Özet
Amaç: Hepatit B virüsü ile enfekte annelerden do¤an bebeklerin enfeksiyon oran› annenin hepatit B early antijen (HbeAg) pozitif
mas› durumunda %60-90’a ç›kmaktad›r ve tedavi edilmedikleri taktirde %90’›ndan fazlas› kronik HBV (hepatit B virüsü) tafl›y›c›s› ol-maktad›r ki bu da hayatlar›n›n ilerleyen dönemlerinde kronik hepatit ve hepatosellüler karsinom riskini beraberinde getirir. Biz bu ça-l›flmada hastanemize baflvuran gebelerde HBsAg (hepatit B yüzey antijeni), HBs (hepatit B yüzey antijenine karfl› antikor) ve anti-HCV (hepatit C virüs antikoru) pozitiflik oran›n› saptamay› amaçlad›k.
Yöntem: Bu çal›flmaya 01 Ekim-31 Aral›k 2010 tarihleri aras›nda Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Gebe Poliklini¤i’ne baflvuran
795 gebe al›nd›. Gebelerin HBsAg, anti HBs ve anti-HCV de¤erleri retrospektif olarak incelendi. Hastalarda bulunan pozitif de¤erler olgu say›s› ve yüzdelik de¤erler olarak hesapland›.
Bulgular: Yafl, gebelik haftas› ve sosyoekonomik durumlara bak›lmaks›z›n çal›flmaya al›nan 795 gebenin 29’u (%3.65) HBsAg
pozi-tif, 69’u (%8.68) anti HBs pozitif ve 6’s› (%0.75) anti-HCV pozitif idi. Bu araflt›rmada buldu¤umuz de¤erler, ülkemizde gebelerde tes-pit edilmifl olan pozitiflik oranlar› ile benzerdir.
Sonuç: Gebe takibinde rutin olarak hepatit B için serolojik tarama yap›lmas› yenido¤anlar›n enfeksiyondan korunma ve tedavi
edil-mesi için gereklidir. Gebeler bu konuda bilgilendirilmelidir. Hepatit B için gerekli taramalar yap›ld›ktan sonra prekonsepsiyonel dönem-de afl›lama yap›lmal›d›r. Ülkemiz afl›lama program›na 1998 y›l›nda dahil olmufltur. Hepatit C’nin bulafl oran› düflük olmas›na karfl›n has-tal›k seyri ve sonuçlar› aç›s›ndan özellikle riskli gruplarda taranmas› toplum ve yenido¤an sa¤l›¤› aç›s›ndan önemlidir. Hastanemizde yapt›¤›m›z bu çal›flman›n sonuçlar›na göre hastanemize baflvuran gebelerin seropozitiflik oranlar› ülkemiz istatistikleri ile örtüflmekte-dir.
Anahtar Sözcükler: Gebelik, hepatit B, hepatit C.
The incidence of HBSAg, anti-HBS and anti-HCV in pregnant women
Objective: The proportion of infection in babies born from hepatitis B early antigen positive mothers is 60-90% and if they are not
treated more than 90% of them will be chronic hepatitis B carriers and this brings the risk for chronic hepatitis and hepatocellular cancer. We tried to find out the proportion of the pregnant women with HbsAg (surface antigen of hepatitis B), anti-HBs (antibody against hepatitis B surface antigen) and anti-HCV (antibody of hepatitis C).
Methods: In this study, 795 pregnant women are evaluated retrospectively for HbsAg, anti-HBs and anti-HCV in Taksim Training and
Research Hospital, Clinics of Obstetrics and Gynecology between October and December 2010. The percentages are determined.
Results: None of the parameters like age, week of gestation and social or economical status were criteria for the pregnants taken
into the study. 29 of the 795 pregnants (3.65%) were HbsAg positive, 69 of them (8.68%) were anti-HBs positive and 6 of them (0.75%) were anti-HCV positive. These findings of our study is correlated the results of other studies in our country.
Conclusion: It has been necessary to make serological tests for hepatitis B routinely for the protection and treatment of the
new-born. All of the pregnant women should be informed. Also after the screening tests for hepatitis B, vaccination before the concep-tion should be done. Our country is involved by the vaccinaconcep-tion program in 1998. Although low percentage of spread, the screen-ing of hepatitis C infection in risk groups is important for community and newborn health. The results of our study is correlated with the statistics of these study of our country.
Keywords: Pregnancy, hepatitis B, hepatitis C.
Gebelerde HBSAg, Anti-HBS ve
Anti-HCV S›kl›¤›
Ebru ‹nci Coflkun, Burcu Dinçgez, Refika Genç Koyucu, Yavuz Tahsin Ayano¤lu, Ayfle Ender Yumru
Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i, ‹stanbul, Türkiye
Yaz›flma adresi: Burcu Dinçgez, Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Beyo¤lu, istanbul e-posta: burcumavis@gmail.com
Girifl
Dünyan›n ve ülkemizin en önemli sa¤l›k so-runlar›ndan olan hepatit B virüs (HBV) ve hepa-tit C virüs (HCV) enfeksiyonlar› siroz ve
hepato-sellüler karsinomun en s›k nedenidir.[1]Her iki
virüs enfeksiyonunun da birçok bulafl yolu mevcuttur ki bunlar›n bir tanesi de anneden nido¤ana vertikal geçifltir. Enfekte anneden ye-nido¤ana bulafl nadiren gebelik s›ras›nda ya da do¤um s›ras›nda ve do¤um sonras› olabilmek-tedir. Hepatit B virüsü early antijeni (HBeAg) ile enfekte anneden do¤an çocuklar›n %70-90’› en-fekte olur ve bunlar›n % 90’› kronikleflir. HBeAg negatif anneden do¤an çocuklar›n ise %10-40’›
enfekte olur ve bunlar›n %40- 70’i kronikleflir.[2]
HBV enfeksiyonuyla enfekte annelerden do¤an yenido¤anlar ba¤›fl›klama ile %90’dan fazla
oranda korunabilmektedir.[3] HCV ile enfekte
annelerde ise perinatal bulafl riski %5’ten dü-flüktür ve perinatal bulafl› engellemek için özel
bir korunma önerisi yoktur.[4]Bu bilgiler
›fl›¤›n-da gebelik s›ras›n›fl›¤›n-da tüm anne a›fl›¤›n-daylar›n›n hepa-tit B ve riskli anne adaylar›n›n hepahepa-tit C enfeksi-yonu tafl›y›c›l›¤›n›n belirlenmesinin önemi aç›k-t›r. HBV tafl›y›c›s› gebeler saptanmal› ve do¤a-cak bebekler immunoprofilaksi program›na al›nmal›d›r. Tafl›y›c› gebelerin bebeklerine do-¤umdan hemen sonra hepatit B afl›s› ve hepatit B hiperimmunglobulini (HBIG) uygulanmas› gereklidir. HBIG uygulanma olana¤› olmayan durumlarda özellikle annede HBeAg de negatif ise tek bafl›na afl› uygulanmas›n›n da yüksek
oranda koruma sa¤lad›¤› bildirilmektedir.[5]
HBV’nin anneden bebe¤e geçifli daha çok gebe-li¤in üçüncü trimesterinde olmaktad›r. Akut en-feksiyonun, gebeli¤in birinci ve ikinci trimeste-rinde ortaya ç›kt›¤›nda geçifli olmad›¤›
bildiril-mifltir.[6]Biz bu çal›flmada hastanemize baflvuran
gebelerde HBsAg, anti-HBs ve anti-HCV pozitif-lik oran›n› saptamay› amaçlad›k.
Yöntem
Çal›flmam›zda 1 Ekim-31 Aral›k 2010 tarihleri aras›nda Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Gebe Poliklini¤i’ne baflvuran 795 gebe kad›n›n HBsAg, anti-HBs ve anti-HCV bilgileri retrospek-tif olarak incelendi ve kaydedildi.
Hastanemiz-de Tritrus sistem mikropartikül enzim immuno-assay yöntemi ile serum örnekleri çal›fl›lmakta olup, HBsAg ve antiHBs için GBC kiti, anti-HCV için ise Murex kiti kullan›lmaktad›r. Çal›flmam›z-da HBsAg ve anti-HCV için 1 IU/ml, anti-HBs için 10 IU/ml üstü de¤erler pozitif olarak kabul edildi. Hastalarda pozitif bulunan de¤erler vaka say›s› ve yüzde (%) de¤erler olarak belirtildi. Ay-r›ca her hasta için yafl, meslek, ö¤renim duru-mu, memleket ve gebelik haftas› kaydedildi.
Bulgular
Çal›flmaya al›nan 795 gebenin ortalama ge-belik haftas› 30.84±2.3, ortalama yafl› ise 28.35±6.18 olarak bulundu. Gebelerin co¤rafi bölgelere göre da¤›l›m›na bak›lacak olursa % 29.7’sinin (236 kifli) Marmara, %25’inin (199 ki-fli) Güneydo¤u Anadolu, %16.9’unun (135 kiki-fli) Karadeniz, %14’ünün (111 kifli) Do¤u Anadolu, %7.4’ünün (59 kifli) ‹ç Anadolu, %3.4’ünün (27 kifli) Akdeniz, %2.8’inin (22 kifli) Ege Bölgesi ve %0.8’inin (6 kifli) yabanc› kökenli olduklar› sap-tand›. Bölgelere göre da¤›l›m fiekil 1’de gösteril-di. Gebelerin ö¤renim durumlar›na bak›ld›¤›n-da 312’sinin (%39.25) ilkö¤retim mezunu, 144’ünün (%18.11) lise mezunu, 25’inin (%3.14) üniversite mezunu ve 314’ünün (%39.5) okurya-zar olmad›¤› tespit edildi. Gebelerin ö¤renim durumlar›na göre da¤›l›m› fiekil 2’de gösterildi. Gebelerin meslek gruplar›na göre da¤›l›m› ince-lendi¤inde 612 (%76.98) gebenin ev han›m›, 107 (%13.46) gebenin iflçi ve 76 (%9.56) gebe-nin memur olarak çal›flt›¤› saptand›. Gebelerin
Coflkun E‹ ve ark., Gebelerde HBSAg, Anti-HBS ve Anti-HCV S›kl›¤›
72 250 200 150 100 50 0 Bölge Marmara Güneydo¤u A. Karadeniz Do¤u Anadolu ‹ç Anadolu Akdeniz Ege
meslek gruplar›na göre da¤›l›m› fiekil 3’te göste-rildi. Çal›flmaya al›nan gebelerin 29’unda (%3.65) HBsAg pozitif, 69’unda (%8.68) Anti HBs pozitif ve 6’s›nda (%0.75) anti-HCV pozitif olarak bulundu. Gebelerin HBsAg, AntiHBS ve Anti HCV pozitifliklerine göre da¤›l›mlar› fiekil 4'te gösterildi.
Tart›flma
HBV ve HCV enfeksiyonlar› bugün gelifl-mekte olan ülkemizde gerek akut hepatite ge-rekse kronik karaci¤er hastal›¤›, siroz ve
hepa-tosellüler karsinomaya neden olan ve giderek artan s›kl›kla karfl›laflt›¤›m›z çok önemli mortali-te ve morbidimortali-te nedenleridir. Her iki virüs en-feksiyonunun da birçok bulafl yolu mevcuttur ki bunlar›n bir tanesi de anneden yenido¤ana vertikal geçifltir. Enfekte anneden yenido¤ana bulafl nadiren gebelik s›ras›nda ya da do¤um s›-ras›nda ve do¤um sonras› olabilmektedir. Vagi-nal kaVagi-naldan geçifl esnas›nda anne kan›n›n yu-tulmas›, sezaryen s›ras›nda anne kan›yla temas veya plasenta hasar› sonucu maternal kan›n fe-tal dolafl›ma kar›flmas›yla bulafl olabilmektedir. HBeAg pozitif anneden do¤an çocuklar›n %70-90’› enfekte olur ve bunlar›n %%70-90’› kronikleflir. HBeAg negatif anneden do¤an çocuklar›n ise %10-40’› enfekte olur ve bunlar›n %40-70’i
kro-nikleflir.[2]HBV enfeksiyonuyla enfekte
anneler-den do¤an yenido¤anlar ba¤›fl›klama ile
%90’dan fazla oranda korunabilmektedir.[3]
Dünya Sa¤l›k Örgütü’nün önerisiyle 1991 y›l›n-dan beri dünyan›n birçok ülkesinde yenido¤an-larda HBV afl›lamas› yap›lmaktad›r. Ülkemizde de 1998 y›l›ndan beri HBV afl›lamas› yap›lmak-tad›r. Bir ülkede gebelerin hepatit B yönünden nas›l takip edilece¤i o bölgedeki enfeksiyonun yayg›nl›¤›na göre belirlenmelidir.
HBV tafl›y›c›l›¤› s›kl›¤› dünyan›n çeflitli bölge-lerinde farkl›l›k göstermekte olup gebelerde HBsAg pozitifli¤i Nijerya’da %11.6, Hong Kong’da %10, Hollanda’da %0.44 ve Almanya’da
Meslek gruplar› 700 600 500 400 300 200 100 0
Ev han›m› ‹flçi Memur
fiekil 3. Gebelerin meslek gruplar›na göre da¤›l›m›.
Ö¤renim durumu
Okuryazar de¤il
‹lkö¤retim Lise Üniversite 350 300 250 200 150 100 50 0
fiekil 2. Gebelerin ö¤renim durumuna göre da¤›l›m›.
%0.75 %3.65 %8.68 HBsAg Anti HBs Anti HCV
fiekil 4. Gebelerde HBsAg, Anti HBs ve Anti HCV pozitif-li¤inin da¤›l›m›.
ise %1.4 olarak saptanm›flt›r.[7,8]Ülkemizde HBV
tafl›y›c›l›¤› bölgelere göre de¤iflmekte olup ülke-miz orta derecede endemik bölgeler aras›nda ka-bul edilmektedir. Yap›lan çal›flmalarda gebeler-de HBsAg pozitifli¤i %2.1 ile %16.6 aras›nda
bil-dirilmifltir.[9,10]Aslan ve ark.'n›n yapt›klar›
çal›flma-da 450 gebede seropozitiflik oran› %4.66, anti-HBs pozitiflik oran› ise %21.1, Madenda¤ ve ar-k.’n›n yapt›klar› çal›flmada HBsAg pozitiflik oran›
%2.11 olarak bulunmufltur.[11,12] Gül ve ark.’n›n
yapt›klar› çal›flmada HBsAg pozitifli¤i %4.08,
An-ti-HBs pozitifli¤i ise %18.6 olarak bulunmufltur.[6]
Bizim çal›flmam›zda HBsAg pozitifli¤i %3.65, An-ti-HBs pozitifli¤i ise %8.68 olarak bulundu. Çal›fl-mam›zda HBsAg pozitiflik oran› literatürle uyumlu olarak bulunmufl olup, Anti-HBs de¤er-lerimiz ise di¤er çal›flmalara oranla düflük bulun-mufltur. Orta derecede endemik bölgeler içinde yer alan ülkemizde neonatal geçiflte enfeksiyon zincirini k›rmak için en etkili yol gebelerin HBsAg aç›s›ndan taranmalar› ve tafl›y›c› olan tüm annelerin bebeklerine hepatit afl›s› ve HBIG ya-p›lmas›d›r. Tafl›y›c›l›¤›n belirlenmesinin bir di¤er yarar› ise gebenin aile fertlerinin bulafl yönün-den uyar›lmas›n›n sa¤lanmas› ve gerekiyorsa on-lara da immunizasyon yap›lmas›d›r.
Gebelerdeki Anti-HCV pozitiflik oran› %0.44 ile %2.04 aras›nda bildirilmifltir. Van’da yap›lan bir çal›flmada Anti-HCV pozitiflik oran› %2.04 olarak, Ankara’da yap›lan çal›flmada ise Anti-HCV pozitiflik oran› %0.17 olarak bulunmufltur. Bizim çal›flmam›zda Anti-HCV pozitiflik oran› %0.75 olarak bulundu. Bizim saptad›¤›m›z oran ülke ortalamas› ile benzerlik göstermektedir. Hepatit C virüs enfeksiyonu da vertikal geçifl gösterir fakat bulafl hepatit B enfeksiyonuna gö-re çok daha düflüktür. Anneden bebe¤e pasif olarak maternal antikorlar geçmekte ve bu anti-korlar 6 ay içinde kaybolmaktad›r. Bu nedenle HCV-RNA pozitifli¤i tan›da Anti-HCV’den daha anlaml›d›r. HCV ile infekte gebelerde vertikal geçifl için maternal kanda HCV-RNA bak›lmas› önerilmektedir. Rutin olarak gebelerde Anti-HCV bak›lmas› önerilmemekte; kan transfüzyo-nu, HIV pozitifli¤i ve hemodiyaliz gibi risk fak-törleri olan gebeler için HCV araflt›r›lmal›d›r. Pe-rinatal bulaflma riskini artt›ran bir durum HCV ve HIV koenfeksiyonudur. Avustralya’da ilaç
ba-¤›ml›s› 131 gebenin 125’inde Anti-HCV
pozitifli-¤i saptanm›flt›r.[13] ‹ngiltere’de bu oran %0.19,
‹talya’da %1.9 olarak bulunmufltur.[14,15]HCV
po-zitifli¤i özellikle ilaç ba¤›ml›l›¤›, kan transfüzyo-nu, HIV pozitifli¤i gibi risk faktörleri olan
gebe-lerde daha fazla görülmüfltür.[16]
Sonuç
Gebe takibinde rutin olarak hepatit B için se-rolojik tarama yap›lmas› yenido¤anlar›n enfek-siyondan korunma ve tedavi edilmesi için ge-reklidir. Gebeler bu konuda bilgilendirilmelidir. Hepatit B için gerekli taramalar yap›ld›ktan son-ra prekonsepsiyonel dönemde afl›lama yap›l-mal›d›r. Ülkemiz afl›lama program›na 1998 y›l›n-da y›l›n-dahil olmufltur. Hepatit C’ nin bulafl oran› dü-flük olmas›na karfl›n hastal›k seyri ve sonuçlar› aç›s›ndan özellikle riskli gruplarda taranmas› toplum ve yenido¤an sa¤l›¤› aç›s›ndan önemli-dir. Hastanemizde yapt›¤›m›z bu çal›flman›n so-nuçlar›na göre hastanemize baflvuran gebelerin seropozitiflik oran› ülkemiz istatistikleri ile ör-tüflmektedir.
Sonuç olarak, yenido¤anlar› hepatit B ve C enfeksiyonlar›n›n riskinden koruyabilmek için tüm gebelerden HBsAg ve risk alt›ndaki gebe-lerden Anti-HCV araflt›r›lmas›n›n yararl› olaca¤› kanaatindeyiz.
Kaynaklar
1. Karaca Ç, Karaca N, Usta T, Demir K, Kaymako¤lu S, Befl›fl›k F ve ark. Gebe populasyonunda hepatit B,C,D virüs infeksiyonu s›kl›¤› ve hepatit C virusunun perina-tal yolla geçifl oran›. Akademik Gastroenteroloji Dergisi 2003;2:122-4.
2. Özdemir D, Kurt H. Hepatit B virüsü enfeksiyonlar›n›n epidemiyolojisi. Viral Hepatitle Savafl›m Derne¤i Yay›n› 2005;108-17.
3. Washmuth JC. Hepatitis-B Epidemiology, transmission and natural history. Almanya-Flying Publisher 2009;25-39.
4. Pembrey L, Newell ML, Tovo PA. The management of HCV infected pregnant women and their children European paediatric HCV network. J Hepatol 2005;43:515-519.
5. Reesink HW, Reerink Brongers EE, Lafaber –Schut BJ, Kalshoven-Benschop J, Brummelhius HG. Prevention of chronic HBsAg carrier state in infants of HBsAg positive mothers by hepatitis B immunoglobulin. Lancet 1979;2:436-8.
Coflkun E‹ ve ark., Gebelerde HBSAg, Anti-HBS ve Anti-HCV S›kl›¤›
6. Gül A, Türkdo¤an M, Zetero¤lu fi. Bir grup gebede hepatit B ve hepatit C prevalans›. Perinatoloji Dergisi 1998:6.
7. Kwan LC, Ho YY, Lee SS. The declining HBsAg carriage rate in pregnant women in Hong Kong. Epidemiol Infect 1997;119:281-3.
8. Niesert S, Messner U, Tillmann HL, Gunther HH, Schneidr J, Manns MP. Prevalance of hepatitis B in preg-nancy and selective screening. Geburtshilfe Frauenilkd 1996; 56:283-6.
9. Tekeli E, Kandilci S, Bal›k ‹, Kurt H. Sa¤l›kl› gebelerde HBV markerlerinin prevalans›. Ankara T›p Bülteni 1988;10:255-60.
10. Kuru Ü, Tosun Ö, Ceylan Y. Gebelerde HBsAg tafl›y›c›l›¤› s›kl›¤›. Klimik Dergisi 1992;5:19.
11. Aslan G, Ulukanl›gil M, Harma M, Seyrek A, Taflç› S. fianl›urfa’da gebelerde HBV seroprevalans›. Viral Hepatit Dergisi 2001;7:324-26.
12. Madenda¤ Y, Çöl Madenda¤ ‹, Çelen fi, Ünlü S, Danflman N. Hastanemize baflvuran tüm obstetrik ve jinekolojik hastalarda hepatit B, hepatit C ve HIV seroprevalans›. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2007;17:442-6. 13. Latt NC, Spencer JD, Beeby PJ. Hepatitis C in injecting
drug-using women during and after pregnancy. J Gastroenterol Hepatol 2000;15:175-81.
14. Ades AE, Parker S, Walker J, Cubitt WD, Jones R. HCV prevalance in pregnant women in the UK. Epidemiol Infect 2000;125:399-405.
15. Baldo V, Floreani A, Menegon T, Grella P, Paternoster DM, Trivello R. Hepatitis C virus, hepatitis B virus and human immunodeficiancy virus infection in pregnant women in North-East Italy: a seroepidemiological study. Eur J Epidemiol 2000;16:87-91.
16. Burns DN, Minkoff H. Hepatitis C: screening in preg-nancy. Obstet Gynecol 1999; 94:1044-8.
