Aile planlaması merkezine başvuran kadınların rahim içi araç harkındaki bilgi seviyelerinin değerlendirilmesi

Kocatepe TIp Dergisi (2002), 2, 143-150 The Medical Journal of Kocatepe 2002, Afy on Kocatepe Universitesi

AiLE PLANLAMASI MERKEZiNE BA~VURAN KADINLARIN RAHiM ret ARA<; HAKKINDAKi BiLGi SEViYELERiNiN DEGERLENDiRiLMESi

THE EVALUATION OF THE EXTENT OF KNOWLEDGE WOMEN ATTENDING A FAMILY PLANNING CENTER HAVE ABOUT INTRAUTERINE DEVICE

Fatma BAYRAM 1, Pakize OGUR!, A.Serhan CEVRiOGLU2, Pakize OZYUREK1 I Afyo n Kocatepe Onive rsites i Saghk YUksek Okul u, Afyon

'Afyon Koca tepe Oniversitesi Tip Fakultesi Kadm Hastahkiar t ve Degum A.D .•Afyon

OZET: Bu cahsm a aile planlamasi (A P) hizm eti alma k icin Aile Planlamasi Merk ezin e basvuran kadmlann rahim ici arac (R iA) hakkmdaki bilgi seviye lerini degerl endirmek ve yon te m seci rnini etk ileye n faktorleri incele mek

amacryla yaprlrmsnr.

Arastirma Kasun 2001-~ubat 2002 tarihlerinde Afyon Aile Planlamasi merkezine RiA uygul atmak amaciyla basvuran 100 kadma onceden hazirlanan anket fo rmlan yardmuyla bire bir gorusrne teknigi kullanilarak yapilmisnr. Olgular yas, evlenme yasi, degum sayisi, RiA hakkmdaki bilg i kaynagi ve yonternl e ilgili oze l soru lara verd ikleri cevapl ar yonu nde n degerl endirilmi slerd ir. Cahsmarruza katilan kadml ann yas ortalamasi 27.64 ± 0.6 8 yildir. Evlilik yasi ortalamasi 17.30 ± 0.22 yil, rnenars yas ortalamasi 13.59 ± 0.13 yil olarak bulunmustur. RiA hakkmdaki bilgi seviyele ri ni olcmek icin soru la n 10 soru dan 5' ten daha fazla sm a dogru cevap verenl erin orarn % 30 ike n, 5 ve dah a az soru ya dogru yarut veren lerin orarn ise % 70' tir. Olgul ann % 33' linlin yonternin gecici koruma sagladig. hakkinda bilgi si yok iken, % 10' unun ise esinin tavsi ye si ile geldigi goruldu. Dah a once gebelik te n korunmak amaciyla kadmlann % 45' inin gele neksel yontem, %4 3' linlin modern bir yontern kullandiklan , %12'sinin ise hicbir yontern kullanmadiklan tespit ed ilrnistir.

Aile planlarnasi yontemlerinden en cok tercih edile n yontern olan RiA hakkmda kadmlann yeterli duzeyde bilgilerinin olmadtgi anlasilrmsnr. Buda aile planlarnasi merk ezlerinde yontem uygulama once sinde verilen dam sm anhgm onem in i artnrrnaktadir.

[ An ahtar Kelimel er: Aile planlam asI, rahim ici arac, darnsm anhk ]

ABSTRACT: The aim of this study is to inve st igate the exte nt to which women atte nd ing a family center were knowledgeable abo ut the intraut erine device (IUD ) and to eva lua te the facto rs that influence women ' s preference for the intrauterine device (IUD). The study was conduct ed between November 2001 and February 2002 in Afyon . An inquiry form was given to women volunteering to be inserted IUD. A total of 100 cases were included into the study . All cases were ev aluated for their marital age, parity, reason s fo r their prefer ence of IUD and their ans wers to other speci al questions about IUD to assess thei r pre-counsel ing level of knowledge.

The mean age of women who parti cip ated the study was 27.64±0.68. The mean marital age and menarche onset was found 17.30±0.22 and 13.59± 0.13 respecti vely. Ten questions were asked to all the parti cipants abo ut IUD. 30 % of them could answ er five or more of the questi on s whereas the othe r 70 % could n't.. It was found that one third of the participants didn't even know that the ILD was a rev er sible contrac eptive method. 10% said that they came by the advice of their husb ands . 45 % of wome n used tradition al meth ods , 43 % used modern methods and 12 % of them hadn't used any contracepti ve method until they carne :o the cen ter.

It is shown that although IUD is the most commonly used method in our region, most of the women didn't have enough knowledge about it. This increases the importance of general contraceptive counseling before the insertion of IUD in family planning centers.

[ Key words: Family planning, intrauterine device, counseling]

ctnts

Ulkernizde kontraseptif yonternler yaygm olarak bilinmesine ragmen, evli kadrnlan n yaklasik ucte biri herhangi bir kontraseptif yonternle korunmamakta ve her dart gebelikten birisi istemli dusuk le sonuclanmaktadir (I ). Bu durum AP egitirnine duyulan ihtiyacm boyutlan n: gosterme kted ir. Bu nedenle toplum a, uzun etkili ve modern yontemler in dogru kullarurmm destekleyici bilgiler verilmelidir.

Richter tarafindan 1909'da tarumlanan ilk RiA, ipekboc eg i barsagin dan yaprlrms halka seklinde bir aractr, 0 zamandan gunumuze halka , S seklinde (spiral), T ve 7 bicirnlerinde cesitli RiA' lar gelistirildi (2). Guntlmuzde en cok kullamlan bakirh T seklindeki RiA'nm govdesi polietilenden yaprlrrus, govde ve kollar uzerine sal' elektrolitik bakir san lrms n r (3). RiA genellikle menstruasyon sirasmda veya sonuna dogru servikal kanaldan uterusa yerlestirilrnekte ise de, kadirun gebe olrnadigr kesinse, menstruel siklusun herhangi bir donemind e de uygulanabilmektedir (4,5). RiA' ru n son zamanlarda progesteron hormonu salan tipleride kullarulrnaktadrr (6,7). Progesteron hormonu salgilayan RiA' lar kontraseptif etkilerinin yarusira adet agns irn azaltma, adet sUresini krsaltrna gibi etkiler de gosterme ktedi rler . Hatta endometriyal hiperplazi tedavisinde kullarulmalan bile onerilrnektedir (6,7).

RiA spermlerin uterustan gecerek tubalara ulasrnasirn engeller. Ayn ca zigotun uterusa implantasyonunu onler (3,4,5). Bakirh RiA' lar 10 yila kadar gebelikten koruma saglarken, isten digi nde cikan lma sonras i hemen gebelik olusabilrnektedir (8). Bakrr ve progesteron icer en RiA' larda basansizhk hizlan siras iyla % I ve OS tir (9). RiA uygulanm asi oncesinde genital organ enfeksiyo nu, uterin myom gibi patolojil er arastm lrnah, varsa uygulamadan kacnul mah dir. Buna ragmen uygulama sonrasi

144

ilk aylarda adet agnsinda ve kanama miktannda arns olabilmektedir (2,3,5).

RiA uygulatmak icin kullamcnu n sahip olmast gereken ozelliklerini Burnhill tek cumIe ileozetlernis tir:"Oremesistemisaglrkh olrna h ve gebelik bulunmarnahdrr" (8).

Dunyada yaklasik 85 milyon, Sadece (in' de 60 milyon kadin RiA kullanrnaktadir (2,10). Ozell ikle gelismekte olan ulkelerd e RiA oral kontraseptiflerd en daha yaygm kullamm alaru bulmustur (I I). Turkiye' de de modern yontemler arasinda en sik kullamlan yontem RiA' dir (12). 1993 Tlirkiye NUfus ve Saghk Arasnr rnas i istatistiklerine gore 1988 'de RiA kullanma orarn %14 iken, 1993 ' te %19 olarak bulunrnustur. RiA' yi sirasryla prezervatif (% 8), gunl uk hap (% 4.5), tubal ligasyon (% 4), ayhk enjeksiyon (%1.5) izlemektedir (12).

lyi bir AP yonterninin kullamci yonunden iki one m li ozelligi vardir, Kullarnci ic in gUvenli olmasi ve kisinin yonterni gercek te n kullanmak istemesidir (13). Yontern seciminde bilincli bir tercih yaprlrnasr son derece onernlidir. Bunu saglamak icin verilecek olan darusmanhk AP hizmetini alacak olan kisiye gonullu secim yapma olanagi verir, Darusmanhk bilincli yontern secirnini, dogru, dUzenli ve uzun etkili kontraseptif kullamrmm saglarnakta aynca yonterni birakmak amac iy la kliniklere basvurulrn asmi da azaltrnaktadir (14).

Aile planlam asi hizmetlerinin yayg inlas u n lmasi icin en onernli etkinlik olan darusmanhk hizmetlerinin maaslesef basvuranl ann yanya yakmina verilrnedigi de bilinmektedir (I).

M

A

TERYAL

ve

METOD

Arasnrrna Kasun 200 1- Subat 2002 tarihlerinde Afyon iii Ana Cocuk Saghgl ve Aile Planlarnasi Merkezinde yapildi. RiA uygulatmak amaciyla basvu ran 100 kadma oncede n hazirlanan anket formu, bire bir

~

a

gorusrne teknigi kullarnlarak dolduruldu. Anket formunda, calisrnaya katilan kadmlan n demogra fik bilgilerini iceren yas, menars yasi, evlenme yasi, toplam gebelik sayisi, dusuk ve istemli kuretaj sayisma iliskin sorulara yer verildi. Aynca yontern hakkmdaki bilgi seviyelerini olcmek icin literaturlere dayalr olarak hazirlanan 10 soru soruldu. Bu sorular siras iy la ; 1- RiA uygulatmak icin en uygun zaman hangisidir '1, 2- RiA gebeligi nasil engeller ?, 3- RiA kac yi l siirey le korunma saglar ?, 4- RiA uygulauldiktan sonra gebe kalma riski ne kadardrr ?, 5- RiA' nm en sik gorulen yan etkileri nelerdir '1, 6-RiA' run yerinde olup olmad rgiru nasil kontrol edilir '1, 7-RiA uygul andiktan sonra ne zaman kontrole gelmek gerekir ?, 8- RiA cikan ldiktan sonra tekrar gebe kalinabilir mi ?, 9- RiA kimlere uygulanm amalidrr ?, 10-Ri A karm icine kacar rm ?

Veriler SPSS progra m mda degerlend irild i. Demografik bilgiler icin aritrnetik ortalama ve standart saprna kullarnldi.

BULGULAR

Cahs marmza katilan kadml ann yaslan 16 ila 46 aras inda olup ya~ ortal arn asi 27.64

±

0.68 yil dir.Ev lenme yasla n 13ila 25 arasinda olup ortalamasi 17.30

±

0.22 yildir. Menars yasirn hanrlamayan 10 kisi dismd a 90 kisinin menars ya~ orta la mas i 13.59

±

0. 13 yil olarak bulunrn ustur.

Kadmlann toplam gebelik sayilan soruldugunda % 33' U 1 ila 2 gebelik, % 67' si 3 ve Uzerinde gebelik gecirdiklerini ifade etrnis lerdir. Yasayan cocuk sayisma bakildigmda ise % I'inin yasayan cocugunun olmadrgi, % 49' nun bir veya iki cocuga, % 50' sinin 3 ve dah a fazla cocuga sahip old ug u saptanmrsur.

Aile planlarnasi yonternleri arasmdan nicin RiA' yi tercih ettiniz sorusuna kad inla n n %45' i etkin ve gUve nli bir yontern oldugunu dusundukl eri, %32' si coc uk istemedikl eri, %10' u esi istedigi, %5' i kullarurru kolay oldugu, %5' i yan etkisi az oldugu, %2' si arkadas lan tavsiye ettig i, %I' i uzun sure korudug u icin yamurn verrnislerdir ( tablo-l

Tab

lo-l :

RiA Tercih Nedenleri

Sa I % 45 45 esi 2 2 10 10 5 5 5 5 1 I en 32 32 100 100

RiA hakkm da halkm soyledigi olumlu yada olums uz dusunce ler i ortaya koymak arnaciyla sord ugurnuz etraf iruzdaki kisilerden RiA hakkmda neler duyuyorsunuz sorusuna CC 14' U olumlu ya da olumsuz hicb ir sey duyrnadiklan m, % 7' si RiA varken gebe kalmdignu, % 9' u bel ve kasik agns : yapngnn, %5' ikanama duzensizligine neden RL-\

ag:

ve

b..: : ::~ OP , ,; . I"" .... J. ..

oldugunu, % 2' si genital enfeksiyo na neden oldugunu, % 6' Sl kann ici ne kacng rru, % 2' si RiA run rahim disma atilabildigin i ( vage ne dustugunu) belirten olumsuz soylentiler duydukl anru ifade ede rlerken, % 55' i ise RiA' run guvenilir, uzun etkili bir aile planlamasi yonterni oldugunu duyd uklan m ifade etrnislerdir ( tablo-2 ).

Tablo 2: Olgul ann RiA Hakkmda Arkada slanndan Duydukl an Savi % 14 14 7 7 9 9 5 5 2 2 6 6 2 2 55 55 100 100

Arasurrnarmza katilan kadml ann RiA cevap verenleri n oraru % l' dir ( Tabl o-3 ).

hakkindak i bilg i se viyelerini olc me k icin Sorul ara gore dogru cevap dagihmlan tabl o-4 '

sordugurnuz 10 sorud an 5 ve daha az soruya de gosterilmis tir. Bu oranlan dikkate

dogru cevap verenleri noram %70,5 ' ten daha aldigimi zd a RiA uygul atm ak amaciyla gele n

fazla soruya dogru cevap vere nleri n oram % kadinlan n, RiA hakkmda yeterli on bilgi ye 30' dur. Soru lan 10 soruda n hep sine dogru sah ip olma di klan anlasilrnrsur.

Tablo 3: RiA Hakkmdak i Bilg i Se viyelerinin Dagrhrrn

Savi %

70 70

30 30

100 100

Tablo 4: Soru lara Dogru Yamt Verme Dagihrm

isidi r? % 85 7 27 12 3 1 33 36

67

3 1 57 Dani smanhk oncesi RiA konusunda 22.78 ) 5 ve dah a fazla soruya dogru yamt

yeter ince bilgi ye sahi p oldug unu ifade ede n 21 vereb ilmis lerdi r (Fis he r kesin ki kare testi: P <

kisid e n 12 ' si ( % 57.14 ) soru lan soru larda n 5 0.05 ). Bu sonuc bilgili oldug unu dusun e nlerin ve dah a fazlasin a dogru cevap verirke n, de gercekte yeterli bilgiye sahip olmadrg irn

yeteri nce bilg im yok diyen 79 kisid en 18'i ( % ortaya koy ma ktad ir.

Bundan once gebe likte n korunmak emz irme ye devam ettikle ri icin stitleri nin

amaciy la han gi yontem yada yo ntern ler i kendilerini koruduguna inandikl anm , % 12 ' si

kullandikl an soruldu. Kadmlarm % 44' ti ise hicbir yonte m ku llan ma d ik lan ru ifade

gele ne ks el yonternl erden geri cekme etrnis lerdi r ( Tabl o-5 ). Kadml ann % 92' si

yontemini, % IT si RiA ' yr, % II' i RiA uygul atm ak konusunda esle rini n onay im prezer vati f, % 8' i gtin ltik hap, % 3' ti ald iklanrn, % 8' i ise bu konuda esle rine

spe rmisi d kullandiklanm , % 3' ti aylik dam sm adikl anru yada onlara ragme n

enjeksiyo n yapn rd ik lan ru, % 2' si beb ekl erin i uygulatma kar an aldi klanm dile getirmisle rd ir.

Tablo 5 : Olgulann Basvuru Oncesindek i Geb e likt en Korunma Yonternl e ri

Yontem Sayi % Geleneksel Yontemler G eri Cekrne 44 44 Emzirme 2 2 Modern Yontemler Ri A 17 17 Kondom II II Ha p 8 8 Sp ermi sit 3 3 Enjeksiyon 3 3

Yon tern Kullanrnayan 12 12

Topl am 100 100

TARTI~MA

Aras u rrnaya katil an kad inlar da n RiA' yi

en fazla tercih eden

yas

gru bunu % 51

cogunlukl a 21-30 yaslan arasindakiler

olusturmaktadir. RiA ' yt en az tercih ede n yas grubu ise % 6 oranla 41 yas ve tizerind eki kadmlardir. Elaz ig yoresinde yapilan dogu rg an cagdak i evli kad m lan n aile planlamasi uygul arnal ann a iliskin bir cahs mada da RiA' mn en ytikse k ora nda ( % 49.6 ), 20-29 yas

grubund a kullamlmakta oldugu saptanrmstir (

15 ). Bu bulgul ar arasnrma sonuclan rmzla

paralellik gosterme ktedi r.

Arasti rm a kap sarnmd aki 100 kadmdan 20 ya;; ve altmda evle n rnis olan lan n oram % 93 ' tilr. 13-15 yas arasmda evlilik oram % 18 ' dir. ilk evlilik yasi, duzenli cinse l iliski ni n

basl an gi cnu yans itugi icin dogurganli ga direkt etki ede n en onern li faktorlerde n birid ir ( 16 ). Bu sonuctan da anlas ilacag i tizere Afyon ilind eki gen<; kizlann adolesan cagdaki

evlilikle ri dikkat cek icidi r.

Arasn rmaya katil an kadinl ard an % 12 ' si dah a once hicbir aile planl am asi yonte mi

kullanrnadrklanru ifad e etrnis ler d ir. Bu grup

gelenekse l yonte mle ri kullan anl arl a birlikte isten miyen gebe lik risk i en yuksek ola n gru bu tem sil etme ktedi r. Bursa ' da aile planlamasi ile ilgili yapilan bir arastirrnaya gore kadinlann % 8.8 ' ini n iste nme ye n gebe lik risk i ile karst kar si ya kaldikl an bulunmustur ( 16 ). istenmeyen geb elik riski altinda ola n kadinlar aile planl am asi progr aml anmn ulasm ayi hed efled ig i kadmlardir. 15-44 yas evli kadin gru b unda istenmeyen gebe lik riski Kore ' de %

8, Tayl and ' da % 10, Costa Rica' da % 7, El

Salvador ' da % 23, Guatemala' da % 35 olarak

bulunrnustur ( 2 ).

Arastirmamrzda ortalama gebelik sayisi

3.29 olarak bulunrnustur. Akin ve arkadas lan

1995 yrlmda yapnklan arasurmada, ortalarna

gebelik sayisnu Mudanya' da 3.0, Gemlik' te 3.2bulrnuslardrr( 16). Arastirmasonuclan rrnz

bu oranlarl a paralellik goster me kted ir.

Iler! yash olgularda etkin aile planlamasi

yonterni kullanmamaya bagh olarak, istemli

tahliye ktiretaj oranlan run anlamlr sekilde

artng r gortilmusttlr . 25 yas Ustti kadmlarda en

az bir kez istemli kuretaj yapnrrnis olanlan n

oraru % 31.7 iken, 25 yas altmdaki grupta bu

sayi % 12' dir ( Fisher kesin ki kare testi: P

<

0.05 ).

Yapilancahs mada elde edilen bulgulardan olgulan n aile planlamasi merkezine gelmeden

once yeterli bilgilerin in olma digi, mevcut

bilgilerinin de cevre yonlendirmesiyle ve

onyarg ih oldugu anlasrlrnaktadtr.

istenmeyen, sik ve cok sayidaki gebelikler

ana ve cocuk sagliguu tehdit eden unsurlardir,

Gebelik kornplikasyonlannd an, bebek ve cocuk

olumlerinden gelismis Ulkelerdekine gore daha

fazla etkilenen kadtnlanmr zm sorunlan nm

cozumlenmesi icin saghk ekibinin daha duyarh 01masI gerekir. Bu durum aile planlamasi ve

degum kontrolu konulan na dikkatle egilinmesini zorunlu hale getirmistir (17).

RiA uygulatmak dusuncesiyle gelmis olsa

da, aile planlarnasi merkezine gelen turn

kadmlara, egitim alnus, deneyimli ve iyi iletisim

becerisine sahip bir kisi tarafmdan RiA ve diger

yontemlerle ilgili genis caph bilgi verilmesi, kisi

tarafindan etkin yontemin secilmesinde son

derece yararli olacaktir. Yonteme ozel

darusmanhgm verilmesi ile hizmet alanlan n

yontemi kullanrnaktan yazgecrneleri olasrligr

azahr. Beklenen onernsiz yan etkiler, kisilere

acik bir sekilde anlatihrs a yonternin birakilrnast

engellenir (14).

Toplumun bilgiIend irilme gereksinimi,

yalruz AP konulan nda degil, adolesan oncesi

don emden post menopozal daneme kad ar

uzanan kadm saghg: sorunlarinm da ureme

saghgI kapsammda ele ahnmasim zorunlu

kilmak tad ir (I). Bu cerce ved e ado lesa n

148

gebeliklerin onlenrnesi ve kuretajm bir aile

planlamasi yonterni olrnadigi konusunda da 15­

49 yas evli kadinlara egitim programlan

dUzenlenmelidir.

Aile planlarnasi merkezlerinin, AP

hizmetlerini kaliteli ve

yayg

m

olarak

sunabilmesi icin kolay ulasilab ilir olmasi,

birimde konuyla ilgiIi uzman hekimin

bulunrnasi ve fiziki sartlann hizmeti vermeye

uygun dtizeye getirilmesi gerekmektedir.

Tesekkiir:

Olgularla gorusme ve bilgilerin

toplanrnasmdaki yardirnlan ndan dolayi, Afyon

n

Saghk Mudurlugu ve Ana Cocuk Saglrgi ve

Aile Planlamasi calisanlan na tesekkur eder iz.

KAYNAKLAR

I. Kadm Sagh g: ve Aile Planlamasi Ulusal

Faaliyet Plam,T.e. Saghk Bakanligi A<;S

ve AP Genel mudurlugu, S:3-20, 1998.

2. Dervisoglu A.A., Senlet P.: Kontraseptif

Yontemler, Uluslararasi Basirn (ceviri)

Demircioglu Matbaacih k, S:340-364,

1990.

3. Sivin I, Schmidt R, : Effectiveness of

IUD's , a rewiev. Contraception, 36: I: 55­

84, 1987.

4. Saracoglu F.(ed.): Aile Planlamasi,

Obstetrik & Jinekoloj ik Teshis & Ted avi,

S:843-854, 1994.

5. Dervisoglu A.A., Bulut A., Fincanoglu N.,

Gokrnen 0 .: Aile Planlamasr Klinik

Uygulama EI Kitabi, Saghk Bakanh gi

A<;S GeneI Mtldurlugu , S:13-2/13-21, 1996. 6. http://www.kadinvegebelik.org/aileplanla masi/progesteron.htm-6k/ 13.06.2002. 7. http://www.milliyet.com.tr/2000/0 6/16/sag hk/06.06.2002.

8. http://w ww.hekimce.com/phpl er/aileplan.

php?idno=RiA/06.06.2002.

9. http.z/sag hk.tr.net/aileplanlarnasr

10. Taskin L.:Aile Planlarnasi, Kadm Hastahklan ve Degum Hernsireligi Kitabi,

Sistem Ofse t Matbaacihk, S:420-425, 1997.

11. Bayram N., Hassa H., Ozalp S., Yildmm A., Sener T.: Ana Saghg: Ve Aile

Planlarnasi Kitabl, A.D. Web Ofset Tesisleri, S: 76-84, 1996.

12. Dervisoglu A.A.,Ergor G: Aile

Planlarnasi, Ttirkiye Nufus ve Saglik Arastimasi., S:37-53 , 1993.

13. Bilgel N.: Halk Saghg: Bakisiyla A<;S,Htinkar Ofset Matbaacilik, S: 133­ 143,1997.

14. Ulusal Aile Planlarnasi Hizmet Rehberi.Aile Planlarnasr ve Ureme Saghgl,T.C. Saghk Bakanhgl,A <;S ve AP Genel Mudurlugu, Cilt: 1, S:65-80, 2000. 15. Yticel 0., Yticel N., Kaya H. Ve

ark.Elazig Yoresinde Dogurgan Cagdak i Evli Kadinlann AP Uygulamalanna

IIiskin

Bir Calism a, Kadin Degum Dergisi, C:ll-S:91-94, 1995.

16. Akin N., Bilgel, N.: Bursa' da Aile

Planlama siyla ilgili Arasnrrna.A ctual Medicine,

C:3-9, S:5-14, 1995.

17. Kisnisci H.: Aile Planlamasi ve Degum Kontrolti, Actual Medicine, C:3-1O, S:10­ 12,1995.

Yazarlar:

F. BA YRAM: Ogretim gorevlisi, Afyon Kocatepe Universitesi Saglik Ytiksek Okulu. P. OGUR: Ogretirn gorevlisi, Afyon Kocatepe

Universitesi Saglik Ytiksek Okulu.

A.S. CEVRiOGLU: Yrd.Dor;.Dr., Afyon Kocatepe Univers ites i TIp Faktiltesi Kadin

Hastahklan ve Degum Anabilim Dah,

P. bZYDREK: Ogretim gorevlisi, Afyon Kocatepe Universitesi Saghk Ytiksek Okulu. Yazisma adresi:

Yrd. Dor;. Dr. A. Serhan CEVRiOGLU, Ordu Bulvan Nergis Apt. No : 63 03400-AFYON Tel: 0 - 272 - 2132062

Fax : 0 - 272 - 2172029