Vd.llil. Derg. (1999), 15, I: 23·27
SEL~UK
UNivERSiTESi VETERiNER FAKULTESiNDE YETi~TiRiLEN
SULUNLERiN PERFORMANSLARI
Orhan t;ETiN 1 Kernal KIRIKt;i1
P
erfo
nnan
ce of
Pheasants
R
eared
at Faculty
of
Veterinary Science,
U
ni
vers
it
y of
Sel~ukSummary: This study has been carried out to evaluate some breeding characteristics of Pheasants reared throughout 4 generations at Faculty 01 Veterinary Medicine of University of Sel~uk. II was thougt that fourth generation yields had been tow because 01 increasing Inbreeding. It is considered that. the new blood should be added to this population, and selection for increasing yields should be done to breeding pheasants. In addition, the incubations of pheasant eggs should be provided in optimal conditions.
Key words: Pheasant. breeding, breeding characteristics.
Ozet: Bu aral?tlflnada Ser~uk Universitesi Veteriner FakOllesinde yelil?tirilen sOIOnlerin 4 generasyon boyunca elde edilen verim kay,Uaf1n1n bir degerlendirmesi yaplldl. Bu /fahl?mada kullanllan sOlOn sOrOsunun 4 generasyon sonu bazl venmlerinde gorOlen dUl?ul?'erin sebepleri muhtemel bir kan yakmllgl olu~masl ve sebebi bilinmeyen bazl ~evre fak· 1000eri olmul? olabilir.Bu degerlendirmenin sonucunda, verimlerin artmlmasl iyin dll?andan suruye erkek surOn getirilerek kan katllmasl. damlzhk sOIOnlere verim ozellikleri Ozerindc soleksiyon uygulanmasl, sOlOn yumurtalarn~in gerekli olan
kulu~ka 1?3rtlanna ihlimam goslerilmesi gerekligi dO~Oncesine vanldl. Anahlar kelimeler: SOlOn, yeti~lirme, verim OzellikJeri.
Giri~
Sulun, Phasinidae famityaslnln Numinidae all familyaslnda yer alan yakla~lk 50 tOr ku~un ortak adldlr (Mc Gowan ve Garson, 1995). Anavatanlart yin ve Malezya'y. iyine alan Uzakdo{ju Olkeleridir ve bOtOn dunyaya buradan yayllml~lardlr. Gu-nOrnOzde bin;:ok tUrunOn nesli tukenme noktaslna
gelmi~tir. Fakat Adi sulun, Et lipi sulun, adlartyla da bilinen Phasianus colchicus entansif uretime
yat-klnh~t nedeniyle tOkenme riski bulunmamaktadlr. Bu sulOn lurO el urelimi amaclyJa geni~ yapla yeo
li~lirilmekledir (Kmky' ve yetin, 1997).
Yap. Ian ye~iIIi ara~ttrmalarda Et tipi sul0nlerin 32-40 haftahk yai'la ilk yumurtalannt verdikleri (WO' odard ve Snyder, 1978; Manlovani ve ark., 1993;
Mashaly ve ark., 1983; yetin ve ark., 1997); yu-murta a{j.rltklartntn 30-33 g (Woodard ve Snyder, 1978; Woodard ve ark., 1983; Blake ve ark., 1987; Slaugh ve ark., 1988; Tserweni-Gousi ve Yan-nakopoulos, 1990; Celin ve ark., 1997); ergin canll a~lrltklartnln dii'ilerde 900·1200 g, erkeklerde 1300-1500 g (Mashaly ve ark., 1983; Slaugh ve ark., 1988; yetin ve ark., 1997); yumurta veriminin 40-170 adel oldugu (Gibes ve ark., 1978; Woodard ve ark., 1983; Slaugh ve ark., 1988; Tserweni-Gousi ve Yannakopoulos. 1990; Jacovac ve Mrsic, 1992;Yannakopoukos, 1992; yet in ve ark., 1997); yumurta veriminin ('Yo) % 40-73 (Woodard ve Snyder, 1978; Mashaly ve ark., 1983; Blake va ark., 1987; Pfaff ve ark., 1990; Tserweni·Gousi ve Yan-nakopoulos, 1990; yelin ve ark., 1997); kuluyka
Gcli~ Tarihi : 03.10.1998
(:ErIN. KIRIK(:I
randlmanlannln % 40-75 (Mashaly ve ark., 1983; Woodard ve ark., 1983; Tserweni-Gousi ve Yan-nakopoulos, 1990; Yannakopoulos, 1992; velin ve ark., 1997); tertilitelerinin % 75-90 (Gibes ve ark .. 1978; Woodard ve Snyder, 1978; Mashaly ve ark .. 1983; Blake ve ark., 1987; Slaugh ve ark., 1988; Torgowski ve ark., 1988; Pfatf ve ark .. 1990; vetin ve ark., 1997); Clklm oranlarmln % 60-85 (Gibes ve ark., 1978; Pfaff ve ark .. 1990; vetin ve ark .. 1997) Oldugu bildirilmekledir.
SOIOnlerin, TOrkiye'nin Marmara ve Karadeniz b61gelerinin klylya yakm kesimlerinde labii olarak bulunduklan bildirilse de (Turan, 1990), yakm zaman ~inde buralardaki nesilleri tOkenmi~lir. Fakat Orman BakanhOI Vine bu bOlgelerde sOlOn Orelim iSlasyonlan kurarak, sOlOn vanlOml artlfma gayreti iCine gjrmi~lir.
S.O. Veteriner FakOllesi 1995 ylhnda Orman Bakanhgma bagh Karacabey Ova korusu Yenikoy SOlOn Orelme ISlasyonundan 3 adel erkek ve 8 adel di~i sOlOn gelirerek, fakOllede kOCOk bir sOlOn sOrOsO olu~tu(mU~lur. Daha sonra sOrOye ba~ka
bir kaynaklan kan kailimaml~tlr. Su ara~llfmada bu sOIOnlerin ve bunlardan elde edilen nesillerin 4 ge-nerasyon boyu elde edilen verimlerinin de-gerlendirmesi yapllml~llr.
Materyal ve Metot
Ara~llrmanln maleryalini S.O. Veteriner Fa-kOltes! Hayvanclhk Ara~llrma ve Uygulama eifl-liginde yeli~tirilen sOIOnlerin (P. colchicus) 4 Yllhk verim kaYlllan olu~turdu.
FakOltede bulunan sOIOnler 1:5 erkek-di~i ora-nmda olacak ~ekilde, 4.5x3.5 m bOyOklOgOndeki odalarda yaptlfllan 1 x2x1 m boyutlanndaki ka-feslerde ciftle~tirildiler. Damlzhk sOIOnlerin olu~ lurulmasmda herhangi bir seleksiyon kriterine ba~ vurulmadl. Allhk olarak agac lala~1 kullanlldl. SOIOniere ciftle~me boyunca % 16 HP iceren ras-yon ad libitum verildi.
SOIOnlerden elde editen yumurtalar haflahk ala-rak kulucka makinesine konuldu. KuluCkadan sonra civciv Clkmayan yumurtalar klfllarak, dotsOz yu-murtalar ve embryonik ve kabuk altl 610mler kay-dedildi. Surada 1997 ve 1998 yllmm verimleri de-gi~ik ara~tlfTna sonuclannm ortalamasl almarak yapllml~lIr.
Bulgular
SOIOnlerden elde editen 4 yllhk yumurta verimi, yumurta aglrllgl ve kulucka 6zellikleri ite ilgili veriler Tabla 1 'de g6slerilmekledir.
Ergin di~i ve erkek aglnlgl: Di~i s010nlerde ge-Tablo I. S.O. Veteriner FakOltesinde Yeti~tirilen SOIOnlerin Villara GOre Per10rmanslan
6zellikler Ergin di~i a9. (g) Ergin erkek (g)
YumurtJama ya~1 (halla) Yumurtlamaya ba~lama (gun) Yumurta verimi (adel) Periyot uzunlugu (gOn) Yumurta verimi (%) Yumurta agull91 (g) KuluCka randlmam (%) Fer1llile (%) Clklm oram (%) ':Ce,in ve ark. (1997). ": Tepeli ve ark. (1998). -": Cetin ve ark. (1998), 1995 31 37.88 103 36.78 31.15 44.80 58.40 76.70 1996' 1214.62 1430.83 41 31 68.30 173 39.37 33.36 62.03 81.63 75.99 24 1997" 1998'" 1086.00 1045.00 1507.77 1414.16 40 40 21 23 54.37 44.91 138 154 39.64 27.22 32.37 48.48 30.11 67.53 58.08 71.79 51.84
S(-lt;uk Ollh·(-rsilesi Vl'll'rilll'r Fakfiltesinde Yl'li.'jlirilen ...
nerasyonlara gore bir dO~O~ goze yarpmakta iken; bu durum erkekler iyin soz konusu de~ildir.
Yumurtaya girme ya~l: SOIOnler tOm ge-nerasyonlarda 37 haftaltk iken aydlnlatma uy·
gulanml~ ve sOIOnler tam generasyonlar boyunca aydmlatmanm uygulanmasmdan ilibaren 3 hafta sonra yani 40 haltallk iken, yumurta vermeye ba~ laml~lardtr.
Yumurta verimi: SOIOnlerin ilk getirildj~i yll olan 1995'le yumurta verimi 37.88 adetlsOIOn olarak
geryekle~mi~, 1996 Yllmda ise 68.30 adetlsOIOn'e
yOkselmi~ laka! bu ylldan sonra belirgin bir dO~O~
gozlenmektedir. Yumurta verimi 1998 yllinda 44.91 adetlsOIOn'e kadar dO~mO~tOr.
Periyo! uzunlu~u: Qiftle~me periyodu 4 ge-nerasyon boyunca farkll sOrelerde geryekle~mi~li(.
Su de~er ilk yll 103 gOn iken, bir somaki Yllda 173 gOne ylkml~, takal daha sonraki yll 138 gOn olarak
geryekle~mi~lir.
Yumurta verimi (%): Su verim 1995, 1996 ve 1997 Yllinda birbirine yakln de~erterde
ger-gekle~mi~, takat 1998 ylhnda bu verimde de dO~O~ gozlenmi~tir.
Yumurta aglrtl~l: SOlOnlerin yumurta aglrh~1 4 generasyon boyunea birbirine yakm de~erlerde 01-dugu gorOlmek!edir.
Kuluyka Randlmanl: SOIOnlerin ye!i~lirilmeye ba~landlklan ilk yllda kuluyka randlmam % 44.80
olarak geryekre~mi~, 1996 yllmda bu deger %
62.03'e yOkselmi~ faka! bu Ylldan sonra bu verimde
dO~O~ler Ormu~lur.
Fertilite: Fertilile 1996 Ylhnda % 81.63 olarak
geryekre~mj~!ir. Su ylJdan soma % 58.08'e kadar dO~mO~IOr.
«tklm Oram: ilk 3 Yllda bu oran birbirine yakm degerlerde geryekle~mi~ faka!, 4. ylJda bOyuk bir
dO~O~ Ormu~lur.
TartJ~ma ve Sonuy
Ergin di~i ve erkek agtrtl~l: Qiftle~tirilmes! ya-ptian di~i ve erkek sorOnlerin ergin eanll aglrtlklan Slaugh ve ark. (1988)'nm bildirdikJeri degerlerle benzerdir. Fakat Mashaly ve ark. (1983)'nln di~i ve erkek sOIOnlerin eanll aglritklan olarak biJdirdikleri 1285·1337 ve 1653-1882 g'dan dO~ukIOr.
00-~OklO~On sebebi baklm, beslemEt, menenjment ve
genotip farkllitglna baglanabilir.
25
Yumurtaya girme ya~l: SOIOnler 30-40 haftallk
ya~ta iken aydmlatma uygulanarak yumurtaya so-kulabilirler. Fakultede yeti~tirilen sOIOnlere de tOm generasyonlarda 37 haftallk iken aydlnlatma uy·
gulanml~ ve sOIOnler tam generasyonlar boyunca aydmlatmantn uygulanmastndan itibaren 3 hafta soma yani 40 haftallk iken, yumurta vermeye ba~· laml~lardlr. Su deger larkll ara~tlnelrann (Woodard ve Snyder; 1978; Mantovani ve ark .. 1993; Mashaly ve ark., 1983; Qetin ve ark., 1997) bildiri~leri ile uyumludur.
Yumurta verimi: Yeti~tirilmesi yapllan sOIOnlerin yumurta verimi ilk ylla oranla 2. generasyonda onemli oranda artllgl g6rOimektedir (Tablo 1). Fakal bu Ylldan soma 3. ve 4. generasyonda ise yumurta veriminde dO~O~ler olmu~lur. Su durum yumurta ve-rimi yonOnden herhangi bit seleksiyon yapttmaml~
olmasma baglanabilir. Aynea kan yaklnllgl artl~1 ih· limali dO~OnOlebilir. Fakat elde edilen yumurta ve· rimleri literatOrle kar~lla~tl(lldlgtnda; Gibes ve ark. (1978),ntn bildirdigi 56.5-58.4 adet; Woodard ve ark. (1983)'nlO bildirdigi 36-45.3 adel; Slaugh ve ark. (1988)'nln bildirdigi 58-122.5 adel; Tserweni· Gousi ve Yannakopoulos (1990),un bildirdigi 42.3 adet ve Jaeovac ve Mrsic (1992)'in bildirdigi 39-42 adet ve Yannakopoukos (1992)'un bildirdigi 63.34 adelli yumurta verimleriyle benzer bulunmu~lur.
Periyot uzunlugu: Farkh generasyonlardaki yu· murtlama periyodu larkh surelerde geryekle~mi~ ve bu durumun sebebi hakklOda bir g6rO~ ortaya ko-namamaktadlf. SOreler Mashaly ve ark. (1983)'nlO bildirdigi 189 gOnden dO~Ok, Manlovani ve ark. (1993)'nlO bildirdigi 98 gOnden ise 2., 3. ve 4. ge-nerasyondaki sOreler yOksektir.
Yumurta verimi (%): Yumurta verimi oranl de· gerleri, bazl ara~tlneliarm (Woodard ve Snyder. 1978; Mashaly ve ark., 1983) bildirdikleri degerlerJe benzer, aneak bazllanndan (Blake ve ark., 1987; Pfaff ve ark., 1990; Tserweni·Gousi ve Van· nakopoulos, 1990) dO~OkIOr.
Yumurta aglfllgl: SuiUnlerden 4 generasyon bo-yunea elde edilen yumurtalann ortalama aglrllkl anli-teraturle (Woodard ve Snyder, 1978; Woodard ve ark., 1983; Blake ve ark., 1987; Slaugh ve ark.,
1988; Tserweni·Gousi ve Yannakopoulos, 1990) uyumludur.
sO-(ETIN. KIRIK\=I
IOnlerden elde edilen yumurtalann kuluyka ran-dlmanl 2. generasyonda % 62.03 olarak
ger-yekle~mi~ faka! bu generasyondan sonra bu
ve-rimde dO~O~ler olmu~!ur. Fakal yine de
gercekle~en de~erler lileralOrle (Mashaly ve ark.,
1983; Woodard ve ark., 1983; Tserweni-Gousi ve
Yannakopoulos, 1990; Yannakopoulos, 1992)
ben-zerlik gOstermektedir.
Fertilile: Fertilite 1996 yllmda gercekJe~en
yOk-sek deger, 4. generasyonda % 58.08'e kadar dO~
mO~tOr. Bu durum kan yakmllgmm artml~
ola-bilecegi ihtimalini akla getirebilir. Elde edilen
fertilite de!)erleri son 2 generasyon harieinde
li-leratOrle (Gibes ve ark., 1978; Woodard ve Snyder,
1978; Mashaly ve ark., 1983; Blake ve ark., 1987;
Slaugh ve ark., 1988; Torgowski ve ark., 1988;
Pfaff ve ark., 1990) benzerdir.
C;lklm Oranl: Son generasyonda elde edilen
Clklm oranl daha oneeki generasyonlarla
kar-~lla~tlnldlginda oldukya onemli bir dO~O~On mey-dana geldigi gorOlmektedir (Tablo 1). Bu duruma
da olu~an kan yakinll!)inin neden olabileee!)i
dO-~OnOlebilir. Elde edilen ylklm oranlarmdan ilk 3
ge-nerasyondaki degerler Gibes ve ark. (1978)'nrn
bil-dirdikleri degerlerle benzer ve Pfaff ve ark.
(1990)'nln bildirdikleri degerlerden ise yOksek
bu-lunmu~lardlr. Buna ka~lhk 4. generasyondaki ylklm oranl bu ara~tlrrellarm bildirdikleri degerlerden dO-~OktOr.
Bu degerlendirmenin sonueunda, fakOltede 4
generasyon boyunea yeli~tirilen sOIOnlerin verim
performanslarrnda dO~melere muhlemel bir kan
ya-klnllglnln ve Y1Jlar arasl bilinmeyen cevre fakl6rO
el-kilerinin sebep oldugu dO~OnOlebilir. Verimlerin ar-Imimasl iCin dl~andan suruye erkek sOlOn getirilerek kan katllmasl, damlzhk sOIOnlere se-leksiyon uygular.arak sOlOn yumurtalarr lCin op-timal kulucka ~artlarrna ihUmam goslerll,;,esi
ge-rekli!)i dO~Oneesine varrlml~tlr. Kaynaklar
Blake, A.G., Balander, A., Flegal, C.J., Ringer, R.K.
(1987). Ahemeral Light-Dark Cycles and Egg PrOduction Parameters 01 Ring-Necked Pheasant (Phasianus
cole-hicus). Poultry Sci. 66,258-263.
Qetin, 0., Tepeli, C., Klrrk~l, K. (1997). Sulunlerin (P. colchicus) Entansil Ortam ve Karasal lklimde Yeti~tirilme Imkanlarrnln Ara~llrllmasl: L Yumurta Verimi ve Kulu~ka Qzellikleri. Vel. Bil. Derg. 13,1,5-1 Q.
C;::etln, 0 .. Krrrkyl, K., Tepali, C., Gunlu, A., Yllmaz, A. 26
(1999). Farkll Yeti~tirme ~ekillerinde SOIunlerin (P.
colc-hicus) Bazl Verim Qzellikleri. (Yayrnlanmaml~ Ara~tlrma
Sonucu).
Gibes, C., Wasilewski, M., Piech, I. (1978). The ENect of Inbreeding on the Perlormance of Pheasant. Anim.
Breed. Abstr. 46,2434.
Jacovak, M., Mrsic, Z. (1992). The Reproductive Potential
01 Pheasants (Phasianus colchicus) Under Natural and
Artificial Conditions. Anim. Breed. Abstr. 60, 10,6599.
Kmkyl, K., Celin, O. (1997). Sulun Yeti~tlriciligi. Turk Vel.
Hek. Derg. 9,3,14-19.
Mantovani, C., Cerotini, S., Mangiagilli, M.G.,
Bel-lagamba, F., Rizzi, R. (1993). Egg layiflg of Caged
Phe-asants in a Conlrolled Environment. Anim. Breed. Abstr.
61,11,6530.
Mashaly, M.M, Kratzer, K.R., Keene, 0.0. (1983). Effect
of Photoperiod on Body Weighl and Reproductive
Per-lormance of Ringneck Pheasants. Poultry Sci.
62,2109-2t13.
McGowan, P.J.K., Garson, P.J. (1995). Pheasants.
IUCN, Gland, Switzerland.
Pfaff, W.K., Moreng, RE., Klenholz, E.W. (1990). The
Utilization of Brewers' Dried Grains in the Diets of
Chi-nese Ringneck Pheasant-Breeder Hens. Poultry Sci. 69,
1491-1495.
Slaugh, B.T., Johnston, N.P., Patten, J.D., White, G'w.
(1988). Effects of Photoperiod and Intermittent lighting
on Reproduction in Pheasant Hens. Theriogenology. 30,
2,291-301.
Tepeli, C., Cetin, 0., Krrrk~l, K., Yapar, K. (1998). Farkh
1~lklandlrmanrn Sulunlerin (P. colchicus) BaZI Verim Ozel-likleri Ozerine Olan Etkileri. SOAF Kesin Raporu. Proje no:961118.
Torgowski, J., Gavecki, K., Skrzypek, A. (1988). Elfect of
Dilferent Vitamin-Mineral Premixes on Laying Per-formance of Pheasant Hens, Hatchability of Eggs and
Health of Hatched Chickens. Poultry Abstr. 14, 1800.
Tserweni-Gousi, A.S., Yannakopoulos, A.l. (1990).
Qu-ality Characteristics of Pheasant Eggs and Effect of Egg
Weight and Shell Quality on Chick Weight. Arch.
Gel-lugelk. 2, 54, 54-56.
Turan, N. (1990). Turkiye'nin Evcil ve Yaban
Hay-vanlan:Ku~lar. Orman Genel Mud. Egitim Dairesi Ba~
kanhgl YaYlnlarr, Ankara.
Wiseman, J. (1987). Feeding of Non-ruminant livestock.
Butterworth and Co. lid., UK.
Woodard, A.E., Snyder, Rl. (1978). Cycling lor
Pro-duction in the Pheasant. Poultry Sci. 57,349-352.
Woodard, A.E., Abplanalp, H., Pisenti, J.M., Snyder, R.l. (1983). Inbreeding Elfects on ReprOductive Trails in the
Ring-Necked Pheasant. Poultry Sci. 62,1725-1730.
Yannakopoulos, A.l. (1992). Greek Experiences with
