WEEDING TIME AND NUMBER IN WINTER LENTIL

KI~LIK MERCiMEKTE OT ALIM ZAMANI VE SAYISI Kader MEYVECi l Hatice EYUPOGLU2

Nedret DURUTAN3 Ernel KARAGULLU 2 Mehmet KARACA 4

OZET: Orta Anadolu Bolgesinde, nadasln yerine ge<;:ebilecek alternatif bitkiler i<;:ersinde ilk

slralarda yer alan kl~llk mercimek

yeti~tiriciliginde yabanclot problemi en bliytik sorun olarak kar~lmlza <;:lkmaktadlr. Kl~llk mercimekte ot kontrolu i<;:in hentiz onerilebilecek bir kimyasalln da bUlunmaYl~l nedeniyle elle ot mticadelesi tek <;:oztim olarak goztikmektedir.

Bu ara~tlrmada, Orta Anadolu ko~ullarlnda, kl~llk mercimek yeti~tiriliciginde en uygun ot allm zamanl ve saYlslnln bulunmasl ama<;:lanml~tlr.

Elde edilen bulgular, mercimekte nisan +

mayls olmak tizere iki kez erken donemde ot allmlnln uygun oldugunu gostermektedir. U<;: kez yapllan ot allml ekonomik olmamakta, bir kez ise

kl~llk mercimek i<;:in yeterli gortilmemektedir. Ancak iki kez de olsa ge<;: kalan ot allml verime olumsuz yanslml~tlr.

WEEDING TIME AND NUMBER IN WINTER LENTIL

SUMMARY : Winter lenti 1 is one of the recommended plant in a two-year-rotation-system in Central Anatolia but weed is the most important problem in its pruduction. There is not yet recommended herbicide for weed control. There fore hand weeding is the only way of the weed control. 1.Dr.Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma Ens.ANKARA 2.Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma Ens.ANKARA 3.Do<;:.Dr.Dtinya Bankasl ANKARA

86

I

The objective of this research was to Idetermine suitable hand weeding frequency of the

weed control for winter lentil.

Research results indicated that hand weeding in early reason (April and May) in the most appropriate practice for winter lentil. The times hand weeding in economically not feasible and once hand weeding is not enough to control weed effectively. Twice hand weeding when done lates had a negative effect on yield as weel.

GiRi~

Vlkemizde uygulanmakta olan nadas-bugday ekim nobeti sistemi. 1981 Ylllna kadar

slirdlirlilmli~tlir. Bu Ylllardan itibaren tahll liretimini azal tmakslz In nadasln kaldlr llabi leceg i alanlarln ve bu arada yerine onerilebilecek

lirlinlerin belirlenmesi 9all~malarlna

ba~lanml~tlr.

Son ylllarda baklagil ekili~ alanlarlnda onemli artl~larln oldugu bu artl~ta en bliylik paYl mercimegin aldlgl bildirilmektedir (ANONYMOUS,

1990) •

Yapllan ara~tlrmalara gore bugdayla ekim nobetine girebilecek lirlinler araslnda en fazla

~ansl olan kl~llk baklagillerde, yabancl ot sorununun bliylik boyutta olu~u, 9ift9inin kl~llk

mercimegi benimseme ~anslnl azaltmaktadlr.

Kimyasal ot oldlirliclilerle yapllan 9all~malar

henliz devam etmektedir. Uygun bir kimyasalln bulunup yayglnla~maslna kadar elle ot allml tek kontrol yontemi olarak uygulamada kalmak zorundadir. Ancak bu yontemde ekonomik ot allm saYlslnln ve zamanlnln belirlenmesi bliylik onem ta~lmaktadlr.

Orta Anadolu Bolgesi ko~ullarlnda ylirlitlilen iki yllllk ekim nobetinde nadas-bugday ekim nobeti, macar figi, yazllk mercimek, kl~llk

mercimek, nohut, aY9igegi, aspir, kimyon ve bugday gibi degi~ik lirlinlerin yer aldlgl ekim nobeti ile kar~lla~tlrllml~tlr.Topraktaki nem ve

inorganik azot aylSlndan bir sonraki bugdaya en fazla nem ve azotu blrakan lirlinlerin kl~llk

baklagiller oldugu, bunlarl yazllk baklagillerin iZledigi ayyiyegi aspir ve bugday gibi lirlinlerin ise son slralarda yer aldlgl tespit edilmi~tir

(MEYVECI ve MUNSUZ 1987).

Geyit ku~aglnda ylirlitlilen iki yllllk ekim nobeti yall~malarl da kl~llk baklagillerin nadasln yerine geyebilecek bitkiler iyersin de en uygun oldukIarlnl dogrulamaktadlr (KALAYCI, 1981) .

Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma Enstitlisli

Yeti~tirme Teknigi Bollimli'nce ylirlitlilen ekim nobeti yall~malarl on bitki ve sonraki bugday verimi ile yiftyiye saglayacagl gelir aylSlndan incelendiginde, iki yllllk ekim nobeti sisteminde en ekonomik bitkiler olarak baklagiller on plana Ylkmaktadlr. (UZUNLU ve OZCAN 1987).

Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma

Ensti lisli 'nde ylirlitlilen ba~ka bir ara~tlrmada, kl~llk baklagillerde degi~ik tohum yatagl hazlrllk yontemlerinin yabanclot yogunluguna etkileri belirlenmi~, tohum yatagl hazlrlamada en uygun slirlim aletinin soklu pulluk oldugu saptanml~tlr. Buna kar~lllk tohum yatagl hazlrlamada kullanllan aletlerinin hiybirinin yabanclot kontrolline yeterli olmadlgl otlu durumda onemli derecede verim kaybl oldugu, ot kontrollinlin ayr lca yapllmasl gerektig i ortaya ylkmaktadlr (KARACA ve ark. 1989 a).

Mercimek uzun boylu bir bitki olmadlgl iyin,

yeti~tiriciliginde maksimum verimi garantiliyebilmek iyin geli~me donemi boyunca yabanclot rekabeti olmadan yeti~tirilmesi

gerektigi bir ba~ka ara~tlrmacl taraf lndan da belirtilmektedir (BASLER, 1981).

ICARDA ile Enstitlimliz'lin Yeti~tirme Teknigi Bollimlinde ortak ylirlitlilen ve kimyasallarl ICARDA'dan saglanan bir denemede kl~llk

mercimekte dokuz farkll kimyasalln yabancl otlara etkisi ara~tlrllml~; ancak uygulanan ot oldlirliclilerin hi y birinden otu kontrol etme a9lslndan olumlu

bir

sonu9 allnamaml$tlr.

Bugdaygillere etkili olan bazl

kimyasallarln

ise

bir sonraki bugdayda verimi dli~liren kallCI etkisi

saptanml~tIr (ANONYMOUS, 1985, 1986, 1987). Kuru tarImda, her yll ekim sisteminde, farkll Yeti~tirme Teknigi uygulamalarlnln yabanclot kontrolline etkilerinin ara~tIrIIdlgl

bir 9all~mada yazIIk mercimek i9in tohum yatagl hazIrlamada degi~ik slirlim yontemlerinin yabanclot yogunluguna etkileri beIirIenmi~; bir im alanda en az ot yogunlugunu sonbahardan soklu pUllukla slirlip ilkbaharda kazayagl + tIrmIk ge9irildikten sonra mibzerle ekim yonteminin sagIadlgl tespit edilmi~tir. Bunun hem mercimegin su kullanlm randImanIna hem de verime yansImasl a9IsIndan onem ta~ldlgl biIdiriImektedir. AyrIca otsuz ko~ullarda yeti~tirilen mercimekten sonra bugdaya kalan nemin otluya oranla daha fazIa oldugu boylece bugday verimini de arttIrdlgl belirtilmektedir (DURUTAN ve ark. 1989).

Kuru ko~ullarda iki yIIIlk ve dart yIIIIk ekim nobeti 9all~maIarlnln degerlendirildigi bir

ara~tIrmada iki yIlllk ekim nobeti sisteminde

kl~llk mercimek ve macar figinin nadas-bugday ekim nobetine gore bugday veriminde ancak % 10

dli~meye neden oldugu biIdiriImektedir. Buna kar~lllk su kuIIanIm randImanInIn, nadas sonraSI bugdaya oranla ota bi9ilen macar fig i sonraSI bugdayda % 10, otsuz ko~ullarda yeti~tirilen kl~llk mercimek sonraSI bugdayda da % 9 oranlnda arttlgl ortaya 9IkmaktadIr (KARACA ve ark.1989b) .

MATERYAL VE YONTEM

Deneme materyali olarak Kl~llk Pul 11 ge~idi kuIIanllml~tlr. Pul 11, 1975 yIllnda A.U.Ziraat Fakliltesi Bitki Yeti~tirme ve IsIahl klirslisli tarafIndan tescil ettiriImi~ bir ge~it olup, tane rengi a9Ik ye~il, kotiledon rengi sarI, tane 9apI 6-7 mm, tane kallnllgl 2.5-3.5 mm, bin tane agIrllgl 50-60 gr, yatmaya dayanIkllgl zaylf, erkenci, pi~mesi iyi olan bir ge~ittir.

Deneme, Ankara-Haymana Karayolu lizerinde ikizce yaklnlndaki TARM Ara~tlrma ve Uretme

~iftliginde ylirlitlilmli~tlir. ~iftlik Ankara'ya 45 km uzakllkta olup, denizden yliksekligi 1055 m. enlemi 39° 40° kuzey ve boylaml 32° 30° dogudur. Denemenin ylirlitlildligli yere ait yagl~ ve slcakllgln aylara gore daglllml ile uzun yllllk ortalamalarl ~izelge 1 ve 2'de verilmektedir.

C;izelge 1- Denerne Yerinin Ayll.k Toplarn Yag~;;larl. (mrn) ve Uzun Y~l.lar

Ortalarnalar~ (1975-91) Toplarn Yag~;;lar~, (rnrn) Hayrnana

Den.Y~llar~ A Y L A R 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 TOP 1988-1989 - _{1.6 74.8 72.0 20.5 12.1 12.5 18.9 12.5 68.4 25.9 6.2 325.4} 1989-1990 2.9 - 68.1 93.5 22.8 11. 7 7.7 17.6 10.3 49.7 28.5 5.5 318.3 1990-1991 0.8 1.6 28.7 17.7 54.9 17.6 16.3 16.4 13.2 26.3 20.7 24.0 238.2 1991-1992 2.3 2.3 37.2 30.0 78.4 3.5 - 38.5 31. 0 17.0 55.5 19.2 314.9 Ort. 8.2 9.4 31.1 35.0 39.1 41.5 26.7 26.4 39.3 44.2 26.9 7.8 335.6

C;izelge 2. Denerne Yerinin Ayl~k Ortalarna S~cakl~klar~ ( °C) Hayrnana

Den.Y~llar~ A Y L A R 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 1988-1989 21.2 16.8 9.8 1.8 2.0 -5.0 -2.0 6.9 14.7 14.0 17.1 21. 2 1989-1990 21.5 19.4 13.6 6.9 -1.2 -5.9 -0.5 3.0 4.6 13.2 18.7 23.7 1990-1991 22.3 19.0 14.8 9.3 1.6 -4.5 -1. 7 7.1 7.4 11.1 16.3 23.2 1991-1992 21.1 16.1 13.3 6.6 -1.1 -6.4 -6.1 1.9 9.1 13.2 17.3 16.6 Ort. 20.9 17.0 11.2 5.0 0.2 -2.3 -0.9 3.7 6.9 13 .1 17.5 21.0 o 0­

Bolgede ortalarna yllllk yagl~ln % 34 lli kl~ aylarlnda % 37 si ilkbaharda, % 11' i yazln ve % 18'i sonbaharda dli~rnektedir. Yllllk yagl~ln rniktar ve daglllrnlyla slcakllk a<;:lslndan yore kl·~-ilkbahar yagl~larlna sahip kurak bolge ozelligi ta~lrnaktadlr. En dli~lik slcakllk ortalarnasl Ocak aylnda, en yliksek slcakllk ortalarnasl ise Ternrnuz aylnda gorlilrnektedir. Nisbi nern a<;:lslndan ise uzun Ylllar ortalarnalarlna gore yaz aylarlnda % 40-50,

kl~ aylarlnda % 70-80 araslnda nern degeri tespit

edilrni~tir.

Denerne, kahverengi bliylik toprak grubu i<;:inde yer alan % 0.5-1 egirnli bir alanda kurulrnu~tur.

Denerne tesadlif bloklarl denerne deseninde 3 yinelerneli olarak kurulrnu~tur. Parse I boyutlarl 2.5

x 10 rn'dir.

Denerne degi~kenlerini a~aglda belirtilen ot allrn zarnanlarl olu~turrnaktadlr.

1. Kl~ sonraSl yabancl otlar geli~rneye ba~laYlnca

(Nisan ba~l)

2. Bitki toprak ylizlinli kapatlnca (Nisan sonu ­ Mayls ba~l)

3. ~i<;:eklenrne ba~langlclnda (Mayls sonu - Haziran

ba~l)

4. 1.ve 2. uygularnalar birlikte (iki kez ot allrnl)

5. 1. ve 3. " " ( II " )

6. 2. ve 3. " II ( " I I )

7. 1.2. ve 3. uygularnalar birlikte (3 kez ot allrnl)

8. Otlu (geli~rne donerni boyunca ot allrnl hi<;: yok) .

Toprak hazlrllgl i<;:in bugday hasatlndan hernen sonra, golge tavlnda 10-15 crn derinliginde soklu pullukla slirlirn yapllrnl~ ekirnden once ayrlca kazayagl + tlrrnlk taklrnl ile ikinci kez

92

f'Urlilmli!?tlir.

Deneme ekim aYlnln ilk haftaslnda ekilmi!?tir. Ekimde 17.5 ern Slra arall kombine hububat mibzeri kullanllml!?tlr. Tohum miktarl olarak 450 tane/m2 hesabl ile dekara yakla!?lk 22 kg tohumluk atllml!?tlr.

Ekimle birlikte dekara 12 kg diamonyum fosfat glibresi verilmi!?tir. Ayrlea ilkbaharda dekara 2 kg saf azot kar!?lllgl azotlu bir glibre ile list glibreleme yapllml~tlr.

Degi~kenlere gore belirlenen zamanlarda, parsellerde otlar elle yolunarak temizlenmi~, hasatta her parselin ortaslndan 6 Slra mereimek elle yolunarak allnml~ ve daha sonra batozle harman edilerek parsel verimleri elde edilmi!?tir.

Mereimek hasatlndan sonra deneme yeri sabit tutularak yerine ertesi yll Gerek-79 ekmeklik bugday ye!?idi ekilmi~tir. Bugday ekilen yllda, yeti!?tirme teknigi uygulamalarl tlim parsellerde aynl olup, teknigine uygun olarak yapllml!?tlr. Hasatta parsellerin 1.4 x 10 m' lik klsml Hege parsel biyer doveri ile hasat edilmil? ve verimleri allnml!?tlr.

Denemede degi~ken olarak allnan ot allm zaman ve saYlslnln kl~llk mereimek ve ertesi yll ekilen

bugday verimlerine etkisinin onemliligini

belirlemek iyin istatistik degerlendirmeleri Yurtsever (1984) den yararlanllarak yapllml~, F testinde % 1 ve % 5 dlizeyinde farkllllk gosteren

degi~kenler LSD testine gore gruplandlrllmll?tlr. Mereimekte uygulanan ot allml saYlsl ve zamanlarlnln mereimek ve bugday verimi aylslndan ekonomik degerlendirilmesi, klsml blitye analiz metoduna gore yapllml!?tlr (PERRIN ve ark. 1979; UZUNLU ve OZCAN 1987).

BULGULAR ve TARTI~MA

Kl!?llk mercimekte degi!?ik zaman ve saylda

yabanclot mUcadelesi uygulamalarlnln kl!?llk

mercimek verimine etkileri denemenin yUrUtUldUgU U9

yllda % 1, bir yl1 % 5 dUzeyde anlamll bulunmu!?tur

(C;izelge 3).

Ara!?tlrmanln 4 ylllnda da istatistiksel

olarak en yUksek mercimek verimi, nisan ve

maYlsta olmak Uzere 2 kere ot allnmaslyla

saglanml!?tlr. Diger degi!?kenlerin etkisi de

gene Ide parelellik gostermektedir. 1988 ylllnda,

3 kez ot allml olan Nis+May+Haz. degi!?kenleri

denemede yer almadlgl i9in toplu degerlendirmede

bu ylla ili!?kin veriler kullanllmaml!?tlr. U9

Yllllk ortalamada, Nis+May.'ta 2 kez ot allml en yUksek verimi saglayan U9 kere ot allmlyla aynl grupta yer alml!?tlr.

Qizelge 3. at A11m Zaman1 ve SaY1S1n1n K1~11k Mercimek verimine Etkisi, Haymana

at a11m zaman K1s11k mercimek verimi (kg/dal 3 y11 otlu.gore

ve SaY1S1 1988 1989 1990 1991 ort. ver.Far(%) Y111ar

1 Nisan 54 a 56 e 130 b 82 be 89 e 107 1989 49 e 2 Mayls 45 ab 39 d 158 ab 51 d 83 cd 97 1990 143 a 3 Haziran 28 e 15 e 95 e 21 e 43 e -20 1991 69 b 4 Nis+May 55 a 76 ab 173 a 111 a 120 ab 179 5 Nis+Haz 42 b 65 be 178 a 81 e 108 b 151 6 May+Haz 40 b 28 de 136 b 53 d 73 d 70 7 Nis+May+Haz - 91 a 187 a 98 ab 125 a 191 8 otlu 41 b 19 e 87 e 51 d 52 e F : * ** ** ** ** ** LSD 0.05: 12 17.3 32.4 15.3 12.4 11. 6 VK (%) : 19 20.3 12.9 12 .8 15. 1 15.1 * : P<0.05, ** P<O.Ol -.t 0'

at allmlnln, otluya gore mercimek veriminde sagladlgl farkllllk Yllln iklim durumuna gore

degi~mi~tir, verimler otluya gore % - 20 ile + 191 araslnda dagllml~tlr. Haziranda ot allnmasl, tarlayl tamamen otlu blrakmaya gore verimi ortalama % 2 0 dii~iirmii~tiir. l;iinkii, bu donemden sonra otun temizlenmesi verime hi y bir olumlu katklda bulunmadlgl gibi, bu donemde yapllan ot yolumu slraslnda ot ile birbirine iyice karl~ml~

mercimeklerin de yolunmasl ile verimde dii~meler

olmaktadlr.

Yabanclot miicadelesinde ot yolum saYlsl arttlkya, mercimek veriminin yiikseldigi, ot

miicadelesi geciktikye verimin azaldlgl

goriilmektedir (l;izelge 3 ~ekil 1).

1990 Ylllnln iklim ozelliklerinden dolayl verimler diger ylllardan yiiksek ve degi~kenlerin

verimlerinde farkllllk ortaya Ylkml~tlr.

1990 erken ilkbaharlnda yagl~larln yetersiz ozellikle nisan aYl slcakllchnlnda dii~iik olmasl ot geli~imini geciktirmi~tir. Nisanda ot allm zamanl parsellerde ot yagunlugunun az olmasl, iklim ko~ullarlndaki iyile~meyle ot geli~iminin

nisandan sonra ortaya ylkmaSl, bu ylla ozgti olmak iizere, mercimek verimlerinde mayls ot allml nisandan nisan + haziran ot allml nisan +

@aYlstan yiiksek olmu~tur.

96 140 L' ](111 '" "'C -.. <;;r ~ /', iii

..

_'­ Q.> :> b,l 40

1

~ekil 1. ~~r I ' :

· l#11t

db I I I: I ! c ...,

II

'1 "

l--

I I '" II

'"

':1 I "" _, ' ,

-

" I, I I I

.

_'" >. >­ ,., 1IC E

'"

+ + c:

"

'"

_....

....

'" <'l

'"

z z lOR

PC-;:;:M

~ill'p ' ! I . I :~=_I""""'i'Ii f,i , iii

_/7t:J

c , , II

Iii

_{' .,} .[ I

III

:1 )1 c: I

I

<'l '­

....

N <'l ::c +

...

_'"

>.

'"

c:

.

...'"

c

.

...

_'"

<'l <'l z E z: K1,11k mercimek ot al1m saY1s1n1n verime etkisi y11ort.) 73

i

Ii I 52

..

...

'"

c: N ::c

'"

+

...

'" _>. E

'"

~ ~ e c: e

_...

_'"

::l

....

-

_.... ....

'"

0 ::c

....

zaman1 ve (1989, 90, 91

K1,11k Mercimek Sonras1 Buqday Verimi

Ureticiler genellikle bir Yllda elde ettikleri tirtinti 0 yl1 iyinde degerlendirmekte, yeti~tirme teknigi sisteminde Ylllar iyerisinde uygulamalarln birbirini etkiledigini. yani, bunlarln birbirinden baglmslz olmadlg1nl gozardl etmektedirler. Dolaylslyla bu yall~mada konunun onemi dikkate allnarak son iki yllda kl~llk

mercimek ekilen alan yaklll tutulmak suretiyle mercimekteki at allmlnln bugday verimine etkileri

incelenmi~, her iki Yl1da da kl~llk mercimekteki at allmlarlnln bir sanraki bugdaya alan etkileri % 1 dtizeyinde anlamll bulunmu~tur (9izelge 4).

9izelge 4. K1~11k Mercimekte at A11m Zaman ve SaY1s1n1n Buijday Verimine Etkileri, Haymana

at a11m Bugday verimi (kg/da) otluya gore

S1kl1ij1 1991 1992 2 y11 ort. verim fark1 (%) Y111ar

1 Nisan 415 ed 243 be 329 be 24 1991-431 a 2 Mayls 440 be 216 d 328 be 23 1992-226 b 3 Haziran 398 d 219 ed 309 e 16 4 Nis+May 470 ab 251 ab 361 a 36 5 Nis+Haz 442 be 219 ed 330 b 24 6 May+Haz 442 be 213 d 328 b 23 7 Nis+May+Haz 488 a 270 a 379 a 42 8 otlu 354 e 178 e 266 d F : ** ** ** ** LSD 0.05 : 41.8 24.7 23.2 18.4 VK (%) : 5.5 6.2 5.9 5.9 * : P<0.05, ** : P<0.01

380 360 340

­

~ .", ... t7l ~ 320 ...

•

~ OJ > 300 281} 260 ~ ~eki 1 37'J

-

_~

a 361 ~;

-a

EO

328 _J]J

II

_E

II

~ b _{be be}

-

be !I I

-c CIl ~ ... N ~ ::c

-

+ c C ~ l/l l/l

'"

.... ,.., .... _,.., ... ~

.

~ .... N N

-

:II:

'"

:II:

'"

::c

'"

::c ~

...

+ + + c c c l/l C l/l .... III .... ,.., ,.., l/l '"l/l l/l'"

'"

l/l ... ...

.

.... ,.... z z Z :II:

'"

Z :II:

'"

1.Q1 C II " I 266 'I

--=

:I'~ c I _d I ~

.

...

~ ::l N

....

.... ::c

'"

0

2. K1li111k mercimekte Y111ara gore ot a11m zamanlar1n1n verime etkis1

_..

(1990-91 Y111ar1 verim ort).

Mercimekteki ot allm Zamanlnln ozellikle

hazirana dogru gecikmesi bir sonraki bugday

verimini de ylllara gore degi~mekle birlikte onemli

derecede azaltmaktadlr. Mertimekte ot. allm

saYlslnln artmasl mercimekte oldugu gibi, bugday verimini de onemli derecede artlrmaktadlr. Bu durum

iki yllda da ortaya ylkml~tlr (~i2elge 4)

(~eki12)

En yliksek bugday verimi kl~llk mercimekte 3

kez ot allnmaslyla elde edilmi~ olup, degi~kenler

bagll olarak, bugday veriminde otluya gore % 16-42

oranlnda artl~ gorlilmU~tUr.

Mercimekte ot allmlnln bir sonraki bugday

verimine etkisi ylllara gore farkllllk

gostermi~tir. Yani~ ot allml-bugday verimi

interaksiyonu anlamll bulunmu~tur.

BlitUn degi~kenlerde 1991 ylll verimleri 1992

verimlerinden farkll grupta yer almaktadlr. Ancak, 1992 Ylllnda yllllk degerlendirmede farkll grupta

yer alan baZl degi~kenler toplu degerlendirmede

aynl ylkm

grupta yer alarak

aSlna neden olmu~tur.

interaksiyonun anlamll

Ekonomik oegerlendirme

verim degerleri, yabanclotun gerek kl~llk

mercimek gerekse bugdayda olu~turdugu kaylplar ot

mUcadelesinin zorunlulugunu ortaya koymaktadlr.

Ancak elle yolumla ot kontrolli ek olarak i~yilik

masraf1 gerektirmektedir. Sonuylardan hangisinin

ekonomik olarak uygulanabilir oldugunu belirlemek

iyin klsmi blitye analizi uygulanml~tlr.

Yabanclot yogunlugu ve _{geli 9me} durumu,

yabanclot allm zamanlna gore onemli ayrlcallk

gostermektedir. Bu ise birim alanda ot yolumu iyin farkll bir i 9gUcli gerektirmektedir. Ancak, bu i 9 gliclinUn hangi zamanda ne kadar olacaglna ili 9kin bir veri mevcut degildir. Koy Hizmetleri Genel

100

MUdUrlUgUnlin yaptlgl bir maliyet 9all~maSlnda erken donemde at allmlna giren bir i~9inin bir dekardan

at allml i9in 1.6 gUn zaman hareadlgl

bildirilmektedir (ANONYMOUS 1988).

Bu veriyle kendi gozlemlerimizi birle~tirerek, her bir uygulama i9in birim alanda gerekli i~ gUeU tespit edilmi~tir (~izelge 5).

9izelge 5. Degi~ik Zaman ve S1k11klarda ot A11m1 iQin Harcanacak Zamanlar is qticti, qtin/kisi/da

Uvqulamalar Nis. May. Haz. Nis+May Nis+Haz May+Haz Nis+May+Haz otlu

1 kez at allml 1.6 2.0 2.5 1.6 1.6 2.0 1.6

2 kez at allml - - - 1.0 1.5 1.0 1.0

3 kez at allml - - - 1.0

cizelqe 6. K1s11k Mercimek ot Al1m S1kl1Q1 K1smi Btitce Analizi

Uyqulamalar Nis. May. Haz. Nis+May. Nis+Haz. May+Haz. Nis+May+Haz.Otlu

1 kez at allml

(bin TLjda) 72 90 113 72 72 - 72 0

2 kez at allml - - - 45 - 90 45 0

3 kez at allml - - - - 68 45 45 0

Taplam Degi~ebilir Maliyet

(bin TL/da) 72 90 113 117 140 135 162 0

Mercimek Verimi

(kgjda) 89 83 43 120 108 73 125 52

Mercimek Satl~ Fiatl 3100 TLjkg (TMO 1992)

Mercimek Burut Yararl

(bin TLjda) 276 257 133 372 335 226 388 161

Mercimek Net Yarar

(bin TLjda) 204 167 20 255 195 91 226 161

Bugday Verimi

(kgjda) 329 328 309 361 330 328 379 266

Bugday Satl~ Fiatl 1500 TLjkg (TMO 1992)

Bugday Net Yararl

(bin TL/da) 494 491 464 542 495 492 569 399

Taplam Net Yarar

(bin TLjda) 698 658 484 797 690 583 795 560

N

o

250 Ni san+Mayts

•

Nisan+MaYlS+HaLiran 200 • Nisarl+Haliran c c o

-

1'.,0 • Mayts 100 • Mayts+Haz iran 50 ~ekil 3. .Haziran I I I I 50 100 150 200 250

Degi~ebilir Maliyet ( 1000 Tl / da)

K1,11k mercimekte ot al1m1 net yarar egrisi (mercimek y111nda)

Nisan+llayls 800 • Nisan+llaylS+lJaziran "0'" ... ....J .... o 700 o ·lIayls ~isan+Haziran o ~

­

..

... ...

­

'-" 600 .... _... • lIaYlS+Haziran z 500 • Haziran

T

---I,.---""'1Ir---...

,---"'I',---­

50 100 150 200

Degi§ebilir lIaliyet (1000 Tl/da)

~ekil 4. K1,11k mercimekte yap11an ot a11m1 buqday verimi ili,kisi

....

Uygulanacak herbir ot allml i9in i~9inin

harcayacagl zamanlar belirlendikten sonra, yapllan klSmi btitge analizinde ot allmlarl maliyetleri ayrl ayr 1 tespi t edi lmi~tir. Surada bir gtinltik i~9i

yevmiyesi 45.000 TL. olarak degerlendirilmi~tir (~izelge 6).

(PERRIN ve ark; 1979); UZUNLU ve OZCAN, 1987) ye gore yapllan klsmi btitge analizinde sadece

mercimek verimleri ve ot allmlarl

degerlendirildiginde 9ift9iye karllllk a91s1ndan en uygun ot allm zamanl ve saYlslnln Nisan+Mayls olmak tizere iki kez ve erken donemde yapllan ot mticadelesi oldugu gortilmektedir ($ekil 3).

~ift9i mercimekte iki kez ot almakla bir sonraki yllda ekilecek bugdaydan da en ytiksek geliri saglamaktadlr ($ekil 4).

~ift9inin $ekil 3 ve 4'den de gortilecegi gibi mercimek yeti~tirildigi yllda sadece nisanda ot almakla saglayacagl gelir % 60 iken, nisan + mayls da yapllacak iki kez ot allml ile marjinal gelir oranl % 80 1 _{e 91kmaktadlr.}

Kl~llk mercimek-bugday ekim nobetinde, kl~llk mercimekteki elle ot kontroltintin, iki tirtinden saglanan verimler birlikte dti~tintildtiglinde, daha karll oldugu gortilmektedir. Sir kere nisanda ot allml i9in harcanan her 100 TL. kar~lllk 191 TL, nisandaki ot allmlndan sonra maylstaki ikinci ot allml i9in harcanan 100 TL ise 218 TLlsl net yarar saglamaktadlr. Nisan ve maYlsta olmak lizere iki kere ot allml i9in harcanan her 100 TL kar~lllglnda 201 TL net yarar elde edilmektedir.

106

KAYNAKLAR

ANONYMOUS, 1985. Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma Enstitlisli Yeti~tirme Tekniiji Yllllk Raporu­ Ankara.

ANONYMOUS, 1986. Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma Enstitlisli Yeti~tirme Tekniiji Yllllk Raporu­ Ankara.

ANONYMOUS, 1987. Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma

Enstitlisli Yeti~tirme Tekniiji Yllllk Raporu­ Ankara.

ANONYMOUS, 1988. Tlirkiyede ilretilen Tarlm ilrlinlerinin ilretim Girdileri ve Maliyet Rehberi. Kay Hizmetleri Genel Mlidlirlliijli YaYlnlarl No : 58- Ankara.

ANONYMOUS, 1990. T.C. Ba~bakanllk Devlet istatistikleri Enstitlisli, Tarlm istatistikleri ozeti.

BASLER, F. 1981. Weeds and Their Control.

Lentils. Common Wealth Agricultural Bureaux Farnham Royal, Slough SLZ 3 BN, England. DURUTAN, N. ; M. GilLER, M. KARACA, K. MEYVECi, A.

AV~iN, M. AVCI, H. EyilpOGLU. 1989. Effect of Various Components of The Management Packege On Weed Control in Dryland Agriculture.

International Workshop on Soil and Crop Management for Imporoved Water Use

Efficiency. 15 -19 May 1989. Ankara. KALAYCI, M. 1981. Eski~ehir Ziraai Ara~tlrma

Enstitlisli Taraflndan Bugline Kadar

9all~malar. TUBiTAK, Kuru Tarlm

Bolgesinde Nadas Alanlarlndan Yararlanma Simpozyumu 28-39 Eylul. Ankara.

KARACA, M. ; N. DURUTAN, K. MEYVECi, M. AVCI, H. EYUPOGLU, M. GULER, A. AV9iN. 1989 a. Kl~llk Baklagil Tohum Yatagl Hazlrllk Yontemlerinin Macarfiginde Yabanclot Yogunlugu, ot ve Tane Verimi ile Bir Sonraki Bugday Verimine

Etkileri. 11. Toprak ilmi Dernegi Bilimsel Toplantlsl. 31 Ekim 4 Kaslm 1989. Antalya. KARACA, M. ; M. GULER, N. DURUTAN, K. MEYVECi, M.

AVCI, H. EYUPOGLU, A. AV9iN. 1989 b.

Effect of Rotation System on Wheat Yield and Water Use Efficiency in Dryland Areas of Central Anatolia. International Workshop on Soil and crop Management For Improved Water Use Efficiency. 15-19 May 1989 Ankara.

MEYVECi, K. ; N. MUNSUZ. 1987. Orta Anadolu Bolgesi Ko~ullarlnda ikili Ekim

Nobeti sisteminde Toprakta Nem ve inorganik Azot Formlarlnln Belirlenmesi. Turkiye Tahll Simpozyumu. 6-9 Ekim 1987. Bursa.

PERRiN, R. K. ; D. L. WiNKELMANN, E. R. MOSCARDI,

J. R. ANDERSON. 1979. From Agronomic Data to Farmer Recommendations. An Economics

Training Manual. Information Bulletin 27. CIMMYT, Apartado Postal 6-641, Mexico. UZUNLU, V. ; N. OZCAN. 1987. Bazl Ara~tlrma

Deneme Bulgularlnln Ekonomik Analiz

yontemleri. Tarla Bitkileri Merkez Ara~tlrma

Enstiusu Ankara.

108

YURTSEVER, N. 1984. Deneysel rstatistik

Metodlar.

Tarlm Orman ve Kayi~leri Bakanllgl Kay

Hizmetleri Genel Mlidlirlligli YaYlnlarl Genel YaYln No : 121