• Sonuç bulunamadı

The Risk Factors in Patients with Stroke and Relations with Functional Independence

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "The Risk Factors in Patients with Stroke and Relations with Functional Independence"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

‹nmeli Hastalarda Risk Faktörleri ve

Fonksiyonel Ba¤›ms›zl›k ile ‹liflkisi

The Risk Factors in Patients with Stroke and Relations with Functional Independence

Ö Özzeett

A

Ammaaçç:: Bu çal›flma inmeli hastalardaki risk faktörlerini saptamak ve risk fak-törleri ile fonksiyonel ba¤›ms›zl›k aras›ndaki iliflkiyi araflt›rmak amac› ile planland›.

G

Geerreeçç vvee YYöönntteemm: Çal›flmaya 100 inmeli hasta (46 erkek, 54 kad›n) al›nd›. Hastalar›n demografik ve klinik özellikleri kaydedildi. Hipertansiyon, diabe-tes mellitus, kalp hastal›¤›, geçici iskemik atak (G‹A) öyküsü, atrial fibrilasyon gibi risk faktörleri sorguland›. Fonksiyonel ba¤›ms›zl›k; Fonksiyonel Ba¤›m-s›zl›k Ölçütü (FBÖ) ve fonksiyonel durum; modifiye Rankin Skalas› (mRS) ile de¤erlendirildi.

B

Buullgguullaarr:: Yafl ortalamas› 66,2±10,6 y›l idi. Hastalar›n %86’s› iskemik etyolo-jiye sahipti. Hastalar›m›zdaki en s›k risk faktörü hipertansiyondu. Bunu siga-ra içme, G‹A öyküsü, iskemik kalp hastal›¤›, diabetes mellitus, hiperlipidemi ve konjestif kalp yetmezli¤i izlemekteydi. Yaln›zca G‹A öyküsü ile FBÖ skoru (r=-0,302, p=0,002) ve mRS (r=0,223, p=0,026) aras›nda korelasyon oldu¤u gözlendi. G‹A öyküsü, FBÖ’nün %29’u [β=-18,695 p=0,004, %95 güven aral›¤› (-31,1759)-(-6,216)] ve mRS’nin %24’ünü [β=0,530 p=0,017, %95 güven aral›¤› 0,095-0,965] aç›klamaktayd›.

S

Soonnuuçç:: Hastalar›m›zdaki en s›k risk faktörü hipertansiyondu. Araflt›r›lan risk faktörleri içinde fonksiyonel ba¤›ms›zl›k üzerine en belirleyici etkiyi G‹A öy-küsünün varl›¤› göstermifltir. Toplumumuza özgü inme risk faktörlerinin belirlenmesi, hasta e¤itimi ve risk faktörü tafl›yan bireylerin uygun tedavisi, inmenin ve özürlülü¤ün önlenmesini sa¤layacakt›r. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2007;53:89-93.

A

Annaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: ‹nme, risk faktörleri, fonksiyonel ba¤›ms›zl›k

S

Suummmmaarryy

O

Obbjjeeccttiivvee: This study was designed to determine the risk factors in patients with stroke and to evaluate the relationship between the risk factors and functional independence.

M

Maatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: One-hundred patients with stroke (46 men, 54 women) were enrolled in the study. Demographic and clinical characteristics of patients were documented. The risk factors such as hypertension, diabetes mellitus, cardiac disease, history of transient ischemic attack (TIA), atrial fibrillation were ascertained. Functional independence was assessed by Functional Independence Measure (FIM) and functional status was assessed by modified Rankin Scale (mRS). R

Reessuullttss:: The mean age was 66.2±10.6 years. Eighty six percent of patients had ischemic stroke. The most common risk factor of our patients was hypertension, followed by cigarette smoking, history of TIA, ischemic heart disease, diabetes mellitus, hyperlipidemia, and congestive heart disease. It was observed that only history of TIA correlated with FIM score (r=-0.302, p=0.002) and mRS (r=0.223, p=0.026). The history of TIA explained 29% of variation for FIM [β=-18,695 p=0.004, 95% CI (-31.1759)-(-6.216)] and 24% of variation for mRS [β=0.530 p=0.017, 95% CI 0.095–0.965].

C

Coonncclluussiioonn:: The most common risk factor of our patients was hyperten-sion. Among the investigated risk factors, the presence of history of TIA has showed the most predictive effect on the functional independence. Determination of the risk factors for stroke which are specific for our population, patient education, and proper treatment of person who have risk factors will provide the prevention of stroke and also disability. Turk J Phys Med Rehab 2007;53:89-93.

K

Keeyy WWoorrddss:: Stroke, risk factors, functional independence

Alt›nay GÖKSEL KARATEPE, Taciser KAYA, Nesrin fiEN, Rezzan GÜNAYDIN, Muhteflem GED‹ZL‹O⁄LU*

Sa¤l›k Bakanl›¤› ‹zmir E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon ve *Nöroloji Klini¤i, ‹zmir, Türkiye

Y

Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Dr. Alt›nay Göksel Karatepe, ‹zmir E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klini¤i, 35380 Bozyaka, ‹zmir Türkiye Tel: 0232 250 50 50/1591 Faks: 0232 261 44 44 E-posta: altinaygoksel@yahoo.com KKaabbuull TTaarriihhii:: May›s 2007

G

Giirriifl

‹nme ani bafllang›çl›, fokal nörolojik defisit ile karakterize bir kli-nik sendrom olarak tan›mlanmaktad›r. En s›k görülen nörolojik has-tal›k olan inme, kalp hashas-tal›klar› ve kanserden sonra mortaliteye de en s›k yol açan hastal›kt›r. Ayr›ca yaflayan hastalarda ciddi fiziksel

ve mental özürlülü¤e yol açmaktad›r. ‹nme insidans› ve inme ne-denli mortalite 1970’li y›llarda azalma göstermifltir. Bu azalma, risk faktörlerinin daha iyi kontrolü ve inmenin akut faz› boyunca medi-kal bak›m›n daha iyi olmas› ile iliflkilendirmektedir (1).

‹nme risk faktörlerinden baz›lar›n›n de¤ifltirilememesine kar-fl›n, baz›lar› t›bbi ve/veya cerrahi tedavi yöntemleri ile kolayl›kla

(2)

kontrol edilebilmektedir. Yafl, cinsiyet, ailede serebrovasküler hastal›k öyküsü, ›rk ve etnik grup kesin de¤ifltirilemeyen risk fak-törleri olarak bilinmektedir. ‹nme için de¤ifltirilebilir risk faktörle-ri ise s›ras›yla hipertansiyon, kalp hastal›klar›, diabetes mellitus, hiperkolesterolemi, asemptomatik karotis stenozu, sigara kulla-n›m›, afl›r› alkol tüketimi, geçici iskemik atak (G‹A) olarak bildiril-mektedir (2-4). Dolay›s›yla epidemiyolojik çal›flmalar yap›larak her toplum için s›k görülen risk faktörlerinin belirlenmesi, özel-likle de¤ifltirilebilir ve azalt›labilir olanlar›n veya henüz bilinme-yen risk faktörlerinin ortaya konmas›, al›nacak koruyucu önlem-ler aç›s›ndan son derece önem teflkil etmektedir (5). Ancak gerek düzenli kay›t sistemlerinin bulunmay›fl›, gerekse epidemiyoloji alan›ndaki genel çal›flma eksikli¤inin bir sonucu olarak, ülkemize özgü risk faktörü da¤›l›m› ve bunlar›n klinik inme alt tipleriyle iliflkisi hakk›nda çok az bilgi bulunmaktad›r. ‹nme risk faktörleri ile ilgili bilgiler, farkl› amaçlarla düzenlenmifl çal›flmalar›n demog-rafik verilerinden elde edilebilmektedir (6-10).

Bu çal›flmada hastanemize baflvuran ilk kez inme geçiren hastalardaki risk faktörlerini saptamak ve bu risk faktörleri ile hastalar›n fonksiyonel ba¤›ms›zl›k düzeyleri aras›ndaki iliflkiyi araflt›rmak amaçlanm›flt›r.

G

Ge

erre

ç v

ve

e Y

ön

ntte

em

m

Akut inme sonras› nöroloji klini¤inde yatarak tedavi gören 100 akut inmeli hasta (46 erkek, 54 kad›n; yafl ortalamas› 66,2±10,6), ilk bir hafta içerisinde de¤erlendirmeye al›nd›. ‹nme, Dünya Sa¤l›k Örgütü kriterlerine göre tan›mland› (11). ‹nme tan›-s›, klinik öykü, nörolojik muayene ve bilgisayarl› tomografi ve/ve-ya manyetik rezonans görüntüleme yöntemleri ile do¤ruland›. Daha önceden inme öyküsü olanlar, bilateral hemiplejisi olanlar ve motor tutulumu olmayan hastalar çal›flmaya dahil edilmedi. Yafl, cinsiyet, hemiplejik taraf, lezyonun lokalizasyonu ve tipi, öz-geçmiflleri ve al›flkanl›klar› her hasta için kaydedildi. Ayr›ca has-talar›n hipertansiyon, diabetes mellitus, kalp hastal›¤› (koroner arter hastal›¤›, konjestif kalp yetmezli¤i, kalp kapak hastal›¤›), hi-perlipidemi, atrial fibrilasyon (AF) gibi inme için risk faktörleri ve di¤er efllik eden sistemik hastal›klar› sorguland›.

Fonksiyonel özürlülük düzeyi, Fonksiyonel Ba¤›ms›zl›k Ölçütü-nün (FBÖ) Türkçe versiyonu (12) kullan›larak de¤erlendirildi. FBÖ kendine bak›m, sfinkter kontrolü, transfer, hareket, iletiflim ve sosyal alg› alanlar›n› içeren 18 aktiviteyi de¤erlendiren bir skalad›r. Her ak-tivite 7 puanl› bir ölçek kullan›larak fonksiyonel ba¤›ms›zl›k bak›m›n-dan de¤erlendirilir. Toplam FBÖ skoru 18 ile 126 (tüm alanlarda ba-¤›ml›-tüm alanlarda ba¤›ms›z) aras›nda de¤iflmektedir. Hasta ile ilgi-li bilgiler hastan›n do¤rudan gözlemi veya gerekti¤inde hasta

yak›n-lar›yla görüflme yoluyla topland›. Hastalar›n fonksiyonel durumu modifiye Rankin Skalas› (mRS) kullan›larak de¤erlendirildi (13). mRS inme son durum de¤erlendirilmesinde s›kl›kla kullan›lan bir ölçüttür. Bu skala inmeden sonra geliflen özürlülü¤ü 0 ile 5 aras›nda skorla-nan alt› derecede s›n›fland›rmaktad›r. Hiçbir bulgunun olmamas› 0 ve ciddi özürlülük veya yata¤a ba¤›ml›l›k 5 olarak puanland›r›l›r. mRS skorunun 2 ve alt›nda olmas› iyi son durum, ikinin üzerinde ol-mas› kötü son durum belirteci olarak tan›mlanm›flt›r (14).

‹statistiksel analizlerde parametrik olmayan yöntemler kulla-n›ld›. Ba¤›ms›z gruplar aras›ndaki farklar Student t testi ile de-¤erlendirildi. Risk faktörlerinin fonksiyonel ba¤›ms›zl›k ve inme fliddeti üzerine etkisini de¤erlendirmek için multipl regresyon analizi kullan›ld›. Sonuçlar %95’lik güven aral›¤›nda, anlaml›l›k ise p<0,05 düzeyinde de¤erlendirildi.

B

Bu

ullg

gu

ulla

arr

Çal›flmaya 100 akut inmeli hasta al›nd›. Hastalar›n %56’s› sa¤ hemiplejikti ve %86’s› iskemik etyolojiye sahipti. Hastalar›n de-mografik ve hastal›kla iliflkili özellikleri Tablo 1’de görülmektedir. Hastalar›m›zda yafl, inme etiyolojileri, FBÖ skorlar› ve mRS skoru bak›m›ndan kad›n ve erkek olgular aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark yoktu (p>0,05). Erkek hastalar aras›nda siga-ra içme al›flkanl›¤› daha fazla iken, kad›n hastalarda koroner kalp hastal›¤› s›kl›¤› anlaml› olarak fazlayd› (Tablo 2).

Hastalar 65 yafl alt› ve üstü olarak iki alt gruba ayr›larak kar-fl›laflt›rma yap›ld›¤›nda genç hastalarda sigara içme al›flkanl›¤› ve hemorajik etiyoloji daha fazla iken; 65 yafl üstü hastalarda iske-mik kalp hastal›¤› s›kl›¤› daha yüksekti (Tablo 2).

Dominant hemisfer ile dominant olmayan hemisfer tutulumu olan hastalar›n özellikleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark saptanmad› (p>0,05). ‹skemik ve hemorajik inmeli hastalar›n say›-s› farkl› olsa da, hemorajik inmeli hastalar›n yafllar› daha genç ve motor FBÖ skorlar› daha düflük olarak saptand› (Tablo 2).

Hastalar›m›zda en s›k görülen risk faktörü hipertansiyondu (%75). Di¤er risk faktörleri ve görülme s›kl›klar› Tablo 3’de görül-mektedir.

Yafl ile FBÖ skoru aras›nda negatif korelasyon bulunsa da is-tatistiksel olarak anlaml› düzeyde de¤ildi. ‹nme risk faktörlerin-den yaln›zca G‹A öyküsü ile FBÖ skoru (r=-0,302, p=0,002) ve mRS (r=0,223, p=0,026) aras›nda korelasyon saptand›. Multipl regresyon analizinde FBÖ ve mRS için inme risk faktörlerinden yaln›zca G‹A öyküsünün belirleyici oldu¤u saptand›. G‹A öyküsü FBÖ’nün %29’u [β=-18,695 p=0,004, %95 CI (-31,1759)-(-6,216)] ve mRS’nin %24’ünü [β=0,530 p=0,017, %95 CI 0,095-0,965] aç›klamaktayd›.

Yafl (ortalama±SS, y›l) (aral›k) 66,2±10,6 (40–83)

Cinsiyet (erkek/kad›n) 46/54

Lezyon bölgesi (sa¤/sol) 44/56

Total FBÖ skoru (ortalama±SS) (aral›k) 49,9±29,6 (18–126) Motor FBÖ skoru (ortalama±SS) (aral›k) 28,0±22,3 (13–91) Kognitif FBÖ skoru (ortalama±SS) (aral›k) 21,9±11,5 (5–35) Modifiye Rankin Skalas› skoru (ortalama±SS) (aral›k) 4,2±1,0 (1–5) Kanada Nörolojik Skalas› skoru (ortalama±SS) (aral›k) 6,1±2,6 (2–11,5) FBÖ: Fonksiyonel Ba¤›ms›zl›k Ölçütü, SS: Standart sapma

(3)

T

Ta

arrtt››fl

flm

ma

a

‹nme tüm dünyada sa¤l›k ve iflgücü kayb›na neden olan en önemli sa¤l›k sorunlar›ndan biridir. ‹nme vakalar›n›n önlenmesin-de en önemli nokta, artm›fl risk faktörlerini tafl›yan kiflilerin belir-lenmesi ve bu risk faktörlerinin en aza indirgenmeye çal›fl›lmas›-d›r. Her ne kadar risk faktörleri azalt›labilse de yafl, cinsiyet, ›rk, aile öyküsü ve etnik köken gibi risk faktörlerini de¤ifltirmek olas› de¤ildir. Bu faktörler de¤ifltirilebilir olmasalar da, varl›klar› halin-de halin-de¤ifltirilebilen risk faktörlerinin daha s›k› takip ve tedavisinin sa¤lanmas› ile inme riskinin azalt›lmas›na yard›mc› olabilirler (4). Randomize klinik çal›flmalar de¤ifltirilebilir risk faktörlerinin te-davi ve modifikasyonunun inme riskini azaltabildi¤ini göstermifl-tir (15).

Yafl inme için tek bafl›na en önemli risk faktörüdür. 55 yafl›n-dan sonra erkeklerde ve kad›nlarda her 10 y›lda inme oran› iki-ye katlan›r (4). Çal›flmam›zda hastalar›m›z›n yafl ortalamas› 66,2±10,6 olup hafif bir kad›n üstünlü¤ü bulunmaktad›r. Ülke-mizde inme ile ilgili yap›lm›fl ve 2000 hastan›n verilerinin der-lendi¤i Ege ‹nme Veri Taban›’nda ortalama yafl 62,3±12 bulun-mufl olup erkek hastalar›n say›s› daha fazlad›r (16). ‹nmeli has-talarda erkek hasta hakimiyeti pek çok çal›flmada gösterilmifltir. Bununla beraber, yafll› nüfusun artmas› ile birlikte ileri yafllarda kad›n hakimiyetin gözlenmeye bafllad›¤› dikkati çekmektedir (17). Ülkemizde yap›lan farkl› inme çal›flmalar›nda da kad›n haki-miyeti gözlenmektedir (6-9).

Çal›flmam›zda hemorajik inmeli hastalar›n oran› %14’tür. Bu oran %9–20 olarak bildirilen Avrupa ve Amerika verileri ile uyumludur (18-20). Ülkemizde yap›lan çeflitli çal›flmalarda ise he-morajik inmeli hasta oran› %20,7–31 olarak bildirilmifltir (6-10).

Hastalar›m›zda en s›k saptanan risk faktörü hipertansiyondu. Di¤er risk faktörleri aras›nda s›ras›yla sigara içme, G‹A öyküsü, diabet, hiperlipidemi, kardiyak hastal›klar ve atrial fibrilasyon yer almaktayd›. Çal›flmam›zda inme risk faktörlerinden yaln›zca G‹A öyküsü ile fonksiyonel ba¤›ms›zl›k aras›nda iliflki saptanm›fl olup fonksiyonel ba¤›ms›zl›¤› etkileme oran› multipl regresyon

anali-zinde %24–29 olarak hesaplanm›flt›r. 557 hastal›k prospektif bir çal›flmada G‹A öyküsü olan bireylerde, özürlülü¤e yol açmayan bir serebrovasküler olay olsa da, fiziksel performans ve dolay›-s›yla fonksiyonel ba¤›ms›zl›kta azalma oldu¤u gösterilmifltir (21). Daffertshofer ve ark. (22) 82 inmeli hastay› de¤erlendirdikleri çal›flmalar›nda, inmeli hastalara göre daha düflük oranda olsa da G‹A’l› hastalar›n izlemlerinde %17 oran›nda fonksiyonel olarak ba¤›ml› olduklar›n› ve inme öncesindeki defisitin fonksiyonel ba-¤›ms›zl›k için güçlü bir belirleyici oldu¤unu saptam›fllard›r. Bafl-lang›çtaki FBÖ skorunun son durum ölçütü olan taburculuk FBÖ için en önemli belirleyici oldu¤u göz önüne al›nd›¤›nda, hem G‹A hem de inme için risk faktörlerinin zaman›nda tespit ve tedavisi-nin önemi ortaya ç›kmaktad›r (22-24).

Framingham çal›flmas›nda hem iskemik, hem de hemorajik in-me riskini artt›ran en önemli ve en s›k neden hipertansiyon ola-rak saptanm›flt›r (25). Hipertansif bireylerde normotansif birey-lere göre inme riskinin 3 kat artm›fl oldu¤u gösterilmifltir (2). Bi-zim hastalar›m›zda da en s›k saptanan risk faktörü hipertansi-yondu (%75). Ülkemizde yap›lan çal›flmalardan Ege ‹nme Veri Ta-ban›nda hastalar›n %63’ünde hipertansiyon tespit edilmifltir (16). Ülkemizde yap›lan di¤er inme çal›flmalar›nda hipertansiyon s›kl›¤› %58,7–83 aras›nda de¤iflmektedir (6-10). Framingham ça-l›flmas›nda 55 yafl›nda normotansif olan bir kiflinin yaflam boyu hipertansiyon geliflme riski %90 olarak bildirilmifltir. Bu nedenle hipertansif olmayan bireylerde, yaflam stili de¤ifliklikleri ve ilaç d›fl› yöntemler gibi yaklafl›mlarla inme riskinin azalt›lmaya çal›fl›l-mas› önerilmektedir (26,27).

Diabet, inme için ba¤›ms›z bir risk faktörüdür. Framingham ça-l›flmas›nda glikoz intolerans› olan kiflilerde iskemik inme riskinin di-abetik olmayan kiflilere göre iki kat fazla oldu¤u gösterilmifltir. Gli-koz seviyesinin yan› s›ra özellikle insülin direnci ve hiperinsülinemi-nin iskemik inme gelifliminde önemli rol oynad›¤› bildirilmektedir. Çeflitli çal›flmalarda iskemik inmeli hastalar›n %15, %21 ve %33’ün-de diabet oldu¤u gösterilmifltir (4,25,27). Bizim hastalar›m›zda di-abet s›kl›¤› %23, Ege ‹nme Veri Taban›nda %35 ve ülkemizde yap›-lan di¤er çal›flmalarda %13–28 aras›nda saptanm›flt›r (6-9,16).

K

Kaadd››nn EErrkkeekk PP <<6655 yyaaflfl >>6655 yyaaflfl PP ‹‹sskkeemmiikk HHeemmoorraajjiikk PP Yafl (ort±SS) 67,7±11,2 64,4±9,7 >0,05 - - - 67,1±10,9 60,8±10,6 <0,01 Etiyoloji hemorajik %9,3 %19,6 >0,05 %22,2 %7,3 <0,05 - - -iskemik %90,7 %80,4 %77,8 %92,7 FBÖ skoru (ort±SS) 48,8±26,7 51,0±32,9 >0,05 51,5±28,4 48,5±30,8 >0,05 51,2±31,0 41,6±17,4 >0,05 Motor FBÖ (ort±SS) 26,3±19,0 30,0±25,7 >0,05 28,4±21,1 27,7±23,5 >0,05 29,3±23,5 20,4±10,2 <0,05 Kognitif FBÖ (ort±SS) 22,6±11,2 21,0±11,9 >0,05 23,1±11,1 20,8±11,8 >0,05 21,9±11,7 21,3±10,5 >0,05 mRS skoru (ort±SS) 4,2±0,9 4,2±1,1 >0,05 4,1±0,9 4,3±1,0 >0,05 4,2±1,1 4,6±0,5 >0,05 Hipertansiyon %75,9 %73,9 >0,05 %73,3 %76,4 >0,05 %73,3 %85,7 >0,05 G‹A öyküsü %24,1 %34,8 >0,05 %31,1 %27,3 >0,05 %30,2 %21,4 >0,05 Diabet %24,1 %13 >0,05 %17,8 %20,0 >0,05 %20,9 %7,1 >0,05 Sigara %20,4 %56,5 <0,001 %48,9 %27,3 <0,05 %38,4 %28,6 >0,05 ‹skemik kalp hastal›¤› %29,6 %17,4 >0,05 %11,1 %34,5 <0,01 %23,3 %28,6 >0,05 Koroner kalp hastal›¤› %29,6 %4,3 <0,001 %13,3 %21,8 >0,05 %19,8 %7,1 >0,05 Atrial fibrilasyon %18,5 %8,7 >0,05 %11,1 %16,4 >0,05 %14,0 %14,3 >0,05 (ort±SS): Ortalama±Standart sapma, FBÖ: Fonksiyonel Ba¤›m›szl›k Ölçütü, mRS: Modifiye Rankin Skalas›, G‹A: Geçici ‹skemik Atak

(4)

Hiperkolesterolemi ve hiperlipideminin ilk veya tekrarlayan inme için risk faktörü oldu¤u kesin olarak kan›tlanamam›flt›r. Gözlemsel kohort çal›flmalar›nda kolesterol seviyesi ile inme ris-ki aras›nda zay›f bir pozitif korelasyon izlenmifltir. Klinik çal›flma-larda statin tedavisiyle inmenin azalt›labilece¤i öne sürülmüfl ol-sa da, inme ile hiperkolesterolemi aras›nda kesin bir iliflki göste-rilememifltir. Bununla birlikte inmeli veya geçici iskemik atak ge-çirmifl yüksek plazma kolesterol düzeyine sahip hastalar›n; ya-flam stili de¤ifliklikleri, diyet düzenlenmesi ve medikal tedaviyi içeren yaklafl›mlarla tedavi edilmeleri önerilmektedir (27).

Sigara kullan›m› inmeli hastalarda %20–49 aras›nda bildiril-mifltir (28). Bizim çal›flmam›zda hastalar›n %30,7’sinde sigara kullan›m› mevcuttur. Erkekler aras›nda sigara içme oran› (%56,5) anlaml› olarak kad›nlardan (%20,4) daha fazlayd›. Ege ‹nme Veri Taban›nda (16) bu oran %17, ülkemizde yap›lan di¤er bir çal›flmada (17) ise %30,4 olarak belirtilmifltir. Sigara içmenin inme için major ba¤›ms›z bir risk faktörü oldu¤una dair güçlü ka-n›tlar mevcuttur. Risk tüm yafl gruplar›nda, her iki cinsiyette ve tüm ›rklarda geçerlidir. Sigara içme iskemik inme riskini iki kat, hemorajik inme riskini 2–4 kat art›rmaktad›r. Ayr›ca pasif içicili-¤in inmeyi de içeren kardiyovasküler hastal›k riskini artt›rd›¤›n› destekleyen çal›flmalar giderek artmaktad›r (26,27).

AF inmenin kardiyak tetikleyicileri içerisinde en önemli olan›-d›r. Di¤er vasküler risk faktörlerine göre düzeltme yap›ld›ktan sonra tek bafl›na inme riskini 3–5 kat artt›r›r. AF prevalans› yaflla artar. 80 yafl üstünde görülen inmelerin yaklafl›k 1/4’ünün AF’ye ba¤l› oldu¤u tahmin edilmektedir. Di¤er kardiyak nedenlere ba¤-l› inme riski yaflla azaba¤-l›rken, AF’ye ba¤ba¤-l› inme riski dokuzuncu de-katta dahi devam eder (4,25,26). Bogousslavsky ve ark. (29) ta-raf›ndan yap›lan 1000 inme hastas›n›n de¤erlendirilmesinde has-talar›n %27’sinde AF bulundu¤u tespit edilmifltir. Bizim hastala-r›m›zda AF s›kl›¤› %14 ve Ege ‹nme Veri Taban›nda %20’dir (16).

Framingham çal›flmas›na göre koroner kalp hastal›¤›, inme riskini 2 kat, elektrokardiyografi ile saptanan sol ventrikül hipert-rofisi 3 kat ve kardiyak yetmezlik 3–4 kat artt›rmaktad›r (25). Prospektif bir çal›flmada koroner kalp hastal›¤›n›n inme riskini 2,2 kat art›rd›¤› bildirilmifltir (30). Bogousslavsky ve ark. (29)’n›n çal›flmalar›nda hastalar›n %21,7’sinde kronik kalp hastal›¤› bulun-du¤u bildirilmifltir. Çal›flmam›zda hastalar›m›z›n %18’inde konjes-tif kalp yetmezli¤i, %24’ünde iskemik kalp hastal›¤›, %18’inde ko-roner kalp hastal›¤› ve %7’sinde kalp kapak hastal›¤› bulunmak-tayd›. Ege ‹nme Veri Taban›nda (16) iskemik kalp hastal›¤› s›kl›¤›

%23, ülkemizde yap›lan di¤er inme çal›flmalar›nda kardiyak has-tal›k s›kl›¤› %16–29 olarak bildirilmifltir (6-10).

G‹A öyküsü olan bir kiflide inme riski yaklafl›k %4 olarak bil-dirilmektedir. ‹nmeye yol açan major kardiyovasküler risk faktör-lerine göre düzeltme yap›ld›ktan sonra G‹A, inme için önemli, ba-¤›ms›z bir risk faktörü olmay› sürdürmektedir (4). G‹A sonras› in-me görülin-me olas›l›¤› en fazla ilk ay içerisindedir ve bu risk y›lda %15–20 dolay›ndad›r. Tüm inmeli hastalar›n yaklafl›k %10’u G‹A öyküsü vermektedir (20,31). Bizim çal›flmam›zda G‹A oran› %29 olarak bulunmufltur. Rodgers ve ark. (32) ilk kez inme geçiren bi-reylerde risk faktörlerini araflt›rd›klar› çal›flmalar›nda çok de¤ifl-kenli regresyon analizi sonucunda, inme risk faktörleri ve risk oranlar›n› AF için 2,03, G‹A için 1.87, sigara içme için 1,72 ve kar-diyovasküler hastal›klar için 1,55 olarak belirlemifllerdir.

‹nme riski, bireylerin sahip oldu¤u risk faktörü say›s› ve bu faktör-lerin ba¤›ms›z ve birbirfaktör-lerine göre rölatif riskfaktör-lerine ba¤l› olarak kifli-den kifliye de¤iflmektedir. Günümüzde inme risk faktörlerinin büyük ço¤unlu¤unun tan›mlanm›fl ve tedavi edilebilir olduklar› gösterilmifl-tir. Ancak halen gerekli ve etkin önleme yöntemleri yeterince uygu-lanmamaktad›r. Yüksek ölüm riskinin olmas›, uzun süreli özürlülü¤e yol açmas› ve ilk inmeden sonra tekrarlama olas›l›¤› nedeniyle sereb-rovasküler hastal›klar›n toplumsal sa¤l›k üzerine etkilerinin azalt›l-mas›nda en etkili yöntem risk faktörlerinin önlenmesi olarak görün-mektedir. ‹nmeyi tamamen ortadan kald›rma olas›l›¤› olmamas› ne-deniyle, inmenin kötü sonuçlar›n› azaltmaya yönelik e¤itim ve hasta tarama programlar› gelifltirilmeli ve risk faktörü tafl›yan bireylerin ya-k›n takibi ve tedavisi gerçeklefltirilmelidir (2).

Çal›flmam›z›n kesitsel nitelikte olmas› ve olas› ya da yeni risk faktörlerinin de¤erlendirmeye al›nmam›fl olmas› çal›flmam›z›n k›-s›tlay›c› yönlerini oluflturmakla birlikte; çal›flmam›z›n sonucunda hasta grubumuzda en s›k gözlenen risk faktörleri hipertansiyon, sigara içme, G‹A öyküsü, diabetes mellitus ve kardiyak hastal›k-lar ohastal›k-larak bulunmufltur. Araflt›r›lan inme risk faktörleri aras›nda fonksiyonel ba¤›ms›zl›k üzerine en belirleyici etkiyi G‹A öyküsü-nün varl›¤› göstermifltir. Hem G‹A hem de inme için toplumumu-za özgü risk faktörlerinin genifl epidemiyolojik çal›flmalarla belir-lenmesi, inmenin ve buna ba¤l› olarak geliflen özürlülü¤ün önlen-mesini sa¤layacakt›r.

K

Ka

ay

yn

na

ak

klla

arr

1. Brandstater ME. Stroke rehabilitation. In: DeLisa JA, Gans BM, Walsh NE, editors. Physical Medicine & Rehabilitation principles and practice. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins 2005:1655–76.

2. Sacco RL, Wolf PA, Gorelick PB. Risk factors and their management for stroke prevention: outlook for 1999 and beyond. Neurology 1999;53(7 Suppl 4):15–24.

3. Feigin VL, Wiebers DO, Nikitin YP, O’Fallon WM, Whisnant JP. Risk factors for ischemic stroke in a Russian community: a population-based case-control study. Stroke 1998;29:34–9.

4. Sacco RL, Benjamin EJ, Broderick JP, Dyken M, Easton JD, Feinberg WM, et al. Risk Factors. Stroke 1997;28:1507–17.

5. Leys D, Deplanque D, Mounier-Vehier C, Mackowiak-Cordoliani MA, Lucas C, Bordet R. Stroke prevention: management of modifiable vascular risk factors. J Neurol 2002;249:507–17.

6. Eskiyurt N, Yal›man A, Vural M, K›z›ltafl H, Bölükbafl N, Çeflme F. ‹nmeli olgular›n özellikleri ve fonksiyonel durum sonuçlar›. ‹st T›p Fak Derg 2005;68:71–7.

7. Do¤an A, Mengülo¤lu M, Özgirgin N. Geriatrik hemiplejik hastalar›-m›z›n rehabilitasyon sonuçlar›. Türk Geriatri Dergisi 2004; 7: 191–4. 8. Yavuzer G, Kucukdeveci A, Arasil T, Elhan A. Rehabilitation of

stro-ke patients. Clinical profile and functional outcome. Am J Phys Med Rehabil 2001;80:250–5.

R

Riisskk FFaakkttöörrlleerrii SS››kkll››kk

Hipertansiyon %75

Sigara içme %37

G‹A öyküsü %29

‹skemik kalp hastal›¤› %24

Diabetes mellitus %23

Hiperlipidemi %21

Konjestif kalp yetmezli¤i %18

Koroner kalp hastal›¤› %18

Atrial fibrilasyon %14

Kalp kapak hastal›¤› %7

(5)

9. Do¤an A, Nakipo¤lu GF, Do¤an Aslan M, Kaya AZ, Özgirgin N. The rehabilitation results of hemiplegic patients. Turk J Med Sci 2004;34:385–9.

10. Tur BS, Kurtais Gursel Y, Yavuzer G, Kucukdeveci A, Arasil T. Rehabilitation outcome of Turkish stroke patients: in a team approach setting. Int J Rehabil Res 2003;26:271–7.

11. World Health Organization. Proposal for the Multinational Monitoring of Trends and Determinants in Cardiovascular Disease (MONICA Project). Geneva, Switzerland: World Health Organization; 1983. WHO document MNC/82.1, Rev. 1.

12. Kucukdeveci AA, Yavuzer G, Elhan AH, Sonel B, Tennant A. Adaptation of the Functional Independence Measure for use in Turkey. Clin Rehabil 2001;15:311–9.

13. van Swieten JC, Koudstaal PJ, Visser MC, Schouten HJ, van Gijn J. Interobserver agreement for the assessment of handicap in stroke patients. Stroke 1988;19:604–7.

14. Young FB, Lees KR, Weir CJ. Strengthening acute stroke trials through optimal use of disability end points. Stroke 2003,34:2676–80.

15. Thompson DW, Furlan AJ. Clinical Epidemiology of Stroke. Neurol Clin 1996;14:309–15.

16. Kumral E, Özkaya B, Vardarl› E, Sa¤duyu A, fiirin H, Pehlivan M. Ege ‹nme Veri Taban›. Ege bölgesinde hastane tabanl› çal›flma 2000 in-me hastas›n›n analizi. Türk Norol Derg. 1997;1–2:3–12.

17. Truelsen T, Prescott E, Gronbaek M, Schnohr P, Boysen G. Trends in stroke incidence. The Copenhagen City Heart Study. Stroke 1997;28:1903–7.

18. Jorgensen HS, Nakayama H, Raaschou HO, Olsen TS. Intracerebral Hemorrhage Versus Infarction: Stroke severity, risk factors and prognosis. Ann Neurol 1995;38:45–50.

19. D’Alessandro G, Di Giovanni M, Roveyaz L, Iannizzi L, Compagnoni MP, Blanc S, et al. Incidence and Prognosis of Stroke in the Valle d’Aosta, Italy: First-year results of a community-based study. Stroke 1992;23:1712-5.

20. Bamford J, Dennis M, Sandercock P, Burn J, Warlow C. The frequency, causes and timing of death within 30 days of a first stroke: The Oxfordshire Community Stroke Project. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1990;53:824–9.

21. Kernan WN, Viscoli CM, Brass LM, Gill TM, Sarrel PM, Horwitz RI. Decline in physical performance among women with a recent

transient ischemic attack or ischemic stroke. Opportunities for functional preservation: A report of the women’s estrogen stroke trial. Stroke 2005;36:630–4.

22. Daffertshofer M, Mielke O, Pullwitt A, Felsenstein M, Hennerici M. Transient ischemic attacks are more than “ministrokes”. Stroke 2004;35:2453–8.

23. Inouye M, Hashimoto H, Mio T, Sumino K. Influence of admission functional status on functional change after stroke rehabilitation. Am J Phys Med Rehabil 2001;80:121-5.

24. Kelly PJ, Furie KL, Shafgat S, Rallis N, Chang Y, Stein J. Functional recovery following rehabilitation after hemorrhagic and ischemic stroke. Arch Phys Med Rehabil 2003;84:968-72.

25. Kannel WB, Wolf PA, Verter J. Manifestions of Coronary Disease Predisposing to Stroke. The Framingham Study. JAMA 1983;250:2942–6.

26. Goldstein LB, Adams R, Alberts MJ, Appel LJ, Brass LM, Bushnell CD, et al. Primary prevention of ischemic stroke: a guideline from the American Heart Association/American Stroke Association Stroke Council. Stroke. 2006;37:1583–633.

27. Sacco RL, Adams R, Albers G, Alberts MJ, Benavente O, Furie K, et al. Guidelines for prevention of stroke in patients with ischemic stroke or transient ischemic attack: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association Council on Stroke. Stroke 2006;37:577–617. 28. Colditz GA, Bonita R, Stampfer M, Willett WC, Rosner B, Speizer FE,

et al. Cigarette smoking and risk of stroke in middle-aged women. N Eng J Med 1988;318:937–41.

29. Bogousslavsky J, Melle GV, Regli F. The Lausenne Stroke Registry: Analysis of 1000 consecutive patients with first stroke. Stroke 1988;19:1083–92.

30. Davis PH, Dampbrosia JM, Schoenberg BS, Schoenberg DG, Pritchard DA, Lilienfeld AM, et al. Risk factors for ischemic stroke. A prospective study in Rochester, Minnesota. Ann Neurol 1987;22:319–27.

31. Special Report From The National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Classification of Cerebrovascular Diseases III. Stroke 1990;21:637–76.

32. Rodgers H, Greenaway J, Davies T, Wood R, Steen N, Thomson R. Risk factors for first-ever stroke in older people in the north East of England: a population-based study. Stroke 2004;35:7–11.

Referanslar

Benzer Belgeler

Kolbe ve arkadaşları yaptıkları olgu-kontrol tipi çalışmada hayatı tehdit eden ağır astım atakları geçiren hastaların kontrol grubu (aynı hastane- ye başvuran atak

Having lung cancer was an independent negative risk factor for recurrent hemoptysis using multivariate analysis (n= 44; p= 0.034).. Twenty two of the patients (10.8%) had

Erkeklerde hipermetropi (p=0,006) ve birleflik hiper- metropik astigmatizma (p=0,02) kad›nlara göre istatiksel olarak anlaml› derecede daha fazla saptan›rken, birleflik

Framingham Risk Skorlama Sistemine göre yüksek riskli vakaların, ileride KVH geçirme riski yüksek vaka- lar olduğu ve bu vakaların Lp(a) düzeylerinin yüksek

O halde bu vektörler lineer ba¼ g¬ml¬d¬rlar.... Kolman

The mean aortic root diameters at all levels of patients with hypercholesterolemia were found to be significantly smaller (p=0.02, p=0.004 and p=0.001 for annulus, si- nus of

INTRODUCTION: In this study, stroke etiology, risk factors and post-stroke short-term prognosis of patients with recurrent ischemic stroke (RIS) were compared in terms of

Obez hastalar, çalışmalarda genellikle tıkınırcasına yeme bozukluğu olan obezler ve tıkınırcasına yeme bozukluğu olmayan obezler şeklinde iki alt