ÖZET
Çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısı, ço-cukluk çağı fiziksel, duygusal, cinsel kötüye kullanımı, insest ve ihmal yaşantılarını içerir. Bu çalışmanın amacı, ayaktan psiki-yatrik hasta populasyonunda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısı sıklığını saptamak ve bu konuda yapılmış çalış-maların sonuçlarıyla karşılaştırmaktır. Çalışmada Sivas Cumhu-riyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Polikliniği'ne başvuran ardışık 62 hastaya tarafımızdan hazırlanan, kabaca kimlik, aile bilgileri ve klinik özellikleri içeren 'Sosyodemografik Bilgi Formu' ve 'Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımı ve İhmal Soru Formu' verildi. Bu çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımı % 27.4, duygusal kötüye kullanım % 17.7, ihmal yaşantısı % 46.8, insest oranı % 3.2 ve cinsel kötüye kullanım % 6.4 oranında bulundu. Deneklerin %15.7'si birden çok alanda çocukluk çağı kötüye kullanımına maruz kaldıklarını bildirdi. İntihar girişimi oranı % 27.3 ve kendine zarar verici davranış oranı % 8 idi. Bu çalışmanın sonucuna göre, ruhsal hastalarda genel topluma göre çocukluk çağı kötüye kullanımı daha sıktır ve çocukluk çağı kötüye kullanımları içinde en sık görüleni ihmal yaşantılarıdır. Bu nedenle psikiyatrik hastalarda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısının araştırıl-ması önemlidir.
Anahtar sözcükler: Psikiyatrik ayaktan hastalar,
ço-cukluk çağı kötüye kullanımı, insest, ihmal.
SUMMARY
Childhood abuse is consist of Childhood \ emotional, sexual abuse, incest and neglect experie(i aim of this study is to determine and correlate childta with psychiatric disorders. in this study, 'Sododemt Knowledge Form' and 'Childhood Abuse Question li applied to consecutive 62 patients who admitted to on service of the department of Psychiatry. Results of Ui showed that the rate of childhood physical abuse wasî emotional abuse 17.7 %, neglect experience 46.8 °J 3.2 % and sexual abuse 6.4 %. 15.7 % of the subjel been subjected to childhood abuse in more than onl The rate of suicide attempt was 27.3 % and şelfi behavior was 8 %. According to the results of this childhood abuse is more frequent in psychiatric patiat general population and the neglect experience is ıh frequent form of childhood abuse. Therefore, it is impoı investigate childhood abuse and neglect experiences i patients.
Key words: Psychiatric outpatients, childhood
incest, neglect.
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (3): 144-148, 2000
GİRİŞ VE AMAÇ
Psikiyatrik literatürde ruhsal hastalığı ola çocukluk çağı fiziksel ve cinsel kötüye kullanımır s al hast alığı olmayanlara göre daha yüksek « olduğu bilinmektedir. Kötüye kullanım bild
İnt.Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas. Yrd. Doç. Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD , Sivas. *** Prof Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD Başkanı, Sivas.
Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastalarda Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımının
p01Araştırılması
Investigation of Childhood Abuse in Psychiatric Patients Applied To Outpatient Service
rın
cu
ku
s
c
kil
ki
zi
d
Erkan TÜRKOĞLU *, Nesim KUĞU ** , Gamze AKYÜZ ** , Orhan DOĞAN ***populasyonda daha çok somatik ve dissosiyatif
belirtile-rin bulunduğu saptanmıştır(l).
Çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmali ile
ço-cukluk çağında fiziksel, cinsel ve emosyonel kötüye
kullanılma, ihmal edilme ve insest yaşantıları
anlatıl-maktadır. 'Çocukluk çağında kötüye kullanılma ve ihmal
soru formu' ile kötüye kullanma ve insest davranışının
kim tarafından ve kaç yaşındayken yapıldığı, yapan
kişinin o sırada kaç yaşında olduğu sorulmakta ve
taci-zin ağırlık ve sıklığının belirlenmiş seçeneklere göre
derecelenmesi istenmektedir. Ayrıca her sorunun
so-nunda verilen yanıtla ilgili bir açıklama istenmektedir.
Fiziksel, cinsel kötüye kullanılma ve insest için
Brown ve Anderson'un tanımları esas alınmıştır. Buna
göre fiziksel kötüye kullanılma, bir kişinin 18 yaşından
önce, kendisinden en az 5 yaş büyük bir kişi ya da
ken-disinden 2 yaş büyük bir aile bireyi tarafından saldırıya
uğramasıdır; kişi bunu kardeş rekabeti gibi bir aile içi
çatışma olarak algılamış olmamalıdır ve fiziksel temas
içermeyen arkadaş kavgaları bu tanıma girmemektedir.
Cinsel bakımdan kötüye kullanılma, bir kişinin 18
yaşından önce, kendisinden en az 5 yaş büyük bir kişi
ya da kendisinden en az 2 yaş büyük bir aile bireyiyle
okşamadan cinsel ilişkiye kadar değişen herhangi bir
derecede cinsel yakınlığa girmesidir.
Emosyonel kötüye kullanılma için VValker, Bonner
ve Kaufman'ın tanımı esas alınmıştır. Buna göre
emosyonel kötüye kullanılma, genç bir kişiye, duygusal
ya da ruhsai
;sağlığını tehlikeye atacak derecede sözlü
tehdit, alay ya da küçük düşürücü yorumlarda
bulunul-masıdır. İhmal ise bir çocuğun beslenme, güvenlik,
e
ğitim, tıbbi bakım gibi fiziksel bakımının ya da sevgi,
destek, ilgi, duygusallık, terbiye, bağlanma gibi
duygu-sal bakımının yapılamamasıdır(2).
Shearer ve ark. sınırda kişilik bozukluğu olan
ka-dın hastalarda çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımını
% 25 ve cinsel kötüye kullanımı % 58.3 olarak (3)
bu-lurken, Ogata ve ark. aynı hastalık grubunda bu oranları
sırasıyla % 41.6 ve % 71 olarak bildirmektedir(4).
Pribor ve ark. 1993 yılında yaptıkları bir çalışmada
Briquet sendromu olarak değerlendirilen ve somatik
yakınmaları olan 99 kadın hastada çocukluk çağı kötüye
kullanımını % 90'ın üzerinde saptamışlardır(l). Barsky
ve ark. 60 hipokondriyak hasta üzerinde yaptıkları bir
çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımını %
32.1, cinsel kötüye kullanımı % 28.6 oranında
bulmuş-lardır^). Craig ve ark. anne baba ihmali, aldırmazlık ve
kötüye kullanımın akut somatizasyonla birlikte olduğunu
bildirmektedir (6).
Bu çalışmanın amacı, psikiyatri polikliniğine
baş-vuran ardışık 62 ruhsal hastada çocukluk çağı kötüye
kullanımını araştırmak ve elde edilen sonuçları bu
ko-nuda yapılmış çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırmaktır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Bu çalışmada 1-10 Ekim 1999 tarihleri arasında
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Psikiyatri polikliniğine başvuran ardışık 62 hastaya
tara-fımızdan hazırlanan ve deneklere ait cinsiyet, medeni
durum, eğitim durumu, aile tipi, ekonomik durum,
aile-de ruhsal hastalık gibi kimlik ve aile bilgilerinin yanısıra
psikiyatrik tanı, intihar öyküsü, kendine zarar verici
davranış, çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal
ya-şantısı gibi klinik özellikleri içeren 'Sosyodemografik Bilgi
Formu' ile birlikte Yargıç ve ark. tarafından geliştirilen
'Çocukluk Çağında Kötüye Kullanılma ve İhmal Soru
Formu' verildi. Çalışmada elde edilen veriler SPSS
ista-tistik paket programında değerlendirildi.
BULGULAR
1. Sosyodemografik özellikler
Çalışmaya alınan denekler 16-65 yaşları
arasın-daydı ve yaş ortalamaları 31.80 + 13.46 idi. Deneklerin
sosyodemografik özellikleri Tablo l'de verilmiştir.
2. Klinik özellikler
Deneklerin psikiyatrik tanılarına göre dağılımı
Tablo 2'de gösterilmiştir.
Deneklerin intihar girişimi öyküsü ve kendine
zarar verici davranışının cinsiyete göre dağılımı Tablo
3'te gösterilmiştir.
3. Çocukluk çağı kötüye kullanımı
Deneklerin çocukluk çağı kötüye kullanımıyla ilgili
özellikleri Tablo 4, 5, 6, 7, 8, 9'da gösterilmiştir.
62 denekten % 15.7'si (10) birden çok alanda
çocukluk çağı kötüye kullanımı bildirmiştir. Bunların 5'i (
% 7.9) hem fiziksel kötüye kullanım hem de ihmal
ya-şantısı, 3'ü ( % 4.7) hem fiziksel hem de emosyonel
kötüye kullanım ve 2'si ( % 3.1) hem emosyonel kötüye
kullanım hem de ihmal yaşantısı tanımlamaktadır.
14
5
Tablo 1. Deneklerin sosyodemografik özellikleri
Tablo 2. Deneklerin psikiyatrik tanılara
göre dağılımı
Özellikler
Sayı
%
Psikiyatrik tanı
Sayı
%
Cinsiyet
Anksiyete bozuklukları*
21
33.9
Kadın
41
66.1
Somatoform bozukluk
6 9.7
Erkek
21
33.9
Dissosiyatif bozukluk
1
1.6
Medeni Durum
Psikotik bozukluklar**
12
19.3
Bekar
22
35.5
Depresif bozukluk
14
22.6
Evli
37
59.7
Uyum bozukluğu
5 8.1
Eğitim Durumu
Posttravmatik stres bozukluğu
1
1.6
Okuryazar değil
10
16.1
Anoreksiya nervoza
1
1.6
İlköğretim Lise
27 21
43.5 33.9
Alkol bağımlılığı
1
1.6
Aile Tipi
Yüksekokul
Çekirdek Büyük
4 52 7
6.5 83.9 11.3
* Anksiyete bozuklukları tanısı alan 21 (% 33.9) hasta! 13'ü (% 21) genelleşmiş anksiyete bozukluğu, 11 (%• panik bozukluğu, 5'i (% 8.1) obsessif kompulsif boziı 2'si (% 3.2) fobik bozukluktu.
Ekonomik Di '•-u m
Parçalanmış Düşük Orta Yüksek
3 16 45 1
4.8 25.8 72.6 1.6
** Psikotik bozukluklar tanısı alan 12 (% 19.3) hastadan! (% 4.8) bipolar affektif bozukluk, l'i (% 1.6) paranoidk zukluk, 6'sı (% 9.7) başka türlü adlandırılmayan psite bozukluk, 2'si (% 3.2) paranoid şizofreni idi.
Ailede Ruhsal Hastalık
Var
.3
4.8
Yok
59
95.2
Tablo 3. Deneklerin intihar girişimi öyküsü ve kendine zarar verici davranışının cinsiyete göre dağılımı
Özellik
Kadın
Erkek
Toplam
(n) %
(n) %
(n)
%
İntihar girişimi
Var
14 22.5
3 4.8
17
27.3
Yok
27 87.5
18 95.2
45
72.7
Kendine zarar verici davranış
Var
2 3.2
3 4.8
5
8
Yok
39 96.8
18 95.2
57
92
Tablo 4. Çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımının cinsiyete göre dağılımı*
Cinsiyet Kadın Erkek
Yok Bir ya da birkaç kez Birçok kez 32(%51.6) 6(%9.6) -: (%6.4) 13(%20.9) 2(%3.2) 4 (%6.4)
Cinsiyet
Yok
Var
Kadın Erkek
33 (%53.2) 18 (%29)
8(%12.9) 3 (%4.8)
Toplam
45 (%72.5)
8 (%12.8)
8 (%12.8)
Toplam
51 (%82.3)
11 (%17.7)
Tablo 5. Çocukluk çağı emosyonel kötüye kullanımının cinsi-yete göre dağılımı
Tablo 6. Çocukluk çağı ihmal yaşantısının cinsiyete göre dağı-lımı
Tablo 7. Çocukluk çağı cinsel kötüye k ullanımının (insest hariç) cinsiyete gör e dağılımı*
Cinsiyet
Yok
Var
Kadın
21 (%33.8)
2 0 ( % 32 . 3)
Erkek
12 (%19.4)
9 ( % 1 4 . 5 )
Toplam
33 (%53.2)
2 9 ( % 46 . 8)
Cinsiyet
Yok
Bir ya da birkaç kez
Birçok kez
Kadın Erkek
38(%61.3) 20 (%32.3)
1 (%1.6) 1 (%1.6)
2 (%3.2)
Topl am
58 (%93.6)
2 (%3.2)
2 (%3.2)
Tablo 8. Çocukluk çağı insest yaşantısının cinsiyetlere göre dağılımı *
Cinsiyet
Yok
Bir ya da birkaç kez
Birçok kez
Kadın Erkek
4 0 ( % 64 . 5) 2 0 ( % 32 . 3)
1 (%1.6)
1 (%1.6)
Toplam
60 ( %9 6. 8)
1 (%1.6)
1 (%1.6)
'Çocukluk Çağında Kötüye Kullanılma ve İhmal Soru Listesi'nde kötüye kullanılma ve ihmal sıklığını belirlemek amacıyla 'bir kez, birkaç kez, birçok kez ve çok kez' ifadeleri yer almaktadır. Bu çalışmada denek sayısının azlığı nedeniyle bu sıklık dere-celeri anlam değişikliğine yol açmadan 'bir ya da birkaç kez ve birçok kez' olarak sadeleştirilmiştir
Tablo 9. Çocukluk çağı kötüye kullanımının psikiyatrik tanılara göre dağılımı
Psikiyatrik tanı
Fiziksel kötüye kullanım
Emosyonel kötüye kullanım
İhmal yaşantısı Cinsel kötüye kullanım
İnsest yaşantısı
Anksiyete bozuklukları
5
3
10 1
l
Somatoform bozukluk
1
2
3 2
1
Dissosiyatif bozukluk
1
1
1
Psikotik bozukluklar
3
1
2
Depresif bozukluk
2
2
10 1
Uyum bozukluğu
3
1
1
Posttravmatikstres bozukluğu
1
Anoreksiya nervoza
1
1
1
Toplam
17 (%27.4)
11 (%17.7)
29 (%46.8) 4 (%6.4)
2 (%3.2)
TARTIŞMA
Şar ve ark. 1998 yılında Sivas ili genel toplumun-da çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ruhsal travmasını araştırdıkları çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımını % 10.4, emosyonel kötüye kullanımı % 10.5, cinsel kötüye kullanımı % 2.7 ve ihmal yaşantısını % 32.7 oranında bulmuşlardır(7). Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, ruhsal hastalığı olanlarda ruhsal hastalığı ol-mayanlara göre daha yüksek oranda çocukluk çağı kötüye kullanımı olduğunu bildiren yayınlarla uyumlu görünmektedir(l).
Chu ve Dill'in 1990 yılında yatan psikiyatrik has-talarda yaptıkları çalışmada fiziksel kötüye kullanımı % 51, cinsel kötüye kullanımı % 35.7 oranında bulunmuş-tur^). Lipschitz ve ark.nın 1996 yılında dissosiyatif bozukluğu olan 114 hastada yaptıkları çalışmada % 35 oranında çocukluk çağı fiziksel ve % 43 oranında cinsel kötüye kullanım saptanmıştır(9).
Batı kaynaklı çalışmalarla bu çalışmada dahil, ül-k emiz d e y apılan ç alışmalar daül-k i (1,7) fiziül-ks el, emosyonel, cinsel kötüye kullanım ve insest oranları karşılaştırıldığında batı kaynaklı çalışmalarda çocukluk
14
7
çağı kötüye kullanım oranlarının oldukça yüksek
değer-lerde olduğu göze çarpmaktadır. Bu farklılık batı kültürü
ile ülkemizin kültürü arasındaki farklılıklarla açıklanabilir.
Zira batı kültüründe çocukluk çağı travmatik
yaşantıları-nın sözel olarak ifade edilmesinin, ülkemizde bu
konu-larla ilgili toplumsal tabu ve yasaklamalar dikkate
alındı-ğında daha kolay olacağı düşünülebilir.
Şar ve ark.nın 1998 yılında Sivas ili genel
toplu-munda yaptıkları çalışmada çocukluk çağı kötüye
kulla-nımları içinde en yüksek oranı ihmal yaşantılarının
oluş-turduğu (% 32.7) görülmektedir. Bu çalışmada da
ben-zer
şekilde en yüksek oran % 46.8 ile ihmal
yaşantıla-rındadır. Bu açıdan iki çalışmanın verilen uyumlu
ol-makla birlikte ruhsal hastalığı olanlarda ruhsal hastalığı
olmayanlara göre ihmal yaşantılarının da daha sık
oldu-ğu görülmektedir. Şar ve ark.nın aynı çalışmasında
intihar oranı % 4.3 ve kendine zarar verici davranış %
0.8 olarak bulunmuştur(2). Bu çalışmada elde edilen
oranlar ise daha yüksek olup Şar ve ark.nın çalışmasının
genel toplumda yapıldığı gözönüne alındığında bu
çalış-manın psikiyatrik hasta grubunda yapılması nedeniyle
oranların daha yüksek olması şaşırtıcı değildir.
Psikiyatrik literatürde çocukluk çağı kötüye
kulla-nımı ve ihmal yaşantısı, son zamanlarda dikkat çeken
konulardan birisi olmuştur. Bu alanda ülkemizde yapılan
çalışma sayısı sınırlıdır. Bu çalışmadaki denek sayısının
küçük olması (n=62) nedeniyle psikiyatrik bozukluğu
olan hasta grubunda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve
ihmal yaşantısının daha büyük sayıda denek grubuyla
çalışılmasının bu alanla ilgili bilimsel bilgilerin elde
edil-mesine önemli katkılar sağlayacağı düşüncesindeyiz.
K A Y N AK L AR
1. Pribor FE, Yutzy SH, Dean JT: Briquet's Syndrome dissociation, and abuse. Am J Psychiatry 150: 1507-1511İ 1993.
2. Yargıç İL, Tutkun H, Şar V: Çocukluk çağı travmatik ya şantıları ve erişkinde dissosiyatif belirtiler. 30.Ulusal Psila- yatri Kongresi bildiri kitapçığı içinde,s:388-398, 9-14 Eyli 1994.
3. Shearer SL, Peters CP., Quaytmen MS., Opden RL: Frequency and correlates of childhood sexual and physid abuse in adult patients with borderline personalit) disorder. Am J Psychiatry 147: 1008-1013, 1990. 4. Ogata SN., Silk KR., Goodrich S., Lohr NE., VVeston D,
Hill EM: Childhood sexual and physical abuse in adıl patients with borderline personality disorder. Am J Psychiatry 147: 214-216, 1990.
5. Barsky AJ., VVool C., Barnett MC, Clearly PD: Histories ol childhood trauma in adult hypocondriacal patients. AmJ Psychiatry 151: 397-401, 1994.
6. Craig TKİ, Boardman AP., Mills K., Daly JO., Drake H: The South London Somatisation Study. Longutidiral course and the influence of early life experi ences. Brl Psychiatry 163: 579-588, 1993.
7. Şar V., Akyüz G., Kundakçı T., Doğan O: Ruhsal travmalı ilişkili bozuklukların genel toplumda sıklığı. 34. Ulusal Psi kiyatri Kongresi Bilimsel Çalışmalar Özet Kitabı, s: 217,2!. Eylül-3 Ekim 1998.
8. Chu JA., Dili DL: Dissociative symptoms in relation ti childhood physical and sexual abuse. Am J Psychiatryl47: 887-892, 1990.
9. Lipschitz DS., Kaplan ML, Sorkenn JB., Chorney P As* GM: Childhood abuse, Adult assault, and dissociation, Compr Psychiatry 37 (4): 261-266, 1996.
Yrd. Doç. Dr. Nesim KUĞU Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD , SİVAS.
