Saidi Nursi (Kürdi) kimdi?

24 MART 1960

_{M İ L L İ Y E T}

■•••■•■ .

'iftlrâSit

.< -i

< $ & s ■■ » tas «*•g*m

Saidi Nursî (Kürdî) kimdi?

| M İL L İY E T ]

DÜN SABAII SAAT 8,35 t* LBFADA KALDIĞI OTELİN BİR ODASINDA VEFAT EDEN »3 YAŞINDAKİ BEDIÜZZAMAN SA1D-1 NÜRSİ (KÜRDÎ).

Saidi Nursî, 93

! yıllık ömründe

31 Mart

vakasından,

Aııadoluyu

yıpratan isyan

hareketlerine

kadar birçok

hâdiselerde rol

almıştı

-G

tasında devletin resmî ajan­ sı i A.A.) Saidi Kürdi ile alâkalı olarak yaydığı bir haberde diyordu ki:

«— Emirdağ’da istirahat etmesi­ nin daha münasip olacağı hususu • j hükümetçe kendisine telkin olun-

"■İ muştur.»

< Saidi Kürdi kimdi ve hükümet böyle bir tedbire neden lüzum duy­ muştu?

Saidi Nürsi olarak da tanılan ve 93 yaşında olan bu adam Istanbulu kana boyayan «31 Mart Vak’ası» n- t

da Derviş Vahdeti’nin yanında görülmüştü. Bu hareketi tahrik ey- "J leyen «Volkan* adlı gazetede yazı­

ları çıkm ıştı. Daha o zamanlarda : \ dini siyasete istismar yolunda yü­

rüyordu. İkinci Meşrutiyette, «Fır- kai Muhammedlye» adı altında te- • i ş’ekkül eden siyasî partinin kuru­ cuları başında da Saidi Kürdi bu­ lunuyordu.

Şarkta küçük bir köyde dünyaya gelmiş ve çok kuvvetli olan ezber­ leme kudreti sayesinde Kur’ânı ga­ yet çabuk öğrenerek kendini tanıt­ tırm ış olan Saidi Kürdi bu dar muhit içinde kalmak istememiş, bir ,.;j> hayli dolaşmıştı. Şam'dan Batum’a kadar faaliyet sahasını yaymış ve aonra da tstanbula gelmişti. «Al- :;vj * tarafından, İslâmiyet! kurtar­

makla vazifelendirildiğini* söyle­ yerek Abdulhamid’İn kendisini ka­ i l bul etmesini sağlamaya çalışmış,

muvaffak olamamıştı.

«Bölgecilik* propagandası yapa-

M rak Osmanlı Devletinin parçalan­ ması için çalışmış olan bu zat, I I Cumhuriyet rejiminin kurulması ile

bir köşeye çekilmişti. Fakat ra­ hat durmamıştı. 1937 yılına ka­ dar memleketi sarsan şark isyan­ larında parmağı olduğu iddia edil­ miş, takibata geçilmiş, fakat delll- sizlik dolayısiyle serbest bırakıl­ m ıştı.

Said-1 Kürdi «Nursî» adını nereden çıkarmış­ tır. Müridleri, kendisin­ den Said-i Kürdî olarak

bahsedilmesinin mahzurlu olabilece­ ğini gördükleri zaman «Nurculuğa» dört elle sarılmışlardı. Said-1 Kürdi­ nin doğduğu köyün adı «Nurs* dur. Bu sebebledir ki, ona aynı zaman­ da Saidi Nursî de denirdi. Fakat dini siyasete âlet etmek isteyen­ ler, bunu doğrudan doğruya, Ku- ran’da sık sık adı geçen ve islâ- miyetin ana mefhumlarından biri olan “Nur" a bağlamışlar, aradaki benzerlikten faydanmışlardır.

Çeyrek asır sonra

Saidi Kürdi’nin adından, hemen

hemen çeyrek aşıra yakın bir za­ mandan beri bahsedilmiyordu. îlk defa olarak geçen yılın Kasım ayın­ da basın, 93 yaşında ve beş ayrı hastalığı bulunduğu söylenen «ken­ di kendini tedavi ettiği iddia olu­ nan» bu ¿.atın faaliyeti üzerinde durmaya başlamıştı.

Saidi Kürdi (yeni adı İle Saidi Nürsi) bu tarihten itibaren bir bu­ çuk ay zarfında 6000 kilometre yol katediyor. Ankara’ya giderek D.P. li milletvekilleri ile görüşüyor, aka­ binde Konya’ya uğruyor, oradan İstanbul’a geliyordu. İsparta plâkalı hususi otomobili İle gezen Saidi Kürdi’nin maksadı neydi? «İslâm dinini yaymakla» vazifelendirildiğini iddia eden bu zatın, bu yaşta böy­ le uzun seferlere katlanması, kısa zamanda partiler arası çatışmalara

da yol açmıştı. İktidarın seçimleri yenilemeye hazırlandığından bah­ sedildiği bir sırada Saidi Küdi’nin bu şekilde gezmesi ve müridlerlne «C.H.P. ye rey verilmemesi* husu­ sunda talimat yollaması üzerine

C.H.P. genel başkanı şu iddiayı ortaya atmış­ t ı:

«— D P . iktidarı, Sa- id-i Kürdî’yi seçimlerde kullanmak İstiyor.ı

Buna başbakan cevap veriyor ve İnönü’nün iftira ettiğini İleri sürü­ yordu.

Gazetelerin bu mevzu üzerinde hassasiyetle durmaları üzerine de hükümet, Ocak ayının ilk haftasın­ da tedbir alıyor ve Saidi Kürdi’yi Emirdağında ikamete mecbur edi­ yordu.

Bundan sonradır kİ Saidi Kürdi, milletvekillerine yolladığı mektup­ larda «600 bin müridi* bulunduğun­ dan bahsetmişti. Aynı zamanda Baş­ vekile, Dahiliye Vekiline yolladığı

telgraflarda da. ikamete mecburi­ yet kaydının kaldırılmasını talep etmişti. Bu telgraflar geçen Şubat ayında çekilmişti.

Müritlerinden biri tarafından ha­ zırlanan biyografisinde Saidi Kürdi için şöyle denilir: «Bir kanun al­ tında yaşamaktan ve hareketlerinin tahdld edilmesinden hoşlanmayan adam»

Kaldırılan yasak

Geçen Pazartesi günü ise Saidi Kürdi’nin tekrar geziye çıktığı du­ yulmuştu. Demek ki ikamete mec­ buriyet kaydı kaldırılmıştı. Bu za­ tın bayrama kadar Urfa’da kala­ cağı ve oradan da Diyarbakır, B it­ lis, Muş, Van bölgelerinde dolaşa­ cağı öğrenilmişti. Bütün bu havali­ de Nurcuların hazırlık yapmakta oldukları duyulduğu sıradadır ki Saidi Kürdi Urfa’da vefat etmiştir.

Ö M E R S A M İ C O Ş A R

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi