas Χ ± SD IgG(-) IgG(+) n % n % IgM(-) IgM(+) n % n % Koll Χ ± SD Trig Χ ± SD Grup 1 (n=40) 52.4 ± 6.9 18 (45) 22 (55) 14 (35) 26 (65) 252.9 ±47.7 221.3±37.9 Grup 2 (n=40) 53.1± 7.0 16 (40) 24 (60) 14 (35) 26 (65) 259.4 ±50.4 232.7 ±84.8 Grup 3 (n=40) 50.8 ± 6.7 21 (52.5) 19 (47.5) 10 (25) 30 (75) 260.8 ±44.4 229.3 ±82.0 Grup 4 (n=40) 50.0 ± 6.0 21 (52.5) 19 (47.5) 10 (25) 30 (75) 255.4 ±33.4 221.5 ±92.4 P >0.05 P >0.05 P >0.05 P >0.05 P >0.05 Grup 1: Hiperlipidemik hastalar Grup 2: Hiperlipidemik Diyabetik hastalar

Grup 3: Hiperlipidemik Hipertansif hastalar Grup 4: Hiperlipidemik Sigara içen hastalar

KAYNAKLAR

1. Ward ME. The immunobiology and immunopathology of chlamydia infections. APMIS 1995; 281: 1081-6.

2. Stephen E, Jianhui Z, Mary Susan B, Yi Fu Z, Gregory V, David H. İnfection and Atherosclerosis, Thrombosis And Vasculer Biology. 2000; 20: 1417.

3. Key NS, Vecellotti GM, Winkelmann JC, Moldow CF, Goodman JL, Esmon NL, Esmon JT, Jacob HS. İnfection of vascular endothelial cells with herpes simplex virus enhances tissue factor and reduces thrombomodolin expression. Proc Natl Sci USA. 1990; 87: 7095-9.

4. Van Dam-Mieras MCD, Muller AD, Van Hinsbergh VWM, Muller WJ, Bomans PH, Bruggeman CA. The procoagulant response of cytomegalovirus infected endothelial cells. Thromb Haemost. 1992; 8:364-70.

5. Zhou YF, Guetta E, Yu ZX, Finkel T, Epistein S. Human cytomegalovirus increases modified low density lipoprotein uptake and receptor mRNA expression in vascular smooth muscle cells. J clin Invest 1996; 98: 2129-38.

6. Chiu B, Viira E, Tucker W, Fong IW. Chlamydia Pneumoniae, cytomegalovirus and erpes simplex virus in atherosclerosis of the carotid artery. Circulation 1997;96: 2144-8.

7. Zhu J, Quyyumi AA, Norman JE, Csako G, Waclawiw MA,

Koroner Risk Faktörlerinde Chlamydia Pneumoniae Sıklığı

Shearer GM, Epstein SE. Effects of total pathogen burden on coronary artery disease risk and C-reactive protein levels. Am j Cardiol. 2000;85: 140-6.

8. Danesh J, Whincup P, Walker M, Lennon L, Thomson A. Chlamydia Pneumoniae IgA titres and coronary heart disease: prospective study and meta-analysis. BMJ.2000 22;321 (7255): 208-13.

9. Danesh J, Wong Y, Ward M, Muir J. Chronic infection with Helicobacter Pylori, Chlamydia pneumoniae or cytomegalovirus: population based study of coronary heart disease. Heart. 1999; 81(3): 245-7.

10. Gallin JI, Kaye D, O’Leary WM. Serum lipids in infection. N Engl J Med 1999;281: 1081-6.

11. Laurila A, Bloigu A, Näyhä S, Hassi J, Leinonen M, Saikku P. Chlamydia Pneumoniae antibodies and serum lipids in Finnish men: cros sectional study.BMJ 1997 ,17; 314 (7092): 1456-59.

12. Laurila A, Bloigu A, Näyhä S, Hassi J, Leinonen M, Saikku P. Chronic Chlamydia pneumoniae infection is associated with a serum lipid profile known to be a risk faktor for atherosclerosis. Arteriosclerosis, Thrombosis and Vasculer Biology. 1997;17(11): 2910-3.

13. Patel P, Mendall MA, Carrington D, Strachan DP, Leatham E, Molineaux N, Levy J, Blakeston C, Seymour CA, Camm AJ, Northfield TC. Association of Helicobacter pilory and chlamydia pneumoniae infections with coronary heart disease and cardiovascular risk factors. BMJ 1995; 311: 711-4.

14. Cook PJ, Lip GYH. Infections agents and atherosclerotic vascular disease. QJ Med 1996; 89: 727-35.

15. Danesh J, Wong Y, Ward M, Muir J. Risk factors for coronary heart disease and persistent infection with clamydia pneumoniae or cytomegalovirus: a population based study. J Cardiovasc Risk. 1999; 6(6): 387-90.

16. Gupta S, Camm AC.Chlamydia pneumoniae and coronary heart disease. BMJ 1997;314: 1778-9.

17. Fong IW, Chiu B, Viira E, Tucker W, Fong MW, Jang D, Mahoney J. Rabbit model for Chlamydia pneumoniae infection. J Clin Microbiol 1997;35:48-52.

18. Fagerberg B, Gnarpe J, Gnarpe H, Agewall S, Wikstrand J. Chlamydia pneumoniae but not cytomegalovirus antibodies are associated with future risk of stroke and cardiovascular disease: a prospective study in middle-aged to elderly men with treated hypertension. Stroke. 1999;30(2):299-305.

Yazışma Adresi : Naim Nur

C.Ü.T.F. Tıp Egitimi AD. Sivas e-mail: nnur @ cumhuriyet.edu.tr