Abdülmecit'in resimleri ilk kez toplu sergileniyor

í 5.J.

_KÜLTÜF

I i

A bdühnecit

resimleri ilk kez

toplu sergileniyor

B ey men’de açılan sergide, son halife Abdülmecit

Efendi’nin çeşitli koleksiyonlardan derlenen 12 tablosu

yer alıyor. Ressam Abdülmecit’in bazı resimlerinde

Osman Hamdi etkisi görülürken, portre çalışmasında

günün çağdaş akımlarına uyma çabası seziliyor.

EMİN ÇETİN GİRGİN

Türk resminin ilk kuşak sa­ natçılarının ikinci grubunda yer alan son Halife, Veliaht Abdül­

mecit Efendi, saraydan gelmesi­

ne rağmen zamanının aydın ve sanat çevresiyle yakın ilişkiler ge­ liştirmiştir. Bulunduğu dönem­ de ekonomik ve siyasal olanak­ larım kullanarak, çevresine aldı­ ğı ressam ve yazarlara maddi olanaklar sağlamış, yeniye açık tavrıyla bir “hami” olarak gö­ rülmüştür.

Aynı zamanda ressam olarak da mütevazı bir resim dili geliş­ tiren Veliaht Abdülmecit, Cum­ huriyet’in ilanıyla birlikte hane­ danın yurtdışma çıkartılmasıyla Paris’e yerleşmiş, ölüm tarihi olan 1944’e kadar çalışmalarını aralıksız sürdürmüştür.

İki değişik kültür

Abdülmecit’in Türk resmi içe­ risinde yerini belirlerken, onun figüre ağırlık veren yaklaşımla­ rında Batılılaşma sürecini sürdü­ ren aristokrasinin yaşamına yö­ nelik gözlemlerini ön plana çı­ kartmak gerekir. Doğum tarihi­ nin 1868 olduğunu göz önüne alırsak, Tanzimat sonrası gelişen ilişkiler temelinde kültürel ola­ rak Batılı kavramlara yönelme­ sinin nedenini anlamak güç de­ ğildir. Bugün Resim ve Heykel Müzesi’nde bulunan “ Haremde

Beethoven” , “ Haremde Goet- he” gibi çalışmaları, o dönem

resminde pek görülmeyen figü­ rün ön plana çıkartılması dışın­ da “ harem” ve “Beethoven” gi­ bi iki değişik kültürü birleştirme­ ye yönelik ilginç adımlardır. Gerçi olayın bir diğer özelliği de, o dönem resminde Osman Ham­

di ve diğer figür ressamlarında

da olmayan, belki tek örneği Ömer Adil’in Sanayi-i Nefise resminde görülen çok figürlü kompozisyon endişelerini Ab- dülmecit’in resminde bulmamız- dır. Yıldız Grubu diye bilinen, aralarında Darüşşafakalı Şevki,

Hilmi Kasımpaşalı gibi isimlerin

yer aldığı bir grubun yaklaşık olarak aynı tarihlerde insan figü­ rünü çeşitli dini nedenler dolayı­ sıyla ısrarla kullanmaktan kaç­ tıkları düşünülürse, Abdülme­ cit’in bu konudaki çabaları ayrı anlam kazanır.

Desen sorunu

Konuların seçimindeki özgün ve yorumcu yaklaşımından yer yer boyayı kullanmasındaki us­ talığına kadar bir dizi olumlu vasfının yanı sıra “desen” prob­ lemi ressam Abdülmecit’in en hassas noktasını oluşturur. Asıl olarak çok resminde görülen de­ sen hatalarının nedeni, Abdül­ mecit’in klasik bir akademik eği­ timden geçmemiş olmasından kaynaklanır. Genel olarak mo­ del (belki de diğer çağdaşlan gi­ bi fotoğraf) kullandığı ürünler­ de bu aksamayı asgari ölçülere indirse de, her resimde “ desen”

bir sorun olarak kendini hisset­ tirir. Aşiyan Müzesi’ndeki Reca- izade Ekrem portresi gibi ressam

Osman Hamdi Bey’in ağabeyi Halil Edhem’in portresi de mo­

delden gerçekleştirilmiş, aslına sadık, genel olarak kusursuz ça­ lışmalardır. Ama bunlar Abdül­ mecit’in diğer çalışmaları içeri­ sinde öne çıkan sayılı ürünlerdir.

Derlenen 12 tablo

Beymen Mağazası Sanat Ga- lerisi’nde açılan sergide Halife Abdülmecit’in bazı koleksiyon­ lardan derlenen 12 tablosu yer alıyor. Çeşitli konularda değişik ürünler veren sanatçımn, tüm çalışmalarında belirgin bir üslup sentezine ulaştığım söylemek ol­ dukça güç. “ Cami İçi” , “ Cami

Kapısı” gibi resimlerde zaman

zaman Osman Hamdi etkisi be­ lirginleşirken, özellikle Halil Ed- hem Bey’in portre çalışmasında günün çağdaş akımlarıyla bera­ berlik geliştirme çabalarına tanık oluyoruz.

Sınırlı sayıda resmi olduğu bi­ linen Halife Abdülmecit Efen­ di’nin “ilk” toplu sunusu olarak nitelendirilen sergi, 18 eylül ta­ rihine kadar Şişli’deki Beymen Sanat Galerisi’nde açık kalacak.