M eslek Yüksekokulları Seram ik Programı M ezunlarının Sektördeki
Profilleri H akkında Bir Araştırm a
A Study A bout Profiles on Ceram ic Sector o f Ceramic
Program m eG raduates o f Vocatinal Schools
Kadir S E V İM 1, Leyla K U B A T 1
1 B ilecik Ü niversitesi B ozüyük M eslek Y üksekokulu B İLEC İK
Bu çalışm a, m eslek yüksek okulu m ezunlarının iş yaşam ındaki deneyim lerini ortaya koym ak am acıyla yapılm ıştır. Bu am aç çerçevesinde araştırm a, B ozüyük ve B ilecik çevresinde faaliyet gösteren seram ik fabrikalarında çalışan M Y O seram ik program ı m ezun olan 56 kişiye uygulanm ıştır. A raştırm a sonucunda elde edilen veriler SPSS 12.0 kullanılarak analiz edilm iştir. Ç alışm a iki bölüm den oluşm aktadır. Birinci bölüm de m ezunların sektördeki profillerini ortaya koym ak için; sektördeki bulundukları süre, çalıştıkları bölüm ve pozisyonları ve seram ik program ı m ezunların iş bulm a süreleri, ortalam a aylık ücretleri, işe giriş şekilleri, işlerinden m em nuniyet dereceleri, aldıkları eğitim in kendilerine sağladığı katkılar incelenm iştir. İkinci bölüm de ise katılım cıların dem ografik özellikleri ile değişkenler arasında farklılık olup olm adığı ortaya koym ak için çeşitli analizler uygulanm ıştır. Bu araştırm anın soncunda seram ik program larında okum ak isteyen, okuyan ve m ezun olan kişilere sektör hakkında fikir sahibi olabileceği düşünülm üştür.
Anahtar Kelime: M eslek Y üksekokulu, Seram ik M ezunları, Seram ik Sektörü, İş D eneyim i
This study is perform ed to reveal the w orking life experim ent o f vocational high school graduates. The research includes 56 graduates (o f vocational high school) vvhich are w orking in the ceram ic factories in the region o f Bozüyük and Bilecik. The data obtained from research is analyzed by using SPSS 12,0. Study is in tw o parts. In the first part, to reveal the graduates profile in this sector; their w orking tim e, departm ent and position, finding a job tim e, average m onthly incom e, the w ay o f finding jo b , degree o f vvorking satisfaction, and
SERAMİK KONGRESİ
Özet
help o f education to vvorking life is researched. In the second part, it is analyzed that if there is a relation betw een the dem ographic properties o f graduates and the variables. A t the end o f the research, it is hoped that to give inform ation about sector to graduate, students and future students.
K eywords: V ocational High School, C eram ic G raduate, C eram ic Sector, W orking Experim ent
G ünüm üzde bir ülkenin kalkınm ışlık düzeyini belirlem ede kullanılan en önem li ölçülerden biri o ülkenin sahip olduğu insan kaynaklarının n iteliğ id irfl]. G enel olarak bakıldığında, gelişm iş ülkeler, ulusal kalkınm a çabalarının gerektirdiği insan kaynaklarını istenen nitelik ve nicelikte yetiştirilm iş durum dadır. B una karşılık, geri kalm ış ülkelerin çoğu ekonom ilerinin gereksinim duyduğu insan kaynaklarını yetiştirm e konusunda ciddi bunalım lar yaşam aktadır [2], İstenilen nitelikte ve nicelikte bilgi ve beceriye sahip insan kaynağına olan ihtiyaç ortaya çıktıkça eğitim in önem i de ortaya çıkm aktadır. Bu bilgi ve tecrübeye sahip insan kaynağını yetiştirm enin en önem li kaynaklarında biri de m esleki eğitim dir. M esleki ve teknik eğitim ; toplum sal hayatın her alanında ihtiyaç duyulan m esleklerde kalifiye teknik elem anlar yetiştirilm esi için gerekli bilgi ve becerilerin verildiği eğitim dir [3], M esleki eğitim sektörün ihtiyacı olan işgücünün yetiştirilm esindeki önem i günüm üzde anlaşılm ıştır. Sektör üretken, titiz ve verilen işleri standartlara uygun yapabilen elem anlar talep etm ektedir. M eslek yüksekokulları ise bu taleplere cevap verebilecek insanların yetiştirilm esine yönelm iştir [4],
M eslek yüksekokulları ile ilgili yapılan çalışm aların çoğu, m evcut okuyan öğrencilerin sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri ile ilgilidir. Y apılm ış olan çalışm alarda eğitim lerine devam eden öğrencilerin m ezun olduktan sonra işsiz kalm a, teknik bilgiden yoksun kalm a kaygısı, sosyal güvenlik problem leri, M Y O ’ların gelecek um udu verm em esi kanısı, iş yaşam ında tutunabilm esini sağlayacak yetersiz tecrübe vb. sorunları gündem e getirdiği görülm ektedir [5], Bu tür kaygı ve endişelerin giderilm esi için m ezun olan öğrencilerin iş bulm a durum u, sosyal güvencelerinin olup olm adığı, aylık ücretlerinin ne kadar olduğunun bilinm esi önem lidir.
l.l.A ra ştırm a ııın Am acı
SERAMİK KONGRESİ
Y apılan bu çalışm anın am acı, m eslek yüksekokulu seram ik program larından m ezun olan ve seram ik sektöründe ara elem an olarak çalışan m ezunların iş yaşam ındaki deneyim lerinin ve sektördeki durum larının ortaya konulm asıdır. Bu am aç doğrultusunda, m eslek yüksek okulu seram ik bölüm ünden m ezun olan öğrencilerin m ezuniyet sonrası yaşadığı deneyim lerine ve sektördeki durum larına yönelik veriler elde edilm eye çalışılm ıştır.
2.Y Ö N TE M
2.1. A raştırm a M odeli
İfade edilen araştırm a am açlarına uygun olarak “Tanım layıcı (B etim sel) ve Bağıntısal A raştırm a M odeli” kullanılm ıştır. Tanım layıcı araştırm alar, bir konudaki herhangi bir durum u saptam ayı hedefleyen araştırm alardır [6], Bu araştırm a m odelinde am aç; eldeki problem i, bu problem le ilgili durum ları, değişkenleri ve değişkenler arası ilişkileri tanım lam aktır. B öyle bir tanım lam a yapıldıktan sonra bu tanım a dayanarak ileriye dönük tahm inler yapm ak m üm kün olacaktır. Tanım layıcı m odeli kullanan araştırm alar, çeşitli yönetim sorunlarının çözüm lenm esinde araştırm acıların sık sık başvurduğu araştırm alardır [7], Y apılan araştırm aların büyük bir kısm ı tanım layıcı araştırm alar olarak düşünülebilir [8],
2.2.V eri T oplam a Yöntem i
A raştırm a m odelinin betim sel ve bağıntısal olm ası ve gerekli verilerin tarafsız ve istatistiksel analize uygun olarak toplanm ası bakım ından anket yöntem i kullanılm ıştır. A nket, kişisel görüşm e aracılığı ile gerçekleştirilm iştir.
2.3.V erilerin Analizi
V erilerin analizi bilgisayar ortam ında SPSS (Statististical Package For Social Sciences) 12.0 paket program ında yapılm ıştır. Tanım layıcı veri analizinde; frekans ve yüzde, analizlerinden yararlanılm ıştır.
2.4. Ana K iitle Ç erçevesi ve Ö rneklem e
A raştırm a seram ik sektörünün yoğun olduğu Bozüyük ve B ilecik çevresinde faaliyet gösteren seram ik fabrikalarında çalışan m eslek yüksekokulu seram ik program ı m ezunlarına uygulanm ıştır. A raştırm anın ana kütlesini bu bölgede bulunan seram ik sektöründe çalışan
SERAMİK KONGRESİ
VII.
SERAMİK KO N G RESİ
s a O B
m ezunlardan oluşturm aktadır. B ölgede bulunan 15 seram ik fabrikasından l l ’ine ulaşılm ış ve Bu 11 fabrikada çalışan M YO seram ik program ı m ezunları araştırm am ızın öm eklem ini oluşturm aktadır.
3. A R A ŞT IR M A B U L G U LA R I
A raştırm a bulgularım ız iki bölüm den oluşm aktadır. Birinci bölüm de m ezunların sektördeki profillerini ortaya koym ak için; sektördeki bulundukları süre, çalıştıkları bölüm ve pozisyonları ve seram ik program ı m ezunların iş bulm a süreleri, ortalam a aylık ücretleri, işe giriş şekilleri, işlerinden m em nuniyet dereceleri, aldıkları eğitim in kendilerine sağladığı katkılar incelenm iştir. İkinci bölüm de ise katılım cıların dem ografik özellikleri ile değişkenler arasında farklılık olup olm adığı ortaya koym ak için çeşitli analizler uygulanm ıştır.
T a b lo l. M ezunların Ç alışm a Süresi Table. 1. W orking Peirod o f G raduates Çalışma Süresi Sıklık (Kişi) Yüzde 1 yıldan az 5 %9 1-3 yıl 10 %18 4-6 yıl 22 %39 7-9 yıl 7 %13 10 yıl ve üzeri 12 %21 Toplam 56 %100
Tablo l ’de ankete katılan seram ik program ı m ezunlarının sektördeki çalışm a süreleri görülm ektedir. T ablodan da görüldüğü gibi m ezunların % 3 9 ’u (22 kişi) sektörde 4-6 yıl arası, % 2 1 ’nin (12 kişi) ise 10 yıldan fazla bir süredir bu sektörde çalıştıkları görülm ektedir.
Tablo 2. M ezunların Ç alıştıkları B ölüm ler T able 2. W orking D epartm ents o f G raduates
Bölüm Sıklık (Kişi) Yüzde Ar-Ge/Uriin Geliştirme 25 %48 Çamur hazırlama 4 %8 Fırınlar 3 %6 Sırlama 2 %4 Proses Kontrol 11 %21 Kalite Kontrol 4 %8 Paketleme 2 %4 idari işler 1 %1 Toplam 52 %100
VII.
SERAMİK KO N G RESİ
5 0
O B
Tablo 2 ’de ankete katılan m ezunların, fabrikalarda çalıştıkları bölüm lere göre sayıları ve yüzdeleri yer alm aktadır. Tablodan da görüldüğü üzere, m ezunların % 4 8 ’i (25 kişi) A r-G e/ ürün geliştirm e ve % 2 1 ’i (11 kişi) proses kontrol bölüm lerinde çalışm aktadır. Bu sonuçtan da anlaşıldığı gibi M YO m ezunları sektörde aldıkları eğitim den dolayı fabrikanın en önem li iki bölüm ünde ara elem an olarak değerlendirildikleri görülm ektedir.
T ablo 3. M ezunların Ç alıştıkları P ozisyonlar T able 3. W orking Jobs o f G raduates Pozisyon(İş Tanımı) Sıklık (Kişi) Yüzde Laborant 17 %30 Teknisyen 9 %16 Formen 9 %16 Ş e f 8 %14 Tekniker 6 %11 işçi 6 %11 Müdür 1 %2 Toplam 56 %100
A nkete katılan m ezunların, fabrikalarda çalıştıkları pozisyonlarının göre sayıları ve yüzdeleri Tablo 3 ’te yer alm aktadır. Tablo 3 ’ten de görüldüğü üzere, m ezunların % 3 0 ’u (17 kişi) laborant olarak çalışm aktadır. Bu sonuç bir önceki bölüm bazında değerlendirm e ile paralellik gösterm ektedir. B ir m ezunun ise üst yönetim kadem esine kadar ilerlem iş olduğu görülm ektedir.
Tablo 4. C insiyete G öre M ezunların Pozisyonları T able 4. Jobs to G ender Status o f G raduates
POZİSYON
Laborant Teknisyen Formen Ş ef Tekniker işçi Müdür
Kadın 7 6 l 3 4 - -(%38) (%42) (%11) (%38) (%67) - -c i n s i y e t Erkek 10 3 8 5 2 6 1 (%67) (%33) (%89) (62) (%33) (%100) (%100) TOPLAM 17 9 9 8 6 6 1 (% 100) (%100) (%100) (%100) (% 100) (%100) (%100)
C insiyete göre m ezunların pozisyonlarının dağılım ını görm ek için crosstab analizi uygulanm ıştır. Bu analizin sonuçları tablo 4 ’de görülm ektedir. K adın katılım cılardan 7 kişi laborant, 6 kişi teknisyen, 4 kişi tekniker, 3 kişi ş e f ve 1 kişi de form en olarak çalışm aktadır.
VII.
SERAMİK KO N G RESİ s o
O B
Erkeke katılım cılardan ise 10 kişi laborant, 3 kişi teknisyen, 8 kişi form en, 5 kişi şef, 2 kişi tekniker, 6 kişi işçi ve 1 kişi de m üdür olarak görev yapm aktadırlar. Tablo 4 incelendiğinde kadın katılım cılar teknisyen ve tekniker kadrolarında erkeklerden daha fazla görev alırken, işçi ve m üdür kadrolarında görev alm adıkları görülm ektedir.
T ablo 5. M ezunların İş B ulm a Süresi T able 5. G rad uates’ Jobs G etting Periods
İş Bulma Süresi Sıklık (Kişi) Yüzde 1-3 ay 18 %32 3-6 ay 6 %11 6 a y - 1 yıl 17 %30 1 yıldan fazla 15 %27 Toplam 56 %100
Tablo 5 ankete katılan m ezunların iş bulm a sürelerini gösterm ektedir. A nkete katılan m ezunlardan 18 kişi (% 32) m ezun olduktan yaklaşık 1-3 ay içinde, 6 kişi (% 1 1) 3-6 ay içinde, 17 kişi (% 30) 6 ay- 1 yıl içinde ve 15 kişi de (% 27) 1 yıldan daha fazla süre içinde iş bulduklarını belirtm işlerdir. Tablo5 incelendiğinde seram ik program ından m ezun olan bir kişinin ortalam a bir yıl içinde iş bulduğunu söyleyebiliriz.
Tablo 6 cinsiyete göre m ezunların iş bulm a sürelerinin dağılım ını görm ek için uygulanan crosstab analizinin sonuçlarını gösterm ektedir.
Tablo 6. C insiyete G öre M ezunların İş B ulm a Süreleri T able 6. Job G etting Peirods to G ender Status o f G raduates
IŞ BULM A SURESİ
1-3 ay 3-6 ay 6 a y - 1 yıl 1 yıldan fazla c i n s i y e t Kadın 7 (%38) 6 (%42) 1 (% H ) 3 (%38) Erkek 10 (%67) 3 (%33) 8 (%89) 5 (%62) TOPLAM 17 (%100) 9 (%100) 9 (%100) 8 (%100)
Tablo 6 incelendiğinde, kadın katılım cılardan 7 kişi 1-3 ay, 6 kişi 3-6 ay, 1 kişi 6 ay- 1 yıl ve 3 kişi d e l yıldan fazla bir süre içinde iş buldukları görülm ektedir. Erkek katılım cılar ise m ezun olduktan sonra, 10 kişi 1-3 ay, 3 kişi 3-6 ay, 8 kişi 6 ay- 1 yıl ve 5 kişi de 1 yıldan fazla bir
VII.
SERAMİK KONG RESİ
5 1 = 1
□ a
süre içinde iş bulduklarını ifade etm işlerdir. Hem kadın hem de erkek grubunda en fazla 1-3 ay içinde iş buldukları görülm ektedir.
Tablo 7. M ezunların Ç alıştıkları İşlerle İlgili M em nuniyet Dereceleri (A lpha a : .83) T able 7. Satisfaction D egrees A bout W orking Jobs o f G raduates Memnunluk
Düzeyi Çok Memnun Memnun Memnun Değil
Hiç Memnun Değil 5 25 17 8 Ücret %9 %45 %31 %15 8 33 7 7 Iş Güvencesi %15 %60 %13 %13 7 29 13 6
Kimim içi ilişkiler %13 %53 %24 %11
9 34 10 2
Çalışma Ortamı %16 %62 %18 %3
11 31 8 5
Çalışma Zamanı %20 %56 %15 %9
M ezunların çalıştıkları işlerden m em nuniyet dereceleri Tablo 7 ’de görülm ektedir. M ezunların % 4 5 ’inin aldıkları ücretlerden genelde m em nun oldukları görülm ektedir. A nkete katılan m ezunların % 3 3 ’ü verilen iş güvencesinden m em nunken, kurum içi ilişkilerden m em nun olm a derecesinin % 53 olduğu görülm ektedir. Tablo 7 ’de görüldüğü gibi m ezunlar, çalışm a ortam ından % 62 oranında m em nun ve çalışm a zamanı konusunda ise % 5 6 ’lık bir oranda da m em nun olduklarını ifade etm işlerdir.
T ablo 8. K atılım cıların D em ografik Ö zellikleri T able 8. D e m o g r a p h ic C h a r a c te r is tic s o f l e s p o n d e n t s Grup Değişken Sıklık (Kişi) Yüzde Cinsiyet Kadın 21 %38 Erkek 35 %62 20-25 4 %7 Yaş 26-30 19 %34 31-35 21 %38 36-40 5 %9 41 ve üstü 7 %13
Aylık Gelir 550 Y TL’den az 6 %11
551-750 YTL 19 %34
751- 1000 YTL 14 %25
1001 - 1250 YTL 8 %14
1251 YTL ve üstü 9 %16
Tablo 8 ankete katılanların cinsiyet, yaş ve aylık gelirlerini gösterm ektedir. A nket form unu yanıtlayan m ezunların % 6 2 ’si (35 kişi) erkek ve % 3 8 ’i ( 21 kişi) kadındır. A nkete katılanlar
% 7 ’si (4 kişi) 20-25 yaş, % 3 4 ’ü (19 kişi) 26-30 yaş, % 3 8 ’i (21 kişi) 31-35 yaş, % 9 ’u (5 kişi) 36-40 yaş aralığındayken, % 1 3 ’ü (7 kişi) ise yaşının üstünde olduklarını ifade etm işlerdir. M ezunların % 1 9 ’u ortalam a 550 Y TL ve altında, % 3 1.6 ’sı 5 5 1 -7 5 0 Y TL, % 2 6 .6 ’sı 751
1000 Y TL aylık, % 1 3 .9 ’u 1001-1250 Y TL ve % 8 .9 ’u ise 1251 YTL ve üzerinde aylık gelir ettikleri görülm ektedir.
3 .1.Sınırlılıklar
Y apılan araştırm ada sadece Bozüyük Bilecik çevresinde faaliyet gösteren seram ik fabrikalarında çalışan M YO seram ik program ı m ezunlarına yöneliktir. B ölgede 15 seram ik fabrikası olm asına rağm en sadece 11 fabrikada çalışan m ezunlara anket uygulanm ıştır.
3.2.Ö neriler
Y apılan araştırm ada elde edilen bulgular doğrultusunda, bu çalışm anın daha fazla m ezunu kapsayacak şekilde yapılm ası sektörde faaliyet gösteren işletm elere katkı sağlayıcı nitelikte olabilecektir. A yrıca bu bilgiler M Y O ’larının seram ik program larında okum ak isteyen, okuyan ve m ezun olan kişilere sektör hakkında fikir sahibi olm asını sağlayabileceği düşünülm üştür.
4. SONUÇ
G erekli bilgi ve beceri sahibi olam ayan ve belli bir alanda çalışm ak üzere eğitim alm am ış kişilerin istihdam ları oldukça zor bir hale gelm iştir. G ünüm üzde u sorun m esleki eğitim le çözülebilm ektedir. B u da özellikle sektörlere ara elem an yetiştiren m esleki eğitim kuram larından geçm ektedir. B u da m esleki eğitim kuram larına olan ilginin artm asına neden olm uştur. B ir kişinin m esleki eğitimi kadar onun do ğra yerde istihdam edilm esi de çok önem li bir sorundur. Y apılan çalışm ada M Y O ’ların seram ik program larından m ezun kişilerin sektördeki profillerine bakıldığında, işletm eler tarafından aldıkları eğitim göz önüne alınarak doğra departm an ve işte çalıştıkları ortaya çıkm ıştır. Bu m ezunlar ülkem iz koşulları dikkate alındığında altı ay bir yıl arası gibi kısa bir sürede iş buldukları ortalam a olarak 500 ytl ile 1000 YT1 arasında ücret alm aktadırlar. Ç alışm aya katılan m ezunlar adlıları ücretten, iş güvencesinden, kurum içi ilişkilerden, çalışm a zam larından ve ortam larından genelde m em un olduklarını ifade etm işlerdir.
SERAMİK KONGRESİ
K A Y N A K L A R
[1], Şengel, S., A rgan, M ., T., A rgan, M. ve Sevim ,N ., Meslek Yüsekokulu Eğilim Ortamlarının Mesleki Eğitime Etkileri Üzerine Bir Araştırma, A nadolu Bil M eslek Y üksekokulu Dergisi, Yıl:2, Sayı:5, Sayfa 75-85, 2007.
[2], TÜ SİA D , Türkiye’de Mesleki Eğitimin ve Teknik Eğitimin Yeniden Yapılandırılması, TÜ SİA D Y ayınları .
[3], http://w w w .cerkezkoym etem .com /hnm etem /M eslekiegitim nedir.htm (2 T em m uz 2008) [4], G ünaydın L., Bilgi Toplıımunda İş, İstihdam Yapısında Meydana Gelen Değişimler ve
Mesleki Eğitimden Beklentiler, 4. U lusal M eslek Y üksekokulu Sem pozyum u, (14-16 M ayıs), Sayfa. 199, 2007.
[5], Şengel, S., A rgan, M ., T., Argan, M. ve Sevim ,N ., Meslek Yüsekokulu Mezunlarının İş Deneyimine Yönelik Bir Araştırma, A nadolu Bil M eslek Y üksekokulu D ergisi, Yıl:2, Sayı:5, Sayfa 87-104, 2007.
[6]. İftar, G .,http://193.140.21.192:8000/SC R IPT /bay2/scripts/student/serve_page.pl?97012724 4+bay0401 .html (Erişim Tarihi: 16.03.2004).
[7], K urtuluş, K., Pazarlama Araştırmaları, G enişletilm iş Altıncı Baskı, A vcıol B asım -Y ayın, İstanbul, sayfa 310, 1998.
[8], C hurchill, G., A ., Marketiııg Research; Methodological Foundation, Seventh Edition, The D ryden Pres, pages, 116, 1999.
SERAMİK KONGRESİ
