S O K ' ^
Cumhuriyet?
• KıtSahibi: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonim Şirketi adına Berin Nadi İstanbul Haberleri: Şenay Kalkan, Dış Haberler: Ergun Balcı, İş-Ekonomi: Şükran Ketenci, Basım ve Yayım: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. Türkocağı Cad.
Genel Yavın Yönetmeni: Özgen Acar • Genel Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinkaya Yurt Haberleri: Mehmet Saray, Kültür: Celal Üsler, Makaleler: Sami Karaören, Spor: Abdülkadir 39/41 Cağaloğlu 34334 Ist. PK: 246 İstanbul. Tel: 512 05 05 (20 hat), Telex. Yazı İşleri Müdürleri: Füsun Özbilgen (Sorumlu), Celal Başlangıç (Haber) • Görsel Yücelman, Düzeltme: Abdullah Yazıcı • Müessese Müdür V.: Erol Erkut • Koordinatör: 22246, Fax: (1) 526 60 72 • Bunlar: Ankara: Z Gökalp Blv. inkılap S. No:
‘ Ankara Temsilcisi: Cüneyt Ahmet Korulsan • Muhasebe: Bülent Yener • idare: Hüseyin Gürer • İşletme: Önder 19/4, Tel: 433 11 41-47, Telex: 42344, Fax: (4) 433 05 65 » İzmir: H. Zıya Blv. İzmir Temsilci V.: Serdar Çelik • Bilgi-tşlem: Nail İnal, Bilgisayar Sistem: Mürüvet Çiler • Personel: Sevgi Bostancıoğlu 1352 S. 2/3 Tel: 83 12 30, Telex: 52359, Fax: (51) 89 53 60 • Adana: İnönü
Yönetmen: Ali Acar • Düzenleme: Mustafa Sağlamer Arcayürek, Haber Müdürleri: Mustafa Balbay, İşık Kansu,
Kızık, Adana Temsilcisi: Çetin Yiğenoğlu Reklam: Reha Işıtman Cd. 119 S. No: 1 Kat: 1, Tel: 59 37 52 (4 hat), Telex: 62155, Fax: (71) 59 25 78
TAKVİM: 2 EKİM 1992 İmsak: 4.29 Güneş: 5.54 Öğle 11.59 İkindi: 15.15 Akşam: 17.53 Yatsı: 19.12
Madonna'nm
seks kitabı
■ NEW YORK (AA)
-Dünyaca iinlü Amerikalı katolik pop şarkıcısı Madonna, çok sayıda erotik fotoğraflarından oluşan ‘Seks’ adlı kitabını piyasaya sürmek için gerekli hazırlıkları tamamladı. Yılın fenomeni olması umudunu taşıdığı bu
128 sayfalık kitapta Madonna, erotik fotoğrafları ile erotik fantezilerini gerçekleştirmeyi amaçladığını söylüyor. ABD, Japonya, İngiltere, Fransa ve Almanya’da, çeşitli dillere çevrilerek 21 Ekim’de aynı anda piyasaya sürülecek ünlü pop şarkıcısının ‘Seks’ adlı kitabının ilk baskısı 750 bin adet. Fiyatı 50 Amerikan doları (yaklaşık 32 bin TL) olan kitabın satışı koyu renk naylon torbaların içinde “Seks sadece yetişkinler içindir” uyarısıyla yapılacak.
Ruhsal bozukluk
■ ANKARA
(ANKA)-Türkiye’de ruh ve sinir hastalıkları hastanelerine yatırılan ve saldırgan davranışlar içinde olan ağır hastaların, hastanelerde yatmakta olan ve durumu daha hafif olan hastalan da saldırgan davranışlara ittikleri ortaya çıktı. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’ne başvuran hastalar üzerinde yapılan bir araştırma, saldırgan davranışlar içinde olan hastalar için ayrı acil servislerin kurulması gerektiği sonucuna vardı. . Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi tarafından yapılan araştırma sonucunda hastaneye başvuran hastaların yüzde 25’inin saldırgan davranışlar sergilediğini ve yıllık saldırgan davranış gösteren hasta sayısında artış gözlendiği bildirildi.
İlaç bağımlılığı
■ ANKARA
(ANKA)-Eroin, kokain, morfin ve
Uzun süre bakımsız kalan Ayasofya için somut adımlar atılmaya başlandı
1456 yaşındaki Ayasof
onanm a almıyor
► Kültür Bakanlığınca
açılan ihale sonucunda,
Net Holding, müzenin
onanmmı üstlendi. Kül
tür
ve
Maliye
Ba
kanlığının
onayından
sonra çalışmalara başla
nacak. Yüksek
Mimar
Alpaslan
Koyunlu,
Ayasofya gibi ‘ yaşlı’ bir
binada araştırma yapıl
madan restorasyona gi
dilmemesini,
“zemin
mekaniği” açısından da
incelenmesi gerektiğini
söyledi.
N İL G Ü N T O P T A Ş
İmparator Justinianus’un is teğiyle, Miletli (Balat) mimar Isidoros ile Trallesli (Aydın) ünlü matematikçi Anthemios’- un ortak ürünü olarak 537’de yapılan “ 1456”lık Ayasofya, yakın bir tarihte bakım ve ona nma alınıyor.
916 yıl kilise olarak yaşadık tan sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı geleneğine uygun biçimde “fetih’in nişa nesi” olarak camiye dönüştürü len Ayasofya (Hagia Sophia: (Yunanca) ilahi bilgelik) 481 yıl da cami işlevi gördü.
Atatürk tarafından 1934’te müzeye dönüştürülen ve uzun süre bakımsız kalan Ayasofya’- nın onarımı için somut adımlar atılmaya başlandı. Geçen gün lerde Kültür Bakanlığı’nca yapılan ihale sonucunda Net Holding müzenin onarımını üstlendi ancak konu Kültür ve Maliye bakanlıklarının onayını bekliyor.
Hıristiyan âleminin en önem li yapısı olmakla dünya kamuo yunun ilgisini çeken Ayasofya’- nın sorunları ve onanını için yıllardır çalışmalar yapılıyor. ITÜ-Japon grubu, kubbe ana lizi ve demir gergilerdeki çekme gerilmelerini inceliyor.
Boğaziçi Üniversitesi-Kan- dilli Rasathanesi-Princeton
Üniversitesi (ÂBD),
Ayasof-Ayasofya’nın acil sorunları dış etkilerin, iç rutubetin giderilmesi ve kubbe mozaiği onaranında dış merkezlerle işbirliği yapılması.(Fotoğraf: İBRAHİM G ÜNEL)
ya’nın deprem karşısındaki da yanıklılığını saptamaya çalışı yorlar. Ayasofya Müzesi Mü- dürlüğü’nce 8-9 M art 1991’de gerçekleştirilen "Ayasofya Koruma Problemleri” konulu uluslararası kongreye katılan Yüksek Mimar Alpaslan Ko
yunlu, sunduğu bildiride, Aya sofya gibi “yaşlı” bir binada araştırma yapılmadan restoras yona gidilmemesi ve binanın, “zemin mekaniği” açısından in celenmesi gerektiğine dikkat çe kiyor.
Konferansa katılan Avustur
ya Üniversitesi’nden uzmanlar, kubbe mozaiklerinin onarımı konusunda şu önerilerde bulu nuyorlar:
• Yapı tekniği, yapı tarihi ve kimya bakımından ön araştır maların gerçekleştirilmesi,
•T em el nitelikte bir dokü
mantasyonun oluşturulması, • Restorasyon yönteminin saptanması ve önlemler katalo gunun oluşturulması,
Ayasofya üzerine birkaç in celeme yazmış olan sanat tarih çisi Prof. Dr. Semavi Eyice de Ayasofya’nın dış etkilerden ko runması için öncelikle Osmanlı devrinde 3 milimetre olarak ya pılan kurşunun yenilenmesi ge rektiğini vurguluyor.
Eyice, bunun yanı sıra bina nın statik sorunlarına da dikkat çekiyor: “Ayasofya’da statik sorunlar daha yapıldığı günden beri var, kubbesi birkaç kez çökmüş ve onarılmış. Bir başka büyük problem, binanın zemin planıyla üst yapısı arasında bir uyuşmazlık oluşu. Ayasofya’- nın zemin plan düzeni ‘uzun yapı’ sistemine göre yapılmış. Örtü sistemi ise ‘merkezi planlı’ yapılarda olan kubbe sistemi. Bu ikisini bağdaştırmak için de ortaya bir ana kubbe ve bunun batı-doğu ekseni üzerindeki baskısını karşılamak için iki yarım kubbe yapılmış. Ancak kubbenin kuzey-güney ekseni üzerindeki baskısı düşünülme miş. Mimar birtakım kemer, tonoz sistemleriyle iki yandaki açılışı karşılamaya çalışmış, ama başarılı olamamış. Bu du rumda bina devamlı iki yana açılma tehlikesi içinde, dolayı sıyla sütunlarda, patlamalar, çatlaklar, eğilmeler var.”
Ayasofya’da yıllardır sürdü rülen bilimsel çalışmalar ve konferanstan çıkan sonuca gö re Ayasofya’nın acil sorunları dış etkilerin giderilmesi, iç rutu betin giderilmesi ve kubbe mo zaiği onarımında dış merkezler le işbirliği yapılması. Uzmanlar tüm bu çalışmalarda, Fossati’- nin rapor ve projelerinden ya rarlanılmasını da öneriyorlar.
Konuyla ilgili tüm uzman ve bilim adamları, Fossati’den sonra "dostlar alışverişte gör sün” hesabı bir iki kalem işi ve süslemeyle geçiştirilen “sözde” onaranları hatırlatıyorlar ve bi nanın, baştan beri sıralanan so runları göz önüne alınarak, bi limsel veriler ışığında onarıl masını istiyorlar.
P O R T R E I
G A S P A R E F O S S A T I
145 y ıl önce
A y a so f y a y ı onardı
Gaspare Trajano Fossati (1809-1883), 19. yüzyıl ortalarında İstanbul’da uzun süre yaşamış ve şehrin Avrupai görünüşlü yapılar ile süslenme sinde büyük katkıları olmuş İsviçreli bir mi mar.Gaspare Fossati, Güney İsviçre’nin İtalyanca konuşulan Ticino (Tessin) kan tonunun Morcote ka sabasında 7 Ekim
1809,’da doğdu. Fossati 1833’te git tiği Rusya’da sarayın . _ . . . . ... resmi mimarı sıfatını
Fossati-Sultan Abdulmecıd ın iste- kazandı. 1837’de İs-
ğiyle Ayasofya’yı onardı. tanbul’daki Rus el çiliğini yenilemek üzere görevlendirildi. Bu binadan sonra Sultanahmet Meydanı’nda, bir süre adliye olarak kullanılan ve daha sonra yanan Darülfünun’u yaptı. Galatasaray’daki Nahum Tiyatrosu ile BabIali’deki arşiv binasını da inşa eden Fossati’ye 1846’da Ayasofya’yı onarma görevi verildi. Dev rin padişahı Abdülmecid gözetiminde Ayasofya’da büyük çaplı bir onarım gerçekleştirdi.
Fossati’nin Ayasofya onarımı
Gaspare Trajano Fossati, bundan tam 145 yıl önce, Sultan Abdülmecid’in isteğiyle Ayasofya’yı adamakıllı bir onanın dan geçirdi.
Fossati başkanlığında 1847-49 arasında yürütülen onarım ve restorasyon çalışmaları üç ayrı iş grubunda gerçekleştiril di.
Öncelikle galerideki 12 sütun düzeltildi, kubbe çatlakları dolduruldu ve kubbe iki zincir ve 4 payanda ile takviye edildi. İkinci iş grubunu oluşturan süslemede ise Fossati, fetihten sonra üzeri kapatılmış ve unutulmuş mozaiklerle karşılaştı.
Fossati, Sultan Abdülmecid’in isteği üzerine mozaikleri or taya çıkarmak üzere çalışmalara başladı.
Fakat bu girişim bazı çevrelerin tepkisini çekince, “insan tasvirli” moziklerin üzeri Sultan Abdülmecid’in uyarısıyla “ileride kolayca açılacak biçimde” tekrar kapatıldı.
Fossati’nin yaptığı üçüncü grup işler ise ek yapılar.
Bunların başında hünkâr mahfili ve şimdi idare olarak kul lanılan "muvakkithane" gelir. ________________________
A H T n T T O f
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
