Akkaraman koyunu ve Ankara keçisinde v. pdendoepigastrica üzerinde karşılaştırmalı makro-anatomik araştırmalar

Vcl. un. Oerg. (2000),16, I : 91-95

AKKARAMAN KOYUNU

ve

ANKARA KE<;:isiNDE V. PUDENDOEPiGASTRiCA

OZERiNDE

KAR~ILA~TIRMALI

MAKRO·ANATOMiK ARA~TIRMALAR'

Emrullah Eken 1@

Sadettin

Tl

pl

rd

amaz I

Co

mp

arative Macro-anatomic

Inv

es

tigations

on thc Pudcndocpigastric Vein in

Akkaraman Sheep a

nd

Angora Goat

Summary: The purpose ollhis slUdy was to invesligate the pudendoepigastnc vein in Akkaraman sheep and Angora goat In Ihis SIUdy, as a malerial, eighl of Akkaraman sheep and eight of Angora goals were used. II was seen thai the pudendoepigastric vein formed by the caudal abdominal vein, caudal epigastric vein and external pudendal vein.

It was determined that the pudendal external vein formed by the joining of the ventrat scrotal vein, ventral labial

(ca-udal mammarial) vein and ca(ca-udal superficial epigastric (cranial mammarial) vein. The valves (valvula venosa) were

seen towards the pudendoepigastric vein.

Key words: Pudendoepigastric vein, Akkaraman sheep. Angora goat.

Ozel: Bu ara~tlrmanm amacl; Akkaraman koyunu va Ankara ket;:ilerinde v. pudendoeplgastrica'YI ka~tla~tlrmall olarak incelemektir. Bu Ijall~mada materyal olarak; 8'er ade! Akkaraman koyunu ve Ankara keyisi kullanlldl. V. pu-dendoepigastrica'nln; v. abdominalis caudalis. v. epigaslrica caudahs ve pudenda externa'nm birle~mesiyla olu~lugu g6rGldu. V. pudenda edema'nm; v. scrOlalis ventralis. v. labialis ventralis (mammaria caudalis) va v. epigastrica

ca-udalis superficialis (mamaria cranialis),in birle~masiyle olu~lugu belirlendi. Serbes! kenarlan v. pudendoepigastrica

yo-nunde kapakt;:lklar (valvula venosa) gorOidu.

Anahtar kelimeler: V. pudendoepigastrica, Akkaraman koyunu, Ankara keljisi.

Giri~

Gen;:ekle~tirilen bu ara~lmna ile, adl geyen IOrierlerde v. pudendoepigastrica'mn olu~umu ve varsa valYasyonlann lespil edilmesi amaylanml~tlr.

V. pudendoepigastrica: v. abdominalis caudalis, v. epigastrica caudalis ve v. pudenda externa'YI ala-rak hem koyun hem de keyide, v, profunda

fe-moris'e (Dursun, 1995; Freytag, 1962; Aauhut, 1962; Nickel ve ark., 1981). keyide v. iliaca ex-lerna (Aauhut, 1962; Douzal, 1985) ya da v. fe

-moralis'e (Badawi ve Schwarz, 1962; Aauhul 1962) a

_Y

V. abdominalis caudalis; m. obliquus inlernus abdominis'in venoz kanlnl loplar (Freytag, 1962; Nickel ve ark 1981).

V. epigastrica caudalis; her iki tOrde (Badawi

ve Schwarz, 1962; Freytag. 1962; Aauhul, 1962; Nickel va ark 1981) m. rectus abdominis'in, keyide

(Rauhut, 1962) bu kasa flave olarak m. obliquus internus abdominis'in de venez kanlnl toplar. Ara~­

tl(tcllar (Freytag, 1962; Nickel ve ark, 1981) v, epi-gastrica caudalis'e. m. cremaster externus'tan Geh~ Tanhl: 9.3.2000 @:eekcn@sclruk.edu.!r

gelen v. cremasterica'nln da aQlldlQlnl

bil-dirmektedirler. Nickel ve ark (1981), adl geyen

ve-nanm umbilicus civannda v. epigaslrica cranialis

su-perfidalis'le anastomozla~tlQlnl belirtmektedirler.

V. pudenda externa; v. scrotalis ventralis. v.

la-bialis ventralis (mammaria caudalis) ve v. epi-gaslrica caudalis superficialis (mammaria cranlahs)'i

almaktadlr (Badawi ve Schwarz, 1962; Freytag,

1962; Rauhut, 1962; Nickel ve ark 1981). Adl geQen

vena, canalis inguinalis'i kateUikten soora karin bo~­

IUQunda seyreder (Linzel, 1960; Nickel ve ark

1981).

V. scrotal is ventralis, scrotom'un cranial ve

ca-udal b61OmOnOn venOz kantnl toplamaktadlr

(Ba-dawi ve Schwarz. 1962; Nickel ve ark 1981). V. labial is ventralis (mammaria caudalis).

meme paran~iminin medial ve caudodorsal

bO-IOmOnDn venaz kanlOl loplar (Schauder, 1951: Ra-uhut, 1962: Douzal 1985). Ara-?tlrlcllar (Linzel ve ark., 1955: Linzel 1960) sozO edilen venanlO regio

perinei'den memenin caudal'ine kadar uzandl~lnl ve

serbest kenarlannln v, pudenda externa

do~-'"Bu ~ah$,"a Emrollah Ekcn'c Dokwnl J'cllndcn Olc:!Ic:nmi~lir (SABE 96!175). 1 Scl~\ll Onlvcrsilc:si VClcrincr FakUIIC~1 An:l1omi Anllbilim Dah. KQ,'IYA

EKEN. TIPIRDAMAZ

rultusunda kapakC;:lklar ihtlva elli{jini

be-lir1mekledirler.

V. epigastrica caudalis superficialis

(mam-maria cranialis); memenin esas venaz daman olup,

meme paran~iminin anemli bir bolOmOnOn ve

cra-nial'indeki derinin venaz kamm toplar (Schauder, 1951; Linzel, 1960; Rauhul, 1962; Douzal 1985).

Umbilicus civannda v. epigaslrica cranialis

su-perticialis ile a{jlzla~maktadlr (Linzel, 1960; Rauhul,

1962; Douzat. 1985; Nickel ve ark 1981). Rr.

pre-putiales adll dallarla regio prepulialis'in venOz

ka-nlOi toplar ve bahsedilen bolgede v. dorsalis

penis'le aglzla~lr (Nickel ve ark 1981). Ara~llncllar

(Linzel ve ark .. 1955; Linzel 1960), v. epigastrica

caudalis superticialis'in serbest kenarlan caudal

Vane danuk olan kapakClklar icerdigini

bit-d,rmekledirler.

Materyal ve Metol

Gercekle~tirilen bu call~mada materyal olarak

Konya yoresinden temin edHen 8 adet Akkaraman

koyunu ( 4 erkek, 4 di~i) ve 8 adet Ankara kec;:isi (4

erkek. 4 di~i) kullanlldl. Materyallere genel aneslezi

amaclyla i.m. olarak; 1.5 mglkg xylazin HCI

(Rom-pun) ve 10 mglkg sikloheksanon (ketalar) enjekte

edildi. 8unlann verilmesinden. yakla~lk 2 dakika

sonra da kanm plhtlla~masml engellemek amaelyla

i.v. olarak 0.1 mglkg Heparin (Liquemin - 5 000 IU)

enjekte edildi. A. carotis communis dexter et

si-nisler'den kamn bo~almasl sa{jlandl. 8u i~lemleri

lakiben karln bo~lugu aclldl ve karaei{jerin

ca-udal'inden v. cava caudalis'e caudal yanlU bir

plas-tik sonda uygulandl. Venalara istenilen oranda

latex gitmesini saglamak amaclyla regio lemoris ve

regio tarsi derisine ensizyon yapllarak v. lemoralis

ve v. saphena laleralis (parva) aClga C,kart,ldl. Her

iki damara da dorsal yonlO plaslik sonda uygulandl.

V. cava caudalis, v. lemoralis ve v. saphena la-leralis'e lalex enjek!e edildi.

Latex enjeksiyonunda kullamlmak Ozere 200

CC. latex. 10 cc. renkli madde (deka permanent 201

20 mav! kuma~ boyasl) He kan~lInldl. Latex enjekte

edilen maleryaller 12 saal oda slcakh{jmda

bek-letlldikten sonra lespil olmalan lCin % 10'luk for·

maldehil solusyonu icerisine konuldu. Oiseksiyonla

ortaya c,kartllan venalar Canon-AE·1 marka 10'

tograf makinasl ile loto{jraflan cekilerek ara$'

tlfmada sunuldu. Nomina Analomica Veterinaria

(NAV 1994) terimleri esas almml~tl(.

Bulgular

V. pudendoepigaslrica'yl (!?ekil 1. 2, 3, 4); v.

abdominal is caudalis. v. epigaslrica caudalis ve v.

pudenda exlerna'nm olu~turdugu lespit edildi. Su

damann 6 Akkaraman koyunu ve 7 Ankara

ke-CislOde, canalis femoralis'in 1 cm. prox.mal'inde v. prolunda femoris'e, diger piyeslerde ise bahsedilen kanalin 0.5 cm. proximal'inde II. femoralis'e ac,larak sonlandlgl tespil edildi.

V. abdominalis eaudalis ($ekil 1. 3. 4); her iki IOrde m. obliQuus internus abdominis'in venoz ka-nlm lopladlOI ve 2 Ankara kecisinde bu kasa itave

olarak m. rectus abdominis'ten de bir dal aldlgl,

ba~ka bir deyi§le 2 adelll. abdominalis caudalis ~e­ killendigi belirlendi. ilk bahsedilen kastan gelen da"n 4 cm .. diger kastan gelen dalm ise 3 cm. ca-udodorsal yande seyrellikten sonra II. pudenda

epi-gastrica'nln sonlanma noklaslnm 0.5 em.

uzak-Irglnda saz konusu venaya a~lldlgl gorOldu.

V. epigastrica caudalis (!?ekil 2); 7 Akkaraman

koyunu ve 5 Ankara kec;:isinde m. rectus abdominis, geri kalan materyallerde ise bu kasa ek olarak, m.

l?ekil 1. Ankara ke~isi, venlral'den gorunum A. v. cava caudalis B. v. testicularis dextra. B'. v. les-ticulariS sinistra. B". plexus pampiniformis C. v. cir-cumftexa ilium profunda D. v. iliaca communiS E. v. maca extema F. v. Illaca Interna G. v. sacralis mediana H. v. obturatona I. v. cucumflexa femoris medialis J. v. fe-morahs K. v. pudendoepigastric:a L v. abdominalis ca· udalls M. v. epigastrica caudahs superlictahs R. Inn. scrotales S. m. obliquus tnternus abdomintS T. m. reclus abdominis U. valvula venosa

\kk:lriilll:ln K4,~unu \l' ,\nkara K4.'\'bimll' V, I'lIdcndocpil:a~[rica".

~ekil2. V. pudendoepigastrica'nm olu~umu, Ak· karaman koyunu

A. v. iliaca externa B. v. circum/lexa femoris medialis C. v. pudendoepigastrica D, v, epigastrica caudalis E. v. pu-denda externa F. II, epigastrica caudalis superlicialis (v. mammaria cranialis) G. II. labialis ventralis (v. mammaria caudalis) H. v. labialis dorsalis et mammaria

i.

obliquus inlernus abdominiS'len de birer dal al· dlklan sonra yakla~lk 2.5 em, eaudodorsal yande seyreUigi belirlendi. V. pudendoepigaslriea'mn cra· nioventral y6nden gelen v. eremasleriea'YI alarak v, abdominalis caudalis'e aylldlgl garOldO.

V. eremasteriea ($ekil 4); m. cremaster ex-lernus'un venaz kanlnl lopladlklan sonra ca· udodorsal yande 2 cm, seyrettigi ve karin kas -lanndan gelen dallarla birlikte v. epigaslrica caudalis'e a~lldlgl garOldO. Adl ge~en venanm 1 An -kara ke~isinde, v. epigastrica caudalis'in 0.5 em, venlral'inde, v. pudenda externa'ya aylldlgl !espit edildl.

V, pudenda externa'ya ($ekil 2, 3. 4); v. sero -talis ventralis, v. labial is ventralis (mamma ria ca-udalis) ve v. epigastriea eaudalis superlieialis (ma -maria eranialis)'in aylldlgl tesplt edildi. Erkek matecyallerde. Inn. serotales'den de bir dal aldlgl belirlendi. Serbesl kenarlart v, pudendoepigastriea yanOnde olan ve sayilan 4 ila 6 araslOda degi~en kapakylk (valvula venosa) i<;:erdigi gOrUldO. Her iki tOrde, 5-6 em. eraniodorsal yande seyrettiklen sonra v. epigastrica caudalis'le aynl dOzeyde v. pu -dendoepigastriea'ya a911dlgl saplandl. Erkek ma-teryallerde sonlanma dOzeyinin: canalis inguinalis'in

~ekil 3. Akkaraman koyunu, ventromedial'den gorunum

A. v. cava caudalls B. v. testicularis dextra. B'. v. testicularis sinlslra. S". plexus pampiniformis C. v. clrcumflexa ilium profunda D. II. Iliaca communis E. v. iliaca externa F. v. iliaca interna G. v. sacralis mediana H. v. obturatoria I. v. cir· cumflexa femons medialis J. v. femoralis K. v. pudendoepigastrica L. v. abdominalis caudalis M. v. epigastrica caudalls superlicialis N. v. pudenda externa O. v. scrotalis ventralis P. v. dorsalis penis A. Inn. scrotales S. m. obliquus intemus abdominis T. m. rectus abdominis A. v. cava caudalis B, v. testicularls dextra. B', v, testicularis sinislra. B". plexus pam· piniformis C. v. circumflexa ilium profunda D. v. iliaca communis E. v. i,iaca exlema F. v. iliaca inlerna G. v. sacralis me-diana H. v. obturaloria I. v. circumllexa femoris medialis K. v. pudendoepigastrica l. v. abdominalis caudalis M. v. epi· gaslflca caudalis superticialis N. v. pudenda externa O. v. scrotalis ventralis P. v. dorsalis penis S. m. obliquus internus abdominis T. m. reclus abdominis U~vailluia venosa

EKEt-:. TIPIRDi\Mi\Z

/ .

!?ekil 4. V. pudendoepi9astrica'nln olu~umu, Ankara keyisl

A. v. iliaca exlerna B. v. lemoralis C. v. circumflexa femoris medlails D. v. puder'ldoepigastrica E. v. abdomlnahs caudahs F. v. cremasterica G, v. pudenda externa H, v, scrotalis ventralis

I.

proximal slnlnna raslladlgl gazlemlendi.

V. scrotalis venlralis'in ($ekil 3, 4): scrotum, tunica dartos ve periorchium'dan gelen venaz dal-lann birle~mesi ile olu~tugu gozlemlendl. Cra-niodorsal Vande 1·1.5 em, ilerledikten sonra, fie· xura sigmoldea'nln cranial smlfl duzeyinde, ventral olarak v. pudenda externa'ya katlldl~1 ve planum medianum·da. kar~1 tarafm aym isimli venasl ile a~lzla~II~1 belirlendi.

V. labia 115 ventralis (mammaria eaudalis) ($ekil 2); memenin medial ve eaudodorsal'inde yer alan paran~lm, den ve faseia'smm venaz kamm topladl~1 tespit edildi. Aynea, Inn. mammarii'den bir dal aldl~l. regio perinei'nin ventral klSlmlanna Kadar yayilim gosterdigi. bu bOlgedeki deri ve fas-elae'nm da venoz kanml aldlgl garOldO. Corpus mammae'in 1 em. eaudodorsal'inde v. pudenda externa 'ya aylldl!')1 ve bu dogrulluda 2-3 adel ka-pak<;lk (valvula venosa) ihtiva ettigi belirlendi.

V. epigaSlriea cauda lis superiicialis (mam-maria cranlalis) ($ekil 2, 3, 4); di~i materyallerde memenin caudal'lnde yer alan kO<;Ok bit' klsml

hari<;:, tamamlna yakm parenchyma. deri ve fas-ciae'smm venoz kanml topladlgl belirlendL Bah-sedllen venanm erkek hayvanlarda rr. preputiales ($ekil 4) isimh daUarla preputium'un venaz kanlnl aldlgl ve soz konusu dallarla. regio prepulialls'le v. dorsalis penis ile aglzla~llgl gerOldO. Her iki IOrde de umbilicus civannda v. epigastrica cranialis su-perficialis ile yogun bir anaslomoz yapllgl tespil edildi. Di~i materyallerde sag ve sol venamn; me-dian halta, transversal bir baglantl kurdugu, bu-nunda orta klsmlna, son bahsedilen

anas-lomozdan <;Ikan kuwelli bir dalm baglandlgl goz-lemlendi. Her iki IOrde seyri esnasmda deri, vagina m. recli abdominis ve m. rectus abdominis'len venaz dallar aldl!')1 belirlendi. 2 keyi ve 1 koyunda

yakla~lk 10 cm. uzunlu!')unda caudodorsal yenlO bir

baglantl dall sayesinde, plica genus'la v. clr-cumflexa ilium profunda ile aglzla~llgl tespil edUdi. Di~lde v. labialis ventralis (mammaria caudalis) tie aynl dOzeyde, erkekte v. scrolalis ventralis'in 1.5-2 cm. craniodorsal'inde v. pudenda externa'ya a<;lldlgl gaztemlendi. Sonlanma yerlerine yaktn olarak; sa-Yllan erkek materyallerde yakla~lk 3. di~ide yakla~lk 6 adet ve serbest kenarlarl caudal yonlO ka-pak~lklarin mevcudiyeti lespi! edildl.

Tartl~ma ve Sonuy

Akkaraman koyunun ve Ankara k~islnde v. pudendoepigastrica sonlanma noklalan baklmlndan faridlhk gostermekledir. V. pudendoepigaslrlca'nln; 6 Akkaraman koyunu ve 7 Ankara keyisinde v. pro-funda femoris'e a<;lldlgl ( Freytag, , 962; Rauhut.

1962: Nickel ve ark .. 1981: Dursun, 1995), diger maleryallerde v. femoralis'e a<;lldlgl (Badawi ve

Schwarz, 1962; Rauhut, 1962) belirlendL Bununla birlikte keyide v. iliaca externa'ya aylldlglnln tespll edilememesi; Rauhul (1962) ile Douzal (1985)'in bulgularlna lers dO~mektedir.

V. abdomlnalis caudalis'in ara~llncllar (Freytag,

1962: Nickel ve ark., 1981)'1n belirttikleri gibi m. ob-liquus Inlernus abdominis'in venoz kanlnl topladlQI g6zlemlendi. Bununla birlikte 2 keyide soz konusu kasa ilave olarak m. reclus abdominis' ten de bir dal aldlgl ve her iki kastan gelen dalln birbmne yakln olarak v. pudendoepigaslrica'ya aylldlgl lespit edildi.

Akkaranmn KO)'IIIIII n' }\lIkanl Ke,'isillde V. Pudendoepigastrka ... V. epigaslrica caudalis'in; 7 Akkaraman

ko-yunu ve 5 Ankara keyisinde m. reclus abdominis'in

venbz kanlOl aldlQI (Badawi ve Schwarz. 1962;

Freytag, 1962; Aauhul, 1962; Nickel ve ark., 1981)'1. geri kalan maleryalerde bu kasa ek olarak.

m. obliquus inlemus abdominis'in de venOz kaOiOI

topladlgl (Aauhul, 1962) tespit edildi. Aynca Fr

ey-tag (1962) ile Nickel ve ark (1981)'nm biidirdiQi gibi

v. cremastenca'YI da aldlgl tespit edildi. Nickel ve

ark. (1981). v. epigastrica caudalis'in umbilicus

ci-vannda v. epigaslrica cranialis superiicialis ile

anastomozla§tlglnl bildirmelerine kar,;;ln, sunulan

yall§mada boyle bir bulgu kaydedilmedi.

V. pudenda exlerna'nlO, literatur bilgilerine

(Badawi ve Schwarz, 1962; Freytag. 1962;

Ra-uhut, 1962; Nickel ve ark 1981) ilave olarak;

sa-Yllan 4 jla 6 araslnda deQi§en kapakylk (valvula

ve-nasa) Iyerdigi. erkek materyallerde Inn. scrotales'in

de venbz kaOlnl aldlQI tesplt edildi.

V. scrotalis ventralis'in, literatur (Badawi ve

Schwarz, 1962; Nickel ve ark 1981)'de belirtildigi gibi scrotum'un venbz kanlOl topladlgl gbzlemlendi. V. labialis ventralis (mamaria caudalis)'in, Ii -teratur (Unzel ve Mount. 1955; Unzel 1960)'de bil-dirildigi gibi; v. pudenda extema yanunde

ka-pakylklar Ihliva ettigi belirlendi. Sunulan

yall§mada Inn. mammarii'yl de drene eUI9i tespi!

edilldi.

V. epigaslrica caudalis superiicialis (mam·

maria cranialis)'in, ara§hflcllar (linzel ve Mount. 1955; linzel 1960)'10 ifade ellikleri gibi serbest ke·

narlan caudal yande olan kapakylklar ihtiva elliQi

gazlendi. Aynca 1 koyun ve 2 ke(fide, yakla§lk 10

em. uzunlugunda caudodorsal yonlU bIT dal sa·

yesinde, plica genus iyerisinde v. circumflexa

ilium profunda ile anastomozla§tlgl tespi! edildi.

Sonuy olarak; v. pudendoepigaslrica'ntn her iki

turde de sonlanma noktalanntn varyasyon g6s· terdi~li, v. epigaslrica caudalis superilclalis (mam· maria cranialis)'in; v. epigastriea caudalis ve v. cir·

cumflexa ilium profunda ile Slk slk anaslomozlar

yapIlgl tespil edlldi

Kaynaklar

Badawi. H .. Schwarz. A. (1962). Venen der Bec· kenghedmasse der Ziege. Morp. Jb .. 104. 125·140.

Dauzat. Y. (1985). Contnbution a L'elude de la Vas·

culansallon de L'appareil Gemtal et du PIS de la Chevre

Dom()stique: Capra Hircus L. These. Ecole Nalionale Ve·

lerinalre. Lyon.

Dursun. N. (1995). Veteriner Anatomi II. Medlsan Yaym

Serisi. 12. Ankara.

Freytag. K. (1962). Arterien und Venen an der Bec·

kengl'edmasse des Schafes. Inaugural Dissertation. Ve·

leflnaermedizin. Hannover.

International Committee on Veterinary Gross Anatomical Nom()nclature (1994). Nomina Anatomica Veterinaria. Fo· urth Ed .. New York.

Llnzell. J. L, Mount. L. E. (1955). Variations in the Di·

rection of Venous Blood·Flow in the Mammary RegIon 01

the Sileep and Goat. Nature. 176.37·38.

Llnzell, J. L. (1960). Valvular Incompetence In Ihe Ve·

nous Drainage of the Udder. J. Physlol,. 153, 481·491.

Nickel. A.. Schummer, A .. Selferle. E. (1981). The Ana· tomy 01 Ihe Domestic Animals. Vol. III. Verlag Paul Parey. Bertin.

Aauhul. D. (1962). Venen der K6rwenwand der Klelnen Wiedarkaeuer: Zlege und Schaf. Inaugural DlssertallOn.,

Vet. Meet. Hannover.

Schauder, W. (\95\). Die Blutgelaesse des Euters der