Arapça'da dua ve Türkçe'deki karşılıkları karşıtsal çözümleme

ARAPÇA’DA DUA VE TÜRKÇE’DEKİ KARŞILIKLARI KARŞITSAL ÇÖZÜMLEME

Hasan AKREŞ

DOKTORA TEZİ

YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

يزاغ ةعماج

ةيوبرتلا مولعلل يلاعلا دهعملا

ةيبرتلا ةيلك

ةيبرعلا ةغللا مسق

هاروتكد ةحورطأ

شيرــكع نسح

فرشملا

روتكدلا

:

ورغود جنيدرأ

ةرــــقنأ

نوناك

لا

يناث

،

1025

i

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren ...(….) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN Adı : Hasan Soyadı : AKREŞ Bölümü : Arapça Öğretmenliği İmza : Teslim tarihi : TEZİN

Türkçe Adı: Arapça’da Dua ve Türkçe’deki Karşılıkları – Karşıtsal Çözümleme-

ii

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

YazarAdıSoyadı: ……….. İmza :….………..

vii

x

ÖZET

-4102

Arapçanın diğer dillere birçok etkisi olmuştur. Arapçanın etkisi, Fars, Türk, Urdu, Senegal ve Malay gibi diğer Müslüman milletlerin dillerinde de görülmektedir. Bununla birlikte Avrupa kıtasındaki İtalya, Almanya, İspanya, Fransa, İngiltere ve Portekiz gibi kavimlerin dillerinde de Arapça kelimeler bulunmaktadır. Ayrıca Kıpti, Berberi ve Süryani dillerinde de bu etki kolayca fark edilmektedir. Arapçanın güçlü ve zengin bir dil olmasının en önemli sebebi Kuran-ı Kerim’in dili olmasıdır. Ayrıca dil yapısı açısından da Arapça çok sağlam bir yapıya sahiptir. Bu nedendenle ses bilimi, ses birimi ve gramer yönünden Arapça ve diğer diller arasında kıyaslama çalışmaları yapılmıştır. Ancak yukarıda belirtilen yönler açısından günümüze kadar Arapça ve Türkçe “dua kalıpları” ile ilgili hiçbir çalışma yapılmamıştır. Yaptığımız bu tez, bu boşluğu doldurması yönünden diğer yazarlara yol gösterici nitelik taşıdığını düşünüyoruz.

Araştırma konusu üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ‘’dua’’yı her iki dilde ele aldık ve burada ‘’dua’’nın ikiye ayrıldığını gördük:

Birinci kısımda dua doğrudan yaradana yöneltilmektedir. Talebin emir kipiyle istendiği söz konusu duada Arapça Muzâri (geniş zaman kipi) fiil çekimi, masdar ve isim cümlesi

xi

kullanılmaktadır. Anlam olarak ise yaratılanlar arasındaki duaların ‘’selam ve memnuniyet, sitem ve müsamaha, yardım-koruma-kolaylaştırma, dini ve toplumsal münasebetler ile özel durumlar, ölüm ve başsağlığı’’ başlıkları altında toplandıklarını görüyoruz. İkinci kısımda ise tamamen yaratılanların kendi aralarında birbirlerini muhatap olarak alması şeklinde bir iletişim söz konusudur. Ancak burada da yaradana yaslanma vardır ve bütün kalıplarda yaradan fail konumundadır. Bu durum ise kendi aralarındaki iletişime rağmen yaratılanların yaradan karşısındaki aczine işaret eder. İkinci bölümde beddua konusu incelenmektedir. Çünkü dua her zaman olumlu yönde olmamakla beraber, bir insana, topluluğa, kavme, kabileye, düşmana veya nefsin kendisine yöneltilebilir. Beddua çoğu zaman doğrudan olur bazen de dolaylı olduğu görülmektedir. Ancak bazı durumlarda mecazi anlam taşımaktadır. Bedduayı da; soykırım-ölüm, utanç ve skandal, başarısızlık, bedene yönelik beddua, delilik, intikam ve cezalandırma başlıkları altında topladık.

Üçüncü bölümde Arapça ve Türkçedeki ‘duaların ve bedduaların’ benzerlik ve farklılıklarını karşılaştırdık. Bu karşılaştırmayı yaparken Arapçayı esas aldık. Son bölümde Türk okuyucuların anlaması bakımından karşılaşacakları zorluklara değindik ve bu zorlukları çözmenin yöntemleri hakkında tavsiyelerde bulunduk.

xii

ABSTRACT

-4102

Arabic affected many other languages. The affect of Arabic can be seen in languages of other Islamic nations like Persia, Turk, Urdu, Senegal and Malay. At the same time, there are many Arabic words in the languages of European nations like Italy, Germany, Spain, France, England and Portugal. Also, this affect can be easily identified in Coptic, Moor and Assyrian. The most important reason that make Arabic a strong and rich language because it is the Quran language. Also Arabic has a very strong structure from the view of linguistics. Because of that, many studies are done for comparing Arabic with other languages about phonics, voice unit and grammer. But unfortunately no studies are done for comparing Arabic and Turkish until today. This thesis can play a leading role for filling this gap for other authors. Our thesis is including three sections. In the first section, we expressed the (pray of him) in the two languages, and when we obserave the essential formwark of (pray of him) we found that it is divided in the two parts:

The first part: it is directed to the god, I mean from the human to the god. This kind of praying can holds the order meaning, the present, infinitve or nominal sentence. While the second

xiii

section is about the praying between the creatures and it is one of the kinds of the human communications, but using the god as an instrument. We can notice that the word Allah is using in all the structures of the praying as a factor to achieve the praying. This can illustrate the weaknesses of the creatures and their continuous needing to the god although they are comunicate with each others.these previews forms the first section. While the second chapter is about the pray over him. The meaning of praying is not positive only but can have also a negative meaning. So one can pray over a man, a group, a tribe, a folk or an enemy, and the praying over him may be on the man himself. The praying over him can be direct or indirect. We can divded this kind of praying into: praying of genocide and death, praying of shame and scandal, praying of mismatch, praying over organ, praying to be mad, praying to revenge and praying to sequel. In the third chapter, we compared “the praying” of Turkish and Arabic languages with regard of their differences and similarities. During this comparison, we based on Arabic. But in the last section, there can be difficulties for Turkish readers regarding understanding. Thus, we pointed out these difficulties and made suggestions about understanding.

xiv ةمدقملا ... ... ... ... .... ... .. ... iv ثحبلا صخلم ... .. .. ... ... .. . ... vii ÖZET ... ... ... .. .... .. ... ... x ABSTRACT ... ... .. .. .... .. . .. . ... xii تسرهفلا ... ... ... .. .. ... xiv ديهمت ... ... ... ... ... . 1 1 . غل ءاعدلا اًحلاطصاو ة ... ... ... ... ... .... ... .... .. 1 2 . ءاعدلا تاكوكسم ... ... . ... ... .... ... 3 3 . يلباقتلا ليلحتلا ... ... ... ... ... ... .... .. 5 4 . كشم ثحبلا تلا ... ... ... .. .... 11 5 . هأ ثحبلا فاد ... ... . ... ... .. ... 11 6 . ثحبلا ةيمهأ ... ... ... ... ... . .. .. ... 11 لولأا لصفلا ... ... .. ... ... ... ... ... 13 لولأا ثحبملا ... ... ... ... . ... ... ... 14 1 . ءاعدلاب ِقلاخلا ُباطخ ... .... ... ... ... . ... 14 1.1 . لولأا روحملا : ةذاعتسلاا ءاعد ... ... . ... .... 14 1.1.1 . ُذوعأ ِم للهاب ِناطيشلا ن ميجرلا ... ... ... ... .... ... 14 2.1.1 . للهاب ُذايِعلا ... ... ... ... ... ... 15 2.1 . يناثلا روحملا : ةناعِتسلاا ُءاعد ... ... ... ... ... ... 11 1.2.1 . َس اي وأ راَتس اي ِتا ر ... ... ... 11 2.2.1 . وأ نيعم اي يِنّعأ ِبر ... ... . ... ... ... 11 3.2.1 . رَشلا ُللها َدعْبأ ... ... ... ... ... ... 11

xv

4.2.1 . Allah’ım sen koru ... ... ... .... .... 21 5.2.1 . Maazallah ... ... ... ... ... 21 3.1 . ثلاثلا روحملا : ركُشلاو ِدمَحلا ُءاعد ... . .. .... ... 21 1.3.1 . ًدْمَح وأ لله ُدمَحلا ا لله ... ... .. ... .... .. ... ... 21 2.3.1 . لله ركُشلا ... ... ... ... ... 22 4.1 . عبارلا روحملا : ءاجَرلا ُءاعد ... ... ... ... ... 23 1.4.1 . َس لا َم َح ُللها ... ... ... 23 2.4.1 . َتبقاع لعجا مهللا ًريخ انّ ا ... .... ... ... 23 3.4.1 . َـح اشاـ ... ... ... 24 4.4.1 . Allah göstermesin ... .. .. 25 5.4.1 . Allah etmesin ... ... ... .... .... 25 6.4.1 . Allah esirgesin ... .. ... . 25 1.4.1 . Allah ağlatmasın ... ... ... ... ... 25 1.4.1 . Allah beterinden saklasın ... ... ... .... ... 26 5.1 . سماخلا روحملا : ةباجلإا ءاعد ... . ... ... 26 1.5.1 . نـــيمآ ... ... ... ... ... 26 6.1 . سداسلا روحملا : ُءاعد باستحلاا ... ... ... ... . .. 21 1.6.1 . ليكولا َمعنو ُللها َيبْسَح ... ... ... ... ... 21 1.1 . عباسلا روحملا : فاطعتسلاا ءاعد ... ... ... ... ... ... 21 1.1.1 . كيَناـَنَّح ... ... ... 21 1.1 . نماثلا روحملا : ُءاعد رافغتسلاا ... .... .... ... 21 1.1.1 . للها ُرِفغتسأ ... ... ... .... .. 21 1.1 . ملا عساتلا روح : ةكربلا ءاعد ... ... ... ... ... 31 1.1.1 . كرابو دز َمهللا ... .... ... 31 2.1.1 . Allah bereketini artırsın ... ... ... .. .... ... 31 11.1 . رشاعلا روحملا : ةلمسبلا ءاعد ... ... . ... 31 1.11.1 . ميحرلا ِنمحرلا للها ِمسب ... ... .. ... 31

xvi 11.1 . رشع يداحلا روحملا : ُءاعد ريبكتلا ... ... ... ... 33 1.11.1 . َكيدعَسو كيَبل ... ... ... 33 12.1 . رشع يناثلا روحملا : ٍدَمحم ىلع ةلاصلا ءاعد ِلآو دمحم ... ... ... ... ... 34 1.12.1 , دَمحم ِلآو ٍدَمحم ىلع ِلص َمهللا .. ... ... 34 يناثلا ثحبملا ... ... ... ... 36 1 . ءاعدلاب نيقولخملا باطخ ... ... ... ... 36 1.2 . لولأا روحملا : ملاَسلاو بيحرتلا ءاعد ... ... ... ... .. 36 1.1.2 . مكيلع ُملاسلا ... ... .. 36 2.1.2 . َم ًبحر ا ... ... ... 31 3.1.2 . ريخب ُللها َكحَبص ... ... ... 31 1.3.1.2 . ريخلاب ُللها ُمكَحَبص ... ... ... 31 2.3.1.2 . كحابص ُللها َدَعسأ وأ كَحابَص دعسي ... ... ... . ... 41 3.3.1.2 . ريَخلا ُحابَص ... ... ... . ... 41 4.3.1.2 . يبنّلا راونأب كحِبصُي ُللها ... ... .... ... . ... 41 4.1.2 . ريخب للها كاَسم ... ... ... . ... 41 5.1.2 . ديعس مكراهن ... ... ... ... .. ... 41 6.1.2 . ريخ ىلع حبصت ... ... .. 42 1.1.2 . للها مكعدوتسا ... ... ... ... 42 1.1.2 . ًلهأ ًلهسو ا ًبحرمو ا ا ... ... .. 44 1.1.2 . ةعسلاو بحرلا ىلع ... ... .. 45 11.1.2 . َبلا انّيلع تّلح َر ةك ... ... ... . 46 11.1.2 . كاّيبو للها كاّيح ... ... ... .. . 41 12.1.2 . َكمَلس ُللها ... ... .. 41 13.1.2 . ُمكيلع َسلا ملا ... ... ... 41 14.1.2 . Selamun aleyküm ... ... ... .... . ... ... 41 15.1.2 . Günaydın ... ... ... . .... ... 41 16.1.2 . Merhaba ... ... ... ... .... . 51

xvii 11.1.2 . Hoş geldin ... ... ... ... .... 51 2.1 . يناثلا روحملا : ةازاجملا ءاعد ... ... ... .... ... 51 1.2.2 . ًرْيخ ُللها َكازج ا ... ... ... ... .. 51 2.2.2 . َي ْتمِلس َكاد ... ... ... ... .. 52 3.2.2 . كهجو ُللها ضَيب ... ... ... ... .. 53 4.2.2 . كرمع ُللها َلاطأ ... .. ... .. ... . 54 5.2.2 . كابأ ُللها َمِحر ... ... .. 55 6.2.2 . كَيعس ُللها َرَكش ... ... ... ... .... ... 55 1.2.2 . هنّع ُللها َيضر ... ... ... .. .... ... 56 1.2.2 . ريخلاب للها َكرَشب ... ... .. 51 1.2.2 . َكَدَعسأ ُللها ... ... . 51 11.2.2 . Başına devlet kuşu konsun ... .. ... ... .. 51 11.2.2 . Ağa olasın inşallah ... ... ... ... 51 12.2.2 . Allah razı olsun ... ... . ... .. 51 13.2.2 . Allah iki cihanda aziz etsin ... ... ... ... ... . 61 14.2.2 . Babana rahmet ... ... .... ... ... ... 61 15.2.2 . Allah ömrünü uzun ede ... ... ... ... .... ... 61 16.2.2 . Allah da seni güldürsün ... ... ... .... .... ... 61 11.2.2 . Eline sağlık ... ... ... 61 3.1 . ثلاثلا روحملا : ةيعامتجلااو ةينّيدلا تابسانّملا ءاعد ... ... .... ... 61 1.3.2 . عامتجلاا تابسانّملا ةي ... ... ... .. 62 1.1.3.2 . ُءاعدلا جاوزلا دنّع ... ... ... ... 62 1.1.1.3.2 . َم ْب كور ... ... ... 62 2.1.1.3.2 . ٌجاوز ٌديعس ... ... ... ... ... . 63 3.1.1.3.2 .

Allah hayırlı etsin ... ... ... ... ... 63 4.1.1.3.2 .

Allah, bir yastıkta kocatsın ... ... ... ... ... 64 5.1.1.3.2 .

Allah dirlik düzen versin ... ... . .... ... 64

xviii

6.1.1.3.2 .

Allah mesut bahtiyar etsin ... ... .. . ... .. 64 1.1.1.3.2 .

Allah tamamına erdirsin ... ... ... ... 65 1.1.1.3.2 . Mürüvvetini görün ... ... . ... ... ... .. 65 1.1.1.3.2 .

Fidan boylu gelinlerin olur inşallah .. ... .. ... .. 65 11.1.1.3.2 .

Allah, ocağına hayırlısını nasip etsin . ... ... ... . 66 11.1.1.3.2 .

Allah, helal süt emmişi nasip etsin ... ... ... ... 66 12.1.1.3.1 .

Allah soysuzlara düşürmesin ... ... ... ... .. 66 13.1.1.3.2 .

Allah sana kara kaşlı, kara gözlü gelinler versin ... ... ... ... 61 14.1.1.3.2 .

Allah muradına erdirsin ... . ... ... 61 15.1.1.3.2 . Kısmetlerin açılsın ... ... ... ... 61 2.1.3.2 . دولوملل ءاعد ... ... ... ... ... 61 1.2.3.2 . َرلاب ِءاف نينّبلاو ... ... .. ... .... ... .... 61 2.2.3.2 . َبرتي ِزعب ى ُك م ... ... ... 61 3.2.3.2 . َكروب بوهوملا يف كل ... ... ... 11 4.2.3.2 . Allah analı babalı büyütsün ... ... ... ... 11 3.3.2 . ِموي ءاعد ِديعلا دلايملاو ... .... ... .. 11 1.3.3.2 . ُديع ٍدلايم ٍديعس ... . .... ... .. 11 2.3.3.2 . ُ لك ٍماع َتنأو ريخب ... ... ... 11 3.3.3.2 . َكديع ُم ٌكراب ... ... ... . 12 4.3.3.2 . Bayramın mübarek olsun ... . ... .. 13 4.3.2 . مامحتسلاا ءاعد ... ... ... .. 13 1.4.3.2 . ًميعن ا ... ... .. ... . ... . 13 2.4.3.2 . يفاوع وأ ةيفاعلاب ... ... . ... .. 14 5.3.2 . عّجوتلا ءاعد ... ... ... . ... 15 1.5.3.2 . َو ْي ًح ا ًسؤبو ،كل ا كل ... ... .... . .. ... ... 15 6.3.2 . برشلاو لكلأا ءاعد ... ... ... ... ... 16 1.6.3.2 . َه ًئينّ ا َم ًئير ا ... ... ... .... .... .. ... 16

xix 2.6.3.2 . ٌةحص وأ ةيفاعلاب ةيفاعو ... ... .. . ... 11 3.6.3.2 . ٌتيب ٌرماع ... ... ... 11 4.6.3.2 . َماعط ْتلكأ ُمك ُراربلأا ْتّلصو ُمكيلع ةكئلاملا ... .. ... ... 11 5.6.3.2 . Bereketli olsun ... ... ... ... 11 6.6.3.2 . Allah kesenize bereket versin ... ... ... ... 11 1.6.3.2 . Ziyade olsun ... ... .... ... 11 1.6.3.2 . Ben eksilttim Allah artırsın ... ... ... ... ... 11 1.6.3.2 . Afiyet olsun ... ... ... ... 11 11.6.3.2 . Şifa olsun ... ... ... ... .. ... 11 2.3.2 . ةينّيدلا تابسانّملا ... ... ... ... 11 1.2.3.2 . ٌءاعد مئاصلل ... ... ... 11 1.1.2.3.2 . ًلوبقم امايص ًراطفإو ا ًيهش ا ا ... ... ... ... . 11 2.2.3.2 . جاحلل ءاعد ... ... ... ... 12 1.2.2.3.2 . َم ٌجح َذو رورب ٌبن َم روفغ ... ... ... 12 2.2.2.3.2 .

Allah mübarek etsin ... ... ... ... 14 3.2.3.2 . ُءاعد ِموي ُجلا ُم ةع ... . ... ... 14 1.3.2.3.2 . ُج ُم ٌةع ُم ةكراب ... ... ... 14 2.3.2.3.2 . Hayırlı cumalar ... ... ... .. 15 4.2.3.2 . لوبقلا ءاعد ... ... .. 15 1.4.2.3.2 . َبقت َل ُللها ... ... .. 15 2.4.2.3.2 .

Allah kabul etsin ... ... ... ... ... 16 5.2.3.2 . نآرقلا ئراقل ءاعد ... ... ... ... .. 16 1.5.2.3.2 . َيط َب ُللها َسافنأ ك ... ... ... .. 16 4.2 . ُءاعد ِعلا ِبات ُملاو َماس ةح ... ... ... .. 11 1.4.2 . َحلصأ َك ُللها ... ... ... 11 2.4.2 . َكاده ُللها ... ... .. 11 3.4.2 . َماس َح َك ُللها ... ... ... 11

xx 4.4.2 . ُللها افع َكنّع ... ... . ... .... 11 5.4.2 . َت ِر َب ْت َي َكاد ... ... ... 11 6.4.2 . َث َك ْتل َك ُمأ ك ... ... .... 12 1.4.2 . Allah ıslah etsin ... ... ... ... 13 1.4.2 . Allah affetsin ... ... ... ... 14 1.4.2 . Allah akıllar fikirler versin ... ... ... ... 14 5.2 . سماخلا روحملا : ضراعلا ءاعد ... ... ... 14 1.5.2 . ضيرملل ءاعد ... ... ... 15 1.1.5.2 . َش َكاف ُللها َعو َفا َكا ... ... ... ... 15 2.1.5.2 . ًدمح ا ِتملاس ىلع لله ك ... ... ... ... 15 3.1.5.2 . ةيفاعلاو ةحصلاب كل يتاينّمت ... ... .... ... 16 4.1.5.2 . Geçmiş olsun ... ... .. ... 16 2.5.2 . سطاعلل ءاعد ... ... .. ... 11 1.2.5.2 . َي َحر ْم ُك ُللها م ... ... ... 11 3.5.2 . كحاضلل ءاعد ... ... .. 11 1.3.5.2 . َكحضأ ُللها َنّس َك ... ... .. 11 4.5.2 . لئاسلل ءاعد ... ... ... ... ... ... . 111 1.4.5.2 . ُللها ُي كيطع ... ... ... ... 111 5.5.2 . سباعلل ءاعد ... ... ... ... ... .. 111 1.5.5.2 . ًريخ ا للها ءاش نإ ... ... ... ... .. 111 6.5.2 . هيزنّتلل ءاعد ... .. ... ... .. 112 1.6.5.2 . َلجأ ُك ُم ُللها ... ... ... ... ... .. 112 1.5.2 . ِل ءاعد َداجأ نم ملاكلا يف ... ... ... .. 113 1.1.5.2 . كوف َضف لا ... ... ... ... ... 113 2.1.5.2 . Ağzına sağlık ... ... ... ... ... 114 1.2.1.5.2 . Diline sağlık ... ... ... ... ... 115 2.2.1.5.2 .

Diline kurban olayım ...

... ...

... 115

xxi

3.2.1.5.2 .

Ağzın dert görmesin ... ... . ... ... 115 4.2.1.5.2 .

Ağzın tatlı olsun ... ... .... .. ... 115 5.2.1.5.2 .

Hay bin yaşa ... ... ... ... 115 1.5.2 . رثاعلل ءاعد ... ... ... . ... 115 1.1.5.2 . ِب وأ للها ِمس للها ... ... .. ... ... 115 2.1.5.2 . Aman Allah ... ... ... . ... ... 116 1.5.2 . لاملل ءاعد ... ... ... ... ... ... 111 1.1.5.2 . َداز ُللها ِم َب ن َر ِةك ِلام ك ... ... . ... 111 2.1.5.2 . ْحأ لا َو َج َك ُللها دحأ ىلإ ... ... ... ... 111 3.1.5.2 . Allah bir yerine bin versin ... ... ... .. ... 111 6.2 . سداسلا روحملا : ةيوقتلاو ريسيتلاو ةناعلإا ... ... ... .... ... 111 1.6.2 . ناسحلإا لجرل ءاعد ... ... ... ... 111 1.1.6.2 . َو َف َق َك ُللها ... ... ... ... 111 2.1.6.2 . َيأ َد َك ُللها ... ... ... ... 111 3.1.6.2 . َرقأ ُللها َع ْيَنّ ك ... ... .. .. ... 112 4.1.6.2 . َدس َد ُللها ُخ كاط ... ... ... 113 5.1.6.2 . Allah seni millete bağışlasın ... ... ... ... 114 6.1.6.2 . Allah muvaffak etsin ... ... ... ... 114 1.1.6.2 . Hayırla karışasın ... ... ... ... 115 1.1.6.2 . Bastığın yerlerde güller bite ... ... ... ... 115 1.1.6.2 . Allah emeğini boşa çıkarmasın ... ... ... ... 115 2.6.2 . دسحلا ءاعد ... ... ... 115 1.2.6.2 . َءاش ام ُللها َكرابت ُللها ... ... . ... 115 2.2.6.2 . َمهللا َح لا َس د ... ... ... ... .. ... 116 3.2.6.2 . Nazar değmesin ... ... ... ... 111 4.2.6.2 . Allah kötü gözden, kötü nefesten esirgesin ... ... ... 111 5.2.6.2 . Şeytan kulağına kurşun ...

... ...

... 111

xxii 3.6.2 . ٌءاعد ًلمع ُسرامُي ْنَمِل ا ... ... ... 111 1.3.6.2 ُللها َكَدَعاس ... ... ... 111 2.3.6.2 . ُي َكيطع ةيفاعلا ... ... ... 111 3.3.6.2 . ُللها كاَوـق ... ... ... ... ... ... 111 4.3.6.2 . كِدِعاس ىلع ُللها َدَش ... ... .. ... 111 5.3.6.2 . Kolay gelsin ... ... ... 121 4.6.2 . بعص ٍرمأ يف وه ْنَمِل ٌءاعد ... ... ... 121 1.4.6.2 . َلّهس كرمأ ُللها ... ... ... 121 2.4.6.2 . كرمأ ُللها رَسي ... ... ... ... ... 121 3.4.6.2 . كِنْوَع يف ُللها َناك ... ... ... 122 4.4.6.2 . Allah elinden tutsun ... ... ... ... 123 5.4.6.2 . Allah yardımcın olsun ... ... ... ... 123 6.4.6.2 . Allah muinin olsun ... ... ... ... ... 123 1.2 . عباسلا روحملا : هِلهأو تِيملا ُءاعد ... ... .... ... 124 1.1.2 . ناولسلاو َربصلا ُللها ُهَمهلأ ... ... .. ... 124 2.1.2 . كِتايح يف ُةَيقبلا ... ... ... ... 125 3.1.2 . كرجأ ُللها َمَظّع ... ... ... ... 126 4.1.2 . همحري ُللها وأ ُللهاُ همِحر ... ... ... ... 121 5.1.2 . هارث ُللها َبّيط ... ... ... 121 6.1.2 . هِتمحرب ُللها ُهدّمغت ... ... ... . ... ... 121 1.1.2 . Allah kalanlara ömür versin ... ... ... .... 131 1.1.2 . Allah acısını unuttursun ... ... ... ... 131 1.1.2 . Başınız sağ olsun ... ... ... ... 131 11.1.2 . Allah sabır versin ... ... ... .. 131 11.1.2 . Mekânı cennet olsun ... . ... .. 131 12.1.2 . Yeri cennet olsun ... ... ... ... .. 132 13.1.2 . Cehennem azabı görmeye ...

... ... .. 132

xxiii

14.1.2 . Allah rahmet eylesin ... ... ... .. 132 15.1.2 . Nur içinde yatsın ... ... ... .. 132 16.1.2 . Allah Fatma anamıza komşu eylesin ... ... ... .. 133 11.1.2 . Allah günahlarını affetsin ... ... ... ... ... 133 يناثلا لصفلا : ةيكرتلاو ةيبرعلا ةغللا يف هيلع ءاعدلا ... ... ... 134 1 . لولأا روحملا : ةدابلإا ءاعد ... ... ... 131 1.1 . ُللها َكبآ ... ... ... 131 2.1 . ُللها َدابأ مهءارضغ ،مهءارضخ ... ... ... ... 131 3.1 . ّودعلا ُللها َداَبأ ... ... ... ... 131 4.1 . ريخلأاو َرِخلأا ُللها َدَعْبأ ... ... ... 141 5.1 . ًران َدَقْوأو ٍنلاف راد للها َدَعْبأ هرثإ ا ... ... ... .. ... 141 6.1 . مهَتَفأَش ُللها َلَصأتسا ... ... ... ... 141 1.1 . َص للها َمصأ هاد ... ... ... 142 1.1 . مهَلْمَش ُللها َتَتَش ... ... ... .. ... 143 1.1 . مهرِباد ُللها َعَطَق ... . ... ... 144 11.1 . ًدعُب ًقحُسو كل ا ا ... .. ... ... . ... . ... 144 11.1 . Allah belanı versin ... .. ... ... . ... 145 12.1 . Kahrolasın ... ... ... ... . ... . ... 146 13.1 . Allah kahretsin ... ... ... ... 146 14.1 . Allah canın alsın ... ... ... .... . ... . ... 141 15.1 . Ah çekesin ... ... .. ... .. ... 141 16.1 . Yağlı kurşun önüne ... ... ... ... 141 11.1 . Allah sizi alan talan etsin ... ... ... ... . .. 141 11.1 . Allar, ateşler canına yapışa ... ... ... ... ... 141 11.1 . Bin parça olasın ... .. ... . ... 141 21.1 . Allah soyunu kessin .. ... ... ... ... ... 141 2 . يناثلا روحملا : توملا ءاعد ... ... ... 141

xxiv 1.2 . ُللها َكَتاَمأ ... ... ... 141 2.2 . كَرمع وأ كَحور ُذخأي ُللها ... ... ... ... 151 3.2 . عوجلا نم توملا ... ... ... 151 1.3.2 . Acından geber ... ... ... ... 151 4.2 . ركبم تقو يف توملاب لجرلا ىلع ءاعد ... ... ... 151 1.4.2 . Ömrün kısa ola ... ... .. ... 151 5.2 . ءيجافملا توملا ... ... ... ... 151 1.5.2 . Allah sana ansız ölüm versin ... ... ... 151 6.2 . ملؤملا توملا ... ... ... 152 1.6.2 . Acıdan geberesice ... ... ... ... 152 1.2 . ام ةميرج ةيحض ... ... ... 152 1.1.2 . Kanın içine aka ... ... ... . ... 152 1.2 . يعيبطلا توملا ... ... ... 153 1.1.2 . Allah canın alsın ... ... ... . ... .... ... 153 1.2 . نْيَوبلأا ُتوم ... ... ... 153 1.1.2 . Anadan babadan ol ... ... ... ... 153 11.2 . ًقرغ توملا ا ... . ... ... . 154 1.11.2 . Suda boğulasın ... ... .... ... .. 154 3 . ثلاثلا روحملا : ءانّهلاو ِقيفوّتلا ِمدع ُءاعد ... ... ... ... 154 1.3 . كيدي يذ ىلع َتْبرأ ... ... ... ... ... 155 2.3 . ُهقزر ُللها َرَتقأ ... ... ... 155 3.3 . َقحلأ ةبوحلا كب ُللها ... ... ... ... 156 4.3 . ُللها َكَراَب لا كيف ... ... ... ... 151 5.3 . ُعوجت عبشت امو ... ... ... ... 151 6.3 . ةيفاعلا كيطعُي لا ُللها ... ... ... 151 1.3 . ُللها َكَدَعسأ لا ... ... ... 151 1.3 . ُللها َكقَفو لا ... ... ... 151

xxv 1.3 . هقزر هيلع ُللها َعَسو لا ... ... ... 161 11.3 . كدارُم كيطعُي لا ُللها ... ... . ... ... 161 11.3 . كقِرفُي ُللها ... ... ... .... 161 12.3 . ُهَبيصَن ُعطقَيو ُهبيصُي للها ... ... ... 162 13.3 . كتَيفاعب ُللها َكأنّه لا ... ... ... ... 163 14.3 . ُي ُللها َكيلب َيو كيلتب ... ... ... .... 164 15.3 . İşin gücün rast gelmeye ... ... ... .. 165 16.3 . Ak güne hasret kalasın ... ... ... ... 166 11.3 . Varlıksız kalasın ... ... ... ... 166 11.3 . Bahtın kapansın ... ... ... ... 161 11.3 . Akıbetin kötü olur inşallah ... ... ... ... 161 21.3 . Binin bir olsun ... ... ... ... . 161 21.3 . Başkalarına muhtaç olasın ... ... ... ... 161 22.3 . Dokuz kapıdan kovul ... ... ... ... 161 23.3 . Allah gönlündeki muradını vermesin ... ... ... 161 24.3 . Göz otuna veresin ... ... .. ... ... 161 25.3 . Aldığını doktorlara ver ... .. ... ... 111 4 . عبارلا روحملا : ةحيضفلاب ءاعدلا ... ... ... ... 111 1.4 . هراوش ُللها ىَدْبأ ... ... ... ... .... ... .. .... 111 2.4 . ُللها ُهَحَضَف ... ... ... ... 111 3.4 . ِس ُللها َكَته ْت َر ه ... ... ... ... ... 112 4.4 . Âlem başına yığıla ... ... ... ... ... 113 5.4 . Ellerin, küllenmiş, sokak süpürgesi olasıca ... ... ... ... 113 6.4 . Rezil kepaze olasın ... ... ... ... ... 113 1.4 . Yüzüne tükürecek adam ararsın inşallah ... ... ... ... 114 1.4 . Ölmeyesin, örnek olasın ... ... ... ... ... 114 1.4 . Altın adın pul olsun ... ... ... ... ... 114

xxvi

11.4 . Çor çocuk maskarası olasın ... ... . .... ... 114 11.4 . Bütün millet derdine güle ... ... ... ... 114 12.4 . El âlem cedeğine tüküre ... ... .... ... ... 114 13.4 . El âleme ibret olasın ... ... ... ... 114 14.4 . Dillere düşesicik .. ... ... ... ... ... 114 5 . سماخلا روحملا : ساوحلاو ءاضعلأا ىلع ءاعدلا ... . ... 114 1.5 . ُللها َمَخس كهْجَو ... ... ... .... ... 115 2.5 . للها كسرخأ ... ... ... 115 3.5 . كناسل ُللها َعَطَق ... ... ... .... ... 116 4.5 . َكيفِل اهاف ... ... ... ... 111 5.5 . كيمعُي للها ... ... .... 111 6.5 . نلاف َةعمَد ُللها أقرأ لا ... ... ... ... .. ... 111 1.5 . َي تّلش هدي وأ هنّيم ... ... ... ... ... 111 1.5 . كمظّع للها حَيَن لا ... ... ... 111 1.5 . كبلَق ُللها َقَرحأ ... ... ... ... ... 112 11.5 . Daima yüzü kara olasın ... ... ... ... ... 113 11.5 . Elin kırıla ... ... ... ... ... 113 12.5 . Allah bacağını kırsın .... ... 113 13.5 . Allah gözünü kör ede ... ... ... 114 14.5 . Ağzın eğrilsin ... ... ... 114 15.5 . Çenen tutulsun ... ... ... 115 16.5 . Ağzın tat, bedenin rahat yüzü görmesin ... ... 115 11.5 . Daima ağlayasın ... ... ... 115 11.5 . Allah böğründen delsin ... ... 116 6 . وحملا ر سداسلا : ءاعدلا اب نونّجل ... ... 116 1.6 . َنَجأ ُللها هَلاَبِج ... ... ... 111

xxvii 2.6 . َبهذأ ُللها كَلقَع ... 111 3.6 . Aklı çıkasıca ... ... ... 111 4.6 . Deli divane olasın ... ... ... 111 5.6 . Allah akıl versin de, fikir vermesin ... ... 111 1 . روحملا عباسلا : ُءاعد ةبِقاعلا ةازاجُملاو ... ... ... 111 1.1 . َمهللا ْلِسرأ مِهيلَع ِةقِعاَص ِباذعلا نوُهلا ... ... 111 2.1 . َمهللا َبُص هيلَع باذَعلا ... 111 3.1 . َمهللا فِعاَض هيلَع باذَعلا ... 113 4.1 . ىلإ مَنَّهَج َسْئِبو ريِصَملا . ... ... 114 5.1 . َبضَغ ُللها َكيَلَع ... 115 6.1 . َعَطَق ُللها هيلَع اذَعلا ب ... ... ... 116 1.1 . Lanet olsun ... ... 111 1.1 . Canın cehenneme ... ... 111 1.1 . Kabir azapları çekersin inşallah ... ... ... 111 11.1 . Öteki dünya dar gele ... ... ... ... 111 1 . روحملا نماثلا : ُءاعد ِمسلا غدَللاو ... ... ... 111 1.1 . ُلــكأت اًـّمُس ... ... ... 111 2.1 . موــُقَز ... ... 111 3.1 . َكْتَضع ةَيَح ... 211 4.1 . ُةّيح ارعَز ... 211 5.1 . Zehir zıkkım olsun ... ... ... .... 212 6.1 . Yılan akrep yesin ... ... ... 212 ثلاثلا لصفلا : لاخلاو هبشلا هجوأ ف ... .. ... 214

xxviii 1 . يفارغجلا لماعلا .... ... ... ... 216 1.1 . هبشلا هجوأ ... .. ... 216 2.1 . فلاخلا هجوأ ... ... ... ... ... ... 211 2 . يخيراتلا لماعلا ... 211 1.2 . هبشلا هجوأ ... . ... ... ... 211 2.2 . فلاخلا هجوأ ... ... 211 3 . 3 . يف ِموهفم ِءاعدلا هِتاكوكسمو ... .... .. ... ... ... 211 1.3 . هبشلا هجوأ ... ... ... ... 211 2.3 . فلاخلا هجوأ ... .. ... 214 4 . هجوأ هبشلا فلاخلاو نيب تاكوكسملا ... ... ... 216 1.4 . هبشلا هجوأ ... . ... 216 2.4 . فلاخلا هجوأ ... ... ... 211 1.2.4 . فلاتخا لامعتسا دصاقم بيكارتلا ... ... ... . ... 211 2.2.4 . ُفلاتخا ِةللاد ِغيص ِعمجلا ... ... ... .. ... 211 5 . هجوأ هبشلا فلاخلاو اًيفرص اًيوحنو ... ... .... ... 211 1.5 . هبشلا هجوأ ... ... 221 1.1.5 . رملأا لعف ... ... ... 221 2.1.5 . لعفلا نرتقملا ةادأب يهن .... ... ... ... 221 3.1.5 . ُفذح ٍمسق نم تانوكم ءاعدلا ... ... ... ... 222 1.3.1.5 . فذح لعفلا لعافلاو .... ... ... ... 222 2.3.1.5 . ُفذح ِةادأ ءادنّلا ... ... ... ... 223 3.3.1.5 . ُفذـح لوـعفملا ... ... ... . ... 224 4.3.1.5 . ُةلمجلا ةيضارتعلاا ... ... ... 225

xxix 2.5 . هـجوأ فلاخلا ... ... ... ... ... 226 1.2.5 . ريكذتلا ثينأتلاو ... ... ... 226 2.2.5 . لعفلا يضاملا ... ... ... ... 221 3.2.5 . ُمسا لعفلا ... ... ... 221 4.2.5 . ةرادص ردصملا بوصنّملا ... ... ... 231 5.2.5 . ُفذح أدتبملا .. ... ... ... 231 6 . هـجوأ هبشلا فلاخلاو اًيغلاب ... 232 1.6 . هـجوأ هبشلا ... 232 1.1.6 . زاــجَملا ... . ... 232 2.1.6 . ةـياـنّكلا ... . ... 234 2.6 . هـجوأ فلاخلا ... 235 ةلمتحملا تابوعصلا ... 236 تاحارتقلاا ... ... 231 ةمتاخلا ... ... 231 ةمئاق ةيبرعلا عجارملاو رداصملا ... ... ... 242 ةمئاق ملاو رداصملا ةيكرتلا عجار ... ... ... 257

1

1

.

)

:

3

:

2 2228 2 288 2282 2 281

:

3

2

.

/

4

22

5 5

3

.

.

2245

2257

6

.

.

.

Tertium comparations

.

7

.

:

2

.

8

2

.

3

.

.

.

9

.

2271

2282

222

10

4

11

2

2

3

4

6

2

2

3

12

14

1

.

1.1

.

1.1.1

.

15 4104 7 25 4994 64 496

.

2.1.1

.

16 4104 4 46

.

eûzubillah

17

(

badet et yoksa yarın

İ

zubillah

û

cehenneme gidersin e

)

mazallah

2.1

.

1.2.1

.

18

2.2.1

.

:

19 283 22 220 204 22 7 88 30

:

6.2.1

.

20

4.2.1

.

Allah’ım sen koru

Allah’ım sen esirge

esirge

koru

Allah’ım sana sığındık

Allah’ım sen

gösterme

5.2.1

.

Maazallah

Allah esirgesin

Allah göstermesin

3.1

.

1.3.1

.

21 4 442 4992 7 4 4 44 40 4992 44

22

2.3.1

.

hamdolsun

çok şükür

Çok şükür

Hamdolsun

23

Hamdolsun

4.1

.

1.4.1

.

2.4.1

.

24 7009 4575

3.4.1

.

ْمَلَأ

25

4.4.1

.

Allah göstermesin

5.4.1

.

Allah etmesin

Allah yazdı ise bozsun

6.4.1

.

Allah esirgesin

Allah korusun

1.4.1

.

Allah ağlatmasın

mazallah

26

1.4.1

.

Allah beterinden saklasın

( 28 . EROL, 2007, S )

5.1

1.5.1

:

27

.

amin

6.1

.

1.6.1

.

28 424 4177 6 49

Hasbiyallahu ve

nimel vekil

)

1.1.1

.

29 14 41 4 440 44

1.1

.

1.1.1

.

30 2000 32

rullah

stağfi

E

Tevbe

1.1

.

1.1.1

.

31

2.1.1

.

Allah bereketini artırsın

Allah kazancını artırsın

1..1

.

1.1..1

.

32

(

Bismillahirrahmanirrahim

)

(

Bismillah ya Allah

)

Bismillahirrahmanirrahim

Allah besmeleyle başladığımız işin

sonunu getirmeyi nasip ede

( ERSOYLU, 2012, S.29 )

33

11.1

.

1.11.1

.

34

12.1

.

1.12.1

.

35 2287

36

2

.

1.2

.

1.1.2

.

37 46

38

2.1.2

.

39

3.1.2

.

1.3.1.2

.

geldin

oş

H

40

2.3.1.2

.

3.3.1.2

.

4.3.1.2

.

4.1.2

.

41 4999 454 7 642 (http://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D8%B1)

5.1.2

.

42

6.1.2

.

:

1.1.2

.

43 2224 228 2423 252 2288 7 313 2404 2 523

44

1.1.2

45 2 221 2408 81 2288 2 328

1.1.2

.

46 4995 440 449 ( http://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D8%B1) / 14 41 4 141 145

1..1.2

.

47

11.1.2

.

48 4995 2 454

12.1.2

.

49

13.1.2

.

14.1.2

.

Selamun aleyküm

15.1.2

.

Günaydın

İyi günler

İyi

50

akşamlar

ayırlı akşamlar

H

İyi geceler

)

ayırlı geceler

H

Allah rahatlık versin

) 55 S. , ERSOYLU, 2012 (

16.1.2

.

Merhaba

Hoş geldin .17.1.2

(

hoş

)

51

(

Safalar getirdin

)

Şeref verdin

1.2.2

.

:

52 4144 510 4479 6 1

2.2.2

.

53

6.2.2

.

54

4.2.2

.

55

5.2.2

.

6.2.2

.

56 407 760 49 4967 410

1.2.2

.

57 9 2008 204

1.2.2

58

1.2.2

.

1..2.2

.

Başınıza devlet kuşu konsun

(EROL, 2007, S.46)

devlet kuşu

59

(Ak bahtlı olasın)

ak

(

Allah ak yazılar yaza)

11.2.2

.

Ağa olasın inşallah

(ERSOYLU, 2012, S.20)

12.2.2

.

Allah razı olsun

60

13.2.2

.

Allah iki cihanda aziz etsin

cihan

94 (EROL, 2007, S.

Allah iki

cihanda yüzünü güldüre

14.2.2

.

Babana rahmet

15.2.2

.

Allah ömrünü uzun ede

(EROL, 2007, S.65)

(

Allah ömür bereketi versin

)

اــــعدو

ء

(

Allah ömür, mal bereketi versin

)

(

Allah tükenmez ömürler versin

)

61

(

Dünya durdukça durasın

)

(EROL, 2007, S.66)

16.2.2

.

Allah da seni güldürsün

Allah seni o dünyada bu dünyada şen etsin

)

11.2.2

.

Eline sağlık

3.1

.

62

1.3.2

.

1.1.3.2

.

1.1.1.3.2

63

2.1.1.3.2

.

3.1.1.3.2

.

Allah hayırlı etsin

64

(ERSOYLU, 2012, S.40)

4.1.1.3.2

.

Allah, bir yastıkta kocatsın

(EROL, 2007, S.55)

(Acı tatlı günlerde birlikte olun)

(ERSOYLU, 2012, S.19)

5.1.1.3.2

.

Allah dirlik düzen versin

(EROL, 2007, S.55) ؛ ( ERSOYLU, 2012, S.32 )

6.1.1.3.2

.

Allah mesut bahtiyar etsin

(EROL, 2007, S.55)

Allah mesut etsin

)

(

bahtiyar

)

65

1.1.1.3.2

.

Allah tamamına erdirsin

1.1.1.3.2

.

Mürüvvetini görün

mürüvvet

1.1.1.3.2

.

Fidan boylu gelinlerin olur inşallah

(TDK, 2009, S.700)

fidan