لא א
"
א
"
إ رא כ א א و
ر כ א : כ أ * א ن א א א א و سא א نإ : א א لא א نأ א نإ . ّ و ُ م א ن ن لא א . و א א بא أ _ ى أ بא أ _ א تא א ةءא لא א ث א و א لא א א و رא א تא א א א ة אو آ א فא א . א א دאدزאو ّد م א و ة א تא א ءא " א بא ر א ". א نإ א م א א א ه لوא א א . حא א تא כ : ، כ א ،نא א ،م א ، א ،هא כ א ، א بא ر א ، א ،لא א تא آ ،نآ א א ،عא א ،ت א א ،بא כ א أ ،ن כ א . Özet
Tarihî arka planın ve Kur’an bütünlüğünün göz ardı edilmesi sonucu, Kur’an’ın, “kıtâl” ile ilgili ayetleri ve “Allah Yolunda Savaş” : “Fîsebilillah” ifadesi, bazı İslâm bilginleri tarafından batılıların kendi bakış açılarınca “Din Savaşı” diye anlayabileceği bir şekilde yorumlanmıştır. Bazı oryantalistler de –başka sebep ve sâiklerin yanında- bunu fırsat bilerek, Kur’an’ın din savaşını teşvik ettiğini ve İslâm’ın kılıç yoluyla yayıldığını iddia etmiş, son yıllarda bu iddia daha da yoğunluk kazanmış, iş bununla da kalmayarak, “İslamî terör” diye bir kavram ortaya atılmıştır. Bu makalede; dünya barışı için tehlikeli olduğuna inandığımız anılan husus, Kur’an bütünlüğü ve onun temel ilkeleri ışığında ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler: “Kıtâl” âyetleri, Fîsebîlillâh savaş, kutsal savaş, İslâmî terör, dünya barışı. Abstract
The Kor’an’s verses about “kıtâl” and the expression of “War for God” : “Fîsebîlillâh”, is interpreted as “holy war” by some of the scholars as a result of undervalue of wholeness of Kor’an and the background of history. And also some oryantalists –with some other causes- claim that, Kor’an supports “holy war” and the spirit of Islam happened with the way of sword. Last years, this claim became stronger even, the term of “Islamic terror” has been proposed. In this article, the mentioned theme which is dangerous for “world peace”, is considered according to the wholeness of Kor’an and ıt’s main principles.
Key Words: Koranic verses about “kıtâl”, war for God, holy war, Islamic terror, word peace.
ث ة تא آ نآ א نإ " א لא א ." א ئرא א ن * ﺫﺎﺘﺳﻷﺍ : ﺍ ﺔﻴﻠﻛ ﻩﺮﻣﺮﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﰲ ﺕﺎﻴﳍﻹ ) ﲑﺴﻔﺘﻟﺍ ﻢﺴﻗ (
א نأ إ כ א آ א فא א و رא א تא א تא א ه عא و א نא د א א مא א ة אو م א א א . א א א כא אً ءא א . א א א א א ه א ن م א ن א א " א א لא א ." א و ن : سא א لא א م א نإ אכ د و ب כ ذ ن و א " س א لא א " ١ . א כ א א ن رא א כ ر א כ ي – بא أ إ א إ ى أ م " א بא ر א " אو م א א א و ءא א . أ א ى א א א ه لوא א א א א أر م א و ءא א ءאرآ در א א م و א אً ِو א א دא ء و نآ א . א א و ةد א تא א د إ ن א و : א درو א : ) א نإ אو و כ א א א א א و א ( ) ١٩٠ : ة א ( " א א א و " ءא א د لא א و א א א فو و א و א نود כ א آ א فא א مא א م و ، . א فو و ةر כ א א ه ن ةدא إ א א أو ، א א إ א כ א א درو א ت " א " א א و حא א א و أ نآ א . א אًذ " 1 ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﳌﺍ ﻦﻣ ﺪﻳﺰﳌﻭ ﺍ ﺮﻈﻧ : ﻝﺯﻭﺃ ﺪﲪﺃ ، ﺓﺩﺎﻣ " ﺩﺎﻬﳉﺍ "، ﺔﻴﻛﺮﺘﻟﺍ ﺔﻧﺎﻳﺪﻟﺍ ﻒﻗﻮﻟ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻋﻮﺳﻮﳌﺍ ، ﻮﺒﻧﺎﺘﺳﺍ ﻝ ١٩٩٣ . ﺝ ٧ ، ﺹ ٥٣١ .
א " ئدא א כ ن ، א و א א ئدא א إ ؟ א א אو ئدא سא א כ א نא د . نأ م א אو ق א ئدא א ه سأر . א يزא א و א أر ل و لא א " : א و א א أ א כ א نإ ." ٢ َ א ُمِ ُ א כא و א : אو א א و א א א َ ِ א نأ سא א إ َةءא א א و א א نأ و سא א א א و نא אو ًةءא إ א אذ إ אً א إ . لא א : إ قא א نإ א א א إ َ ُ ءא א ) כ א א أ ن א א כ א أ אو אو ءא א אو * א א أ ن א ىذأ و א א أ א ن أ ن و ف و ر ( ) ٢٦١ -٢٦٢ : ة א ( א قא א כ ذ : ) א א א א ض ي א אذ إو و אو ة כ א א أ ن ( ) ٢٤٥ : ة א ( . א ن א א א سא א ة א א تא א و א א ـ ءא א درא א و " א و א " א א א כ ذ ُ . ُ א عא א ) ( ُ ِّ " א " א כ : سא א و א ن אכ א כ א א א א א א א د א . ن אذإ " א " " سא א " א سא א . א א ل نأ א כ : سא א א א د א نإ أ . ٣ 2 ﺍ ﻈﻧ ﺮ : ﻱﺯﺍﺮﻟﺍ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﺮﺨﻓ ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﺪﻤﳏ ﷲﺍ ﺪﺒﻋ ﻮﺑﺃ ) ﰲﻮﺗ ٦٠٦ ـﻫ / ١٢٠٩ ﻡ( ، ﺗﺎﻔﻣ ﻴ ﺐﻴﻐﻟﺍ ﺢ ، ﺔﻴﻤﻠﻌﻟﺍ ﺐﺘﻜﻟﺍ ﺭﺍﺩ ، ﻭﲑﺑ ،ﺕ ١٩٩٠ ﺝ ، ٣ ، ﺹ ١١٦ . 3 ﺮﻈﻧﺍ : ﱵﻌﻳﺮﺷ ﻲﻠﻋ ) ﰲﻮﺗ ١٣٩٨ ـﻫ / ١٩٧٧ ﻡ( ، ﻲﻣﻼﺳﻹﺍ ﻉﺎﻤﺘﺟﻻﺍ ﻢﻠﻋ ، ﻝﻮﺒﻧﺎﺘﺳﺍ ، ١٩٩٣ ، ﺹ ١٢٠ .
د א إ ن א " א " ةر כ א א درא א . هو ءא א א أ سא א لא نأ א ز و م א א لא ٤ . لא لא ٌ כ אو َכ א نإ ء يأر א א ن א أ و א א כ ض א אً) ٥ . .( َ א א يأ א א ن א آ نآ א ُ َ ق ًة כ ٍت ي لא م أ ة تא آ أ א و א . כ כ א ة אو آ : ) א و א א אذإ א آ א א أ א כ إ أ א א א א ةא א ض ن א م א כ ة כ כ כ א ن א نאכ א نإ א כ א ( ) ٩٤ : ءא א (. א א א א א ر א א : بא א ـ אو " م" ٦ א א َ ْ َ " : א ُلא א " لא א א אو ق א א אً א د . א א لא א مאود : ) א א نإ אو و כ א א א א א و ( ) ١٩٠ : ة א ( لא א د א نأ ح א כ و א . ى أ آ و ّ א א ف א ى א אذإ لא א و כ : ) نذأ 4 ﺮﻈﻧﺍ : ﺪﻤﳏ ﺮﻔﻌﺟ ﻮﺑﺃ ﻱﱪﻄﻟﺍ ﺮﻳﺮﺟ ﻦﺑﺍ ) ﰲﻮﺗ ٣١٠ ـﻫ / ٩٢٣ ﻡ ( ، ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻞﻳﻭﺄﺗ ﰲ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﻊﻣﺎﺟ ﺮﺼﻣ ، ١٩٦٨ ، ﺝ ٦ ﺹ ١٣٩ . 5 ﺮﻈﻧﺍ : ﺍ ﻲﻠﻋ ﻦﺑ ﻥﺎﻤﺜﻋ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﺮﺨﻓ ﻲﻌﻠﻳﺰﻟ ) ﰲﻮﺗ ٧٤٣ ـﻫ / ١٣٤٢ ﻡ( ، ﻖﺋﺎﻘﳊﺍ ﲔﻴﺒﺗ ، ﻕﻻﻮﺑ ، ١٣١٣ ﺝ ٣ ، ﺹ ٢٤١ ؛ ﻡﺎﻤﳍﺍ ﻦﺑﺍ ﺪﺣﺍﻮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﻤﳏ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻝﺎﻤﻛ ) ﰲﻮﺗ ٨٦١ ـﻫ / ١٤٥٧ ﻡ( ، ﺮﻳﺪﻘﻟﺍ ﺢﺘﻓ ﺡﺮﺷ ﻟﺍ ، ﺓﺮﻫﺎﻘ ، ١٣١٥ ﺝ ٥ ، ﺹ ١٩٣ ؛ ﷲﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﲔﻣﺃ ﺪﻤﳏ ﻦﻳﺪﺑﺎﻋ ﻦﺑﺍ ) ﰲﻮﺗ ١٢٥٢ ـﻫ / ١٨٣٦ ﻡ( ، ﺭﺎﺘﺨﳌﺍ ﺩﺭ ، ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ ، ١٣٢٤ ﺝ ، ٤ ، ﺹ ١٢٣ ؛ ﻝﻭﺯﺃ ﺪﲪﺃ ، ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﻕﻮﻘﳊﺍ ﰲ ﻦﻃﻮﻟﺍ ﻡﻮﻬﻔﻣ ، ﻝﻮﺒﻧﺎﺘﺳﺍ ، ١٩٩١ ، ﺹ ٨٠ . 6 ﺮﻈﻧﺍ : ﻟﺍ ﻞﻀﻔﳌﺍ ﻦﺑ ﺪﻤﳏ ﻦﺑ ﲔﺴﺣ ﻢﺳﺎﻘﻟﺍ ﻮﺑﺃ ﱐﺎﻬﻔﺻﻷﺍ ﺐﻏﺍﺮ ) ﰲﻮﺗ ٥٠٢ ـﻫ / ١١٠٨ ﻡ( ، ﺕﺍﺩﺮﻔﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ، ﺓﺩﺎﻣ " ﻝﺎﺘﻘﻟﺍ "، ﺹ ،ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻥﻭﺪﺑ ،ﺕﻭﲑﺑ ٤٨٠ .
א نإو א ن א * א أ א سא א א د و א א ر א نأ إ رא د א ن و א כ א א א כ א و تא و و א ي א نإ ه ( ) ٣٩ -٤٠ : א ( . כ َح ى أ آ و א لא א אً א د لא א نأ ء : ) و ، א و א א א وأ א א א א א و א دא ( ) ١٦٧ : نא لآ ( א نأ א כ ) : لא א אو א ن א כ א و אو א أ א א א ه א أ א ر ن א نא אو ءא אو א כ א אو א و כ א ( ) ٧٥ : ءא א ( א א و א لא א א א א و . ل ي א " א :" م א نإ تא א כ א . ، א ه و א א ذא إ د א א . ٧ د א نأ א א نإو ) א ( أ سא א لא א א א כ م א إ : لא א نآ א نأ א و א لא رא إ لא א أ א א ل א : ) א א إ ن א א א א א نא א نإو ى א א א تءא ن א أ إ ء א א א א أو ل א א א نإ ( ) ٩ : تא א .( א א א א ) א ( א א ه א أو " א أ " ُد אو ) א أ ( م א א . م א א כ ذإ . א إ 7 ﺮﻈﻧﺍ : ﳏ ﻦﺑ ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﺩﻮﻤﳏ ﷲﺍ ﺭﺎﺟ ﻢﺳﺎﻘﻟﺍ ﻮﺑﺃ ﺪﻤ ﺍ ﻱﺮﺸﳐﺰﻟ ) ﰲﻮﺗ ٥٣٨ ـﻫ / ١١٤٤ ﻡ( ، ﻑﺎﺸﻜﻟﺍ ﻞﻳﱰﺘﻟﺍ ﻖﺋﺎﻘﺣ ﻦﻋ ، ،ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻥﻭﺪﺑ ،ﻥﺍﺮ ﺝ ١ ﺹ ٥٤٣ .
א هא ر و ءא א ي א ف א ضא إ א د א ٨ . כ כو א ه ُ : א لא א نأ م א سא א هא כ مא م א و ءא א כ ٌ א د ٌلא א إ . ،عو عא ق א و ي א אو א عא د ن א אو א لא א نآ א . ق א نא ة درو א و رא א ةدא א א א א بא א א אذإ א א إ نא א ، אو א عو א لא א א א نآ א כ א . א مא א بو א כ א لא א م نإ א א و عא אو ل م א مدآ . כא ل א ب כ لא ز أ و مא א א و ٌ َ . نא ةر أ ترא א א א " כא " ر ةو א . ٩ إ א ذ א א و . א א لא א ى א אو ) : א א و א א نإ אو و כ א א א ( ) ١٩٠ : ة א ( . א لא א א א أ א أ א ه . نאכ א א כ و " " א ه א אو כذ א כ א א א درא א אو א א لא رא א ،א א א ن א إ אو כא آ א א כرא . א نذإ " " א . א إ ُ لא כא و ق א א د ِّ ُ و و א ّ ُ و א أ َ ِّ ئدא א . כ כ و א כ ر א א و . אو لא א ردא لوأ و ؤא א ) : א أ א و א أ א כ א ن 8 ﺮﻈﻧﺍ : ﺪﻤﳏ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﺲﴰ ﷲﺍ ﺪﺒﻋ ﻮﺑﺃ ﻦﺑﺍ ﻢﻴﻘﻟﺍ ﻳﺯﻮﳉﺍ ﺔ ) ﰲﻮﺗ ٧٥١ ـﻫ / ١٣٥٠ ﻡ( ، ﺩﺎﺒﻌﻟﺍ ﲑﺧ ﻱﺪﻫ ﰲ ﺩﺎﻌﳌﺍ ﺩﺍﺯ ، ﺕﻭﲑﺑ ١٩٨٦ ، ﺝ ٧ ، ﺹ ٤٦٣ . 9 ﺮﻈﻧﺍ : ﻒﻛﺎﻋ ﺪﻤﳏ ) ﰲﻮﺗ ١٣٥٥ ـﻫ / ١٩٣٦ ﻡ( ، ﺕﺎﺣﺎﻔﺻ ،ﻝﻮﺒﻧﺎﺘﺳﺇ ، ١٩٩٣ ﺹ ، ٣٩٠ .
أ ة لوأ כوؤ و ل א جא כ نإ ه نأ أ א ( ) ١٣ : א ( . و د ي א لא א ن و א ل ر א أ א تدرو א تא א כ و א رא د א أ א א א أو نא أ ود ن אو نא אو א ن א ؟ כ כ َف א א אً أ כ ذأ ى א و ، א ) إ نאو א א ن א ن כ و ن כ א و א א ( ) ١٩٣ : ة א ( و אر ءא א א א א أ א ه א א لא א . م א " א " درא א א ـ) כ א ( يأ : د א و א نود آ ذא א . ١٠ ن כ כ و א : نأ إ א א و כ א رאכ אو כ . لא א و هא כإو رא إ א أ א א א א א א כ و ة אو ة א ١١ يأ א א مא א א ر א א כ כ و ١٢ . يزא אو ن א ض ي א بא א א א د א ن א أ ي א و כ א א رא د ة א إ ن א אً آ א إ و وأ א إ א א . ١٣ א א ن و א ءאر א א א . 10 ﺮﻈﻧﺍ : ،ﻱﱪﻄﻟﺍ ﺮﻳﺮﺟ ﻦﺑﺍ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﻊﻣﺎﺟ ، ﺝ ٢ ، ﺹ ١٩١ -١٩٢ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻞﻴﻋﺎﲰﺇ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﺩﺎﻤﻋ ﺀﺍﺪﻔﻟﺍ ﻮﺑﺃ ؛ ) ﰲﻮﺗ ٧٧٤ ـﻫ / ١٣٧٣ ﻡ( ، ﲑﺴﻔﺗ ﻢﻴﻈﻌﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ،ﺦﻳﺭﺎﺗ ﻥﻭﺪﺑ ،ﺮﺼﻣ ، ﺝ ١ ، ﺹ ٣٢٩ ﺍ ؛ ﻱﺮﺸﳐﺰﻟ ، ﻑﺎﺸﻜﻟﺍ ، ﺝ ١ ، ﺹ ٣٤٢ . 11 ﺮﻈﻧﺍ :ﺍ ﱐﺎﻬﻔﺻﻻﺍ ﺐﻏﺍﺮﻟ ، ﺕﺍﺩﺮﻔﳌﺍ ، ﺓﺩﺎﻣ " ﺔﻨﺘﻔﻟﺍ " 12 ﺮﻈﻧﺍ : ،ﻡﺎﻤﳍﺍ ﻦﺑﺍ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻝﺎﻤﻛ ﺮﻳﺪﻘﻟﺍ ﺢﺘﻓ ﺡﺮﺷ ، ﺝ ٥ ﺹ ، ١٩٠ . 13 ﺮﻈﻧﺍ : ﻱﺯﺍﺮﻟﺍ ﺗﺎﻔﻣ ﻴ ﺐﻴﻐﻟﺍ ﺢ ﺝ ، ٥ ﺹ ، ١١٣ .
כ א هא כإ א ف ةر כ א א ن نذإ م א . א א ه א א إ א א ُ א א هא כإ عא א ةدא א ن כ و כ א إ א نو א כ כ أ أ يأ ف א نود אرא أ א א و سא א و א أو . א مאود " א א إ نאو א א ن " כ א א نأ ءא א ءא א כ א َم إ . א نأ ى א כ ُ א نא א تא א ه ف א כ א א لא א א ، א م א א א ن . כ א نأ تא א א א م ن א אכ כ כ א א عא א نאכ א א و א א نو . نذإ ه א א א لא و אً د א כ لא א . ب א نא אو א א تא א ه ن ع و ،ى א نא د א א م א سא א لא د א نא د א ةא א ن א אכ א א כ כ ى א . א אو כ א א م ة أ כ و . ن א نא د א ر א א و سא א نא دأ ظא א نآ א أ א כ א ظא א א א ) رא د א أ א سא א א د و א א ر א نأ إ א تא و و ... ( ) ٤٠ : א (. رא א لא א م א ب َءא د א نأ م כ א لא א و نآ א א א لא ٌ כ אو כ א . ذإ ي لא لא א א א آ نآ א نأ ) א א א و
א نإ אو و כ א א א * אو א و א أ אو כ أ أو אכ א ءא כ כ א כ א ن כ א مא א א * ر ر א ن א א ن * ن א ن כ و ن כ א و א إ نאو א א א ( ) ١٩٠ -١٩٣ : ة א ( . ءא א א ن א א א لא م א . א כ אو כ א نأ لא אً . ١٤ ل א א א و : أ لא א כ א نאכ نإ א لא . آ א כ و א و ن א هא نאو א أ نو א א . ١٥ ن يأر א א א حو אً א نآ . א א نאو א ن ح نآ א ن ي כ و و و א د אو ) : א א כא א כ א و نأ כرא د כ و א نإ إ א و א * כ أو א כ א א א כא א إ אو א و כرא د א א כ و و نأ כ א إ ن ( ) ٨ -٩ : א .( ءא א כא و א نو א بא כ א أ لא א ِمو א ) א ن و א م א و א ن א א א و رو א م א بא כ א א وأ א א د ن نو א و א ( ) ٢٩ : א ( . א د א لא א כ و 14 ﻱﱪﻄﻟﺍ ﺮﻳﺮﺟ ﻦﺑﺍ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﻊﻣﺎﺟ ، ﺝ ٢ ﺹ ، ١٨٩ ؛ ﻦﺑﺍ ﻢﻴﻘﻟﺍ ﻳﺯﻮﳉﺍ ،ﺔ ﺩﺎﻌﳌﺍ ﺩﺍﺯ ، ﺝ ١ ، ﺹ ٩٧ ؛ ﻡﺎﻤﳍﺍ ﻦﺑﺍ ، ﺢﺘﻓ ﺡﺮﺷ ﺮﻳﺪﻘﻟﺍ ، ﺝ ٥ ﺹ ، ١٨٩ ﺱﺎﺒﻌﻟﺍ ﻮﺑﺃ ؛ ﻢﻴﻠﳊﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﲪﺃ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻲﻘﺗ ﺔﻴﻤﻴﺗ ﻦﺑﺍ ) ﰲﻮﺗ ٧٢٨ ـﻫ / ١٣٢٨ ﻡ( ، ﺔﺳﺎﻴﺴﻟﺍ ﺔﻴﻋﺮﺸﻟﺍ ، ،ﺮﺼﻣ ١٩٥٥ ﺹ ، ١٢٣ . 15 ﺮﻈﻧﺃ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﳌﺍ ﻦﻣ ﺪﻳﺰﳌﻭ : ﻰﺴﻴﻋ ﻦﺑ ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﷲﺍ ﺪﺒﻋ ﺪﻳﺯ ﻮﺑﺃ ﺍ ﻲﺳﻮﺑﺪﻟ ﻲﻔﻨﳊﺍ ) ﰲﻮﺗ ٤٣٠ ـﻫ / ١٠٣٨ ﻡ( ، ﺭﺍﺮﺳﻷﺍ ﰲ ﻉﻭﺮﻔﻟﺍﻭ ﻝﻮﺻﻷﺍ ، ﻁﻮﻄﳐ ﻢﻗﺭ ٠٠١٠١٩ ﳌﺍ ، ﺔﻴﻧﺎﻤﻴﻠﺴﻟﺍ ﺔﺒﺘﻜ ) ﺇ ﻝﻮﺒﻧﺎﺘﺳ ( ﻗ ، ﺎﻴﻓﻮﺻﺎﻳﺍ ﻢﺴ ، ﺔﻗﺭﻭ ٢٠٢ ﻭ ﻅ ) a-b ( ،.
א . א بא כ א أ ث א ن א א א أو א ن א א אכ أ א א قא א و א هא כ א א א إ א رإ א . أ نذإ א א . א بא כ א أ א כ א אכ ن א نאכ م د وأ א إ א א د . ن כ ذ إ א א و " بא כ א أ " אכ ً א אً א א ٌصא َ כ א ن א א و ةر כ א א ٌ א إو بא כ א أ . א כ א א نإ و نود א بא כ א أ صא א א א א و ، د ف و א ف بא א نآ א وאز . א א بא כ א أ نأ א نآ א ّنأ ذإ تא א و א ) : تא آ ن א أ بא כ א أ ءא א א نو و א ءא آ . فو א نو و א م אو א ن א א כ وأو تא א ن رא و כ א ن و ( ) ١١٣ ، ١١٤ : نא لآ (. כ א ة א א تא א نأ َ ّ ْنأ א د א א و א نא د א و ىرא אو د אو تא א و ى ) : א אو כ و ةد א إ ن ءא وأ כو و يو אو א آ א א أ כ نإ כ ر א א نأ כא إو ل א ن א כءא א אدא א أ א أو ةد א إ نو א ءא אو أ و أ א و א ءא כ ( ) ١ : א ( ) א و ءא وأ ءא وأ ىرא אو د א אو א آ א א أ א א م א ي א نإ כ ( ) ٥١ : ة א א ( ) א
أ א نود ءא وأ אכ א نو ة א ن ة א ن א( ) ١٣٩ : ءא א ( אכ ءא ب א א א א إ א א ى א نא د א א א א ن إ و ، א وأ ةدرא א א א يوא . أ ى א نא د א א א م א ل أ رא أ لא א א أو . א א لא א ب א א ءא א ق א بא א أ نإ א ة آ نآ א تא آ א ، أ سא א א אد א ءא א م و א אو א ى א نא د א א א إ א ذ א إ ، . ه א א َ ِّ ُ א ِ א ةر א א א نأ א ) : א א م א א א אذ ن כ אو אو و אو و و و כ א نإ א ةאכ א א آو ة א א א أو א א ر ر א ( ) ٥ : א ( دא א א ل א כ א א نو א אو آ כ א א و رא و لא אو و رأو إ א د تא א ه و א א ١٦ . ن א ي א يأ א כ ذ نآ א א ١٧ א א د ةא . رأو ن بر א د وא ة אو آ و سא א ى و وأ א א ى א א א نأ א כ א א אً א . 16 ﺍ ﺮﻜﺑ ﰊﺃ ﻦﺑ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻝﻼﺟ ﻞﻀﻔﻟﺍ ﻮﺑﺃ ﻲﻃﻮﻴﺴﻟ ) ﰲﻮﺗ ٩١١ ـﻫ / ١٥٠٥ ﻡ( ، ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻡﻮﻠﻋ ﰲ ﻥﺎﻘﺗﻹﺍ ، ،ﺕﻭﲑﺑ ١٩٨٧ ﺝ ، ١ ، ﺹ ٥٥ . 17 ﺗﺃ ﻥﺎﻤﻴﻠﺳ ،ﺶﻴ ﺮﺻﺎﻌﳌﺍ ﲑﺴﻔﺘﻟﺍ ،ﻝﻮﺑﺎﺘﺳﺍ ، ١٩٩٠ ﺝ ، ٤ ﺹ ٣٠ .
آ א و نآ א ي כ א א ن א ن . و א א א أ ُض א א ر نإ א و . כ ذ א رא א ن . א بو א لא أ ن א بو א א أ אً אًر א أ א ١٨ כ א نإو א א א א א א א م א א ر אو אو א ١٩ ِّ כِ א א א و א א א و א א ل أ . نأ כو ،دא א א כ א א כ א א א כ כ ،م א א ر א د א אو م . א א لא אو رאכ א ه כ א א و א אو رא א א א إ א א جא א . א نא د ءא א א ً א أ نأ ءא א א إ א כ ذو א א و א و א כو ت و אو تא رא א . א א ر א א أ و א א تא א א א כذ א نإ نآ א א ئدא ٍفא א . ئدא א ه : א כ نآ א א و א א ) هא כإ א א כ א א א א و ت כ א אو א مא א א ةو א ( ) ة א ٢٥٦ ( . כ א א و ة אو ة א لא א د سא א هא כإ وא ٌ . כ א ةدאرإ כ ذ و نא دأ إ سא א ن ُأ تא א 18 ﺕﻮﻧ ﺪﺷﺍﺮﺑ ، ﻡﻼﺳﻹﺍ ﰲ ﺩﺎﻬﳉﺍ ﺔﻴﺤﻴﺴﳌﺍﻭ ، ﺔﲨﺮﺗ : ﻱﺎﺘﺟ ﻥﺎﺴﺣﺇ ، ﻝﻮﺒﻧﺎﺘﺳﺍ ، ١٩٩٩ ﺹ ، ١١٠ . 19 ﻰﺘﻣ ﻞﻴﳒﺍ ، ١٨:٢٢ .
، و כ ٍ אو ٍ د ُسא א نאכ א و א ُ א َه כأ و א سא א ه כ א : ) نأ א ن א إ כ כ نאכ نإو ءא א א وأ ضر א א א ءא و א א כ ى א ( ) ٣٥ : א مא ( . כ ر ءא و א כ سא א ه כ أ א כ ضر א ( ) ٩٩ : ( ) ، כ أ א إ כ ( ) ٢١ ، ٢٢ : א א ( . نآ א ل هא כ א כ א و نא א نأ ) : أ إ א إ א כ כ א ح כ و نא א و ه כ بא و א אر (. ) ١٠٦ : א ( ب א א إ دאر א إ نא א ل و . نأ نآ כ א א هא כ א لא א ن א א أ א א . א ن כ א א نאכ هא , א ،هא כ א نאכ א אو ّ . א א א א א כ ن כ نأ نآ א א א א כ و : ) نאכ و א כ א א אو א ( ) ٨٢ : ءא א (. ل א א א و إ نآ א نأ أ א א لא م א . أ سא א رא א لא א نذ ي א نآ א ن م א א نأ אً م א إ . א لא א تא آ أ إ م א زא א א א أ א . م א א تא א در : ) א نإو כ و א א א א إ א ( ) لא א ٦١ ( ) . א א כא و نأ כرא د כ و א כ א א نإ إ א و א ( ) ٨ : א (.
א ر أ א و א א نأ א א א כ أ ةرא א و م א א تא א כزأو تא א אכ نאכ و رא א : ) ه כرא א כ א أ نإو ن م כ ذ أ א م כ ( ) ٦ : א ( . ط א ن א إ ،م א ه م א إ ؤ . א ه ن ةر آ و א ةر تدرو ٢٠ כ و رא א א ن א כ د א א א و م א َنآ א نأ ء א א لא א ض أ . بא א أ אو 20 ﻲﻃﻮﻴﺴﻟﺍ ، ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻡﻮﻠﻋ ﰲ ﻥﺎﻘﺗﻹﺍ ، ﺝ ١ ﺹ ، ٨٩ .
