Ülkemizin ekonomisi hızla gelişmekte ve yeni yatırımlar yapılmakta, üretim artmakta ve ticaret şartları ağırlaş
maktadır. Ticaret hem yurt içinde hem de yurt dışında
artık kaliteli mal esasına göre düzenlenen yasa ve ant-laşmalara göre yapılmaktadır. Artık uluslararası pazar-larda rekabet edebilmenin yolu standartlara uygun ve kaliteli mal ve hizmet üretiminden geçmektedir. Tüketici bilincinin yükselmesi, ticaretteki mecburiyetler, kontrol mekanizmalarının ve cezai yaptırımların yaygınlaşması ve hepsinden önemlisi firmaların mevcudiyetlerini de-vam ettirebilmesi için ürünlerinin kalitesinden ya da is-tenen şartlara uygunluğundan emin olması gerekmek-tedir.
Standardizasyon, Uluslararası Standardizasyon
Kuru-luşu (ISO) tarafından şöyle tarif edilmektedir: "Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koy-ma ve bu kuralları uygulama işlemidir"
Standardizasyon, aslında toplumun kalite ve ekono
-mikliği arama çalışmalarının sonucu olarak ortaya Çı kan bir faaliyettir. Standardizasyon işleminde öncelikli olarak can ve mal güvenliği hedeflenirken aynı zaman
-da kalitenin alt sınırı tespit edilmek suretiyle belirlenen düzeyin altında mal ve hizmet üretimine müsaade edil-memektedir.
Standardizasyonun Sağladığı Faydalar:
Üreticiye fayda/an;
• Üretimin belirli plan ve programlara göre
yapılması-na yardımcı olur.
r-• Uygun kalite ve seri imalata imkan sağlar • Kayıp ve artıkları asgariye indirir.
, -S~~.ar.g - 40
Prof. Dr. Ahmet KURTOGLU
Doğuş Üniversitesi/iç Mimarlık Bölümü ipek KAŞIKÇI Orman Endüstri Yük. Müh.
TSE Yapı Malzemeleri Gebze Müd. Ahşap Bölüm Sorumlusu
• Verimliliği ve hasılayı artırır.
• Depolamayı ve taşımayı kolaylaştırır, stokların azal -masını sağlar
Ekonomiye fayda/an;
• Kaliteyi teşvik eder, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gelecek emek, zaman ve hammadde is
-rafını ortadan kaldırır.
• Sanayii belirli hedeflere yöneltir. Üretimde kalitenin gelişmesine yardımcı olur.
• Ekonomide arz ve talebin dengelenmesine yardımcı
olur.
• ihracatta ve ithalatta üstünlük sağlar.
• Yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yar-dımcı olur.
• Rekabeti geliştirir.
• Kötü malları piyasadan siler. Tüketiciye fayda/an;
• Can ve mal güvenliğini sağlar.
• Karşılaştırma ve seçim kolaylığı sağlar. • Fiyat ve kalite yönünden aldanmaları önler. • Ekonomikliği sağlar.
STANDARTLAR VE STANDARDiZASYON TEŞKiLATLARı
Standartları uygulandıkları bölgeye göre Uluslararası Standartlar, Bölgesel Standartlar, Ulusal Standartlar olarak genelleyebiliriz. Uluslararası standartlar, ulusla-rarası anlaşmalarla kurulmuş olan iSO, IEC gibi teşki latlarca, yine tüm üye ülkelerin işbirliğiyle hazırlanan ve ülkeler arasında mal ve hizmet akışını hızlandırmak ve kolaylaştırmayı amaçlayan standartlardır. Bunlar, stan -dartları hazırlayan teşkilatların isimleriyle ISO .. , IEC ... ISO/IEC ... şeklinde adlandırılırlar. Bölgesel standartlar, dünyanın belirli bölgelerinde ekonomik, sosyal, kültü-rel ve teknik işbirliği amacına yönelik birliklere üye olan ülkelerin ortak çalışmalarla ürettikleri standartlardır. Ör-neğin Avrupa Birliği'nin CEN ve CENELEC Bölgesel Standart Kuruluşlarınca oluşturulan EN standartlarıdır. Ulusal Standartlar ise, ülkemiz için ilk ve tek standart kuruluşu olan TSE tarafından kabul edilip, onaylanan ve yayınlanan TS standartlarıdır. Başkaca ingiltere'de
BSI, Fransa'da AFNOR, Amerika'da ANSı,
Alman-ya'da DIN, Japonya'da JISC ... gibi kuruluşların kabul ettikleri standartlara örnek verilebilir.
MOBiLYA ÜRETiMiNDE STANDARDiZASYON Standartlar, teknoloji ve ekonominin gelişmesine pa-ralel olarak üretilen ürün ve malzemelerin özelliklerini, üretim ve kontrol yöntemlerini belirleyen metotları kap -samaktadır. Mobilya endüstrisinde konstrüksiyon ve teknolojik metotlar ile ilgili standartlar özellikle yeni tek-nik ve ekonomik bilgilerin üreticilere çabuk ulaşmasını sağlamaktadır.
Mobilya üretiminde gerçekleşmesi gerekli kalite kontrol işlemleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir
1- Üretim için gerekli hammadde ve malzemelerin kali-te kontrolü
2- Üretim safhasında kalite kontrol
3- Mamul ambara giriş öncesi kalite kontrolü 4- Üretim sonrası bitmiş ürün kalite kontrolü
Ağaç mobilya endüstrisinde ortaya çıkan kalite deği şikliklerinin çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Bunları şöy lece özetleyebiliriz;
1- Üretim için gerekli ham madde ve malzemelerin özellik/eri
• Kereste özellikleri: Rutubet miktarı, budak sayısı ve büyüklüğü, özgül ağırlık, direnç özellikleri
• Ham madde ve yarı mamul özellikleri: Kaplama
lev-ha, yonga levha, lif levha ve plastik-kompozit levha-lar
2- Üretim safhası özellik/eri:
• Makinadan geçirilmiş bileşenlerin boyutlarının doğ
ruluğu, kalınlık, genişlik, uzunluk, birleştirmeler, formlar
• Montaj yapılan ürünlerin boyutsal dış ve iç ölçüleri, hareketli kısımlar arasındaki tolerans
• Üst yüzey kalitesi: Yüzey düzgünlüğü, renk eşitliği, parlaklığı
3- Ürün halindeki kalite özellik/eri
• işçilik kalitesi: Yüzey düzgünlüğü, tutkallı bileşimIe-rin sağlamlığı, tolerans
• Biten ürünün sağlamlığı
AHŞAP ESASlı iç MEKAN MOBiLYALARıNDA ARANAN KALiTE ÖZELLiKLERi,
STANDART TEST
L
ERi VE
TSE LABORATUVARLARı
Çeşitli mobilya gruplarının dayanım ve kullanım özel -liklerine ilişkin kalite kontrolü, ancak laboratuvarıarda gerçekleştirilecek standartlara göre yapılan kontrol yöntemleriyle saptanabilmektedir. Bu amaçla uygula -nan testlerin, günlük hayatta kullanılan normal boy ve ölçülerdeki her türlü mobilya ünitesine uygulanabilir olması gerekmektedir. Mobilyanın kullanım amacı ve mobilyadan istenen en önemli özelliklerin iyi bir şekilde analiz edilerek belirlenmiş ve standartlarında buna göre geliştirilmiş olması şarttır.
Özellikle mobilyalar günlük hayatta her an kullanıldığı için gereğince dayanıklı ve dengeli olmalı, kullanım sıra sında çökme, kırılma, sallanma ve devrilme gibi kusur-larının olmaması, mobilyanın uzun süreli kullanımı için kalitenin ön koşullarıdır. Mobilyada bulunması gereken
diğer önemli özellikler ise yüzey testleridir. Çizilme,
aşınma, Iekelenme gibi dış etkenlere maruz kalan
böl-gelerdeki dayanımlarının da kontrol edilerek uygunluğu
ortaya konmalıdır.
TSE Deney Laboratuvarıarında yapılan analizler EN
standartları ile uyumlaştırılarak kabul edilmiş
standart-lardır. Hem büro hem de evlerde kullanılan mobilyalara
yönelik analizler yapılarak, bu ürünler TSE tarafından
belgelendirilmektedirler.
Bürolarda kullanılan çalışma masa ve sıralarına yönelik
kullanılan standartlar TS EN 527 serisi standartlar olup,
TS EN 527 -1 Boyutlar için aranan özellikleri içermekte-dir. Ergonomik ölçülerin yer aldığı standartta ürünlerin tüm boyut muayenesin de yönelik asgari şartlar aran-maktadır. TS EN 527-2 standardında ise bu ürünlerin yapısal emniyet kurallarına dikkat çekilerek deneyler için TS EN 527-3 standardına atıf yapılmaktadır. TS EN 527 -3 standardı genel hatları ile yatay ve düşey yük altında mobilyaların mukavemet ve yorulma testlerini ortaya koyar.
Bürolarda kullanılan paravanlar ise ayrı bir standart serisi ile ele alınmaktadır. Bu seri TS EN 1023'tür. TS
EN 1023-1 standardında ürünlerin tüm boyut
muaye-nesine yönelik asgari şartlar aranırken, TS EN
1023-2 standardı yük taşıyan ve yük taşımayan paravan
tanımlamasına yer vermiştir. Deney metotları için TS
EN 1023-3 deney standardına atıf yapmıştır. TS EN
1023-3 standardı ana hatlarıyla denge, mukavemet ve
montajı yapılmış paravanların yerinden çıkarılma test
yöntemleri ile ilgili bilgiler vermektedir.
Büro muhafaza dolapları için ise ayrı bir standart serisi
söz konusudur. TS EN 14073-2 standardı bu ürünlerin
emniyet gereklerini ortaya koyar. Bu gerekler rafların çekilmesi, raf mesnetlerinin mukavemeti, üst yüzeylerin
mukavemeti, uzatma elemanlarının mukavemeti, yerde
dik duran, binaya bağlanmış dolapıarda denge
test-leridir. Test metotları için TS EN 14073-3 standardına atıf yapmaktadır. Büro muhafaza dolaplarının hareketli
kısımlarının mukavemet ve dayanıklılık testleri için ise
TS EN 14074 standardına göre kontrol analizlerinin ya-pılması gerekmektedir.
Evlerde kullanılan mobilyalarda ise analiz ve test me
-totları değişmekte, farklı standartlar devreye
girmekte-dir. Örneğin evlerde kullanılan tüm muhafaza dolapları (mutfak dolapları da dahil) için yürürlükte olan
stan-dart TS EN 14749'dur ve mutfak dolaplarının boyut
düzenlemeleri ile ilgili olarak TS EN 1116 standardı
kullanılmaktadır. TS EN 14749 standardı muhafaza
dolaplarının taşıması gereken mekanik özellikleri
dü-zenlemektedir. Örneğin raf mesnetleri, sürme ve
men-teşeli kapaklar, çekmeceler, düşer kapaklar, tezgahların
mukavemet testlerinin yanı sıra dolapıarın dengelerine
yönelik testlerde yer almaktadır.
Bahsi geçen konular elbette mobilya sektörünün bir kısım ürünlerini kapsamaktadır. Dış mekan mobilyaları,
Eğitim kurumları mobilyaları, Laboratuvar mobilyaları,
oyun alanları mobilyaları, mobilya sektöründe kullanı
lan tekstil esaslı (yataklar, döşekler, koltuk, sandalye vs) malzemeler için ayrı standartlara göre kalite kont-rol analizleri yapılmaktadır. Üretici ile tüketici arasındaki yegane köprü olan TSE bu sorumluluğun bilincindedir
ve küreselleşmenin de gereği olarak her geçen gün
deneyalanlarını genişleterek, hem ülke içinde hem de uluslararası arenada varlığını ortaya koymaktadır. Kaynaklar:
• ROLAND, K-SIEBERT, W.1972:Möbelbau, VEB
Fa-chbuchverlag Leipzig.
• BIYIKLlOGLU, H.N.2008: Standartlar ve Türk
Sana-yiinin Standardizasyon Faaliyetlerine Katılımı
• Türk Standartları Enstitüsü: www.tse.org.tr Ocak 2014
