bir
konu
SAHHAFLIĞIMIZIN
SORUNLARI
Sahhaflar Çarşısı’nın Türk kültür ve sanat yaşamında değeri ve önemi büyüktür. Sahhaflar Çarşısı, kültür ve sanat açısından, Doğu ile Batı arasında bir köprü hizmeti vermektedir. Sahhaflar, benliğimizin ve eserlerimizin ya bancılara tanıtılmasını görev olarak üstlenmiş bulunmak tadırlar. Bu uğurda gereken çabayı da harcamaktan çekinmemektedirler. Geçmişimizle ilgili kültürümüzü bel geleyen eserlerin yok olması tehlikesi yaygınlaşırsa, ma zimizle de büyük bir kopukluk meydana geleceği şüphe siz. Dışa açılmak suretiyle, görkemli bir geçmişe sahip ulusumuzun,gelenek ve görenekleriyle, kültürüyle, zen gin tarihine yakışır biçimde tanıtılması, yöneticilerin başta gelen amacı olmalıdır. Nitekim, Amerika ve Japonya gibi uzak ülkelerde Devlet desteğiyle açılan sergiler ve göste rilen faaliyetler, yabancılar tarafından geniş ilgiyle kar şılanmış ve bizleri yakından tanımalarına fırsat verilmiş bulunmaktadır. Ülkemizin ve insanın tanıtılmasında ki tabın en iyi araç olduğunu söylemeye bilmem gerek var mı? 1952 yılında, Sahhaflar Çarşısı konusunda günlük bir gazetede yayınlanan yazımı, halen geçerliliğini koru duğu düşüncesiyle, bilgilerinize sunmak istiyorum:
Türk kültür kuruluşları içinde Sahhaflar’ın gördüğü hizmet pek büyüktür. Belediyenin, önemine binaen an layışla karşılayarak, kamulaştırılan yerde, Çarşı’yı şark stilinde canlandırmasını takdirle karşılıyoruz. Yalnız, ay dın kimseleri pek haklı olarak düşündüren bir sorun var; o da, yeni yapılan dükkânların kimlere ve nasıl verilece ğidir. Gerçi, vilâyete yapılan özel başvuruda “ Yeni ya pılan dükkânların 2490 sayılı yasa hükümlerine göre, açık arttırm a ile verileceği” bildirilmekte ise de vilâyetin, be lediyenin Emlâk Müdürlüğü’nden bilgi edinerek ulaştır dığı bu yanıt kültür çevremizde üzüntü ile karşılanmış, Sahhafları kararsızlığa ve endişeye düşürmüştür.
Belediye Sahhaflar Çarşısı’nı kamulaştırmakla dört nokta üzerinde özetleyebileceğimiz yerinde sonuçlan sağ lamıştır:
1- İstanbul’un en güzide bir yerinde kötü manzara gös teren ve diğer yandan her an yangına maruz bulunan bir harabeliği ortadan kaldırmış, Beyazıt Camii bütün gü zelliğiyle ortaya çıkmıştır.
2- Kamulaştırma sonucunda cepheleri Çadırcılar Cad- desi’ne bakan dükkânların arka tarafları pek fena görü lüyordu. Yeni yapılan dükkânlar bu kötü görünümü, or tadan kaldırdığı gibi turistik bir köşe kazandırmıştır.
3- Belediye yeni yapılan dükkânları kiraya vermekle bir gelir kaynağı elde etmiş oluyor.
4- En hayırlı sonuç ise yeni yapılan dükkânların sah- haflara tahsis edilmesidir. Gerçekte kamulaştırma ama cı da budur.
Belediyenin bir küçük apartman bedeli kadar yaptığı ' yatırıma karşın, yukarıda kısaca ifade ettiğimiz hayırlı sonuçlar alınırken, yeni yapılan dükkânların açık arttır ma ile önüne gelene vermesini sosyal varlığımız bakımın dan yerinde görmediğimiz gibi hatta, gelecekte akla ge lebilen sonuçlar açısından da sakıncalı buluyoruz. Bele diyenin maddi geliri ön plâna almamasını, ilgili
mevzu-Ali ERTEM
İstanbul İl Genel Meclisi Üyesi atı inceleyerek kamulaştırma amacına uygun bir karar al masını diliyoruz.
Açık arttırma ile dükkânların kiraya verilmesi kira be dellerinin alabildiğine yükselmesine neden olacak, dola- yısıyle yüksek kira bedeli veren kimseler az kazanç geti ren sahhaflığı yeğlemeyeceklerdir. Böylece, değerli eser lerimiz kâğıtçı ve bakkal dükkânlarına düşerek, değer siz ellerde yok olup gidecektir. Kitap meraklılarının be lirttiğine göre; yukarıdaki durum sonucunda “ bir kül tür bunalımının doğmayacağım kim temin edebilir?” di- yorlarki;böyle bir vebali Belediyenin yükleneceğini san mıyoruz.
Sahhaflığın anlam ve kapsamı günümüzün gelişmesi ne paralel olarak,o kadar değişmiştir ki bugün, sahhaf denilince her dilden, her konuda her çeşit yazma ve bas ma kitap alım/satımı ile uğraşanlar hatıra gelir. Bu ge nişlikteki mesleğin ayakta kalabilmesi ancak, ansiklope dik bilgi ile donanmış sahhaflara gerekli yardımlarda bu lunmakla mümkün olacağı kanısındayız.
Bir yandan değerli eserlerin korunmasına hizmet eder lerken, diğer yandan kendilerine başvuran kimselere araş tırmaları ile ilgili bibliyografik bilgi sunarak, yılların ka zandırdığı bilgi ve deneyimleriyle ülkenin düşünce yaşa mına geniş anlamda hizmet etmektedirler. Herhangi bir konu üzerinde çalışmak isteyen bir kimse, kütüphanelerde o konu ile ilgili kitabı, üzülerek söylüyoruz, bulamıyor, hatta, bulduğu eserlerden de, belirli zaman içinde istedi ği gibi yararlanamıyor. Halbuki, Sahhaflardan her dil den her çeşit kitabı, herkesin kesesine uygun fiyatla elde etmesi mümkündür.
Her şeyin bilime, dolayısıyle kitaba dayandığı günü müzde en küçük öğrencisinden tutun da, en değerli bi lim adamlarına varıncaya kadar, Sahhaflar herkesin uğ rak yeridir. Sahhaf dediğimiz kimseler,kitaba duydukla rı sevgi ve zaaftan ötürü mesleklerine bağlanmışlardır.
Sahhafların geniş ölçüdeki hizmetleri, yukarıda özet olarak belirtildi. Belediyenin amacı, Sahhaflar Çarşı- sı’m yeniden canlandırmak olduğuna göre; Sahhafların akla ve gerçeklere uygun isteklerinin bir ülke ve kültür sorunu olduğuna şüphe yoktur. Ülkemize turist celbi için türlü imkânlar ararken, gelen turistler için de Türkolog ların da bulunduğu gözönüne alınarak, en ilgi çekici bir kültür kuruluşunu hiç değilse Batılılara karşı gülünç du ruma düşürmeyelim. Mısırçarşısı gözümüzün önünde: ne düşünüldü, ne oldu... (I)
Sahhaflar Çarşısı’nın amacına uygun hizmet ve faali yetleri desteklenmeli, Sahhafların ülke yararına olan kül türe katkıları gözönünde tutularak gereken ilgi gösteril melidir.
(I) Ali ERTEM, Son Posta Gazetesi, 27 Nisan 1952, “ Sahhaflar Çarşısı’nın İnşaatı Bitiyor.”
5
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
