TAHA TOROS
Etiler, Nisbetiye Cad.
Çamlık Yolu İnci Apt.
No:28/13 80600
Etiler / İstanbul
20/12/1999
Sayın Fikret N. Üçcan
Kültür Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı
Sn. Üçcan,
16/12/1999 günü faksla takdim edilen yazımdaki isimlerin yazılışında hatalar yapıldığını - sonradan okuduğumda - görmüş bulunuyorum. Yazma ve görme zorluğu nedeniyle bütün yazılarımı,
söyleyerek, daktilo ettirmekteyim. Sözü edilen mektubun daktilosundan sonra - yanımda gözlüğüm bulunmadığımdan - kontrol etmeden imzalamışım. Dün okurken, özel isimlerin yazılışındaki hataları tesbit ettim. İlişikte faksla sunuyorum. Lütfen eskisinin imhasıyle yerine ilişikte gönderdiğim yazının konulmasını rica ederim.
Saygı ve sevgilerle
<-f-V b
TAHA TOROS
Etiler, Nisbetiye Cad.
Çamlık Yolu İnci Apt.
No:28/13 80600
Etiler / İstanbul
Sayın Fikret N. Üçcan
Kültür Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı
İlgi : 10.12.1999 tarihli 02.477 sayılı yazınız
Öz : Piyer Loti Hakkında
Sanıyorum ki Piyer Loti hakkında Türkiye’de hatta Fransa’da en çok dokümanlara sahip olanlardanım.
Mütareke yıllarında kurulan o zaman ki Darülfünun konferans salonunda Piyer Loti ile ilgili toplantı sonundaki olaylara, daha sonra bir sokağa adının verilmesi töreni ile ilgili bilgi ve belgeler arasında, - hiç kimsede bulunmayan ve bilinmeyen - ilginç belgelerde arşivimde bulunuyor. Piyer Loti’nin Düello ya davet edilmesi üzerine onun yerine ünlü bir Türk’ün bunu üstlenmesi, Piyer Loti’nin ona gönderdiği teşekkür mektubu da arşivimizdedir.
Mütareke yıllarında kurulan 1930 larda kapanan İstanbul’daki Piyer Loti cemiyetinin en son ve en genç üyelerindendim.
Paris’de bulunduğum yıllarda da oradaki Piyer Loti dostları cemiyetinin mensuplarındandım. Başkanımız Gulot Farer’in ölümü üzerine ünlü Fransız ediplerinden Piyer Benevo. ölünceye kadar bu görevi yürütmüştü Piyer Loti’nin Roşvor’daki evine davetli olarak gittiğimde de kendisine Türkiye’den gönderilmiş mektupları incelemiştim.
Diğer taraftan Piyer Loti’nin oğlu Samuel Viyo ile de tanışmalarımız benim arşivime zenginlik
kazandırdı.
*---En önemlisi benim (Mutsuz Kadınlar) olarak nitelediğim (Dezanşante) romanını son kahramanıyla, yaşlılığında Paris’de tanışmam, gerek onunla gereKHkardeşiyle büyük dostluklar kurmam, adı geçen romanda isimleri değiştirilerek yayınlanan Nuri Bey’in kızlarıyla Madam Lera’nın bazı evrakı da bana intikal etti. Bunlar bana çok değişik bilgiler kazandırdı.
Öte yandan Fransa’dan İstanbul’a gelen bazı Pierre Loti meraklılarının, (Azizade) nin mezarını bulmakta müşkülata uğradıklarında, hepsi bana başvururlardı. Onların, bu ilginç mezarı ziyaretlerinde yardımcı olmuşumdur. Ne var ki, zamanla demir parmaklıklarının çalınması, - Pierre Loti’nin yaptırdığı - mezar taşının antika sanılarak kaybolması üzerine, bendeki fotoğrafından yararlanılarak bir Fransız tarafından yeniden yaptırılması gibi olayların tanığı olarak çok şeye vakıf olduğum gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile, Mustafa Kemal Paşa tarafından gönderilen hediyenin kendisine, hasta yatağında sunulması ve bunu götüren ünlü Türk kadınının da bu konudaki anıları - yakın aile dostluğumuz dolayısıyla - tarafımdan tümüyle bilinmektedir.
Ölümünün işitilmesi üzerine İsmet Paşa’nın jesti de, Türk dostluğuna has, bir incelik taşımaktadır.
Çok ileri yaşta olmam, duymakta ve görmekte güçlük çekmem nedeniyle bütün bu bilgileri içeren - hazırlığına başladığım - (Büyük İslam ve Türk Dostu Pierre Loti) adlı kitabı
tamamlayamadım. İhmal ettiğim bu konuyu, 150.yılı dolayısıyla, değişik bilgi ve belgelerle yayınlamanın geçmekte olduğunu biliyorum. Eğer Bakanlığınızca - tercihen - yayınlama kararı alındığı taktirde, kısa zamanda - eski harflere aşina - yardımcılar bularak hazırlayıp, sunmayı düşünüyorum.
Öte yandan, bendeki dokümanların 15 yıl önce İstanbul’da sergilendiği gibi, bu defa
Ankara’da ve İstanbul’da tekrar sergilenmesinde - bazı endişelerimin önlenmesi garantisi verildiği taktirde - memnuniyetle muvaffakat edeceğimi belirtmek isterim.
1- Sergilenecek belgelere, başka bir kimsenin vereceği belgelerin katılmasını asla kabul etmem. Sergi, münhasıra (Taha Toros arşivinden) olarak bendekilerin katılımı ile oluşmalıdır.
2- Sergide yer alacak belgelerin fotoğraflarının çekilmesine izin verilmeyecektir, (evvelki sergide kaçamak olarak, bazı kişilerin bazı belgelerin fotoğraflarını aldıklarını ve kendi arşivlerinçlenmiş gibi, daha sonra yayınladıkları bilinmektedir.)
Ankara’ya gelerek konuşma yapma konusuna gelince : bazı zorluklar nedeni ile ben pek az dışarı çıkabiliyorum. Daha çok arşivimde oturarak, gerek yerli gerek yabancı, master ve doktora yapanlarla araştırmacılara, elden geldikçe yardımda bulunuyorum.
%• Bizzat Ankara’ya gelerek - sergide teşhir edemeyeceğim - bazı özel belgeleri, beyaz perdeye yansıtmak suretiyle bir konferans verebilirim.
Telefonla görüştüğümüz esnada, yaptığınız davete teşekkür ederim. Sağlığım elverdiği taktirde bunu memnuniyetle yerine getirmek isterim. Ancak uçaktan başka bir vasıta ile gelemem.
Sergide teşhir edilecek bütün belgeleri, beraberimde getirmeyi tercih ederim. Gerekirse, belgelerin Ankara’da sergi düzenlemesi sırasında, yakından tanıdığım, tarih bilgisi geniş, eski harfleri bilen, bir gencin yardımını önerebilirim.
Durumu takdirlerinize arzeder, saygı ve sevgilerimi sunarım.
Taha TOROS
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
