T T -5 0 ^ ^
Sedat Simavi
H
TANINMIŞ gazeteci ve « Hürriyet» gazetesinin ku rucusu. İstanbul'da doğdu, küklii bir aileye men suptur. fiirk yazeteçiliğiııde adeta bir devrini sa yılan «Hürriyet» gazetesiyle halka dönük bir eser yaratırken. Tilrkiyemiide yüzbinlerin üzerinde ga zete satılabileceğini ispatlamıştı. Halka dönük ya zılarıyla da sevilmiş bir gazeteci olan Sedat Sima vi karikatürleri, roman ve piyesleriyle de ün yap mıştı. 1953 yılında vefat etti. Kabri Kanlıca'dadır.
IÜ R R İY E T kah ram anlarınd an M ithat Paşa'nın ya k ın la rın d a n o lu p A b d ü lh a m id d e vrin d e h ayatını sü rgü n o larak g ö n d e rild iğ i çeşitli ye rle rd e ki m uta sa rrıflık la rla geçiren ve n ih aye t S a k ız adasında vefat eden H aind i Sim avi B ey'in o ğlu olan Sedat Sim avi İstanbul'da d ü n ya y a gelm işti. Tahsil hayatına Saint Jo se p h Fran sız Frerler m ektebinde b aşladı, bilâhare G alatasaray Lisesi'ne g e çip oradan m ezun oldu.
Y aşı m üsait o lm ad ığı için Birinci D ünya Savaşı' na katılam adı, ancak g ö n ü llü h astabakıcı olarak v a tan h izm etin de b ulu n d u . Daha sonraları bir süre G a latasaray Lisesind e tarih ö ğretm eni olarak va zife gö rd ü .
1332 (1 9 1 6 ) yılın ın haziran ayın da «Hande» adlı haftalık m izah gaze tesin in im tiyazın ı alarak b a sın sahnesine ayak bastı. A n kara C ad d e si'n d e bir Er m eni vatan daşın k ırık d ö k ü k m atbaasında «Hande» nin ilk sayısı h azırlan ıyo rd u . D ergi, İstanbul'da m üt te fik d evlet m ensupfarının da b u lu n d u ğu g ö zö n ü n e alınarak Türkçe - Alm an ca ya yın la n aca ktı. «Hande» nin sö zlü k anlam ı, m em leketin 1. D ünya Savaşı'nın başlam asıyle beraber unuttuğu «gülm e» idi. V e o k u yu cu ların a:
« B ırakın ız, tabiatın gö zle rin e g iz li bir siyah g ö z lük takarak d ü n ya y a yo lla d ığ ı b ed binle r ve y ü z le ri nin d e risiyle d u d akların ın ken arlarını fazla g e rd iğ i ab u slar in kâr etsinler; ben, bütün insanların en m u nis ve en se vim li d ostu yu m . A y n ı zam anda şen ve h ükm eden bir dost.»
Sedat Sim avi, «Sakın g ü lü n ç olm a. G üld ü rü cü ol.» d ü stu ru yle d erg in in yo lun u çizm işti. Sorum lu m üdürü Feridun K an d em ir'd i. H alk tarafından tutu lan «K aragö z» g a ze tesin in h avasın ı ve rd iğ i g aze te sinde karikatü rleri b izzat Sedat Bey ya p ıyo rd u . Fazıl A h m et A y k a ç, A sım Us da yazı ailesin d e n d i. Sedat Sim avi, bu yazarlara ya zıla rı ya yın la n sın ve ya y a y ın - . lanm asın yazı başına bir g ü m ü ş m ecidiye verirdi... Y azara daim a peşin ödenen bu ücretle b u gü n dahi tam olarak u yg u la n a m a ya n patro n-yazar ilişk ile rin i o zam an lar ayarlayan Sedat Sim avi, bu d ü ze n i öm rü nün sonuna kadar u yg u la d ı ve böylece g ird iğ i basın h ayatında birçok d e rg i ve gazete çıkardı.
O n u n k iş iliğ in i anlam ak için a şağ ıd a ki belge pek önem taşır:
Sevr an dlaşm asın ın im zalan d ığı g ü n k ü İstanbul g aze teleri b ü y ü k başlıklarla artık savaşın sona e rd i ğ in i halka m üjd elerken, Sedat Sim avi aynı g ü n kü « G ü le ryü z» adlı gaze tesin d e şu m anşeti verm işti: «Savaş bitm em iştir, bu m illet zincire vu ru lam ıya - caktır!»
G erçekten de Türk m illeti zin cire vu rulaın am ış, İstiklâl S a va şı'yle m illet b a ğ ım sızlığ ın a kavuşm uştu.
Sedat S im avi'n in çık a rd ığ ı d e rg ile r arasında en çok se vilip tutulanı hiç şüphe yo ktur ki d e vrin en m odern d e rg isi b ulunan «7 G ün» olm uştur. « H ü rri yet» gaze tesi ise onun son 59'uncu im tiyaz h akkım a ld ığ ı en b ü yü k eseridir,
Türk g a ze te c iliğ in e batılı an lam ıyle durm adan u y g u la d ığ ı y e n ilik le r n e d en iyle «H ürriyet» pek kısa bir zam an içinde T ü rk iy e 'n in en çok okunan g a z e tesi h aline g e liv e rd i.
Zam anı için gaye t m odern hava taşıyan «İnci», «D iken», «Karikatür» ve n ihayet bir d evre adını v e ren «7 G ün » g ib i m ecm ualardan sonra 1948 yılın d a ya yın la m a ya b aşlad ığı «H ürriyet» gazetesi ile Türk b asının a b ü y ü k bir reform getiren Sedat Sim avi, Türk g a ze te çiliğ in e le n k li b askı, ilâve m ecm ua ve re sim li roman tiry a k iliğ in i getiren kişi de oldu.
Sedat Sim avi'n in gazetecilerin örgü tlen m esi y o lunda gösterm iş o ld u ğ u b ü y ü k ve olum lu çabalar da asla u nu tu laın az. G azeteciler C e m iye ti'n in kurucu başkan ı olan ve uzun y ılla r b aşkan lık g ö re vin d e ka lan Sedat Sim avi, tek parti d e vrin d e dahi b ü y ü k bir cesaretle m esleği ve m eslekdası adına m ücadele g ö s term iş, bu uğu rda b ü y ü k feragafla çalışm ıştı.
H ü rriyet gaze te sin d e ki halka d ö n ü k b aşyazıları ile de çok se vilen ve tutulan Sedat Sim avi, m em le ket dâvalarım h alkın d iliy le halka in d irip onların il g isin i u yan d ırm asın ı bilm işti. K ıb rıs d âvası bunların en önem lisid ir. D evrin Türk h üküm etleri b öyle bir d âvan ın v a rlığ ın ı in kâr ederlerken o yazıla rın d a bu te h lik e y i belirtm iş ve bu u ğu rda m ahkem elere bile düşm üştü.
G en ç sayılacak bir yaşta vefatınd a bu m ücade- leli yaşan tısın ın da önem li rolü vard ır m uh akkak ki.
Sedat Sim avi'n in karikatür ve g aze te cilik ça lış m alarının yam sıra tiyatro alanında g ö ste rd iği çabalar da asla kü çü m se n m iye ce k b ir n ite lik taşır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
