Bir İstanbul Mozayiği
/•
L
V U S
r
■ 7Barbara Bach.. Alman Konsolosiuğu'nda sosyal hizmetler uzmanı
Kapı girişinde bazı g ü n ler b ir k aç dilde d u y u ru la r asılı yor..
M e se la , “L ü tfe n k öm ü r
paralarını Yönetici bay Nico- la ’ya ile tm e k ü zere k a p ıc ı H ü sam ettin efendiye teslim ediniz” diye bir d u y u ru asıla
caksa, bu hem Almanca hem
Türkçe hem de İtalyanca ya-
zılabiliyor..
Nasıl yazılm asın ki! A p a rtm a n d a A lm an, Yu
g o sla v , İta ly a n , M acar, Er m en i, Süryani, Türk, Fran sız, AvusturyalI, Rum ve Be yaz Rus aileler yaşıyor..
T a b ii, a ile d e r k e n b ö y le çok çocuklu, bol akrabalı aile değil..
K im i k o c a sın ı k a y b e tm iş y a ln ız b a ş ın a , k im i d u l k a l m ış çocuklarıyla, kim i çoluk çocuğu e v le n d irm iş k arı ko- • ca, k im i d e g örev n e d e n iy le geldiği Türkiye’de b e k a r h a yatı yaşıyor.. Y üz y ıllık bu e s k i a p a r tm a n ın r e n g i, k o k u s u , k o r i d o r l a r ı , d u v a rla rı, z a te n bu y a ln ız lığ ın h ü z n ü n ü h em en y a n sıtıyor. B i l m i y o r u z , böylesi b ir a p a rt m ana latife de ol sa “ B ir le ş m iş M ill l e t l e r ” d e m e k y a n lış m ı olur? O halde gelin, b u “B ir le ş m iş M ille tle r ” a p a r t m a n ın ın kap ısın -Yüzlerce yıllık tarihin ve uygarlığın beşiği durumundaki Galata semtinde bir apartman.. Beyoğlu ve Galata'daki çok apartman gibi bir vakfın mülkiyetinde.. Saint Pierre Vakfı'nın mülkü.. er g ü n y ü z le r c e ü lk e n in s o r u n la rıyla b o ğ u şu p d u r a n B ir le ş m iş M ille t le r G e n e l S ek reteri B utros Gali ye “Efendim, İ s ta n b u l’da, G a lata sem tinde genel sek r e t e r l i ğ i n i y a p t ığ ın ız k u r u lu ş u n b ir ş u b e s i var” d ersek ilk tep k isi ne
olur.acaba?
Ö n c e ş a ş ı r ı r , s o n r a
“böyle şey olur mu?” di
ye so ra r, iş in g e rç e ğ in i anlatınca da g ü lü m ser ya da k a h k a h a a ta r h e rh a l de..
A ynen, bir y ak ın dos tu m u z u n d u ru m u a n la t tığ ın d a bizim yaptığım ız
§ib i- ★ ★ ★
Y üzlerce yıllık ta ri h in ve uygarlığın beşi ği d u ru m u n d a k i Gala
ta sem tin d e b ir a p a rt
m an..
G alata K u lesi So k a k ... 38 n u m a r a lı apartman..
B eş k a tlı, o n d a ire li bu ap a rtm a n ın h e r d aire sin d e ayrı dil k o n u ş u lu yor, a y rı k ü ltü r y a ş a n ı y o r.. Y a n i, h e r d a ir e d e ayrı m ille tte n in s a n ik a m e t ediyor..
D ü ş ü n ü n k i, b ir a p a rtm a n to p la n tıs ı y a pıld ığ ın d a zam an zam an o rta k dil F ran sızca o lu y o r, z a m a n z a m a n A l
m anca, zam an zam an da Türkçe..
İstanbul’ un orta yerinde 10 daireli
bir apartman.. On dairenin herbirinde
ayrı milletten insanlar.. Her dairede dört
beş farklı lisanı bilen var.. Apartman
toplantıları ise üç dört ayrı dilden
yapılıyor. Simültane çevirmenler de
apartman sakinlerinden..
Bayan
* Madlen
Ermeni asıllı vatandaşımız gençliğindeÎ
ok aüzelmiş.. am 25 yıldır bu apartmanda yaşıyor.. Dame De Sıon mezunu ve Türkçe'den başka dört dil konuşuyor.. Emekl olmadan önce tercümanmış.. to h u m ve g ü b re le r g etirti- ğ in i ve o n la rı ço c u k la rı gibi sevdiğini öğrendik..Çiçekleri, b ahçedeki dü ze ni görünce a p artm an sak in le rin in Bay Fernando için söy lediklerinde ne k ad ar haklı ol d u k ların ı anladık..
Ve ap artm an a giriyoruz... B ir n u m a ra lı d a ire d e y al nız b aşına yaşıyan Ermeni kö
kenli Bayan M adlen’le ta n ışı
yoruz...
60 yaşlarında, sevim li, to n to n bir hanım ..
D am e De S io n m e z u n u ,
ü n iv e r s ite y e de g itm iş a m a evlenip yarıda bırakm ış..
U zun yıllar yabancı şirk et lerd e se k re te rlik ve y ö n e tic i lik yapm ış, eşi de ticaretle u ğ r a ş ıy o rm u ş a m a 10 y ıl ön ce eşini kaybedince em ekli olup e v in e k a p a n m ış .. H a y a tta k i tek varlığı oğlu Aram..
A ram , te k n is y e n o k u lu n d a n m e z u n , b ir k aç y ıl önce e v le n m iş , a n n e s i n d e n a y rı oturuyor. Am a arada bir k e n disini görm eye geliyor..
Bayan Madlen, beş dil bi
liy o r.. T ü r k ç e , E r m e n ic e ,
Rumca, Fransızca ve İtalyan ca..
27 y ıld a n b e ri b u a p a r t m an d a yaşıyor. Ama şim di ol duk ça sıkılıyor.
d an girip, k o rid o rla rın ı d o la şalım , in s a n la rla k o n u ş a lım ve so n u n d a b a c a sın d an çık a lım..
Bu a p a rtm a n ın s a k in le ri n in ilginç o lm asın ın y a n ısıra bir ilginçliği d ah a var ki girer g irm ez h e m e n fa rk e d iy o rsu - nuz..
E ski bir kiliseye bakan n e fis bahçesi..
Y üzlerce çeşit çiçeğin b u lu n d u ğ u b u b ah çe, ap a rtm a n sak in lerin in o rtak malı.. Am a projesini, bakım ını, sulam ası nı, ü çü n cü k a t yedi nu m aralı d a ire d e o tu ra n Y ugoslav kö
k en li Bay F ernando ü s tle n
m iş d u r u m d a .. B r itis h Air-
vvays’in İsta n b u l b ü ro s u n d a
çalışıyor, toplam yedi dil bili yorm uş.
A p artm an ın b u hal ve a h valim sap tam ak üzere g ittiğ i m iz g ü n le r d e B a y F e r n a n - do’ya rastlayam adık, tatil için
İngiltere'ye gitm iş..
A m a, k o m şu la rı Bay Fer-
nando’yu an lata an lata b itire
m iyorlar..
Ç içek leri, n a s ıl gözü gibi k o ru d u ğ u n u , A v ru p a ’dan özel
“N a s ıl s ı k ı l m ayım ki be oğ lum.. Fazla para lı s a y ılm a y ız , yalnız başına öy le dışarı falan da ç ı k a m ı y o r u m . Pencereden yeşil b a h ç e y e b a k a b a k a g ö z le r im y eşil oldu. O ka d ar d il b iliy o rum, ama bunla rı şim di pek kul la n a ca k yer b u la m ıy o ru m , Ab la m Y u n a n is ta n 'd a p a r a s ız lıktan onun ya-
Bir İstanbul Mozayiği
sızca biliyorum ve bura da bir çok aile Fransız ca konuşuyor. Bu apart m anın en sevdiğim yanı yaz ay la rın d a b ah çed e herkesin biraraya gelip farklı dillerden şarkılar söylem esi ve kendi özel k ıy a fetlerin i giyip ren g a r e n k b ir g ö r ü n tü oluşturm ası..”
B a rb a ra ’n ın da d e d i ği gibi ap a rtm a n ın bir il ginç özelliği de yılın bel li g ü n le r in d e h e r k e s in b ira ra y a gelip a d e ta b ir k ü ltü r zen g in liğ i ortaya serm esi..
H e r d ild e n ş a r k ıla r söyleniyor, milli kıyafet ler giyiliyor ve çeşit çeşit y em ek ler yeniyor.
B ahçede k u ru la n sof ra la r d a F ra n sız şa ra b ı
iç iliy o r , İta ly a n p iz a sı yen iyor, T ürk iş i ş iş k ebap pişiyor, Rum p ila k isin in ko k u su e tr a fa y a y ılıy o r ve de Ermeni böreği el yakıyor...
★ ★ ★
A p a rtm a n ın e n yaşlı k ira cısı B ayan Fakoç.. 83 y a ş ın da..
Türkiye C um huriyeti’nin
dallanıp b u d ak lan d ığ ı 1930’lu yılların b aşın d a m ü h en d is ko cası ile b irlikte gelm iş Türki ye’ye.. K endisi Macar k ö k e n li, kocası ise Alman...
Karı koca te k n ik okullarda d ers veriyorlarm ış.. U zun yıl lar ö ğ retm en lik yapm ışlar, bir d ah a da ayrılm am ışlar Türki ye’den..
B ayan Fakoç, 35 yıl önce
b u a p a rtm a n a k o c a sıy la g el miş. B ir sü re sonra kocası ve fat edince te k b aşın a yaşam a ya devam etm iş.. K ulakları az işittiğ i için y ü k s e k se sle k o nuşuyoruz Bayan Fakoç’la..
A p a rtm a n ın e n ü s t k a tın da kocasıyla birlik te geçirdiği yılları hatırlay arak , an ılara gi d e re k h ü z ü n le n iy o r. E v in in duvarları zaten bu an ıların ne d en li zen g in o ld u ğ u n u göste
riyor.. Ö ğretm enlik yılları, se yahatler, m utluluklar..
İlk b a ş ta fo to ğ ra fın ın çe kilm esini istem iyor.
“Ne y a p a c a ğ im bu s a a t te n so n ra fo to ğ ra fı, e v le n e cek değilim ya” diye espri ya
pıyor. S o n ra k a b u l ed iy o r ve objektifin k arşısın d a b ir güzel poz veriyor.
B ayan F akoç’u n b ir alt k a t ı n d a o t u r a n E d d e a ile s i, ap a rtm a n ın m illiyet olarak en ilginç ailesi.. C e m m a E d e s , F r a n s ız - İta ly a n a n n e b a b a d a n d o ğ m a.. K e n d is i 35 y ıl ö n ce b ir
B eyaz R u s’la e v le n m iş.. E şi
b u n d a n 7 yıl önce vefat etm iş. K ız la rı N a ta li ve L ara hem
Rusça hem İtalyanca hem de Fransız ve Türkçe biliyorlar..
K ısacası E dde ailesi, ta m ap a rtm a n ın k o n u m u n a u y gun b ir aile..
A nne Cem m a Edde, halen
A vusturya L ise si’nde s e k re
te r olarak çalışıyor.. Kızları da
S a in t B en o it L is e s i’ni b itir
m işler.
Özel şirk ette çevirm en ola ra k g ö rev y ap ıy o rlar.. “E vde
T ürkçe konuşuyoruz” d iy o r
lar..
“B ir le ş m iş M ille t le r A p a rtm a n T ’n ın d a g ö rü ş m e
im k a n ı b u ld u ğ u m u z son kişi
Bayan Mari Güler..
E ş i, t i c a r e t l e u ğ r a ş ıy o r , sık sık s e y a h a te çıkıyor. Ço c u k la rı d a A vrupa’da tic a re t yapıyor.. * * *
N ih ay et a p a rtm a n ın b aca sından çıkıp kendim izi sokağa bırakıyoruz..
H uzur içinde, gül gibi geçi nip giden bu apartm an sakinle rinin sözleri hala kulaklarım ız da.. “K im se kimseye ka- r ı ş m ı y o r , k a v g a s ı z b ir o r ta m da y a şa y ıp gidiyoruz”
Nebil OZGENTURK
Birleşmiş Milletler apartmanında rürkiye'yi temsil eden Çetinel ailesi.. 4 ildir yaşadıkları apartmanın yöneticisi
f ^ i ı l h n n h n n ı m
Nevse halin çıksın falın
Apartman sakinleri.arasında iyi komşuluk ilişkileri yaşanıyor. İşte Bayan Madlen (yandaki fotoğrafta) Süryani komşusu Bayan Mari Güler'in kahvesini içmiş, fal bakmaya
hazırlanıyor.. Altta ise apartman sakinlerinden Cemma Edde ve kızı Natali.. Rusyadan göç eden beyazlardan..
► ► ►
nm a bile gidem iyorum ”
B ayan M adlen, işte böylesi b ir ü z ü n tü içinde..
A p a r tm a n k o m ş u la r ıy la ilişk ile rin in gayet iyi o ld u ğ u nu söylüyor.
“K im se kim senin etlisin e s ü t lü s ü n e k a r ış m a z . Bu a p a r tm a n d a h e r k e s k e n d i halinde” diyor.
Bayan Mad- 1 e n ’ d e n
izin isteyip ayrılıyoruz.. B u rad a h e m e n b e lirtm e k te y arar var.
T u r u m u z s ır a s ın d a b iz e a p a rtm a n sa k in le rin d e n Gül-
han Hanım eşlik ediyor.. “B ir le ş m iş M ille t le r ”
a p a rtm a n ın ın Türk te m silc i si.. E şi ve b ir çocuğuyla d ö rt yıldır bu ap artm an d a yaşıyor..
K endisi ve eşi N iyazi bey T R T ’d en em ekli,.
İ z m ir İ ta ly a n K ü ltü r M
erke-dil eğitim i ald ık tan sonra, ora d a k i d o s t l a r ı s a y e s i n d e b u a p a rtm a n ı ö ğ re n m işle r ve İ s
ta n b u l’a ta y in o ld u k la r ın d a
taşınm ışlar.
“Kirası az olduğu ve m er k e z i y e r d e b u lu n d u ğ u iç in burayı tercih ettik ” diyor.
Niyazi ve Gülhan Çetinel,
ap artm an sak in lerin in isteğiy le iki yıl önce yöneticiliği ü s t lenm işler.. Y ani k ö m ü r parala rı, aid atlar ve a p artm an tem iz liği, Çetinel çifti ta rafın d an or g a n iz e e d ili yor...
“ Z a t e n
a p a rtm a n ın pek fazla bir g id e r i de yok. H erk es d ü z e n li b ir şek ild e ödü y o r .” d iy o r G ü lh a n H a nım. A p a r t m an , B eyoğ lu v e G a la - t a ’d a k i b ir ç o k a p a r t m a n g ibi b ir v a k f ın m ü l kiyetinde.. S a in t Pi- erre Vakfı.. I s t a n -n d e u z u n y ı l l ar
Bayan
Fakoç
1920'nin sonunda Alman eşiyle birlikte Türkiye'ye gelmişler.. Eşi Türkiye'de sayısız teknisyen yetiştirmiş.. Burada ölmüş ve gömülmüş.. Kocasının anılarına çok bağlı olan Macar asıllı Bayan Fakoç apartmanın en eski sakinlerinden ve 80 yaşında.. İtalyan Pedro Lorenzo 9 yıldır Türkiye'de.. Vakfın yöneticiliği ona verilmiş..b u l’daki İtalyan ve Ka
to lik c e m a a tin in k u r
duğu b ir vakıf.
V a k f ın y ö n e t i c i s i
Mösyö P ieretto Loren zo..,
İta ly a n v a ta n d a şı olan Bay Lorenzo, do
k u z y ıld ır T ü rk iy e’de r a h i p l i k y a p ıy o r .. Türkçeyi k ırık da olsa k o n u şab iliy o r, d e rd in i a n la ta b iliy o r . A p a r t m a n t o p l a n t ı l a r ı n d a tü m k iracılar, İta ly a n ca bildiği için orada ra h a t ed i yor.
A p artm an sakinleri çok az kirayla oturuyorlar... H em de yok d en ecek k ad ar az. O yüz d e n d e b ir o tu ra n , b ir d a h a ç ık m ıy o r. Z a te n ç ık a ra n da yok..
★ ★ ★
A p a rtm a n s a k in le r i a r a sında en sakini Alman vatan
daşı Barbara Bach...
Alm an K onsolosluğu’nda
d ö rt y ıld ır so sy a l h iz m e tle r u z m a n ı o la ra k g ö re v y a p a n
B a r b a r a , T ü r k i y e ’ye geldiği aydan i t i b a r e n b u a p a r t m a n d a yaşıy o r. Yi n e k e n d i s i g ib i K o n s o lo s lu k ta g ö r e v y a p a n b i r A l m a n a r k a d a ş ı n ı n d a ire y i b o ş a ltm a s ı ü z e r in e b u ra y a t a şınm ış. “ S a b a h e r k e n den çıkıp, gece geç s a a t t e g e ld iğ im iç in p e k k im s e y i g ö r e m i y o r u m . Apartm an toplantı ları sır a sın d a k ar şılaşıyorum kom şu larla. Ama herkesle ç o k iy i a n la ş ıy o rum . B ir d e F ra n
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
