Okul Öncesi Dönemdeki
ùkiz Çocukların Alıcı Dil
Geliûimlerinin Karûılaûtırılmalı Olarak ùncelenmesi
Comparative Study of Receptive Language Development of Preschool
Age Twins
ElifȱYILMAZ ȱ KezbanȱTEPELG ȱ NurcanȱKOÇAK ȱ ÖZET AraótırmanınȱamacıȱokulȱöncesiȱdönemdekiȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimlerininȱikizlikȱduȬ rumlarınaȱgöreȱfarklılaóıpȱfarklılaómadıÂınıȱbelirlemektir.ȱBuȱgenelȱamaçȱçerçevesindeȱikizȱ çocuklarȱileȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱveȱtekȱyumurtaȱikizleriȱileȱçiftȱyumurtaȱikizlerininȱalıcıȱdilȱ gelióimleriȱkaróılaótırmalıȱolarakȱincelenmiótir.ȱGliókiselȱtaramaȱmodelindekiȱaraótırmanınȱçaȬ lıómaȱgrubuȱ2010Ȭ2011ȱbaharȱyarıyılıȱveȱ2011Ȭ2012ȱgüzȱyarıyılındaȱKonyaȱmerkezȱilçelerindeȱ okulȱöncesiȱeÂitimȱkurumunaȱdevamȱedenȱveȱnormalȱgelióimȱgösterenȱ62ȱikizȱ(31ȱçiftȱikiz)ȱveȱ 62ȱikizȱolmayanȱolmakȱüzereȱ124ȱçocuktanȱoluómaktadır.ȱAraótırmadaȱveriȱtoplamaȱaracıȱolaȬ rakȱ“KióiselȱBilgiȱFormu”ȱveȱ“PeabodyȱResimȱKelimeȱTesti”ȱkullanılmıótır.ȱVerilerinȱanalizinȬ deȱ“tȱtesti”ȱkullanılmıótır.ȱAraótırmaȱsonucundaȱokulȱöncesiȱdönemdekiȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱ gelióimlerininȱikizlikȱdurumlarınaȱ(ikizȱçocukȬikizȱolmayanȱçocuk,ȱtekȱyumurtaȱikiziȬçiftȱyuȬ murtaȱikizi)ȱȱgöreȱfarklılaómadıÂıȱbelirlenmiótir.ȱ • ANAHTAR KELúMELER OkulȱöncesiȱeÂitim,ȱikizler,ȱalıcıȱdilȱgelióimiȱ • ABSTRACT TheȱaimȱofȱtheȱstudyȱisȱtoȱdetermineȱwhetherȱtheȱreceptiveȱlanguageȱdevelopmentȱofȱpreȬArü. Gör., Karamanoùlu Mehmetbey Üniversitesi, Eùitim Fakültesi, Okul Öncesi Eùitimi Anabilim
Dalı, elifyıilmaz@kmu.edu.tr
Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi, Mesleki Eùitim Fakültesi, Çocuk Geliüimi ve Eùitimi Anabilim Dalı, ktepeli@selcuk.edu.tr
Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi, Mesleki Eùitim Fakültesi, Çocuk Geliüimi ve Eùitimi Anabilim Dalı, nukocak@selcuk.edu.tr
schoolȱageȱchildrenȱdiffersȱorȱnotȱdependingȱonȱtheȱstatusȱofȱtheȱtwins.ȱWithinȱtheȱframeworkȱofȱ thisȱgeneralȱpurpose,ȱreceptiveȱlanguageȱdevelopmentȱofȱnonȬtwins,ȱtwinsȱandȱmonozygoticȱ twinsȱandȱdizygoticȱtwinsȱwereȱexaminedȱcomparatively.ȱWorkingȱgroupȱofȱthisȱrelationalȱ screeningȱmodelȱstudyȱwasȱcomposedȱofȱ124ȱchildrenȱincludingȱ62ȱtwinsȱ(31ȱtwinȱpairs)ȱandȱ 62ȱnonȬtwinsȱthatȱattendedȱpreschoolȱeducationȱinstitutionsȱinȱcentralȱdistrictsȱofȱKonyaȱdurȬ ingȱfallȱsemesterȱofȱ2010Ȭ2011ȱandȱspringȱsemesterȱofȱ2011Ȭ2012ȱandȱshowedȱnormalȱdevelopȬ ment.ȱȈPersonalȱInformationȱFormȈȱandȱȈPeabodyȱPictureȱVocabularyȱTest”ȱwasȱusedȱasȱdataȱ collectionȱtoolȱandȱȈtȱtestȈȱwasȱusedȱforȱtheȱanalysisȱofȱtheȱdata.ȱAsȱaȱresultȱofȱtheȱresearchȱ receptiveȱlanguageȱdevelopmentȱofȱpreȬschoolȱageȱchildrenȱwasȱfoundȱnotȱtoȱdifferȱdependingȱ onȱtwinȱstatusȱ(twins,ȱnonȬtwins,ȱmonozygoticȱandȱdizygoticȱtwins).ȱ • KEY WORDS Preschoolȱeducation,ȱtwins,ȱreceptiveȱlanguageȱdevelopmentȱ
GGRGkȱ
BirȱgebelikteȱbirdenȱfazlaȱembriyoȱiçerenȱgebeliÂeȱçoÂulȱgebelikȱdenir.ȱÇoȬ ÂulȱgebeliklerȱbirbirindenȱbaÂımsızȱikiȱmekanizmaȱileȱoluóabilir.ȱTekȱdöllenmióȱ ovumunȱayrılmasıȱileȱolanȱtekȱyumurtaȱikiziȱ(özdeóȱikizler)ȱveȱayrıȱyumurtalaȬ rınȱ ayrıȱ spermatozoalarlaȱ döllenmesiȱ sonucuȱ oluóanȱ çiftȱ yumurtaȱ ikiziȱ (kardeóȱ ikizler)ȱóeklindeȱçoÂulȱgebeliklerȱoluóabilirȱ(YıldızȱveȱTemiz,ȱ2007).ȱKardeóȱikizȬ lerȱ (çiftȱ yumurtaȱ ikizleri)ȱ aynıȱ zamandaȱ doÂmalarınaȱ raÂmen,ȱ genetikȱ yapılarıȱ bakımından,ȱayrıȱzamanlardaȱdoÂmuóȱikiȱkardeóiȱandırırlar.ȱÖzdeóȱikizlerȱ(tekȱ yumurtaȱ ikizleri)ȱ iseȱ genetikȱ yapılarıȱ bakımındanȱ tamȱ anlamıylaȱ birbirlerineȱ benzerlerȱ(CüceloÂlu,ȱ2005).ȱȱ
Gkizlerȱ üzerindeȱ birçokȱ araótırmaȱ yapılmıótırȱ veȱ bununȱ nedeniȱ deȱ kalıtımȱ veȱ çevreninȱ çeóitliȱ davranıólarȱ üzerindekiȱ etkisiniȱ belirlemektir.ȱ Bununȱ içinȱ deȱ zekâ,ȱ mizaçȱ gibiȱ pekȱ çokȱ konuȱ ikizȱ çalıómalarınınȱ temeliniȱ oluóturmuóturȱ (Newmanȱveȱark.,ȱ1937;ȱShields,ȱ1965;ȱThiessen,ȱ1972;ȱWilsonȱveȱHarpring,ȱ1972;ȱ Juelȱ Nielsen,ȱ 1965)ȱ Ancakȱ ikizlerȱ ileȱ ilgiliȱ yapılanȱ çalıómalarınȱ baólıcaȱ konulaȬ rındanȱbiriȱdeȱdilȱgelióimidir.ȱȱ
Dil;ȱsözlüȱveȱyazılıȱolarakȱiletióimdeȱkullandıÂımız,ȱdoÂduÂumuzdaȱhazırȱ bularakȱedinmeyeȱbaóladıÂımız,ȱdoÂrudanȱdoÂruyaȱinsanaȱözgü,ȱçokȱgüçlüȱbirȱ düzendir.ȱ Düóünmeȱ veȱ düóünüleniȱ aktarmaȱ dizgesidirȱ (Aksan,ȱ 2000).ȱ Dil,ȱ çoȬ cuklarınȱkendileriniȱifadeȱetme,ȱsosyalȱveȱkültürelȱdeÂerleriniȱkazanma,ȱsosyalȱ iletióimȱihtiyaçlarınıȱgidermedeȱiólevselȱbirȱgöreveȱsahiptir.ȱÇocukȱdiliȱkullanaȬ rakȱçevreninȱyapısınıȱkeófetmekteȱveȱkendiniȱifadeȱedebilmektedirȱ(kimóekȱBeȬ kir,ȱ 2004).ȱ Dilȱ gelióiminiȱ alıcıȱ dilȱ veȱ ifadeȱ ediciȱ dilȱ olarakȱ incelemekȱ mümkünȬ dür.ȱAlıcıȱdilȱ(kavrama),ȱçocuklarınȱsadece,ȱbirȱsözcüÂünȱanlamınıȱtanımalarınıȱ (anlamalarını)ȱgerektirirȱ(SanȱBayhanȱveȱArtan,ȱ2007).ȱGkizliÂinȱdeȱalıcıȱdilȱgeliȬ óimiȱüzerindeȱetkiliȱolduÂuȱdüóünülmektedir.ȱ
Gkizȱdiliȱaraótırmacılarȱiçinȱdilȱgelióimiȱalanındaȱdilinȱediniminiȱaraótırmakȱ içinȱeósizȱbirȱortamȱsaÂlar.ȱÇünkü,ȱortakȱgenetiÂeȱveȱçevreȱóartlarınaȱsahipȱikizȬ lerȱ ilgiliȱ literatürȱ içinȱ idealȱ birȱ örneklemȱ oluóturmaktadır.ȱ Gkizlerinȱ dilȱ gelióimȱ düzeylerininȱanaliziȱileȱdilinȱgelióimȱsürecineȱiliókinȱbilgiȱsaÂlanırkenȱdilinȱkulȬ lanımıȱveȱedinimindeȱbireyselȱfarklılıklarınȱönemiȱdeȱpekiómióȱolurȱ(Best,ȱ1988).ȱ Gkizlerȱileȱilgiliȱilkȱçalıómaȱ1930’larınȱenȱbüyükȱikiȱçalıómasındanȱbiriȱolanȱ ikizlerinȱdilȱgelióimlerineȱolanȱyaygınȱvarsayımaȱdayanmaktadır.ȱBuȱçalıómayıȱ 1932’deȱ Dayȱveȱ 1937’deȱ Davisȱyapmıótır.ȱ Dayȱ 80ȱ çiftȱ ikizȱ veȱ140ȱikizȱ olmayan,ȱ yaólarıȱ 1,5ȱ ileȱ 5,5ȱ arasındaȱ deÂióenȱ çocukȱ ileȱ çalıómıótır.ȱ Araótırmacıȱ oyunȱ oyȬ
narkenȱ çocuklarınȱ söylediÂiȱ spontaneȱ 50ȱ kelimeyiȱ kaydetmiótir.ȱ Dilȱ karmaóasıȱ açısındanȱ (cümleȱ uzunluÂu,ȱ farklıȱ dilbilgisiȱ yapılarınıȱ aynıȱ cümledeȱ kullanmaȱ gibi)ȱ ikizȱ çocuklarınȱ neredeyseȱ ikiȱ yılȱ ikizȱ olmayanȱ çocuklardanȱ geriȱ olduÂuȱ saptanmıótır.ȱDavisȱiseȱ5Ȭ9ȱyaólarındakiȱikizlerin,ȱikizȱolmayanȱçocuklarıȱyakaȬ ladıÂıȱfakatȱhalaȱartikülasyonȱsorunlarınınȱdevamȱettiÂiniȱgözlemlemiótirȱ(Akt.ȱ BishopȱveȱMogfordȱBevan,ȱ1993).ȱȱ
Gkizlerinȱ dilȱ gelióimindeȱ ikizȱ olmayanȱ bebeklerdenȱ geriȱ kalmasıȱ yıllardanȱ beriȱbilinenȱbirȱdurumdur.ȱGeçȱkonuóma,ȱartikülasyonȱbozuklukları,ȱcümleȱkuȬ ramamaȱ gibiȱ sorunlarlaȱ sıkçaȱ karóılaóılmaktaȱ ancakȱ bununȱ nedeniȱ tamȱ olarakȱ bilinmemektedir.ȱGkizlerinȱmaruzȱkaldıÂıȱprenatalȱveȱperinatalȱolaylarınȱetkisiȬ ninȱ azȱ olduÂuȱ düóünülmektedir.ȱ Potansiyelȱ sosyalȱ çevredenȱ kaynaklananȱ neȬ denlerȱ dahaȱ aÂırȱ basmaktadır.ȱ Birincisi;ȱ ikizlerinȱ ebeveynlerleȱ olanȱ iliókilerinȱ kısıtlıȱolmasıdır.ȱAnneȬbabaȱzamanınınȱçoÂunuȱonlarınȱgünlükȱióleriniȱyaparakȱ geçirmektedir.ȱAyrıcaȱikiȱçocukȱiçinȱkonuómaȱsüresiȱikiyeȱbölünmektedir.ȱMikȬ tarȱolarakȱkısalanȱsüredeȱdeȱkonuómaȱsohbetȱtarzındaȱdeÂilȱdeȱyönetmeȱtarzınȬ daȱoluncaȱiçerikȱbozulmakta,ȱbuȱdaȱdilȱgelióimininȱgecikmesineȱnedenȱolmaktaȬ dır.ȱGkincisi;ȱikizlerinȱbirlikte,ȱçokȱvakitȱgeçirmeleriȱkendiȱaralarındaȱgizliȱbirȱdilȱ oluómasınaȱyolȱaçmakta,ȱayrıcaȱartikülasyonȱbozukluklarınıȱdaȱarttırabilmekteȬ dir.ȱYineȱkendiȱaralarındaȱyarıómadanȱdolayıȱdikkatȱçekmekȱiçinȱdahaȱhızlıȱkoȬ nuómaktaȱbazıȱharfȱyaȱdaȱsözcükleriȱatlamaktaȱveyaȱyanlıóȱkullanabilmektedirȬ lerȱ(Özçakar,ȱ2002).ȱGkizȱdiliȱ(idioglossia),ȱikizlerinȱgelióimlerininȱbirȱparçasıȱolaȬ rakȱortayaȱçıkmıótır.ȱAvustralya’daȱyapılanȱaraótırmalardaȱaynıȱgelióimȱseviyeȬ sindeȱ olanȱ ikizlerdeȱ dilȱ gelióimȱ geriliklerineȱ veȱ dilȱ bozukluklarınaȱ sıkçaȱ rastȬ lanmaktadır.ȱAvustralya’daȱyapılanȱilginçȱbirȱçalıómadaȱiseȱikizlerinȱbirbirleriyȬ leȱoynadıÂıȱyaȱdaȱkonuótuÂuȱzamanlarda,ȱyetiókinlerleȱoynadıÂıȱyaȱdaȱkonuótuȬ Âuȱ zamanlardanȱ çokȱ dahaȱ azȱ kelimeȱ kullandıklarıȱ gözlenmiótir.ȱ ȱ Yaniȱ ikizlerȱ birbirleriyleȱkonuótuklarındaȱdahaȱbasitȱbirȱdilȱveȱdahaȱazȱkelimeȱkullanmaktaȬ dırlar.ȱ Gngiltere’deȱ yapılanȱ birȱ araótırmaȱ iseȱ konuómaȱ veȱ dilȱ bozukluÂuȱ olanȱ ikizlerinȱ (%50),ȱ normalȱ dilȱ gelióimiȱ gösterenȱ ikizlerdenȱ (%11)ȱ sayıcaȱ dahaȱ çokȱ olduklarınıȱgöstermektedirȱ(Bowen,ȱ1999).ȱ
Gkizȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimlerininȱ incelendiÂiȱ araótırmalaraȱ bakıldıÂında;ȱ çoÂununȱ uzunȱ yıllarȱ önceȱ yapıldıÂıȱ veȱ yurtȱ dıóındaȱ çalıóıldıÂıȱ görülmektedir.ȱ Buȱ sebepleȱ araótırmaȱ kapsamında,ȱ okulȱ öncesiȱ dönemdekiȱ çocuklarınȱ alıcıȱ dilȱ gelióimlerininȱ ikizlikȱ durumunaȱ göreȱ farklılaóıpȱ farklılaómadıÂıȱ belirlenmekȱ istenmiótir.ȱBöyleceȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimiȱüzerineȱyapılanȱdiÂerȱaraótırmaȬ larınȱ sonucundaȱ oluóanȱ “ikizȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimiȱ geridir”ȱ yargısı,ȱ zenginȱ
uyarıcıȱçevreȱóartlarınınȱyerȱaldıÂıȱgünümüzȱkoóullarındaȱyenidenȱtestȱedilmióȬ tir.ȱ YÖNTEMȱ AraótırmaȱModeliȱ Araótırmaȱgenelȱtaramaȱmodelindedir.ȱAraótırmaȱkapsamındaȱokulȱöncesiȱ çocuklarınȱikizlikȱdurumunaȱ(ikizȱçocukȬikizȱolmayanȱçocuk,ȱtekȱyumurtaȱikiziȬȱ çiftȱyumurtaȱikizi)ȱgöreȱalıcıȱdilȱgelióimleriȱincelenmiótir.ȱȱ ÇalıómaȱGrubuȱ Araótırmanınȱçalıómaȱgrubu;ȱ2010Ȭ2011ȱöÂretimȱyılıȱbaharȱdönemiȱveȱ2011Ȭ 2012ȱ öÂretimȱ yılıȱ güzȱ dönemindeȱ Konyaȱ iliȱ merkezȱ ilçelerindekiȱ okulȱ öncesiȱ eÂitimȱkurumlarınaȱdevamȱedenȱveȱyaólarıȱ39ȱayȱileȱ80ȱayȱarasındaȱdeÂióen,ȱ62ȱ ikizȱ (31ȱ çiftȱ ikiz)ȱ veȱ 62ȱ ikizȱ olmayanȱ çocuktanȱ oluómaktadır.ȱ Gkizȱ olmayanȱ çoȬ cuklar,ȱ ikizȱ çocuklarlaȱ aynıȱ sınıftaȱ öÂrenimȱ gören,ȱ yaóȱ veȱ cinsiyetȱ olarakȱ aynıȱ özellikleriȱ taóıyanȱ veȱ öÂretmenleriȱ tarafındanȱ benzerȱ gelióimȱ gösterdiÂiȱ söyleȬ nenȱçocuklarȱarasındanȱoransızȱelamanȱörneklemeȱyoluȱileȱseçilmiótir.ȱAóaÂıdaȬ kiȱtablodaȱ(TabloȬ1)ȱikizȱveȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱtakvimȱyaólarıȱveȱPeabodyȱ Resimȱ Kelimeȱ Testiȱ sonucundaȱ belirlenenȱ alıcıȱ dilȱ yaólarınınȱ enȱ küçükȬenȱ büȬ yük,ȱortalamaȱveȱstandartȱsapmaȱdeÂerleriȱverilmiótir.ȱ
TabloȬ1ȱ GkizȱÇocuklarınȱ veȱ Gkizȱ Olmayanȱ Çocuklarınȱ Takvimȱ Yaólarıȱ veȱ AlıcıȱDilȱYaólarınaȱGliókinȱEnȱKüçükȬEnȱBüyük,ȱn,ȱ
X
ȱveȱSȱDeÂerleriȱ ȱ ȱȱnȱ EnȱKüçük Enȱ BüȬ yükȱ ȱX
ȱ ȱȱSȱ Takvimȱ Yaóıȱ (Ay)ȱ 124ȱ ȱȱ39ȱ ȱȱȱȱ80ȱ 63.23ȱ 9.355ȱAlıcıȱ Dilȱ Yaóıȱ (Ay)ȱ
124ȱ ȱȱ30ȱ ȱȱȱȱ119ȱ 84.31ȱ 16.953ȱ
Tabloȱ 1ȱ incelendiÂindeȱ araótırmayaȱ alınanȱ çocuklarınȱ takvimȱ yaóıȱ ortalaȬ masınınȱ63.23;ȱalıcıȱdilȱyaóıȱortalamasınınȱiseȱ84.31ȱolduÂuȱgörülmektedir.ȱTabloȱ 2’deȱiseȱaraótırmayaȱkatılanȱikizȱ(tekȱyumurtaȱveȱçiftȱyumurta)ȱveȱikizȱolmayanȱ çocuklarınȱcinsiyetlerineȱgöreȱfrekansȱdaÂılımlarıȱverilmiótir.ȱȱ
TabloȬ2ȱÇocuklarınȱGkizlikȱDurumlarınaȱGöreȱCinsiyetȱDeÂiókeniȱGçinȱFreȬ kansȱDaÂılımlarıȱ
GkizlikȱDurumuȱ Kızȱ Erkek ȱȱToplamȱ
ȱGkizȱOlmayanȱÇocukȱ 36ȱ ȱȱȱ26ȱ 62ȱ TekȱYumurtaȱGkiziȱ 20ȱ ȱȱȱ6ȱ 26ȱ ÇiftȱYumurtaȱGkiziȱ 16ȱ ȱȱȱ20ȱ 36ȱ Toplamȱ 72ȱ ȱȱȱ52ȱ 124ȱ TabloȬ2’yeȱgöreȱaraótırmayaȱkatılanȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱ36’sıȱkız,ȱ26’sıȱ erkektir.ȱTekȱyumurtaȱikizlerininȱ20’siȱkız,ȱ6’sıȱerkek;ȱçiftȱyumurtaȱikizlerininȱiseȱ 16’sıȱkız,ȱ20’siȱerkektir.ȱ VeriȱToplamaȱAraçlarıȱȱ
Araótırmaȱ verilerininȱ toplanmasındaȱ ikiȱ veriȱ toplamaȱ aracıȱ kullanılmıótır.ȱ Bunlarȱ“PeabodyȱResimȱKelimeȱTesti”ȱveȱ“KióiselȱBilgiȱFormu”dur.ȱȱ
Peabodyȱ Resimȱ Kelimeȱ Testi:ȱ Asılȱ formuȱ Gngilizceȱ (PeabodyȬPictureȬ
Vocabularyȱ Test)ȱ olanȱ Peabodyȱ Resimȱ Kelimeȱ Testiȱ Dunnȱ veȱ Dunnȱ tarafındanȱ geliótirilmió;ȱ Katz,ȱ Önen,ȱ Demir,ȱ Uzlukayaȱ veȱ UludaÂȱ tarafındanȱ 1972ȱ yılındaȱ Türkçeyeȱ uyarlanmıótırȱ (Katzȱ veȱ ark.,ȱ 1974).ȱ Testtinȱ Türkçeyeȱ çevirisiȱ anaȱ diliȱ Türkçeȱolanȱdört,ȱanaȱdiliȱGngilizceȱolanȱbirȱveȱherȱikiȱdiliȱdeȱiyiȱbilenȱikiȱolmakȱ üzereȱ yediȱ kióiȱ tarafındanȱ TürkçeȬGngilizceȱ sözlükȱ kullanılarakȱ yapılmıótır.ȱ Türkçeȱ çeviriȱ herȱ ikiȱ dileȱ deȱ hâkimȱ olanȱ uzmanlarcaȱ kontrolȱ edilmiótir.ȱ Dahaȱ sonraȱ testȱ birȱ grupȱ çocuÂaȱ uygulanmıóȱ veȱ Türkȱ kültürüneȱ uymayanȱ sözcüklerȱ veȱ resimlerȱ deÂiótirilmiótir.ȱ Güvenirlilikȱ çalıóması;ȱ 2Ȭ6ȱ ileȱ 18Ȭ0ȱ yaslarıȱ arasındaȱ 4012ȱçocuÂaȱtestinȱAȱveȱBȱformlarıȱuygulanılarakȱyapılmıótır.ȱEldeȱedilenȱhamȱ puanlarȱ üzerindenȱ hesaplananȱ güvenirlilikȱ katsayıları,ȱ .64ȱ ileȱ .84ȱ arasındaȱ deȬ Âiómiótirȱ.ȱ
Testȱ bireyselȱ olarakȱ uygulanmaktadır.ȱ Testinȱ kapsamında,ȱ resimlerleȱ sözȬ cükȱ gelióiminiȱ saptamayıȱ amaçlayanȱ sorularȱ yerȱ almaktadır.ȱ Herȱ biriȱ dörtȱ reȬ simdenȱoluóanȱ100ȱkartȱveȱkayıtȱformuȱvardır.ȱTestinȱuygulanmasındaȱçocuktanȱ kendisineȱsöylenenȱsözcüÂeȱuygunȱolanȱresmi,ȱdörtȱresimȱarasındanȱbulupȱgösȬ termesiȱistenir.ȱHerȱkartȱbuȱóekildeȱuygulanır.ȱAncakȱsekizȱcevapȱarasındaȱaltıȱ hataȱyapıldıÂıȱtakdirdeȱtestȱkesilerek;ȱbitirilir.ȱToplamȱhamȱpuanȱdoÂruȱcevapȬ larınȱsayısıdır.ȱBunuȱbulmakȱiçinȱdeȱçocuÂunȱenȱsonȱbildiÂiȱsözcüÂünȱsıraȱnuȬ marasından,ȱ oȱ numarayaȱ kadarȱ yaptıÂıȱ hatalarınȱ toplamıȱ çıkartılır.ȱ Buȱ hamȱ
puan,ȱöncedenȱsaptananȱçocuÂunȱyaóadıÂıȱyereȱgöreȱAlıcıȱDilȱYasınıȱBulmaȱÇiȬ zelgesindenȱalıcıȱdilȱyasınaȱçevrilir.ȱ
KióiselȱBilgiȱFormu:ȱ“KióiselȱBilgiȱFormu”ȱaraótırmacılarȱtarafındanȱgelióȬ
tirilmióȱ veȱ çocuklarınȱ ebeveynlerineȱ gönderilmiótir.ȱ Formda,ȱ aileninȱ sosyoȬ ekonomikȱ durumu,ȱ çocuÂunȱ ikizlikȱ durumuȱ (tekȱ yumurtaȱ ikizi,ȱ çiftȱ yumurtaȱ ikiziȱ yaȱ daȱ ikizȱ olmayanȱ çocuk),ȱ doÂumȱ tarihi,ȱ cinsiyeti,ȱ gelióimselȱ açıdanȱ birȱ problemiȱolupȱolmadıÂıȱileȱilgiliȱsorularȱyerȱalmaktadır.ȱ
VerilerinȱToplanmasıȱveȱAnaliziȱ
Araótırmaȱ verileriȱ 2010Ȭ2011ȱ baharȱ yarıyılıȱ veȱ 2011Ȭ2012ȱ güzȱ yarıyılındaȱ KonyaȱmerkezȱilçelerindekiȱanasınıflarıȱveȱbaÂımsızȱanaokullarıȱileȱyapılanȱbiȬ reyselȱ görüómelerȱ sonucundaȱ belirlenenȱ veȱ ebeveynlerindenȱ izinȱ alınabilenȱ 62ȱ ikizȱ(31ȱçiftȱikiz)ȱveȱ62ȱikizȱolmayanȱçocuktanȱtoplanmıótır.ȱAraótırmayaȱalınanȱ ikizȱolmayanȱçocuklar,ȱikizȱçocuklarlaȱaynıȱsınıftaȱöÂrenimȱgören,ȱyaóȱveȱcinsiȬ yetȱolarakȱaynıȱözellikleriȱtaóıyanȱveȱöÂretmenleriȱtarafındanȱbenzerȱbirȱgelióimȱ gösterdiÂiȱsöylenenȱçocuklarȱarasındanȱseçilmiótir.ȱ
Araótırmayaȱkatılacakȱikizȱveȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱebeveynlerineȱ“KióiȬ selȱ Bilgiȱ Formu”ȱ gönderilmióȱ veȱ araótırmaȱ içinȱ izinȱ istenmiótir.ȱ Gzinȱ alınabilenȱ ikizȱveȱikizȱolmayanȱçocuklaraȱPeabodyȱResimȱKelimeȱTestiȱaraótırmacılarȱtaraȬ fındanȱ bireyselȱ olarakȱ uygulanmıótır.ȱ Testinȱ Türkiyeȱ içinȱ normȱ çalıómasıȱ buȬ lunduÂundan,ȱtesttenȱeldeȱedilenȱherȱhamȱpuanȱiçinȱçocuklarınȱbulunduÂuȱyerȬ leóimȱ yerlerineȱ göreȱ (óehir,ȱ köy,ȱ gecekondu)ȱ alıcıȱ dilȱ yaólarıȱ mevcuttur.ȱ ÇalıóȬ mayaȱkatılanȱçocuklarınȱtesttenȱaldıklarıȱhamȱpuanlarınȱyardımıylaȱalıcıȱdilȱyaóȬ larıȱbelirlenmiótir.ȱAyrıcaȱçocuklarınȱtakvimȱyaólarıȱhesaplanmıótır.ȱAlıcıȱdildeȬ kiȱ gelióimiȱ dahaȱ netȱ ortayaȱ koyabilmekȱ içinȱ çocuklarınȱ testȱ sonucundaȱ belirleȬ nenȱ alıcıȱ dilȱ yaólarındanȱ çocuÂunȱ takvimȱ yaóıȱ çıkartılmıótır.ȱ Eldeȱ edilenȱ puanȱ çocuÂunȱalıcıȱdilȱgelióimiȱiçinȱölçütȱolarakȱkabulȱedilmiótir.ȱȱ
Araótırmayaȱalınanȱikizȱveȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimlerininȱ ikizlikȱ durumlarınaȱ (ikizȬikizȱ olmayan,ȱ tekȱ yumurtaȱ ikiziȬçiftȱ yumurtaȱ ikizi)ȱ göreȱ farklılaóıpȱ farklılaómadıÂınıȱ incelemekȱ amacıylaȱ “tȱ testi”ȱ kullanılmıótır.ȱ Araótırmaȱ verilerininȱ deÂerlendirilmesindeȱ SPSSȱ 17.0ȱ paketȱ programıȱ kullanılȬ mıótır.ȱVerilerinȱanalizindeȱönemȱdüzeyiȱ0.05ȱolarakȱbenimsenmiótir.ȱȱ
BULGULARȱ
Araótırmaȱsonucundaȱeldeȱedilenȱbulgularȱbuȱbölümdeȱsunulmuótur.ȱGkizȱ veȱikizȱolmayanȱçocuklarınınȱalıcıȱdilȱgelióimȱpuanlarınaȱiliókinȱtȱtestiȱsonuçlaȬ rınaȱTabloȬ3’teȱyerȱverilmiótir.ȱȱ
TabloȬ3ȱGkizȱveȱGkizȱOlmayanȱÇocuklarınȱAlıcıȱDilȱGelióimȱPuanlarınaȱ Gliókinȱ“TȱTesti”ȱSonuçlarıȱ GkizlikȱDurumuȱ nȱ
X
ȱ ȱȱȱSȱ ȱȱtȱ ȱȱpȱ GkizȱOlmayanȱÇocuklarȱ 62ȱ ȱȱȱ23.16ȱ 15.146ȱ 1.490ȱ .139ȱ GkizȱÇocuklarȱ 62ȱ ȱȱȱ19.00ȱ 15.945ȱ ȱ ȱ p>0.05ȱ Tabloȱ3ȱincelendiÂindeȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimȱpuanȱortaȬ lamasıȱ23.16ȱikenȱikizȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimȱpuanȱortalamasıȱ19.00ȱolduÂuȱ görülmektedir.ȱ Yapılanȱ tȱ testiȱ sonucunaȱ göreȱ ikizȱ veȱ ikizȱ olamayanȱ çocuklarınȱ alıcıȱ dilȱ gelióimȱ puanȱ ortalamalarıȱ arasındaȱ gözlenenȱ farkȱ istatistikselȱ açıdanȱ anlamlıȱolmadıÂıȱbelirlenmiótirȱ(t(122)=1.490,ȱp>0.05).ȱ TabloȬ4ȱTekȱYumurtaȱveȱÇiftȱYumurtaȱGkizlerininȱAlıcıȱDilȱGelióimȱPuanȬ larınaȱGliókinȱ“TȱTesti”ȱSonuçlarıȱ GkizlikȱDurumuȱ nȱ ȱX
ȱ ȱȱȱSȱ ȱȱtȱ ȱȱpȱ TekȱYumurtaȱGkizleriȱ 26ȱ 20.46ȱ 12.832ȱ .610ȱ .544ȱ ÇiftȱYumurtaȱGkizleriȱ 36ȱ 17.94ȱ 17.965ȱ ȱ p>0.05ȱTekȱ yumurtaȱ veȱ çiftȱ yumurtaȱ ikizlerininȱ alıcıȱ dilȱ gelióimlerininȱ karóılaótıȬ rıldıÂıȱtabloȱ4ȱincelendiÂindeȱtekȱyumurtaȱikizlerininȱalıcıȱdilȱgelióimȱpuanȱortaȬ lamasıȱ 20.46,ȱ çiftȱ yumurtaȱ ikizlerininȱ alıcıȱ dilȱ gelióimȱ puanȱ ortalamasıȱ iseȱ 17.94’tür.ȱYapılanȱtȱtestiȱsonucuȱtekȱyumurtaȱikizleriȱileȱçiftȱyumurtaȱikizlerininȱ alıcıȱ dilȱ gelióimȱ puanȱ ortalamalarıȱ arasındakiȱ farkȱ istatistikselȱ olarakȱ anlamlıȱ bulunmamıótırȱ(t(60)=.610,ȱp>0.05).ȱ
TARTIkMAȱ
Buȱaraótırmaȱileȱokulȱöncesiȱdönemdekiȱikizȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimleriȱ ikizȱolmayanȱçocuklarȱileȱkaróılaótırılmıóȱveȱliteratürdeȱyerȱalanȱ“ikizȱçocuklarınȱ dilȱ gelióimiȱ geridir”ȱ yargısıȱ günümüzȱ óartlarındaȱ testȱ edilmiótir.ȱ Araótırmanınȱ bulgularıȱincelendiÂindeȱikizȱçocuklarȱileȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱalıcıȱdilȱgeliȬ óimlerininȱkaróılaótırıldıÂıȱtȱtestiȱsonucuȱistatistikselȱolarakȱanlamsızȱbulunmuóȬ tur.ȱ Araótırmayaȱ katılanȱ çocuklarınȱ alıcıȱ dilȱ gelióimleriȱ ikizȱ veyaȱ ikizȱ olmayanȱ çocukȱolmalarınaȱgöreȱfarklılaómamıótır.ȱAncakȱliteratürȱincelendiÂindeȱpekȱçokȱ
araótırmanınȱsonucundaȱikizȱileȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱdilȱgelióimlerininȱfarkȬ lılaótıÂınaȱveȱbuȱfarklılıÂınȱikizȱçocuklarınȱaleyhineȱolduÂuȱgörülmektedir.ȱÖrȬ neÂin,ȱConwayȱveȱark.ȱ(1980)ȱyaptıklarıȱaraótırmadaȱikizȱveȱikizȱolmayanȱçocukȬ larınȱdilȱgelióimleriniȱkaróılaótırmıólarȱveȱikizlerinȱikizȱolmayanȱçocuklaraȱgöreȱ dahaȱkısaȱcümlelerȱkurmaya,ȱbütünüyleȱkonuómaȱveȱanneyeȱyönelenȱkonuómaȱ azlıÂınaȱrastlamıólardır.ȱMittlerȱ(1970)’ınȱ4ȱyaóındakiȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimȬ leriȱüzerineȱyaptıÂıȱaraótırmadaȱdaȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimleriȱakranlarıȱolanȱ ikizȱolmayanȱçocuklardanȱ6ȱayȱdahaȱgeriȱolduklarıȱsaptanmıótır.ȱȱ Özçakarȱ(2002)ȱtarafındanȱyapılanȱaraótırmayaȱyaólarıȱ1ȱileȱ5ȱarasındaȱdeÂiȬ óenȱ52ȱçiftȱikizȱileȱyaó,ȱcinsiyet,ȱgebelikȱhaftasıȱveȱanneninȱeÂitimȱdüzeyiȱaçısınȬ danȱ benzerȱ olanȱ 91ȱ ikizȱ olmayanȱ çocukȱ katılmıótır.ȱ Araótırmaȱ sonucundaȱ ikizȱ çocuklarınȱözellikleȱtestinȱdilȱgelióimȱbölümündeȱóüpheliȱveȱgecikmióȱsonuçlarıȱ ikizȱolmayanȱçocuklardanȱdahaȱfazlaȱolduÂuȱgörülmüótür.ȱÇalıómadaȱikizlerinȱ dilȱedinimiȱdahaȱyavaóȱolsaȱdaȱbununȱdıóındaȱikizȱolmayanȱçocuklarlaȱaralarınȬ daȱönemliȱbirȱfarklılıkȱbulunmamıótır.ȱȱ
Gücüyenerȱveȱark.ȱ(2011)ȱtarafındanȱyapılanȱbirȱbaókaȱaraótırmadaȱiseȱ5ȱyaȬ óındaȱ normalȱ gelióimȱ gösterenȱ ikizȱ veȱ ikizȱ olmayanȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimleriȱ deÂerlendirilmiótir.ȱAraótırmaȱsonucundaȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimlerininȱikizȱ olmayanȱçocuklaraȱgöreȱdahaȱgeriȱolduÂuȱgörülmüótür.ȱȱ
YukarıdakiȱaraótırmalarınȱtümündeȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimleriȱakranlaȬ rındanȱdahaȱgeriȱolduÂuȱsaptansaȱdaȱyapılanȱbuȱaraótırmaȱ“ikizȱçocuklarınȱdilȱ gelióimleriȱgeridir”ȱyargısınıȱdesteklememektedir.ȱBuȱaraótırmaȱbulgusuȱikiȱfakȬ törleȱ açıklanabilir.ȱ Glkiȱ genetikȱ faktörȱ ikincisiȱ iseȱ çevreselȱ faktörlerdirȱ (Best,ȱ 1988).ȱGenetikȱfaktörünȱikizȱçocuklarınȱdilȱgelióimleriȱüzerindekiȱetkisineȱörnekȱ olarakȱ Colledgeȱ veȱ ark.ȱ (2002)ȱ tarafındanȱ yapılan,ȱ “Birȱ Gkizȱ ÇalıómasıȬ4ȱ Yaóȱ Gruplarındaȱ Dilȱ Yeteneklerininȱ Yapısı”ȱ adlıȱ araótırmaȱ verilebilir.ȱ Araótırmaȱ kapsamındaȱ Gngiltere’deȱ1994ȱ yılındaȱ doÂanȱ310ȱ çiftȱ4ȱ yaóındakiȱikizlerinȱ dilinȱ farklıȱboyutlarıȱveȱsözsüzȱiletióimleriȱevȱortamındaȱincelenmiótir.ȱAraótırmaȱsoȬ nuçlarıȱ 4ȱ yaóında,ȱ dildekiȱbireyselȱfarklılıklarınȱ üzerindekiȱgenetikȱ etkenin,ȱ biȬ lióselȱyeteneklerdekiȱbireyselȱfarklılıklardanȱdahaȱfazlaȱolduÂunuȱgöstermiótir.ȱȱ
Dilȱ gelióiminiȱ etkileyenȱ çevreselȱ faktörlerȱ arasındaȱ iseȱ aileninȱ sosyoȬ ekonomikȱ durumu,ȱ aileȱ iliókileri,ȱ anneȱ eÂitimȱ düzeyi,ȱ zenginȱ uyarıcıȱ çevreȱ veȱ okulȱ öncesiȱ eÂitimȱ kurumunaȱ devamȱ sıralanabilirȱ (Yavuzer,ȱ 2012;ȱ Sanȱ Bayhanȱ veȱ Artan,ȱ 2007;ȱ Tümkaya,ȱ 2008).ȱ Öztürkȱ (1995)’ünȱ okulȱ öncesiȱ eÂitimȱ alanȱ veȱ almayanȱilköÂretimȱbirinciȱsınıfȱöÂrencilerininȱalıcıȱveȱifadeȱediciȱdilȱbecerileriniȱ karóılaótırdıÂıȱ araótırmaȱ sonucundaȱ alıcıȱ veȱ ifadeȱ ediciȱ dilȱ becerilerininȱ okulȱ
öncesiȱeÂitimȱalanȱçocuklarınȱlehineȱolduÂuȱgörülmüótür.ȱDavaslıgilȱ(1985)ȱtaraȬ fındanȱyapılanȱaraótırmadaȱdaȱüstȱsosyoȬekonomikȱdüzeydekiȱilköÂretimȱbirinciȱ sınıfȱ öÂrencilerininȱ dilȱ gelióimlerininȱ altȱ sosyoȬekonomikȱ düzeydekiȱ çocuklarȬ danȱ dahaȱ yüksekȱ olduÂuȱ belirlenmiótir.ȱ Buȱ örnekȱ araótırmalarınȱ sonuçlarındaȱ daȱgörüldüÂüȱüzereȱokulȱöncesiȱeÂitimȱkurumlarınaȱdevamȱsüresi,ȱaileninȱsosȬ yoȬekonomikȱdurumuȱgibiȱçocuÂunȱiçindeȱbulunduÂuȱuyarıcıȱçevreyiȱetkileyenȱ deÂiókenlerinȱdilȱgelióimiȱüzerindeȱetkiliȱolduÂuȱgörülmektedir.ȱBuȱsebepleȱikizȱ çocuklarınȱalıcıȱdilȱgelióimleriȱileȱikizȱolmayanȱyaóıtlarıȱarasındaȱanlamlıȱbirȱfarkȱ bulunmamasınınȱ nedeniȱ olarakȱ ikizȱ çocukların,ȱ okulȱ öncesiȱ eÂitimȱ almaları,ȱ zenginȱ uyarıcıȱ çevreȱ içindeȱ yaóantılarınıȱ sürdürmeleriȱ veȱ anneȬbabalarınınȱ biȬ reyselȱ ilgileriȱ gibiȱ çevreselȱ faktörlerleȱ ikizȱ olmayanȱ çocuklarlaȱ benzerȱ gelióimȱ seviyesineȱulaómıóȱolmasındanȱkaynaklanıyorȱolabilir.ȱȱ
AraótırmanınȱbirȱdiÂerȱbulgusuȱdaȱikizȱçocuklarınȱtekȱyumurtaȱikiziȱ(özdeóȱ ikiz)ȱ veȱ çiftȱ yumurtaȱ ikiziȱ (kardeóȱ ikiz)ȱ olmalarınaȱ göreȱ alıcıȱ dilȱ gelióimlerininȱ farklılaómadıÂıdır.ȱYaniȱözdeóȱikizlerȱileȱkardeóȱikizlerinȱalıcıȱdilȱgelióimleriȱaraȬ sındaȱbirȱfarkȱyoktur.ȱLiteratürȱincelendiÂindeȱMatherȱveȱBlackȱ(1984)’inȱyaptıkȬ larıȱaraótırmayaȱgöreȱsözcükȱdaÂarcıÂıȱgenióliÂininȱtekȱyumurtaȱikizlerindeȱçiftȱ yumurtaȱ ikizlerineȱ oranlaȱ birbirineȱ dahaȱ yakınȱ olduÂuȱ görülmüótürȱ (Akt.ȱ Beeȱ veȱ Boyd,ȱ 2009).ȱ Daleȱ veȱ ark.ȱ (1998)ȱ tarafındanȱ 3039ȱ ikiȱ yaóındakiȱ ikizȱ çocuÂunȱ dilȱ gelióimineȱ yönelikȱ yapılanȱ araótırmadaȱ 1044ȱ tekȱ yumurtaȱ ikiziȱ ileȱ 1006ȱ çiftȱ yumurtaȱikiziȱkaróılaótırılmıótır.ȱAraótırmaȱsonucundaȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱ 21ȱ aylıkkenȱ sahipȱ olduklarıȱ dilȱ gelióimȱ düzeyineȱ ikizȱ çocuklarınȱ 24,5ȱ aylıkkenȱ ulaóabildikleriȱveȱikizȱçocuklarȱkendiȱaralarındaȱkaróılaótırıldıÂındaȱçiftȱyumurȬ taȱ ikizlerininȱ %5ȱ oranındanȱ tekȱ yumurtaȱ ikizlerindenȱ dahaȱ iyiȱ olduÂuȱ saptanȬ mıótır.ȱȱ
SONUÇȱVEȱÖNERGLERȱ
Araótırmada,ȱikizȱçocuklarȱileȱikizȱolmayanȱçocuklarınȱveȱtekȱyumurtaȱikizȬ leriȱileȱçiftȱyumurtaȱikizlerininȱaralarındaȱalıcıȱdilȱgelióimiȱaçısındanȱbirȱfarklıȬ laómanınȱolmadıÂıȱsonucunaȱvarılmıótır.ȱAncakȱeldeȱedilenȱbuȱsonuçȱyurtiçiȱveȱ yurtdıóıȱ diÂerȱ araótırmalarcaȱ desteklenmemektedir.ȱ Literatürdeȱ yerȱ alanȱ araóȬ tırmalardaȱ ikizȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimlerininȱ ikizȱ olmayanȱ çocuklardanȱ dahaȱ geriȱolduÂuȱgörüóüȱhâkimdir.ȱBuȱaraótırmadaȱikizlerȱileȱikizȱolmayanȱçocuklaȬ rınȱalıcıȱdilȱgelióimleriȱarasındaȱfarkȱçıkmamasınınȱnedeniȱolarakȱiseȱçocuklarınȱ içindeȱbulunduklarıȱzenginȱuyarıcıȱçevreȱveȱokulȱöncesiȱeÂitimȱalmalarıȱveȱbunaȱ ekȱolarakȱanneȬbabanınȱikizȱçocuklarınaȱgösterdikleriȱbireyselȱilgiȱdüóünülmekȬ tedir.ȱDolayısıylaȱbuȱkonudaȱanneȬbabalaraȱveȱöÂretmenlereȱikizȱçocuklarınȱdilȱ gelióimlerineȱyönelikȱolarakȱóuȱönerilerȱsıralanabilir:ȱ
x GkizȱçocuklarȱokulȱöncesiȱeÂitimȱkurumlarınaȱyönlendirilmelidir.ȱ x Gkizȱ çocuklarınȱ akranlarıylaȱ iletióimȱ kurmasınıȱ arttıracakȱ önlemlerȱ
alınmalı,ȱbuȱamaçlaȱikizlerinȱayrıȱsınıflardaȱveȱortamlardaȱbulunmalarıȬ naȱözenȱgösterilmelidir.ȱ
x GkizȱçocuÂaȱsahipȱanneȱveȱbabaları,ȱzenginȱuyarıcıȱçevreȱsaÂlayarakȱçoȬ cuklarınınȱtümȱgelióimȱalanlarınaȱdestekȱolmalıdır.ȱȱ
x Gkizȱçocuklarınȱkendileriniȱifadeȱetmelerineȱfırsatȱtanınmalıdır.ȱÖzellikleȱ ikizlerdeȱ görülmeȱ olasılıÂıȱ yüksekȱ olanȱ artikülasyon,ȱ sözcükleriȱ kısaltȬ ma,ȱeksikȱkonuómaȱgibiȱdurumlarıȱönlemekȱiçinȱçocuklaȱiletióimȱkurarȬ kenȱzamanȱproblemininȱyaóanmamasınaȱözenȱgösterilmelidir.ȱȱ
Araótırmacılaraȱöneriler:ȱ
x Gkizȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimlerineȱ yönelik,ȱ okulȱ öncesiȱ kurumaȱ devamȱ etme,ȱ sosyoekonomikȱ düzey,ȱ anneȱ eÂitimȱ düzeyi,ȱzenginȱ uyarıcıȱçevreȱ gibiȱçevreselȱdeÂiókenlerinȱdeȱdâhilȱedildiÂiȱikizȱveȱikizȱolmayanȱçocukȬ larınȱ karóılaótırmasınınȱ yapıldıÂıȱ araótırmalarȱ yapılabilirȱ veȱ araótırmaȱ sonuçlarıȱ literatürdekiȱ ikizȱ çocuklarınȱ dilȱ gelióimlerininȱ geriȱ olduÂunaȱ dairȱyargıylaȱkaróılaótırılabilir.ȱ
x Gkizȱ çocuklarınȱ diÂerȱ gelióimȱ alanlarıȱ (biliósel,ȱ sosyal,ȱ duygusal,ȱ vb.)ȱ üzerineȱdeȱaraótırmalarȱyapılarakȱikizȱolmayanȱçocuklarlaȱkaróılaótırılaȬ bilir.ȱ
x BenzerȱbirȱçalıómaȱyalnızcaȱikizlerleȱdeÂilȱdiÂerȱçoÂulȱdoÂumlarlaȱdünȬ yayaȱgelmióȱ(üçüz,ȱdördüz)ȱçocuklarȱileȱdeȱyapılabilir.©
KAYNAKLAR AKSAN,ȱDoÂanȱ(2000),ȱHerȱYönüyleȱDil,ȱAnaȱÇizgileriyleȱDilbilimi,ȱAnkara,ȱTürkȱDilȱKuȬ rumu.ȱ BEE,ȱHelenȱandȱBOYD,ȱDeniseȱ(2009),ȱÇocukȱGelióimȱPsikolojisi,ȱÇev.:ȱOkhanȱGÜNDÜZ,ȱ Gstanbul,ȱKaknüsȱYayınları.ȱ BEST,ȱLindaȱ(1988),ȱ“TheȱLinguisticȱEnvironmentȱofȱTwins:ȱLiteratureȱReviewȱandȱLanȬ guageȱAnalysis”,ȱReportsȬResearch/Technicalȱ(143)–InformationȱAnalyses,ȱED303995.ȱ BISHOP,ȱDorothyȱandȱMOGFORDȱBEVAN,ȱKayȱ(eds.),ȱ(1993),ȱLanguageȱDevelopmentȱinȱ
Exceptionalȱ Circumstances,ȱ Lawrence,ȱ Erlbaumȱ Publishers,ȱ
http://twins.wjh.harvard.edu/delaylit.htmlȱErióimȱTarihi:ȱ23.04.2011.ȱ
BOWEN,ȱ Carolineȱ (1999),ȱ Twinsȱ Developmentȱ andȱ Language,ȱ
http://members.tripod.com/caroline_bowen/mbc.htmȱErióimȱTarihi:ȱ14.11.2012.ȱ COLLEDGE,ȱ Essi,ȱ BISHOP,ȱ Dorothyȱ V.M.,ȱ KOEPPENȬSCHOMERUS,ȱ Gesina,ȱ PRICE,ȱ
ThomasȱS.,ȱHAPPE,ȱFrancescaȱG.E.,ȱELEY,ȱThaliaȱC.,ȱDALE,ȱPhilipȱS.ȱandȱPLOMIN,ȱ Robertȱ(2002),ȱ“TheȱStructureȱofȱLanguageȱAbilitiesȱatȱ4ȱYears:ȱaȱTwinȱStudy”,ȱDeȬ velopmentalȱPsychology,ȱVol.ȱ38(5),ȱs.ȱ749–757.ȱ CONWAY,ȱDorice,ȱLYTTON,ȱHughȱandȱPYSH,ȱFredȱ(1980),ȱ“TwinȬSingletonȱLanguageȱ Differences”,ȱCanadianȱJournalȱofȱBehaviouralȱScience,ȱVol.ȱ12(3),ȱs.ȱ264Ȭ271.ȱ CÜCELO<LU,ȱDoÂanȱ(2005),ȱGnsanȱveȱDavranıóı,ȱPsikolojininȱTemelȱKavramları,ȱ14.ȱBasım,ȱ Gstanbul,ȱRemziȱKitabevi.ȱ DALE,ȱPhilipȱS.,ȱSIMONOFF,ȱEmily,ȱBISHOP,ȱDorothyȱV.M.,ȱELEYȱThaliaȱC.,ȱOLIVER,ȱ Bonny,ȱ PRICE,ȱ Thomasȱ S.,ȱ PURCELL,ȱ Shaun,ȱ STEVENSON,ȱ Jimȱ andȱ PLOMIN,ȱ Robertȱ (1998),ȱ “Geneticȱ Gnfluenceȱ onȱ Languageȱ Delayȱ inȱ TwoȬYearȬOldȱ Children”,ȱ
NatureȱNeuroscience,ȱVol.ȱ1(4),ȱs.ȱ324Ȭ328.ȱȱ DAVASLIGGL,ȱÜmitȱ(1985),ȱFarklıȱSosyoekonomikȱveȱKültürelȱÇevrelerdenȱGelenȱBirinciȱSınıfȱ ÇocuklarınınȱDilȱGelióimineȱOkulunȱEtkisi,ȱGstanbul,ȱGstanbulȱÜniversitesiȱEdebiyatȱFaȬ kültesiȱBasımevi.ȱȱ GÜCÜYENER,ȱKıvılcım,ȱARHANȱEbru,ȱSOYSALȱA.ȱkebnem,ȱERGENEKON,ȱEbru,ȱTUȬ RAN,ȱÖzden,ȱÖNAL,ȱEsra,ȱKOÇ,ȱEsin,ȱTÜRKYILMAZ,ȱCananȱveȱATALAY,ȱYıldızȱ (2011),ȱ“LanguageȱAssessmentȱofȱNonȬHandicappedȱTwinsȱatȱ5ȱYearsȱofȱAge”,ȱPediȬ atricsȱInternational,ȱVol.ȱ53(6),ȱs.ȱ944Ȭ949.ȱ JUELȬNIELSEN,ȱNielsȱ(1965),ȱ“IndividualȱandȱEnvironment,ȱAȱPsychiatricȬPsychologicalȱ InvestigationȱofȱMonozygoticȱTwinsȱRearedȱApart”,ȱActaȱPsychiatricaȱetȱNeurologicaȱ Scandinavica,ȱMonographȱSupplement:ȱs.ȱ183.ȱ KATZ,ȱJack,ȱÖNEN,ȱFeyiz,ȱDEMGR,ȱNermin,ȱUZLUKAYA,ȱAliyeȱandȱULUDA<,ȱPerihanȱ (1974),ȱ“AȱTurkishȱPeabodyȱPictureȬVocabularyȱTest”,ȱHacettepeȱBulletinȱofȱSocialȱSciȬ encesȱandȱHumanities,ȱVol.ȱ6(1–2),ȱs.ȱ129Ȭ142.ȱ
MITTLER,ȱ Peterȱ (1970),ȱ “Biologicalȱ andȱ Socialȱ Aspectsȱ ofȱ Languageȱ Developmentȱ inȱ Twins”,ȱDevelopmentalȱMedicineȱandȱChildȱNeurology,ȱVol.ȱ12(6),ȱs.ȱ741Ȭ757.ȱ
NEWMAN,ȱ Horatioȱ H.,ȱ FREEMAN,ȱ Frankȱ N.ȱ veȱ HOLZINGER,ȱ Karlȱ J.ȱ (1937),ȱ Twins:ȱ aȱ
StudyȱofȱHeredityȱandȱEnvironment,ȱChicago,ȱIll.:ȱUniversityȱofȱChicagoȱPress.ȱ
ÖZÇAKAR,ȱ Zeynepȱ Birsinȱ (2002),ȱ “Gkizȱ Olmakȱ Zihinselȱ Veȱ Duygusalȱ Açıdanȱ Birȱ Riskȱ midir?”,ȱ Yayınlanmamıóȱ Uzmanlıkȱ Tezi,ȱ Gaziȱ Üniversitesi,ȱ Tıpȱ Fakültesi,ȱ Pediatriȱ AnabilimȱDalı,ȱAnkara.ȱ
ÖZTÜRK,ȱHamiyetȱ(1995),ȱ“OkulöncesiȱEÂitimȱKurumlarınaȱGidenȱveȱGitmeyenȱGlkokulȱ BirinciȱSınıfȱÖÂrencilerininȱAlıcıȱveȱGfadeȱEdiciȱDilȱDüzeyleri”,ȱYayınlanmamıóȱYükȬ sekȱLisansȱTezi,ȱGaziȱÜniversitesi,ȱSosyalȱBilimlerȱEnstitüsü,ȱAnkara.ȱ
SANȱ BAYHAN,ȱ Pınarȱ veȱ ARTAN,ȱ Gsmihanȱ (2007),ȱ Çocukȱ Gelióimiȱ veȱ EÂitimi,ȱ Gstanbul,ȱ MorpaȱKültürȱYayınları.ȱ
SHIELDS,ȱJamesȱ(1962),ȱMonozygoticȱTwins,ȱLondra,ȱOxfordȱUniversityȱPress.ȱ
kGMkEKȱ BEKGR,ȱ Haticeȱ (2004),ȱ “Almanya’daȱ Okulȱ Öncesiȱ EÂitimȱ Kurumlarınaȱ Devamȱ Edenȱ5Ȭ6ȱYaóȱGrubuȱTürkȱÇocuklarınaȱUygulananȱDilȱEÂitimȱProgramınınȱDilȱGeliȬ óimineȱ Etkisi”,ȱ Yayınlanmamıóȱ Doktoraȱ Tezi,ȱ Gaziȱ Üniversitesi,ȱ EÂitimȱ Bilimleriȱ Enstitüsü,ȱAnkara.ȱ
THIESSEN,ȱ Delbertȱ D.ȱ (1972),ȱ Geneȱ Organizationȱ andȱ Behavior,ȱ Newȱ York,ȱ Randomȱ House.ȱ
TÜMKAYA,ȱ Songülȱ (2008),ȱ “Dilȱ Gelióimi”,ȱ Erkenȱ Çocuklukȱ Dönemindeȱ Gelióim,ȱ (Edt.ȱ M.ȱ EnginȱDENGZ).ȱAnkara,ȱMayaȱAkademiȱYayınȱDaÂıtım.ȱ WILSON,ȱRonaldȱS.ȱVeȱHARPRING,ȱEileenȱS.ȱ(1972),ȱ“MentalȱandȱMotorȱDevelopmentȱ inȱInfantȱTwins”,ȱDevelopmentalȱPsychologyȱ7,ȱs.ȱ277Ȭ287.ȱȱ YAVUZER,ȱHalukȱ(2012),ȱÇocukȱPsikolojisi,ȱ34.ȱBasım.ȱGstanbul,ȱRemziȱKitabevi.ȱ YILDIZ,ȱFatmaȱÜ.ȱveȱTEMGZ,ȱGülayȱ(2007),ȱDoÂumȱÖncesiȱGelióim,ȱ2.ȱBaskı,ȱKonya,ȱAtlasȱ Kitabevi.ȱ
