Suç i
ş
lemi
ş
Ş
izofrenlerin Demografik
Özellikleri ve Suç Profili *
Niyazi UYGUR **, Mehmet I
Ş
IKLI **, Kültegin ÖGEL**,
Ali R
ı
za ÇEL
İ
KER **
ÖZET
Çalışma, şizofreni tanısına varılmış, suç işlemiş ve işlememiş hastaların demografik özelliklerini karşılaş -tırmak, suç cinslerini ve şiddet derecelerini belirlemek amacı ile planlanmıştır. Gruplar arasında bir fark-lılık bulunmamıştır.
Anahtar Kelimeler: Suç, şizofreni, suç cinsi, demografik veri
SUMMARY
In this article, delinquent and non-delinquent schizophrenics are compared for demographic varibles (age, sex, marital status, education, occupational status etc.) and it was found that they did not diller signifi-cantly. The crime profile of delinquent schizophrenics are also discussed.
Key Words: Crime, schizophrenia, crime profile, demographic variables
GİRİŞ
Suç, hukuki bir zarar yaratan; kişi veya toplum güvenliğini sarsan; kamu düzenini bozup, gelişimini engelleyen sonuçlar doğuran ve cezalandırılması ge-reken davranıştır.Suçlar, çok değişik açılardan sını f-landırmakla beraber Türk Ceza Kanunda esasen cü-rümler ve kabahatler olarak iki gruba aynlmışlardır. Aradaki fark nitelik yönünden değil önem yönünden-dir. Cürümler toplum düzenini daha derinden etkile-yen önem taşıyan suçlardır. Kabahatler ise toplumsal tehlike bakımından daha az önem taşırlar. Suçlar ay-rıca, kişiye, mala yada genel kamu düzenine karşı iş -lenmiş oluşlanna göre de ayrılabilir.
Şizofrenik homisidlerin çoğunu önceden tahmin etmek güçtür. Çünkü rahat, gevşemiş hatta ilgisiz gö-rünürken aynı gün birisini öldürebilirler (3). Hangi tip şizofren olursa olsun dikkatli bir değerlendirme, yeterli bir takip ve tedavi ile potansiyel suç önlenme-ye çalışılır.
Kanada'da 42 suç işlemiş şizofrenden oluşan bir hasta grubu ile yapılan çalışmada, grubun yaş ortala-ması 34.8 olarak bildirilmiş, ayrıca İsveç'te yapılan başka bir çalışmada ise hastaların 20-40 yaş grubun-da yer aldıkları bulunmuştur (1,4).
Literatürde suç işlemiş şizofrenlerin öğrenim dü-
zeylerine ilişkin farklı veriler yer almaktadır. Chuang ve arkadaşları (1), çalişmalarındaki suç işlemiş ş izof-renlerin ortalama öğrenim sürelerinin 11 yıl civarı n-da olduğunu; Hodgins ve Hebert (1984) ise 8 yıl ci-varında olduğunu bildirmişlerdir (2). Chuang ve ar-kadaşları (1987) aynı çalışmalarında hiç evlenme-mişlerin oranının %76 olduğunu; Robertson (1988) ise %83 olduğunu bildirmişlerdir. (1,5)
Literatürde şizofrenlerin işledikleri suçlarla ilgili çalışmalara bakıldığında, 61 suç işlemiş şizofrenin yer aldığı bir incelemede işledikleri suçların %34'ünün kazanca yönelik, %3'ünün cinsel suç, %32'sinin minör şiddet unsuru içeren, %17'sinin ma-jör şiddet unsuru içeren suç ve %13'ünün homicide olduğu bildirilmiştir. Aynı çalışmada şizofrenlerin kurbanlarının %39'unun aile üyesi ya da yakını
oldu-ğu belirtilmiştir (5). %74'ü şizofren olan bir muhafa-za ve tedavi populasyonunda yapılan başka bir çalış -mada ise kurbanların %40'ının yakın, %40'ının ise yabancı olduğu, tüm suçlar arasında cinayet oranının %29.6 olduğu bildirilmiştir (2).
YÖNTEM
Araştırma kapsamına Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde Şubat 1990 ve aralık 1990 tarihleri arasında yatarak tedavi gören 50 suç işleme-
(*) 27. Ulusal Psikiyatri Kongresinde sunulmuştur.
(**) Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Adli Psikiyatri Birimi
Suç işlemiş şizofrenlerin demografik özellikleri Uygur, Iş
ini, i)gel, Çeliker ve suç profili
miş şizofren ile işledikleri suç nedeniyle TCK'nun
46. maddesi kapsamında değerlendirilip, çalışma ya-pıldığı sırada muhafaza ve tedavileri sürdürülmekte
olan 50 suç işlemiş şizofren hasta alınmıştır. Çalış -maya alınan hastaların tümü erkek olup, paranoid tip şizofrenlerde suç işleme oranının diğer şizofreni tip-lerine göre daha yüksek olduğu bilindiğinden (3),
de-ğişik şizofreni tiplerindeki hastaların her iki grupta
da eşit sayıda bulunmalarına dikkat edilmiştir (Tablo 1).
Hasta ile ilgili bilgilerin toplanmasında tarafı -mızdan hazırlanan bir görüşme formu kullanılmış, ta-nıya varılırken DSM III-R kriterleri esas alınıp tüm
hastalara SCID uygulanmıştır.
Suçun şiddet derecesinin belirlenmesinde ise
"Şimdiki suç için şiddet derecelendirme ölçeği" isim-li ölçekten yararlanılmıştır.
BULGULAR
DEMOGRAFİK VERİLER
YAŞ:
Suç işlemiş ve işlememiş şizofrenler arasında yaş
gruplarına göre dağılım bakımından önemli bir fark
yoktur. Suç işlemiş şizofrenler grubunun yaş ortala-ması 35.7; suç işlememiş şizofrenler grubunun yaş
ortalaması 3 I'dir (Tablo 2).
ÖĞRENIM DÜZEYI
Suç işlemiş grubun ortalama öğrenim süresi 6.7
yıl, suç işlememiş grubun 7.9 yıl olup aralarında önemli bir fark yoktur. Suç işlemiş şizofrenlerin %16'sı hiç öğrenim görmemiştir (Tablo 3).
MEDENI HAL:
Çalışma yapıldığı sırada evli olup olmama bakı -mından her iki grup arasında fark olmayıp, halen ev-liliğini sürdürenlerin oranı eşittir (%20) (Tablo 4).
DOĞUM YERI ve GÖÇ:
Doğum yeri bakımından önemli bir fark
bulun-mamış olup, suç işlemiş şizofrenlerin %34'ü kentte, %66'sı köyde; suç işlememiş şizofrenlerin ise %50'si kentte, %50'si köyde doğmuştur (Tablo 5).
Her iki grup arasında köyden kente göç bakımı n-dan da önemli bir fark yoktur (Tablo 6).
MESLEK ve ÇALIŞMA DURUMU:
Herhangi bir meslek edinmiş olma bakımından gruplar arasında önemli bir fark saptanmamıştır (Tablo 7).
Suç işlemiş ve işlememiş şizofrenler karşılaştırı l-dığında hastalık öncesi dönemde, hastalandıktan son-ra ve son bir yıllık dönemde çalışıp çalışmama bakı -mından iki grup arasında küçük farklılıklar gözlen-mekle birlikte,bu farklar istatistiksel olarak önemli
SUÇLARLA İLGİLİ VERİLER SUÇUN CINSI:
50 hastanın işlediği toplam suç sayısı 66'dır. Has-talardan 8'i (%16) mükerrer suçlu olup, iki hastanın değişik zamanlarda işlenmiş ikiden fazla suçu vardır. Kişiye yönelik suçlar en çok işlenen suçlardır (Tablo 11).
Sadece kişiye yönelik suçlar ele alındığında, bi-rinci sırada cinayet (%43) ve yaralama (%43) birlikte
yer almaktadır. Sonra sırayla tehdit (%8), cinsel içe-rikli suçlar (%4) ve yaralanmaya neden olmayan sal-din (%2) gelmektedir. işlenen cinsel içerikli iki
su-çun birisi cinsel amaçlı saldın, diğeri fiili livatadır. Sadece mala yönelik suçlara bakıldığında, birinci sırada yangın çıkarma (%46), ikinci sırada hırsızlık (%45) ve üçüncü sırada eşyaya zarar verme (%9) yer almaktadır.
Kişiye yönelik suçların %41'inde kurbanlar hasta
yakınları, %59'unda yabancılardır. Ebeveynlerin kur-ban olarak seçilme oranı %27.4'dür (%17.6 baba, %9.8 anne) (Tablo 12).
SUÇUN ŞIDDET DERECESI:
Söz konusu hastaların çoğunluğu (%80), orta de-recede ciddi ve ciddi şiddet unsuru içeren suçlar iş le-mişlerdir (Tablo 13).
SUÇ DÖNEMI:
En çok suç işlenen dönem hastalığının 2.-5. yı lla-rı arasındaki dönem olup, hastalık öncesi dönemde görülen suçlar ise (%3) mükerrer suçlular tarafından işlenmiştir (Tablo 14).
TARTİŞMA
Bu bulgular ışığında suç işlemiş ve işlememiş ş i-zofrenler yaş, öğrenim düzeyi, çalışma, meslek, me-deni hal, doğum yeri ve göç değişkenleri göz önüne alınarak karşılaştırıldığında aralarında bir fark bulun-madığı sonucuna varılmıştır.
Yaş, çalışma durumu, meslek edinme, doğum ye-ri ve göç ile ilgili veye-riler giye-riş bölümünde sözü edilen çalışmaların sonuçları ile uyumludur.
Çalışmamızda yer alan suç işlemiş şizofrenlerin öğrenim düzeyleri, literatürde suç işlemiş şizofrenler için bildirilen öğrenim düzeylerine göre daha düşük bulunmuştur. Bu durumun çalışmaların yapıldığı ül-kelerdeki gelişmişlikle birlikte öğrenim düzeyinin de yüksek oluşuna bağlı olduğu düşünülmektedir. Ayrı -ca, fark çalışmaların yapıldığı ülkelerdeki tedavi, ta-kip ve rehabilitasyon olanaklarının daha iyi olması
nedeniyle hastaların öğrenim için yeterli performansı
gösterebilmelerine de bağlı olabilir.
Literatürde suç işlemiş şizofrenler için bildirilen bekarlık oranları, çalışmamızda belirlenen bekarlık
Suç işlemiş şizofrenlerin deınografik özellikleri Uygur, Işıklı, Ögel, Çeliker
ve suç profili
lumumuzda, hastaların evlendirilirlerse iyileşecekleri Tablo 2: Yaş gruplarına göre dağılım yolunda yanlış bir inancın sıklıkla görüldüğü bir
ger-çektir.
Çalışmamızda yer alan suç işlemiş şizofrenlerin, işledikleri suçların önemli bir bölümü (%77), kişiye yönelik ve ciddi suçlardır. Ancak bu, toplum içindeki tüm şizofrenlerin ciddi suçlar işlemeye meyilli ve tehlikeli kişiler oldukları anlamına gelmez. Chuang, Williams ve Dalby (1), halkın sezgisinin ve görüş ü-nün, mental hastalığı olanların davranışları önceden belirlenemeyen, tehlikeli bir topluluğun üyeleri ol-duklan şeklinde önyargılı olmaya eğilimli olduğunu savunarak çalışmalarında kriminal davranışları olan
şizofrenlerle, medikal sebeplerle hastanede yatan
kontrol grubu arasında suç tipi bakımından anlamlı
Yaş grubu Suç işlemiş N % Suç işlememiş N % Toplam N 17-24 5 10.0 12 24.0 17 25-34 18 36.0 22 44.0 40 35-44 20 40.0 11 22.0 31 45 + 7 14.0 5 10.0 12 Toplam 50 100 50 100 100
bir fark bulunmadığını bildirmişlerdir. Toplumumuz- Tablo 3: Öğrenim sürelerin göre dağılım daki genel hoşgörü nedeniyle, işlenen küçük suçların,
özellikle mala yönelik ya da hafif şiddet unsuru içe-ren suçların büyük bölümünün adalet mekanizmasına aksetmediği düşünülmektedir. Bunda, mala yönelik suçlarda zararın hasta ailesi tarafından tazmininin ya da tahrip edilen malın aileye ait olmasının payı da olabilir. Sayılan nedenlerden dolayı çalışmamızda yer alan, muhafaza ve tedavi için gönderilmiş suç iş -lemiş şizofrenlerin büyük oranda ciddi suçlar işlemiş
kişiler olmaları doğaldır. Çalışmamızda belirlenen mala yönelik suç oranının, Robertson'un (5) çalış ma-sındaki mala yönelik suç oranına göre daha düşük yakınların kurban olarak seçilme oranları ise litera- türle uyumludur.
Ayrıca, çalışmamızda yer alan suç işlememiş ş i-zofrenlerin büyük bölümü suç işleme için riskli sayı- lan dönemlerde bulunmalarına rağmen suç işleme mişlerdir. Bu nedenle suç işlememişlerde, hastalık süresinin suç işlememe üzerine herhangi bir etkisinin bulunmadığı söylenebilir.
Çalışmamızın sonuçları, belli bir zaman dilimin-de, belli kliniklerde yatmakta olan hastaların duru- munu yansıtmaktadır. Bu konuda daha geniş örnek-leınlerle ve daha ayrıntılı çalışmalar yapılmasının ya-rarlı olacağı düşünülmektedir.
Tablo 1: Gruplara göre şizofreni tiplerinin dağılımı: Tip Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam
Paranoid 32 33 65 Dezorganize 10 10 20 Tortu 8 7 15 Toplam 50 50 100 Öğrenim süresi Suç işlemiş N % Suç işlememiş N % Toplam N 0-5 27 54 22 44 49 6-8 10 20 14 28 24 11 yıl ve üstü 13 26 14 28 27 Toplam 50 100 50 100 100 Medeni hal Suç işlemiş N % Suç işlememiş N % Toplam N Bekar 33 66 39 78 72 Evli 10 20 10 20 20 Boşanmış 5 10 1 2 6 Dul 2 4 - 2 Toplam 50 100 50 100 100
Tablo 5: Doğum yerine göre değilim
Doğum yeri Suç işlemiş N % Suç işlememiş N % Toplam N Meropol 10 20 16 32 26 Diğer kent 7 14 9 18 16 Köy 33 66 25 50 58 Toplam 50 100 50 100 100
bulunuşunun da yine aynı nedenlere bağlı olduğunu Tablo 4: Medeni hale göre dağılımı düşünmekteyiz. Çalışmamızda belirlenen cinayet ve
Suç işlemiş şizofrenlerin demografik özellikleri
ve suç profili
Uygur, Işıkli, Ögel, Çeliker
Tablo 6: Köyden kente göç durumuna göre dağılım
Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam Göç durumu N % N % N
Göç edenler 20 60.6 14 56 34 Göç etmeyenler 13 39.4 11 44 24 Toplam 33 100 25 100 58 (Köyde doğanlar)
Tablo 7: Meslek edinme durumuna göre dağılım
Meslek edinme Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam durumu N % N % N
Meslegi olmayanlar 24 48 33 66 57 Mesleği olanlar 26 52 17 34 43 Toplam 50 100 50 100 100
Tablo 8: Hastalık öncesi dönemdeki çalışma durumuna göre dağılım
Hastalık öncesi Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam çalışma durumu N % N % N
Çalışanlar 31 62 22 44 53 Çahşmayanlar 19 38 28 56 47 Toplam 50 100 50 100 100
Tablo 10: Son dönemdeki çalışma durumuna göre dağılım
Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam Son dönemde N % N % N
Çalışanlar 12 24 5 10 17 Çalışmayanlar 38 76 45 90 83 Toplam 50 100 50 100 100
Tablo 11: Suçların dağılım
Suç kategorisi Suç sayısı
Kişiye yönelik 51 77
Mala yönelik 11 17
Diğer 4 6
Toplam 66 100
Tablo 12: Suçların cinslere göre dağılım
Suç cinsi Suç sayısı
Cinayet 22 33
Yaralama 22 33
Yaralamaya neden
olmayan saldırı 1 1 Cinsel içerikli suçlar 2 3
Tehdit 4 6
Hırsızlık 5 7 Yangın çıkarma 5 7 Eşyaya zarar verme 1 1
Diğer 4 6
Toplam 66 100
Tablo 9: Hastalık sonrası çalışmayı sürdürebilme durumuna göre dağılım
Hastalıktan Suç işlemiş Suç işlememiş Toplam sonra N % N % N Çalışmayı sürdürenler 6 19 5 22 11 Çalışmayı sürdüremeyenler 25 81 17 78 42 Toplam 31 100 22 100 53
Tablo 13: Suçların şiddet derecesine göre dağılım
Suçun şiddet derecesi Hasta sayısı
Şiddet unsuru yok 3 6 Minimal şiddet 2 4 Orta derecede şiddet 5 10 Orta derecede ciddi şiddet 11 22 Ciddi şiddet 29 58
Toplam 50 100
Suç işlemiş şizofrenlerin demografik özellikleri Uygur, Ipkh, Ögel, Çeliker ve suç profili
Tablo 14: Suçların hastalık dönemlerine göre dağılım Suçun işlendiği dönem Suçun sayısı
Hastalık öncesi 2 3 Hastalığın ilk yılında 3 4 Hastalığın 2.-5. yılında 25 37.9 Hastalığın 6.-10. yıllar arası 16 24.3 Hastalığın 10. yılından sonra 20 30.3
Toplam 66 100
KAYNAKLAR
1- Chuang H. T., Williams R,Dalby T: Criminal Behaviour Among Schizophrenics. Canadian Joumal of Psychiatry. 32,4: 255-258, 1987.
2- Hodgins S, Hebert J: Une Etude de Relance Aupres de Malades Mentaux Agant Commis des Actes Criminels. Revue Canadienne de Psychiatrie. 29:8, 669-675, 1984.
3- Lehmann H, Cancro R: Schizophrenia. Clinicel Features. Comprehensive Textbook of Psychiatry(Eds: Kaplan H.I, Sadock BJ., Williarrıs&Wilkins) 1985, Baltimore p= 701-702.
4-Linquist P. Criminal Homicide in Northem Sweden 1970-1981. Alcohol Intoxication, Alcohol Abuse and Mental Disease. J. Law Psychiatry. 8,1, 19-37, 1986.
5-Robertson G: Arrest Pattems among Mentaly Disordered Offen-ders. British Joumal of Psychiatry. 153, 313-316, 1988.
6- Taylor P.J: Motives for Offending among Violent and Psycho-tic Men. British Joumal Of Psychiatry. 147, 491-498, 1985.
