KIZIK GÖLÜ (ÇAMLIBEL - TOKAT) BENTİK ALG FLORASI
Mehmet TEMİZKAN Yüksek Lisans Tezi Biyoloji Ana Bilimdalı Prof.Dr. Zekeriya ALTUNER
2010
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
KIZIK GÖLÜ (ÇAMLIBEL-TOKAT) BENTİK ALG FLORASI
Hazırlayan: Mehmet TEMİZKAN Danışman: Prof. Dr. Zekeriya ALTUNER
kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsellik normlarına uygun olarak atıfta bulunulduğunu, tezin içerdiği yenilik ve sonuçlarına başka bir yerden alınmadığını, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversitede veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim.
i
KIZIK GÖLÜ (ÇAMLIBEL-TOKAT) BENTİK ALG FLORASI Mehmet TEMİZKAN
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Biyoloji Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Zekeriya ALTUNER
Bu araştırmada Ekim 2008 Eylül 2009 tarihleri arasında Kızık Gölü’nün (Tokat -Çamlıbel) bentik alg florası incelenmiştir. Bunun yanında, göl suyunun bazı fiziksel ve kimyasal analizlerine de bakılmıştır. Kızık Gölü bentik alg florasında, Bacillariophyta dominant alg grubunu oluşturmuştur. Bacillariophyta’dan Cyclotella meneghiniana, Amphora ovalis, Cymbella cistula, C. cymbiformis, Epithemia adnata, Fragilaria pinnata, Gomphonema acuminatum, Surirella linearis, S. ovata, Chlorophyta’dan, Spirogyra weberi, Chlamydomanas sp.,Cyanophyta’dan Microcystis aeruginosa, Oscillatoria limosa, diğer taksonlara oranla daha yaygın ve yoğun olarak görüldü. Elektriksel iletkenlik değerlerine bakıldığı zaman, bu değerlerin alg gelişimini sınırlayıcı düzeyde bulunmadığı görüldü. Bununla birlikte gölde çok fazla organik kirliliğe rastlanmadı. Gölden alınan örneklerdeki pH parametreleri, 7,19-7,72 arasında değişti. Buna göre göl suyu hafif alkali özellik göstermektedir. Epilitik ve epifitik florada, araştırma süresi boyunca aylara göre büyük bir değişiklik görülmedi ve zengin bir alg florası tespit edildi.
2010, 41 sayfa
ii
Mehmet TEMİZKAN
BENTHIC ALGAL FLORA OF KIZIK LAKE (ÇAMLIBEL-TOKAT)
Gaziosmanpaşa University
Graduate School Natural and Applied Science
Department of Biology Science
Supervisor: Prof. Dr. Zekeriya ALTUNER
In this research, bentic algal flora of Kızık Lake (Çamlıbel-Tokat) were studied between October 2008 and September 2009. Besides, physical and chemical analysises of Lake’s water were examined. In bentic algal flora of Kızık Lake Bacillariophyta was dominantly algal group. From Bacillariophyta, Cyclotella meneghiniana, Amphora ovalis, Cymbella cistula, C. cymbiformis, Epithemia adnata, Fragilaria pinnata, Gomphonema acuminatum, Surirella linearis, S. ovata; from Chlorophyta, Spirogyra weberi, Chlamydomanas sp.; and from Cyanophyta, Microcystis aeruginosa, Oscillatoria limosa were observed more abundantly and commonly. When looking at the electrical conductivity, these parameters were not limited algal growth. Additionaly, there were not too much organic pollution in the Lake. The parameters of pH in samples, which were taken from the lake, were changed between 7,19 and 7,72. Accordingly, the lake water is slightly alkaline properties. During the research, according In the epilitic and epiphytic flora, there was no great change and a rich algal flora was determined found.
2010, 41 pages
iii
esirgemeyen kıymetli hocam Prof. Dr. Zekeriya ALTUNER’e teşekkürü bir borç bilirim. Laboratuar çalışmalarında ve tezin düzenlenmesinde yardımcı olan, emeğini ve desteğini benden esirgemeyen, değerli hocam Yardımcı Doçent Köksal PABUÇCU’ya ve Uzman Adem KESKİN’e sonsuz teşekkür ederim. Ayrıca bu çalışmayı her aşamada destekleyen aileme, özellikle de her zaman desteğini gördüğüm eşim Yasemin TEMİZKAN’a şükranlarımı sunarım.
iv ÖZET………...…...i ABSTRACT………..ii TEŞEKKÜR……….iii İÇİNDEKİLER……….iv TABLOLAR LİSTESİ……….vi ŞEKİLLER LİSTESİ………...vii 1.GİRİŞ………...…………...1 2.ARAŞTIRMA ALANININTANIMI………..3 2.1. Coğrafik Özellikleri………3 2.2 İklim Özellikleri………..4
2.3. Örnek Alma İstasyonlarının Tanımı………...4
2.3.1 Epipelik Alg İstasyonları………..7
2.3.2 Epilitik Alg İstasyonları………7
2.3.3. Epifitik Alg İstasyonları………..7
3. MATERYAL VE METOT………8
3.1 Fiziksel ve Kimyasal Analizler ………...8
3.2 Algleri İnceleme Metodu……….8
3.2.1 Epipelik Algleri İnceleme Metodu………...8
3.2.2 Epifitik Algleri İnceleme Metodu……….9
3.2.3 Epilitik Algleri İnceleme Metodu………...10
4.BULGULAR ………..……..11
4.1. Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri………...11
4.1.1. Su Sıcaklığı………11 4.1.2. pH Değeri………..12 4.1.3. Çözünmüş Oksijen……….13 4.1.4 Elektriksel İletkenlik………..15 4.2. Algaeolojik Özellikler………..17 5. TARTIŞMA ve SONUÇ……….21 KAYNAKLAR………...24
v
ÖZGEÇMİŞ……….41
vi
Tablo 4.1. Göl suyunun sıcaklığının aylara göre değişimi………...11
Tablo 4.2. Göl suyunun pH değerinin aylara göre değişimi………..13
Tablo 4.3. Göl suyunun çözünmüş oksijen değerinin aylara göre değişimi………...14
Tablo 4.4. Gölün elektriksel iletkenliğin aylara göre değişimi……….15
Tablo 4.5. Suyun kimyasal analiz sonuçları………...16
vii
Şekil 2.1 Kızık Gölü Haritası………...3
Şekil 2.2.I. İstasyon………...5
Şekil 2.3.II. İstasyon………..5
Şekil 2.4.III. İstasyon……….6
Şekil 4.1. Kızık Gölünün Aylara Göre Suyun Sıcaklığının Değişimi………...…...….12
Şekil 4.2. Kızık Gölünün Aylara Göre Suyun pH Değerinin Değişimi……...………...12
Şekil 4.3. Kızık Gölünün Çözünmüş Oksijen Değerinin Değişimi………..…...14
Şekil 4.4. Kızık Göl Suyunun Aylara Göre Gölün Elektriksel İletkenliğinin Değişimi………...16
yaprak gibi organlar halinde farklılaĢmamıĢ ‘’Tallus’’adı verilen vücut yapılarına sahip, krolofil ihtiva eden çiçeksiz sporlu bitkilerdir. Bazı alg gruplarında tallus yapısı geliĢmiĢ olduğu halde hiçbir zaman gerçek doku görülmez. Bugün artık bitki olarak kabul edilmeyen algler, sınıflandırmada değiĢik âlemlere (Kingdom) konmaktadır. Hemen hepsi fotosentetik organizmalar olduğu gibi birçok özellikleri bakımından bitkilere benzemektedir (Altuner, 2005).
Algler, morfolojik, sitolojik ve üreme varyasyonları bakımından bitkilerden farklılık gösterse de, basit biyokimyasal mekanizmalarının benzer olduğu görülmektedir. Örneğin, klorofil-a yapıları ve bu pigmentler yoluyla çalıĢan fotosentetik sistemleri, basit besin ihtiyaçları ve asimilasyonun son ürünleri olan karbonhidrat ve proteinler, yüksek bitkiler ile benzerlik göstermektedir (Elliot ve ark, 1982).
Dünyanın % 70’ni sular oluĢturmaktadır. Bu ortamlarda organik karbon bileĢiklerinin major primer üreticisi olan alglerdir. Mikroskobik fitoplankton formunda meydana gelebilirler. Makroskobik ve mikroskobik formların her ikisi de kara ve su hattı boyunca ve bu ortamların her ikisinde yaĢamlarını sürdürebilirler. Gövde ya da benzer iĢlevlere sahip yapıları ile derelerin alt kısımları ve sedimentlere, toprak partiküllerine ya da kayalara tutunurlar. Buzla kaplı alanlarda bulundukları gibi 70 0C ya da daha yüksek sıcaklıktaki kaynak sularında da yaĢayabilirler. Bazıları çok tuzlu su ortamlarda bile geliĢebilirler. Göllerde ve denizlerde yüzeyden 100 m aĢağıda ya da daha düĢük ıĢık yoğunluğu ve yüksek basınç altında yaĢayabilirler. Denizlerde yüzeyden 1 km aĢağıda da yaĢayabildikleri görülmüĢtür (Elliot ve ark, 1982).
Su ekosistemlerindeki alglerin sayı ve zenginlikleri, bulundukları su ortamının verimliliği hakkında bilgi verirken kirlilik indikatörü olan bazı alg türleri de, yine bu ortamlardaki kirlilik derecesinin belirlenmesinde önemli kriter olmaktadır (Round,1984).
Limnolojik ortamlarda yapılan çalıĢmalarda, nehir, göl, dere, gibi tatlı sularda algler oluĢur ve oluĢan bu algler primer verimlilik açısından çok önemlidir. Yapılan araĢtırmalar gösteriyor ki algler değiĢen çevre koĢullarına çok duyarlı bir yapıdadır. DeğiĢen çevre koĢulları da alglerin birincil verimliliğini düĢürmektedir. Bu nedenle ekolojik dengede algler birinci halkada yer alır ve ekolojik dengeyi sağlar. Ayrıca alglerin bileĢimi, miktarı, mevsimsel değiĢimi, mevsimsel değiĢimini etkileyen faktörlerin incelenmesi gerekmektedir (Gönülol, 2003).
Ülkemiz iç sularında algaelojik çalıĢmalar 1970’ lerde baĢlatılmıĢ olup, ilk örnek araĢtırmalar Ege bölgesinde bazı göller, Eğridir Gölü ve Mogan Gölü’nde daha çok floristik kayıtlar Ģeklinde yapılmıĢtır (Demirhindi, 1972; Tanyolaç ve Karabatak, 1972). Türkiye’nin çeĢitli bölgelerindeki göl, gölet ve baraj göllerindeki kıyı bölgesi (bentik) alglerinin sistematik ve ekolojik özelliklerinin detaylı incelendiği araĢtırmalarda mevcuttur. Ülkemizdeki göllerde algler üzerine yapılan çalıĢmalar Kurtboğazı Baraj Gölü’nde baĢlamıĢtır (Aykulu ve Obalı, 1981). Manisa – Marmara Gölü’nde (Cirik ve Altındağ, 1982), Mogan Gölü’nde (Obalı, 1984) yapılan çalıĢmalarla sürdürülmüĢtür. Göllerdeki algler üzerine yapılan çalıĢmalar genel olarak ve kronolojik sıra itibariyle bakıldığında; Tortum Gölü’nde (Altuner, 1984), Beytepe ve Alap Göletlerinde (Ünal, 1984), Çubuk Baraj Gölü’nde (Gönülol, 1985), Altınapa Baraj Gölü’nde (Yıldız, 1985), Bayındır Gölü’nde (Gönülol, 1985), Karamık Gölü’nde (Gönülol - Obalı, 1986), Çip Baraj Gölü’nde (Çetin, 1987), Hazar Gölü’nde (ġen, 1988) Gölcük’te (Cirik-Cirik,1989), Bafra Gölü’nde (Gönülol - Çomak, 1990), Seyfe Gölü’nde (Yücel, 1990), Sapanca Gölü’nde (Temel, 1991) Tercan Baraj Gölü’nde (Altuner - Gürbüz, 1992), Bafa Gölü’nde (Cirik ve Altındağ, 1992), Palandöken Gölet’inde (Gürbüz, 1993), Uzungöl’de (ġahin ve Gönülol, 1993), Ġkizce Gölet’inde (Atuk,1994), Suat Uğurlu Baraj Gölü’nde (Gönülol, 1995), AkĢehir Gölü’nde (Elmacı, 1995), Hasan Uğurlu Baraj Gölü’nde (Gönülol ve Obalı,1995), Tercan Baraj Gölü’nde (Altuner ve Gürbüz, 1996), Büyükçekmece Gölü’nde (Temel, 1997), BeyĢehir Gölü’nde (Durak, 1998), Sarmısaklı Baraj Gölü’nde (Pabuçcu ve Altuner, 1999), bölgemizde bulunan Almus Baraj Gölü’nde (Pabuçcu, 2000) Keban Baraj Gölü’nde (Pala, 2001), bölgemizde bulunan Bedirkale Baraj Gölü’nde (Demircan, 2002), Abant Gölü’nün bentik Algleri (Atıcı ve Ark, 2005) vb. çalıĢmalar vardır.
Bu çalıĢmada Kızık gölü bentik alg florasının incelenmesi ve su özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır.
2. ARAŞTIRMA ALANININ TANIMI
2.1. Coğrafik Özellikleri
Kızık Gölü, Tokat Ġli Çamlıbel - Yıldızeli karayolu üzerinde Kızık Köyü mevkiindedir ve Çamlıbel sınırları içerisinde yer almaktadır. Çamlıbel Ovası’nda özellikle drenaj yetersizliğinden dolayı Tuzla Çayırı’nda gölün etrafındaki alanda oluĢan tuzluluk, ovanın yeraltı suyu kalitesine tesir edecek miktar ve çapta değildir. Çamlıbel Ovası çevresindeki göllerin pH değerleri 7,2 ile 8,4 arasında değiĢmektedir. Çoğu göl suyunda organik madde saptanmamıĢtır. Ortalama 1,5 km2 ‘lik bir alan kaplamaktadır.
Kenarlarında bataklık yerler yoktur. Ortalama derinlik 10 – 15 metredir. Denizden yükseltisi 1100 metredir (DSĠ, Tokat,1986).
2.2 İklim Özellikleri
Kızık Gölü’nün iklimi; Karadeniz iklimi ile Ġç Anadolu'daki step iklimi arasında bir geçiĢ iklimi özelliği taĢır. Genel olarak yaz mevsimi alçak alanlarda sıcak - kurak, yüksek yerlerde serin yer yer yağıĢlı, kıĢ mevsimi soğuk ve kar yağıĢlıdır. Kızık Gölü’nün iklim özelliğinde denize olan uzaklığın ve yüksekliğin etkisi önemlidir. Bu nedenle ikliminde kuzeyden güneye doğru (yükseltinin artması nedeniyle) önemli farklılıklar görülür. Güneye doğru kıĢ mevsimi daha sert bir karakter gösterir.
Yıllık ortalama sıcaklığı 12,8 Co, Yıllık ortalama yağıĢ miktarı 444,4 mm, Ortalama yağıĢlı gün sayısı 96, Ortalama aktüel basınç 954,4 milibardır.
Ortalama kar yağıĢlı günlerin sayısı 13 tür. Karın ortalama yerde kalma süresi ise 21 gündür. Rüzgâr genellikle Doğu-Kuzeydoğu, Kuzeydoğu ve Doğu yönlerinden esmektedir ( Tokat Meteoroloji Müdürlüğü, 2009).
2.3. Örnek Alma İstasyonlarının Tanımı
Kızık Gölü üzerinde Bentik algleri incelemek üzere litoral zondan 3 istasyon belirlenmiĢ ve bu istasyonlardan bentik alglere ait üç habitat tespit edilmiĢ (epilitik, epifitik, epipelik ) ve örnekler alınmıĢtır.
1.istasyon: Gölün batı kesimindeki yaya yoluna bakan kısmından (ġekil 2.2), seçilmiĢtir.
2. Ġstasyon: Gölün doğu kesimindeki gölün daralan kısmından (ġekil 2.3), seçilmiĢtir 3. Ġstasyon: Gölün güney kesimindeki beton bloğun batısından (ġekil2.4), seçilmiĢtir.
ġekil 2.2. I. Ġstasyon
ġekil 2.4. III. Ġstasyon
2.3.1 Epipelik Alg İstasyonları
Göllerin kıyı Ģeritlerinde kaba taneli kumdan ince silt ve organik maddeye kadar farklılıklar gösteren sedimentler birikmektedir. Bu sedimentler üzerinde zengin bir alg florası yaĢar. Epipelik alg topluluğu olarak bilinen bu alg florasının esasını diyatomeler oluĢturur. Bunlardan büyük bir kısmında rafe denen yarık bulunur. Bu yarıklardan çıkan sitoplazmalarla kayma hareketi yaparlar.
2.3.2 Epilitik Alg İstasyonları
Epilitik algler, taĢlar üzerine bağımlı olarak yaĢayan bentik alglerdir. Epilitik alg topluluklarını incelemek üzere farklı büyüklükte toplanan taĢlar kurumamalarına dikkat edilerek laboratuara getirilmiĢ ve üzerindeki algler incelenmiĢtir.
2.3.3 Epifitik Alg İstasyonları
Epifitik algler, Chladophora gibi ipliksi yapılı makraskobik alglerin, suda yaĢayan karayosunlarının ve çiçekli bitkilerin üzerinde tutanarak yaĢayan alg topluluklarıdır. Epifitik formlar üzerinde yaĢadıkları bitkiye müsilaj salarak kendi kendilerini bağlayan formlardır. Bu alg topluluğunu incelemek için seçilen üç istasyondan toplanan çiçekli ve çiçeksiz bitkilerden örnekler alınmıĢ; laboratuara getirilen bu bitkilerin üzerindeki epifitik algler incelenmiĢtir.
3. MATERYAL VE METOT
Kızık Gölü’nün (Çamlıbel - Tokat) Bentik Alg florası ve göl suyunun bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri Ekim 2008-Eylül 2009 tarihleri arasında, belirlenen üç farklı istasyonundan çamurlardan (epipelik), bitkilerden (epifitik) ve taĢlardan (epilitik) olmak üzere ayda bir alınan örneklerde incelenmiĢtir.
3.1 Fiziksel ve Kimyasal Analizler
Kızık Gölü’nde yaptığımız araĢtırma süresince suyun sıcaklığı, çözünmüĢ oksijen (WTW 1400 cihazı ile ölçülmüĢtür), pH , elektriksel iletkenlik (konduktivite) ve diğer kimyasal analizler imkânlar nispetinde örnek alındıktan sonra, aynı gün içerisinde GaziosmanpaĢa Üniversitesi Biyoloji Bölümü laboratuarlarında ve Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğünde yapılmıĢtır.
3.2 Algleri İnceleme Metodu
3.2.1 Epipelik Algleri İnceleme Metodu
Kızık Gölü sedimanları üzerinde yaĢayan epipelik algleri incelemek için seçilen üç istasyondan örnekler 8 mm. Çapında 1 m. Boyunda cam boru kullanılarak alınmıĢtır. Cam borunun bir ucu baĢparmakla kapatılıp, diğer ucu suya daldırılmıĢ ve kapatılan parmak açılarak sedimanlar üzerinde ıĢınsal yönde hafifçe gezdirilmiĢtir. Bu suretle cam boruya çamurlu suyun dolması sağlanmıĢtır. Boru sudan çıkarırken tekrar dıĢarıdaki ucu parmakla kapatılarak, içindeki çamurlu su, her örnek alımında 250 ml’lik plastik kavonozlara boĢaltılmıĢtır. Her zaman aynı miktarda su alınmasına özen gösterilmiĢtir. Alınan çamurlu su örnekleri laboratuara getirilerek karanlık bir yerde çökmeye bırakılmıĢtır. Plastik kaplardaki çökelmiĢ olan çamurların üzerindeki su, çamuru bulandırmadan dikkatle alınarak kalan çamur iyice çalkalandıktan sonra 10 cm. çapındaki petri kaplarına, kabın her tarafında 1 cm. kalınlığında olacak Ģekilde yayılmıĢtır. Çöken çamurların üzerindeki durulmuĢ su, bir damlalık yardımıyla çekilmiĢtir. Su tamamen çekildikten sonra nemli çamurun üzerine 7 - 8 tane 24x24 mm.lik lamel yerleĢtirilerek petri kaplarının kapakları etiketlenip yarım kapatılmıĢtır. Petri kapları ıĢığı dikey olarak iyi alabilen bir yere konularak, çamurun üst yüzeyine
fototaksik hareketlerle çıkan alglerin lamellere yapıĢması sağlanmıĢtır. Ertesi gün lameller kaldırılarak, beher içerisindeki suya atılıp yapılan geçici preparatlarda diyatomeler dıĢındaki algler teĢhis edilmiĢtir. Diyatomelerin teĢhisleri için, hücrelerin organik maddelerden kurtarılması gerekir. Bunun için H2O2 metodu kullanıldı (Van der Werff, 1980).
H2O2 metodunda petrilerden tüplere boĢaltılan sular santrifüj ile çöktürüldü. Çöktürülen materyalden üstte kalan su atıldıktan sonra kalan örnek bir kaba aktarıldı. Çökeltinin üzerine 1 cm3
H2O2 ilave edilip, çeker ocakta 30 dakika kaynatılarak asitten arındırma iĢlemine geçildi. Bu iĢlemde tüplere aktarılan materyaller her defasında saf su ile doldurularak 3000 devirde beĢer dakika, beĢ kez santrifüj edilmek suretiyle organizmalar asitten arındırıldı (Hasle, 1978). Böylece organik maddeden kurtarılan ve yalnızca silisli hücre çeperi kalan diyatome türleri Kanada Balsamı kullanılarak sabit preparat haline getirildikten sonra teĢhis edildi.
Diyatomeler sabit preparatlar haline getirildikten sonra, her istasyondan çok sayıda preparat incelenerek, Olympus marka mikroskopla teĢhis edildi. Bulunan taksonlar habitatlarına göre iĢaretlendi (Tablo 4.6 ).
3.2.2 Epifitik Algleri İnceleme Metodu
Göl kenarında bulunan Poaceae familyasına ait bazı türler ile su içerisindeki makraskobik bir alg olan Cladophora spp. toplanarak, üzerlerinde bağımlı olarak yaĢayan algler incelenmiĢtir. Alınan örnekler laboratuara getirilerek musluk altında yıkanıp bir fırça ile kazımak suretiyle bağımlı organizmalar ayrılmıĢtır. Bu Ģekilde elde edilen organizmaların bulunduğu sudan geçici preparatlar yapılarak diyatome haricindeki alglerin bolluk durumlarına bakılarak teĢhis edilmiĢtir.
Diyatomeler ise daha önce belirtildiği Ģekilde sabit preparatlar haline getirilmiĢtir. Diyatomeler sabit preparatlar haline getirildikten sonra, her istasyondan çok sayıda preparat incelenerek, teĢhis edildi. Bulunan taksonlar habitatlarına göre iĢaretlenmiĢtir (Tablo 4.6 ).
3.2.3 Epilitik Algleri İnceleme Metodu
Seçilen istasyon bölgelerinden alınan farklı büyüklükteki taĢlar etiketli plastik torbalar içerisinde laboratuara getirilmiĢtir. TaĢların nemli kalmalarına dikkat edilip su altında kazınarak üzerlerindeki bağımlı algler izole edilmiĢlerdir. Bu organizmaların bulunduğu örneklerden geçici preparatlar hazırlanmıĢtır. Diyatomeler ise sabit preparatlar haline getirilerek incelenmiĢtir. Alglerin sistematiğini yapmak için zamanımızdaki en iyi sistemlerden biri olan Round (1984) ‘un sistemi esas alınmıĢtır.
Alglerin teĢhisinde konu ile ilgili kaynaklardan yararlanılmıĢtır (Bourelly, 1968; 1970; 1972; Campere, 1974; Cleve-Euler, 1951; Findlay - Kling, 1979; Husted, 1930; Niels, 1980; Patrick and Reimer, 1975; Prescott, 1979).
4. BULGULAR
4.1. Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 4.1.1. Su Sıcaklığı
AraĢtırma süresince Tokat Kızık Gölü’nde suyun en yüksek sıcaklık değeri Temmuz 2009da 3. istasyonda 23,6°C olarak tespit edilmiĢtir. En düĢük değer ise Ocak 2009’da 1. istasyonun kıyı bölümünde 4,3 °C olarak belirlenmiĢtir.
Tablo 4.1. Göl suyunun sıcaklığının aylara göre değiĢimi.
AYLAR Sıcaklık ( oC)
1. istasyon 2. istasyon 3. istasyon
Ekim08 14,2 14,8 15,1 Kasım08 12,6 12,4 12,8 Aralık08 7,2 7,8 8,1 Ocak09 4,3 4,6 5,1 ġubat09 7,3 7,6 7,9 Mart09 9,2 9,4 9,6 Nisan09 11,6 11,4 11,8 Mayıs09 17,8 17,6 17,9 Haziran09 20,8 21,2 21,4 Temmuz09 22,8 23,2 23,6 Ağustos09 21,4 21,6 21,8 Eylül09 19,2 19,6 19,8
ġekil 4.1. Kızık Gölünün Aylara Göre Suyun Sıcaklığının DeğiĢimi
4.1.2. pH Değeri
AraĢtırma süresince gölün yüzey sularında yapılan pH ölçümlerinde en düĢük değer Nisan 2009 tarihinde 1. istasyondan 7,19, en yüksek değer ise Ocak 2009’de 3. istasyondan 7,72 olarak tespit edilmiĢtir .
ġekil 4.2. Kızık Gölünün Aylara Göre Suyun pH Değerinin DeğiĢimi Aylara Göre Göl Suyunun pH Değerinin Değişimi
7 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8
Eki.08 Kas.08 Ara.08 Oca.09 ġub.09 Mar.09 Nis.09May.09 Haz.09Tem.09Ağu.09 Eyl.09
AYLAR
Tablo 4.2. Göl suyunun pH değerinin aylara göre değiĢimi
AYLAR pH
1.ist. 2.ist 3.ist
Ekim08 7,28 7,30 7,32 Kasım08 7,48 7,50 7,52 Aralık08 7,57 7,60 7,62 Ocak09 7,65 7,67 7,72 ġubat09 7,33 7,45 7,50 Mart09 7,42 7,48 7,50 Nisan09 7,19 7,21 7,22 Mayıs09 7,26 7,28 7,29 Haziran09 7,30 7,32 7,34 Temmuz09 7,33 7,34 7,35 Ağustos09 7,21 7,23 7,26 Eylül09 7,65 7,59 7,61 4.1.3. Çözünmüş Oksijen
Yapılan ölçümlerde gölün yüzey sularındaki en yüksek çözünmüĢ oksijen değeri ġubat 2009’da 3. istasyonda 8,69 en düĢük değer ise Temmuz 2009’da 1. istasyonda 5,30 olarak kaydedilmiĢtir.
Tablo 4.3. Göl suyunun çözünmüĢ oksijen değerinin aylara göre değiĢimi.
AYLAR Oksijen Çözünürlüğü(mg/l)
1.ist. 2.ist 3.ist.
Ekim08 7,56 7,50 7,52 Kasım08 8,10 8,14 8,16 Aralık08 8,30 8,32 8,34 Ocak09 8,50 8,55 8,60 ġubat09 8,62 8,67 8,69 Mart09 7,36 7,30 7,32 Nisan09 6,80 6,75 6,78 Mayıs09 6,72 6,76 6,79 Haziran09 5,40 5,48 5,55 Temmuz09 5,30 5,32 5,36 Ağustos09 5,45 5,60 5,73 Eylül09 6,72 6,78 6,81
4.1.4 Elektriksel İletkenlik
Suyun elektriksel iletkenliğini sudaki çözünebilir maddeler ve tuzlar belirler. Suların bu kimyasal içeriği nicel ve nitel olarak toprağın jeokimyasına, göl tabanına, çözünen maddelerin yoğunluğuna, buharlaĢmaya ve dıĢ etkenlere bağlıdır (Tanyolaç, J., 1993). AraĢtırma süresince gölün yüzey sularında yapılan elektriksel iletkenlik ölçümlerinde en yüksek değer ġubat 2009 2. istasyonda 523,6 mV/l, en düĢük değer ise Ağustos 2009’da 3. istasyonda 446,2 mV/l olarak belirlenmiĢtir.
Tablo 4.4. Gölün elektriksel iletkenliğin aylara göre değiĢimi
AYLAR Elektriksel Ġletkenlik mV/l
1.ist 2.ist 3.ist
Ekim08 468,0 472,2 470,2 Kasım08 490,0 496,0 493,2 Aralık08 495,3 496,8 492,8 Ocak09 510,0 518,2 516,6 ġubat09 522,2 523,6 520,8 Mart09 500,0 498,2 503,8 Nisan09 472,3 470,8 476,6 Mayıs09 450,8 440,8 448,2 Haziran09 458,2 462,6 468,3 Temmuz09 462,4 468,2 470,2 Ağustos09 456,2 458,2 446,2 Eylül09 464,2 454,0 456,2
Aylara Göre Gölün Elektriksel İletkenliğinin Değişimi 420 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 530 Eki.0 8 Kas.0 8 Ara.0 8 Oca.0 9 ġub.0 9 Mar. 09 Nis.0 9 May .09 Haz.0 9 Tem. 09 Ağu.0 9 Eyl.0 9 AYLAR ELE KTR İK SE L İLE TK EN Lİ K
1.ist 2.ist 3.ist
ġekil 4.4. Kızık Göl Suyunun Aylara Göre Gölün Elektriksel Ġletkenliğinin DeğiĢimi Suyun kimyasal analizi Tokat Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Laboratuarında 1. istasyondan alınan örneklerle mevsimsel olarak yapılmıĢtır.
Tablo 4.5. Suyun kimyasal analiz sonuçları DeğiĢkenler
KATYONLAR
Yaz Sonbahar Kıs Ġlkbahar
Na2+ meq/lt 0,48 0,46 0,40 0,38 K+meq/It 0,01 0,01 0,01 0,01 Ca2+Mg2+meg/lt 1,92 1,80 --- --- Toplam meq/lt 2,42 2,28 2,30 2,46 ANYONLAR HCO3- meq/lt 0,30 0,28 0,26 0,24 Cl2- meq/lt 0,32 0,36 0,34 0,36 Toplam meq/lt 0,64 0,66 0,68 0,66 Na % meq/lt 20,20 20,22 17,22 14,90 pH 7,42 7,48 8,10 7,80 HCO3- meq/lt 0,28 0,30 0,26 0,24 Cl- meq/lt 0,32 0,36 0,38 0,40
4.2. Algaeolojik Özellikler
Kızık Baraj Gölü’nde Bacillariophyta, Cyanophyta, Chlorophyta, ve Euglenophyta bölümlerine ait toplam 62 takson belirlenmiĢtir. Florada bulunan bu taksonlar, habitatlarına göre listelenmiĢtir (Tablo 4.6).
Tablo 4.6. Kızık Gölü Algleri ve Dağılımı
BACİLLARİOPHYTA Epipelik Epifitik Epilitik
Cyclotella meneghiniana Kütz. +++ + +++
Melosira varians C.A.Agard + +++ +
Achanthes lanceolata ( Breb.) Kütz. + +++ +++
Amphora ovalis Kütz. +++ + -
Amphora ovalis var pediculus Kütz. + - +
Asterionella gracillima(Hantzch) Heiberg + ++ +
Caloneis silicula (Ehr.) Cl. _ ++ +
Cocconeis placentula (Ehr.) Cl. + + ++
Cocconeis placentula var. euglypta (Ehr.) _ _ +
Cymatopleura solea (Breb.) W. Smith + +++ +
Cymbella affinis Kütz. _ + +
Cymbella cistula (Hemprich) Grun. +++ + +
Cymbella cymbiformis Agard +++ +++ ++
Cymbella gracilis (Rabh.) Cleve + +++ +
Cymbella ventricosa Kütz. _ _ +
Diatoma anceps (Ehr.) Grun. + ++ +++
Diatoma vulgare Bory + +++ +
Diploneis elliptica (Kütz.) Cleve _ _ +
Tablo 4. 6’nın devamı
Epithemia adnata (Kütz.) Rabenhorst +++ + ++
Epithemia argus Kütz. _ + +
Epithemia sorex Kütz. + _ _
Fragilaria bicapitata A. Mayer + +++ +
Fragilaria capucina (Rabh.) Grun _ + +
Fragilaria intermedia Grun. + ++ +
Fragilaria pinnata Ehr. +++ +++ +++
Gomphonema acuminatum Ehr. +++ +++ +
Gomphonema angustatum (Kütz.) Rabh. _ + _
Gomphonema constrictum Ehr. _ _ +
Gomphonema intricatum Kütz. _ + +
Gomphonema longiceps Ehr. + + +
Gomphonema olivaceum(Lyngbye) Kütz. + + ++
Gomphonema truncatum (Ehr.) Cl. _ _ +
Gomphonema ventricosum Gregory + + +
Gyrosigma acuminatum (Kütz.) Rabh. + _ +
Gyrosigma kützingii (Grun.) Cl. + + +
Navicula bacillum (Ehr.) + + _
Navicula cincta (Ehr.) Kütz. + + +++
Navicula radiosa Kütz. + +++ +
Nitzschia palea (Kütz.) W. Smith. + +++ +
Nitzschia sigma (Kütz.) W. Smith _ + +
Nitzschia sigmoidea (Ehr.) W. Smith ++ + +
Tablo 4.6’nın devamı
Rhopalodia gibba (Ehr.) O. Müller + + +++
Surirella linearis W. Smith. +++ + ++
Surirella ovata Kütz. +++ +++ ++
Synedra capitata Ehr. + +++ +
Synedra ulna (Nitzsch) Ehr. + + +++
CHLOROPHYTA
Chlamydomanas sp. Pascher + _ +
Volvox sp. Linnaes ++ + +
Scenedesmus bijuga (Lag.) Chodat + ++ ++
Spirogyra weberi Kütz. + _ +
Cosmarium panamense (Lund) Royet Biss.
_ _ +
EUGLENOPHYTA
Euglena gracilis Prescott _ _ +
CYANOPHYTA
Chrococcus minutus Smith + _ +
Microcystis aeruginosa Kütz. + ++ +
Merismopedia glauca _ + +
Spirulina platensis _ + +
Oscillatoria limosa (Roth) C.A.Agard _ _ +
Oscillatoria tenuis C.A.Agardh + _ +
Anabanea affinis Lemn. + ++ +
Pseudoanabaena constricta (Szafer) Lauterborn
Tür Bolluk Skalası: Habitatta belirtilen türe rastlanmamıĢtır. (-) Habitatta nadiren rastlanmamıĢtır. (+)
Habittta belirli periyotlarda görülmüĢtür. (++) Habitatta sıklıkla rastlanmıĢtır. (+++)
5. TARTIŞMA ve SONUÇ
Kızık Gölü bentik alg florası, 12 ay boyunca üç farklı istasyondan alınan örneklerde incelenmiĢtir. Göl florasında Bacillariophyta, Chlorophyta, Cyanophyta ve Euglenophyta olmak üzere dört divisioya ait toplam 62 takson belirlenmiĢtir. Bunlardan Bacillariophyta’ya ait 48, Chlorophyta’ya ait 5, Cyanophyta’ya ait 8 ve Euglenophyta’ya ait 1 takson tespit edilmiĢtir.
Bacillariophyta bölümü takson sayısı itibariyle diğer bölümlere göre %77,41 oranında dominant bulunmuĢ, bunu sırası ile Cyanophyta %12,90, Chlorophyta % 8,06, Euglenophyta % 1,61’’lık oranlarda takip etmiĢtir.
Bacillariophyta bölümü ülkemizde yapılan diğer birçok göllerdeki araĢtırmalarda da dominant olarak gözlenmiĢtir (Altuner, 1984; Gönülol, 1985; Yıldız, 1987; Gönülol 1987, Çetin ve Sen, 1998; Altuner ve Gürbüz, 1996; Gönülol ve Obalı, 1998; Sahin 1998; Pabuçcu ve Altuner, 1999; Pabuçcu, 2000; Eren, 2000; Gürbüz ve Altuner, 2000; Atıcı ve Obalı, 2002; Gürbüz ve ark., 2002; Demircan 2002; Baykal ve Açıkgöz, 2004; Atıcı ve ark., 2005; Kıvrak ve Gürbüz, 2005).
Kızık Gölü’nde pennat diyatomelerin sentrik diyatomelere oranla daha fazla olduğu gözlenmiĢtir. Yurdumuzdaki göllerde yapılan çalıĢmalarda Pennales ordosunun Centrales’e oranla daha çok tür sayısı içerdiği tespit edilmiĢtir. Sentrik diyatomeler Tortum Gölü (Altuner, 1984), Mogan Gölü (Obalı ve ark., 1989), Bafra Balık Gölleri (Gönülol ve Çomak,1990), Keban Baraj Gölü (Çetin ve ġen,1998) Sarmısaklı Baraj Gölü (Pabuçcu ve Altuner, 1999), Almus Baraj Gölü (Pabuçcu, 2000), Palandöken (Tekederesi) Göleti (Gürbüz ve Altuner, 2000) gibi Türkiye’nin çeĢitli doğal ve baraj göllerinde de pennat diyatomelere göre daha az sayıda rastlanmıĢtır.
Yurt dıĢında yapılan algaelojik çalıĢmalarda da pennat diatomeler daha yaygın olarak bulunmuĢlardır (Lichti, 1980; Notour, 1980, Heckey ve Kling 1987; Ollikaınen, 1993). Epilitik habitatda Bacillariophyta’dan Cyclotella genusuna mensup taksonlar takson sayısı itibariyle %26 ile dominant olmuĢtur. Bunu sırasıyla Navicula %12, Rhopolodia
ve %8 Fragilaria ve Diatoma %6 ve Diploneis ve Synedra %3 ve daha düĢük oranlarda diğer genuslar izlenmiĢtir.
Ayrıca bu habitatta Cyclotella meneghiniana, Achantes lanceolata, Navicula cincta, Rhopoladia gibba, Fragilaria pinnata, Diatoma anceps, Diploneis ovalis, Synedra ulna ‘’devamlı mevcut’’ türler olmuĢtur.
Epifitik habitatda Bacillariophyta’dan Cymbella genusuna mensup taksonlar takson sayısı itibariyle %21 ile dominant olmuĢtur. Bunu sırasıyla Navicula %14, Melosira ve Achantes %8 Surirella ve Synedra %5 Diatoma ve Fragilaria %3 ve daha düĢük oranlarda diğer genuslar izlenmiĢtir.
Ayrıca bu habitatda Melosira varians, Fragilaria bicapitata, Fragilaria pinnata, Achantes lanceolata, Diatome vulgare, Cymbella cymbiformis, Cymbella gracilis, Gomphonema acuminatum, Navicula radiosa, Nitzchia palea, Cymatopleura solea, surirella ovata,, Synedra capitata ‘’devamlı mevcut’’ türler olmuĢtur.
Epipelik habitatda Bacillariophyta’dan Surirella genusuna mensup taksonlar takson sayısı itibariyle % 18 ile dominant olmuĢtur. Bunu sırasıyla Cymbella %14, Cyclotella ve Epithemia %11, Gomphonema ve Surirella %6 ve daha düĢük oranlarda diğer genuslar izlenmiĢtir.
Ayrıca bu habitatda Cyclotella meneghiniana, Amphora ovalis, Cymbella cistula, C. cymbiformis, Epithemia adnata, Fragilaria pinnata, Gomphonema acuminatum, Surirella linearis, Surirella ovata ‘’devamlı mevcut‘’ türler olmuĢtur.
Bentik diatomeler dıĢında alg kompozisyonu incelendiğinde Cholorophyta bölümünden Chlamydomanas sp., Volvox sp., Scenedesmus sp., Spirogyra weberi., Cosmarium panamense taksonları tespit edilmiĢtir.
Cyanophyta bölümünden, Chrococcus minutus, Microcystis aeruginosa, Merismopedia glauca, Spirulina platensis, Oscillatoria limosa, Oscillatoria tenuis, Anabanea affinis, Pseudoanabaena constricta, türleri tespit edilmiĢtir.
Alglerin geliĢmeleri için optimum sıcaklık 25 o
C dir (Round,1984). Diatomelerin geliĢmesi için optimum sıcaklık ise mevcut flora tipine bağlıdır. Genelde mevcut flora tipini belirlemede sıcaklık, önemli faktörler olan yükseklik ve enlemden daha etkilidir (Patrick and Remier,1975). Kızık gölünün optimum sıcaklığı da 25o ‘ye yakın değerlerde olmuĢtur. Kızık gölünün optimum sıcaklığı 23,6 o
C ‘dir.
Kızık Gölü’nden alınan pH değerleri 7,19–7,72 arasında değiĢmektedir. Buna göre gölet suyu hafif alkali özellik göstermektedir. Genellikle alglerin hafif alkali sularda daha iyi geliĢtiği bilinmektedir (ġiĢli, 1999).
Laboratuarda yapılan çözünmüĢ oksijen ölçümlerine göre, en düĢük değer Temmuz 2009’da 5,30 mg/lt olarak kaydedilmiĢtir. En yüksek değer ise ġubat 2009’da 8,69 mg/lt olarak kaydedilmiĢtir. Buna göre göl suyundaki sıcaklık ile çözünmüĢ oksijen değerleri arasında ters orantı olduğu görülmektedir. Aynı duruma Almus Baraj gölü, Sarımsaklı Baraj Gölü ve Palandöken Göleti gibi göllerde yapılan limnolojik çalıĢmalarda da rastlanmıĢtır (Pabuçcu 2000; Gürbüz, 1993; Pabuçcu ve Altuner, 1999).
Elektriksel iletkenlik değerlerine bakıldığında gölde çok fazla organik kirliliğin olmadığı ve bu değerlerin alg geliĢimini sınırlayıcı düzeyde bulunmadığı görülmektedir. Gölün etrafındaki arazide ağaçlandırmanın olmaması ve bu Ģekilde erozyonla toprak kaybının çok olması göl çanağının dolmasına neden olmaktadır. Ġleride gerekli önlemler alınmazsa henüz fazla kirliğin görülmediği gölde kirlilik unsurlarının artabileceği tahmin edilmektedir.
Altuner, Z., 1984 a). Tortum Gölü’nden bir istasyondan alınan fitoplanktonun kalitatif ve kantitatif olarak incelenmesi. Doğa Bilim Dergisi, Seri A 2, Cilt 8 , Sayı 2.
Altuner, Z., 1984 b). Tortum gölünün epifitik ve epilitik algleri üzerinde araĢtırma. Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bil. Dergisi, 1 (4): 50-59.
Altuner, Z., Gürbüz, H., 1992. Tercan baraj gölü bentik alg florası üzerinde bir araĢtırma, Tr. J. Of Bot. Dergisi.
Altuner, Z., Gürbüz, H., 1996, Tercan Baraj Gölü bentik alg florası üzerinde bir araĢtırma, Tr.J. Of.Botany, 20, 41-51.
Altuner, Z., 2005., Tohumsuz Bitkiler Sistematiği., 1. cilt, say:63, Tokat.
Anonim, 2000 DSĠ, 1986. Tokat Su ĠĢleri Müdürlüğü, Kızık Gölü Baraj Kayıtları Tokat.
Anonim, 2009, Tokat Meteroloji Müdürlüğü, Meteroloji Kayıtları, Tokat.
Atıcı, T., Obalı, O., 2002. Yedigöller ve Abant gölü (Bolu) fitoplanktonunun mevsimsel değiĢimi ve krolofil- a değerlerinin karĢılaĢtırılması, E. Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 22, Sayı (1-2): 79-82.
Atıcı, T., Obalı, O. ve Elmacı, A., 2005. Abant Gölü (Bolu) Bentik Algleri, Çev Kor Ekoloji Dergisi, 14,56,9-15.
Atuk, M., 1994. Ġkizce göleti, fitoplanktonun incelenmesi A.Ü Fen Bil. Enst. Yüks. L. Tezi.
Aykulu, G., Obalı, 1981. Phytoplankton biomass in the Kurtboğazı Dam Lake Com. De La Fac Sc.d’Ank. Serie C 2, 24:29-45.
Eğitim Fak., Cilt 5, Sayı 2,115-136.
Bourelly, P., 1968, les Algues D’eau Douce, Initiation a la Systematique Tome II.
Bourelly P., 1970. les Algues D’eau Douce, Initiation a la Systematique Tome III.
Bourelly P., 1972. les Algues D’eau Douce, Initiation a la Systematique Tome I.
Campere, P., 1974. Algies de la Region Du lac Tchod, Hydrobiologia,8, 165.
Cirik ve Altındağ, S., 1982. Manisa- Marmara Fitoplanktonu I, Doğa Bil. Derg. 6(3): 67:81.
Cirik, S., Cirik, ġ., 1989. Gölcük’ün (Bozdağ- Ġzmir) planktonik algleri, Ġ.Ü. Su Ür. Derg. 3., 1-2, 131-150.
Cirik ve Altındağ, S., Coute, A., 1992. Quelgues Cyanophycees Rres du Lac de Bafa, Crytogamie Algol,13.
Cleve and Euler, A., 1951. Die Diyatomen Von Schweden und Finnand. Almquist und Wiksells Boctryckeri Ab., Stockholm, p. 1003.
Çetin, K.A., 1987. Cip baraj gölü (Elazığ) bentik alg florasının mevsimsel dağılımları. F.Ü. Fen Bil. Enst. Yük. Lis. Tezi, Elazığ.
Çetin, K., ve ġen, B., 1998. Diatoms (Bacillariophyta) in the Phytoplankton of Keban Reservoir and Their Seasonal Variations, Tr. J. Of Botany, 22, 25-33, Tübitak.
Demirhindi, Ü., 1972. Türkiye’nin bazı lagün ve acısu gölleri üzerinde ilk planktonik araĢtırmalar. Ġ.Ü. Fen Fak. Mec. Seri. B, 37,(3-4): 205-232.
Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Durak, Y., 1998. BeyĢehir gölünün limnolojisi, proje Selçuk Üni. AraĢtırma Fon Saymanlığınca destk.
Elliot, W., Stochıng, C.R., Barbour ,M.G. VE Rost, T.L., 1982 Botany, An Introduction to Plant biology, 6.nd. Ed., John Wiley and Sons, Singapure.
Elmacı, A., 1995. AkĢehir gölü fitoplanktonu ve kıyı bölgesi alglerinin ekolojik ve floristik yönden incelenmesi, A.Ü. Fen. Bil. Enst. Doktora Tezi.
Eren A., 2000. Borabay gölü ( Amasya) alg florası, GaziosmanpaĢa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Findlay, D.L., and Kling, H.J., 1979. A species list and dictorial referense to be Phytoplankton of Central and Northern Canada Part I-II Fisheries and Marine sevice manuscript report No: 1503, Canada.
Gönülol, A., 1985 a). Çubuk-1 Baraj Gölü algleri üzerinde araĢtırmalar,Doğa Bilim Dergisi,A2, (2):253-268.
Gönülol, A., 1985 b). Studies on the bentic algae of the Bayındır Dam Lake Com. Fak., Sci., UNĠV., ANK., Serie C. 21-38.
Gönülol, A., Obalı, O., 1986. Phytoplankton of Karamık lake (Afyon) Turkey, Fac. Sci. Univ. Ser. V. 105-128.
Gönülol, A., 1987. Studies on the bentic algae of the Bayındır Dam Lake TUJ. Botany, 11, 1, 38-55.
Ulusal Biyoloji kongresi, 2, 121-130.
Gönülol, A., 1995. Studies on the Phytoplankton of the Suat Uğurlu Dam, Archiv fur Hydrobiologie.
Gönülol, A., Obalı, O., 1995. A taxonomic sudy on the Phytoplankton of Hasan Uğurlu dam., Hydrobiologia.
Gönülol, A., ve Obalı O., 1998. A. Study on the Phytoplankton of Hasan Uğurlu Dam Lake (Samsun- Turkey), Tr.J.of Biology, 22,447-461.
Gönülol, A., 2003. Phytoplankton and seasonal variations of the River YeĢilırmak, Amasya, Turkey, Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 3(1):17-24.
Gürbüz, H., 1993, Palandöken gölleri algleri üzerinde kalitatif ve kantitatif araĢtırmalar, Atatürk Üni., Fen Bil. Enst. Doktora Tezi.
Gürbüz, H., ve Altuner, Z., 2000. Palandöken (Tekederesi) göleti fitoplankton topluluğu üzerinde kalitatif ve kantitatif bir araĢtırma, Turk J. Biol., 24, 13-30, Tübitak.
Gürbüz, H., Kivrak, E., ve Sülün, A., 2002. Porsuk göleti ( Erzurum) bentik alg florası üzerinde kalitatif ve kantitatif bir araĢtırma, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 19, Sayı (1-2): 41-52.
Hasle, G.R., 1978. Some spesific prepations, phytoplankton manual. Printed by page Brothers (Norwich) Ltd.3,136.
Heckey,R.E., Kling, H, J., 1987. Phytoplankton ecology of the great lakes in the rift valleys of central Ofrica, Phycology, of large lake in the rift valleys of central Africa, Phycology of large of the world, Ergebn, Limnologie 25.
Gustav Fischer Pub. Jena, Germany, P. 340.
Kıvrak, E., ve Gürbüz, H., 2005. The Bentic Algal Flora of Demirdöven Dam Reservoir, Turk. J. Bot., 25, 373-378, Tübitak.
Lichti, S. F., 1980. Diatom flora of red snow from Isbjornea, Carey Oer, Greenland. Nova Hedwigia, 33,395.
Niels, F., 1980, Diatoms in Eugypt Nova Hedwigia, 33, 629.
Notour, R.M. and Nienhuis, H., 1980. Some phytoplanktonic studies in Agaba Gulf of Jordan. Nova Hedwigia, 33,433.
Obalı, O., 1984. Mogan Gölü Fitoplanktonunun mevsimsel değiĢimi. Doğa Bilim Dergisi, A,8,1,91-104.
Obalı, O., Gönülol, A., ve Dere, ġ., 1989. Algal flora in the littoral zone of lake Mogan.Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Dergisi, 1 (3):33-53.
Ollikainen, M., 1993. at all., Changes in diatom asseblages of two large oligohumic lakes in Eastern Finland, Hydrobiologia, 269/270. 405- 413.
Pabuçcu, K. ve Altuner, Z., 1999. Sarmısaklı Baraj Gölü (Kayseri) bentik alg florası, I. Uluslar arası Ehrami Karaçam Sempozyumu, Kütahya.
Pabuçcu, K., 2000. Almus Baraj Gölü( Tokat) Alglerinin Kalitatif ve Kantitatif olarak incelenmesi, Gazi Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
Pala, G., 2001. Keban baraj gölünün GülüĢkar kesimindeki algler ve mevsimsel değiĢimleri. F.Ü. Fen Bil. Enst. Doktora Tezi. Elazığ.
Phyladelphia, Monorg. II, p 213.
Prescott, G.W., 1979. Freshwater Algae Brown Comp. Pub., Dubugue, Lawa, p 293.
ġahin, B., Gönülol, A., 1993. Uzungölün litoral bölge fitoplanktonu üzerinde taksonomik bir araĢtırma T. Bot. Derg.
ġen, B., 1988. Hazar gölü alg florası ve mevsimsel değiĢimleri üzerine gözlemler, IV. Ulusal Biyoloji Kong.
ġiĢli,M.N., 1999. Çevre Bilimleri Ekoloji Ders Kitabı. Sayfa:492, Gazi Yayınevi, Ankara.
Round , F.E., 1973. The Biology of Algae, 2. nd. Ed., Edward Arnold, London.
Round, F.E., 1984. The Ecology of Algae, Cambridge Univ. Pres p. 653. SARAÇOĞLU, H.,
Tanyolaç, J. ve Karabatak, M., 1972. Mogan Gölü’nün biyolojik hidrolojik özelliklerinin tespiti. TÜBĠTAK, VHAG, Proje No.91.
Tanyolaç, J. 1993 Limnoloji Ders Kitabı. Hatipoğlu Yayınları 1-249.
Temel, M., 1991. Sapanca gölünde fitoplanktonun biyoması ve bunu etkileyen fiziksel ve kimyasal faktörler, Ġst. Üni. Fen Bil. Enst.
Temel, M., 1997. Büyükçekmece gölü bentik alg florası Kısım I. Epipelik Eğirdir su ürünleri dergisi, 5.
Unal, ġ., 1984. Beytepe Alap Göletlerinde fitoplanktonun mevsimsel değiĢimi. Doğa Bilim Der. A2, 8, (1): 121-137.
Van Der Werff, A.,1980. A new Method of Concentrating and Cleaning Diatoms and other organisms. Verth. Int. Ver. Limnol. 12.276-277.
Yıldız, K., 1985. Altın Apa Baraj Gölü alg toplulukları üzerinde araĢtırmalar, doğa Bilim dergisi, A 2, 9,2.
Yıldız, K., 1987. Diatoms of Porsuk River. Turkey. Doğal Bilim Dergisi J. Biyoloji, 11 (3), 162-198.
EK-1
BACĠLLARĠOPHYTA BÖLÜMÜNE AĠT ALG TOPLULUKLARI
a) b) c) d) 20 µm
ġekil 1 (a) Cyclotella meneghiana (b) Cymbella affinis (c) Diatomavulgare (d) Epithemia adnata
a) b) c) 20 µm
a) b) c) 20 µm
a) b) 20 µm
a) b) 20 µm
EK-2
DĠYATOME DIġINDAKĠ BÖLÜMLERE AĠT ALGLER
CHLOROPHYTA EUGLENOPHYTA
a)
b)
20 µm
a)
20 µm
1984 Yılında Ankara da doğdu. Ġlk ve orta öğrenimini Ankara da tamamladı. Lise öğrenimini Tokat’ta tamamladı. 2003 yılında kazandığı GaziosmanpaĢa Üniversitesi Biyoloji Bölümünden 2007 yılında mezun oldu. Aynı yıl GaziosmanpaĢa Üniversitesi Fen Bilimi Enstitüsü Biyoloji bölümünde Yüksek Lisansa baĢladı.
