Cumhuriyet Üniversitesi T p Fakültesi
113
Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi Kan Bankas na Ba vuran Donörlerde Kan Bas nc
le Eritrositer Parametreler Aras ndaki li ki
The Relationship Between Arterial Blood Pressure And Erythrocyte Parameters of Donors n Blood Bank of Cumhuriyet University Hospital
Bahattin ESEND K*, Sefa GÜLTÜRK**, Sena ERDAL **, Aynur ENG N***
ÖZET
Çal,-mam,zda kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,ndaki ili-ki ara-t,r,lm,-t,r. Çal,-ma Cumhuriyet Üniversitesi Ara-t,rma ve Uygulama Hastanesi Kan Bankas,na ba-vuran, ya-lar, 17 ile 60 aras,nda olan 610 erkek, 40 kad,n donör üzerinde yap,lm,-t,r.
Erkeklerde sistolik kan bas,nc, ile eritrosit say,s, aras,nda anlaml, bir ili-ki oldu8u görülürken (r=0.08, p<0.05), Hb ve Hct ile korelasyon bulunamam,-t,r (s,ras,yla, r=0.04, r=0.04, p>0.05). Diastolik kan bas,nc, ile eritrosit say,s,, Hb ve Hct aras,nda ise anlaml, bir ili-ki oldu8u görüldü (s,ras,yla, r=0.1, r=0.08, r=0.09, p<0.05).
Kad,nlarda sistolik kan bas,nc, ile eritrosit say,s,, Hb ve Hct aras,nda herhangi bir korelasyon bulunamad, (s,ras,yla, r=-0.1, r=-0.02, r=-0.02, p>0.05). Diastolik kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,nda herhangi bir korelasyon bulunamad, (s,ras,yla, r=-0.08, r=-0.07, r=-0.01, p>0.05).
Sonuç olarak, erkeklerdeki arteryel kan bas,nc,n,n düzenlenmesinde hematolojik bir faktör olarak kan viskozitesinin rol oynad,8, bu çal,-ma ile do8ruland,.
Anahtar Kelimeler: Kan bas,nc,, hemoglobin, hematokrit.
SUMMARY
The aim of the study was to evaluate the relationship between arterial blood pressure and erythrocyte parameters in 610 male and 40 female donors, aged between 17-60, attended Blood Bank of Cumhur,yet Un,vers,ty Hosp,tal.
A significant positive correlation (r=0.08, p
<
0.05) was found between systolic blood pressure and erythrocyte in males, however, no relationship could be seen between systolic blood pressure and Hb, Hct (r=0.04, r=0.04, p>0.05, respectively). Also a significant relationship between diastolic blood pressure and erythrocyte, Hb, and Hct was determined (r=0.1, r=0.08, r=0.09, p<
0.05, respectively).In women, no significant correlation between systolic blood pressure and erythrocyte number was found (0.1, r=-0.02, r=-r=-0.02, p>0.05, respectively). A significant relationship between diastolic blood pressure and erythrocyte number, Hb, and Hct was not determined (r=-0.08, r=-0.07, r=-0.01, p>0.05, respectively).
Our results suggested that blood viscosity as a hematological factor had a role in the regulation of arterial blood pressure in men.
Key Words: Blood pressure, hemoglobin, hematocrit.
C. Ü. T p Fakültesi Dergisi 28 (4):113 –116, 2006 G R ;
Kan bas,nc,n,n yükseldi8i baz, durumlarda (metabolik sendrom gibi), kan viskozitesinin de artt,8, bilinmektedir (1-4). Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör ise hematokrit (Hct) düzeyidir. Artan hematokrit düzeyi, viskozitede artmaya ve kan ak,m oran,nda azalmaya sebep olabilecektir. Bu durumda kan bas,nc,n da artma ya da vasodilatasyon gibi kompansatuvar mekanizmalar devreye girebilmektedir (5). Bununla birlikte, kan bas,nc, ile viskozite aralar,ndaki ili-kinin mekanizmas, tam olarak aç,klanamam,-t,r. Özellikle ya-l, bireylerde artan viskozitenin kalp ve damar hastal,klar aç,s,ndan hangi oranda risk olu-turdu8u aç,klanmas, gereken bir sorudur.
* Cumhuriyet Üniversitesi T,p Fakültesi , Ara-t,rma ve Uygulama Hastanesi Kan Bankas,, Sivas ** Cumhuriyet Üniversitesi T,p Fakültesi , Fizyoloji Anabilim Dal,, Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi Kan Bankas,na Ba-vuran Donörlerde Kan Bas,nc, le Eritrositer Parametreler Aras,ndaki li-ki
114
Hipertansif ve normotansif populasyonlarda kan bas,nc, ve kan viskozitesi aras,nda direkt bir ili-ki oldu8u ve hipertansif ki-ilerde Hct’in daha yüksek oldu8u bildirilmi-tir (6-8). Göbel ve arkada-lar, (9) kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,nda önemli korelasyonlar oldu8unu göstermi-tir. Buna kar-,n hiperviskozite oran, ile sistolik ve diastolik kan bas,nc, aras,nda bir ili-kinin olmad,8,n, söyleyen çal,-malar da literatürde bulunmaktad,r (10, 11).
Yap,lan literatür taramas,nda, kan bas,nc,n,n eritrositer parametreler ile olan ili-kisinin beraberce ara-t,r,ld,8, çok az say,da makale saptand,. Sivas ve yöresinde ise böyle bir ara-t,rman,n yap,lmad,8, görüldü. Bu nedenle çal,-mam,zda Cumhuriyet Üniversitesi Ara-t,rma ve Uygulama Hastanesi Kan Bankas,na ba-vuran sa8l,kl, donörlerde kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,ndaki ili-ki ara-t,r,ld,.
MATERYAL ve METOD
Bu çal,-ma Cumhuriyet Üniversitesi Ara-t,rma ve Uygulama Hastanesi Kan Bankas,na ba-vuran ki-iler üzerinde prospektif olarak yap,lm,-t,r. Çal,-mada bugüne kadar kanser, kan hastal,8,, kanama problemi, anemi, kalp, akci8er, böbrek, karaci8er vb. hastal,8, geçirmemi- sa8l,kl, 650 ki-i (40’, kad,n, 610’u erkek) denek olarak seçilmi-tir. Deneklerin ya- ortalamalar, 38,5 y,l olup en küçü8ü 17, en büyü8ü 60 ya-,nda idi.
Deneklerin kan bas,nçlar,n,n stabil olmas, için 10 dakika oturtulup dinlendirildikten sonra yatar pozisyonda ve yata8,n ba- taraf, 30 derece yükseltildikten sonra sa8 koldan Erka sfigmomanometresi ve Littmann marka steteskop ile ölçüldü (12).
Deneklerden kanlar 0800–2400 saatleri aras,nda
tansiyon ölçümlerinden sonra al,nd,. Kan al,nd,ktan sonraki 10-30 dakika aras,nda çal,-,ld,. eritrositer parametreler (hemoglobin, hematokrit, ve eritrosit say,m,) otomatik kan hücre say,m cihaz,yla belirlendi.
Kan al,nacak denek rahat bir pozisyonda (oturur) olmas, sa8lanarak kan örnekleri bir koldan antecubital venden EDTA’ l, antikoagülanl, tüplere al,nd,. 0,1 ml EDTA’l, tüpe 2 cc kan al,narak ve 10 dakika mikserde kar,-,m, sa8lanarak MEDON C CA 610 kan say,m cihaz,nda oda ,s,s,nda okutuldu.
Deneklerin vücut a8,rl,klar, hassas terazi ile ölçüldü.
Kan bas,nc, ve eritrositer parametreler aras,nda ili-ki korelasyon analizi ile de8erlendirildi. Bu amaçla bilgisayarda “SPSS istatistik program,” kullan,ld,.
BULGULAR
Kad,n ve erkek gruplar,ndaki bireylere ait kan bas,nçlar, ve eritrositer parametrelerin ortalama de8erleri Tablo 1’de verilmi-tir.
Tablo 1: Kad,n ve erkek gruplar,ndaki bireylere ait ya-, kilo, kan bas,nçlar, ve eritrositer parametrelerin ortalama de8erleri
Kad n Erkek Ya- (y,l) 27.32
±
7.18 31.59±
8.20 Kilo (kg) 65.94±
10.50 77.21±
37.25 Sistolik kan bas,nc, (mmHg) 122.60±
10.46 124.48±
9.24 Diastolik kan bas,nc, (mmHg) 77.40±
7.64 78.37±
6.98 Hemoglobin (g/dl) 13.23±
0.82 14.86±
0.92 Hematokrit (%) 39.86±
2.40 44.20±
3.24 Eritrosit say,s, (106/mm3)4.70
±
0.29 5.13±
0.33Erkekler
Bu grupta sistolik kan bas,nc, ile eritrosit say,s, aras,nda pozitif yönde anlaml, bir korelasyon saptanm,-t,r (r=0.08, p
<
0.05). Hb, Hct ile sistolik kan bas,nc, aras,nda herhangi bir korelasyon bulunamam,-t,r (s,ras,yla, r=0.04, r=0.04, p>
0.05).Diastolik kan bas,nc, ile ara-t,rd,8,m,z eritrositer parametrelerin her üçü (eritrosit say,s,, Hb, Hct) aras,nda istatistiksel olarak pozitif yönde anlaml, bir korelasyon saptanm,-t,r (s,ras,yla, r=0.1, r=0.08, r=0.09, p
<
0.05) (Tablo 2).Tablo 2: Erkeklerde sistolik ve diyastolik kan bas,nçlar, ile eritrositer parametreler aras,ndaki korelasyon katsay,lar,.
Erkek Sistolik kan
bas,nc,a Diastolik kan bas,nc,a
Eritrosit say,s, (106/mm3) 0.08b 0.10b Hemoglobin (g/dl) 0.04 0.08b Hematokrit (%) 0.04 0.09b a Korelasyon katsay,s, b p<0.05 Kad nlar
Bu grupta sistolik kan bas,nc, ile eritrositer parametreler (eritrosit say,s,, Hb, Hct) aras,nda korelasyon bulunamam,- (s,ras,yla, 0.1, 0.02, r=-0.02, p>0.05).
Diastolik kan bas,nc, ile de eritrosit say,s,, Hb ve Hct aras,nda istatistiksel olarak anlaml, bir korelasyon
Esendik ve ark.
115 olmad,8, görülmü-tür (s,ras,yla, 0.08, 0.07,
r=-0.01, p>0.05) (Tablo 3).
Tablo 3: Kad,nlarda sistolik ve diyastolik kan bas,nçlar, ile eritrositer parametreler aras,ndaki korelasyon katsay,lar,
Kad,n Sistolik kan
bas,nc,a Diastolik kan bas,nc,a
Eritrosit say,s, (106/mm3) 0.15 0.08 Hemoglobin (g/dl) 0.02 0.07 Hematokrit (%) 0.02 0.01 a Korelasyon katsay,s, TARTI;MA VE SONUÇ
Biz bu çal,-mada, kan bas,nc, ile eritrositer parametreler (eritrosit say,s,, hemoglobin, hematokrit) aras,nda herhangi bir ili-ki olup olmad,8,n, ara-t,rd,k.
Göbel ve arkada-lar, (9), erkek ve kad,n olmak 1013 olgu üzerinde yapt,klar, çal,-mada arteryel kan bas,nc, ile k,rm,z, hücre say,s,, Hct ve Hb konsantrasyonu aras,nda istatistiksel aç,dan anlaml, olarak pozitif yönde bir ili-ki oldu8unu göstermi-lerdir.
Arteryel kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,nda pozitif ili-ki görülmesi arteryel kan bas,nc,n,n olu-umunda rol oynayan hemoreolojik faktörlerdeki de8i-imleri dü-ündürmektedir. Çünkü bu faktörlerden biri olan kan viskozitesi direk olarak hematokrite ba8l, de8i-imi göstermekte ve arteryel kan bas,nc,n, etkileyebilmektedir (9, 13). Ayr,ca ara-t,r,c,lar kan bas,nc, ile eritrositer parametreler aras,ndaki ili-kinin nedeninin plazma hacmindeki olas, de8i-iklikler ve buna ba8l, olarak geli-en hemokonsantrasyon olabilece8ini de bildirmi-lerdir (9).
Benzer -ekilde bizim çal,-mam,zdaki bulgular,m,z, Göbel ve arkada-lar,n,n (9) bulgular, ile paralellik göstermekte ve bu ara-t,r,c,lar,n görü-lerini desteklemektedir. Ancak çal,-mam,zda deneklerin kan hacmini ölçemedi8imizden, kesin bir ifade kullanmam,z mümkün olmamaktad,r.
Letcher ve arkada-lar,n,n (14) benzer çal,-mas,nda, kan bas,nc, artm,- olan ki-ilerde Hct de8erinin de anlaml, olarak art,- gösterdi8i bildirilmi-tir. Çal,-mam,zda buldu8umuz erkek grubuna ait diastolik kan bas,nc, ile Hct aras,ndaki pozitif ili-ki de Letcher ve arkada-lar,n,n bulgular, ile paralellik göstermektedir.
Smani ve arkada-lar, (15) ratlar üzerinde yapt,klar, çal,-mada kan bas,nc, ile k,rm,z, küre say,s, aras,nda lineer bir ili-kinin oldu8unu bildirmi-lerdir. Bu
sonuç, çal,-mam,zdaki erkek denek grubunda saptad,8,m,z ve kan bas,nc, ile eritrosit say,s, aras,nda lineer bir ili-ki oldu8unu gösteren bulgularla uyumluluk göstermektedir. Kad,nlarda bu ili-kinin gösterilememesinin sebebi olarak donör say,s,n,n azl,8, dü-ünülmü-tür. Dolay,s, ile kad,n deneklerin say,s, art,r,larak çal,-man,n bir ileriki a-amas, planlanm,-t,r.
Sonuç olarak, bu çal,-mada erkeklerde sistolik kan bas,nc, ile eritrosit say,s, aras,nda, diastolik kan bas,nc, ile de eritrosit say,s,, Hb, Hct aras,nda pozitif yönde istatistiksel olarak anlaml, bir ili-ki görülmü-tür.
Böylece arteryel kan bas,nc,n,n düzenlenmesinde hemoreolojik bir faktör olarak kan viskozitesinin de rol oynad,8, görü-ü bu çal,-man,n sonuçlar, ile teyid edilmektedir. Ancak bu konu ile ilgili olarak Hct, viskozite, kan bas,nc,, kan hacmi ve periferik rezistans,n birlikte tayin edilebildi8i ileri çal,-malar,n da yürütülmesi gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Zhang L, Pu K, Zhang SY, Ren WQ. Blood rheological properties are strongly related to the metabolic syndrome in middle-aged Chinese. Int J Cardiol 2006; 112: 229-233.
2. Çinar Y, Enyol AM, Duman K. Blood viscosity and blood pressure: role of temperature and hyperglycemia. Am J Hypertens 2001; 14: 433-438.
3. Ertan NZ, Çavu-o8lu H, Karakullukçu Y, Canberk A, Gökhan N. Hipertansif ki-ilerde kan viskozitesi ve hematokrit ili-kisi. stanbul T,p Fak Mecm 1992; 55: 363-368.
4. Dintenfass L. “Hyperviscosity in Hypertansion” Pergamon Press. Sydney, Oxford, New York, Toronto, Frankfurt, Paris, 1981; 23-117.
5. Cinar Y, Demir G, Pac M, Cinar AB. Effect of hematocrit on blood pressure via hyperviscosity. Am J Hypertens 1999; 12: 739-43.
6. Guyton AC. Textbook of Medical Physiology. Eleventh Edition, Philadelphia, W.B. Saunders Company; 2005; 59-390.
7. Carola R, Harley JP, Noback CR. Human Anatomy and Physiology. Second Edition, USA, Von Hoffman Pres; 1992; 143-575.
8. Salazar-Vazquez BY, Intaglietta M, Rodriguez-Moran M, Guerrero-Romero F. Blood pressure and hematocrit in diabetes and the role of endothelial responses in the variability of blood viscosity. Diabetes Care 2006; 29: 1523-1528.
Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi Kan Bankas,na Ba-vuran Donörlerde Kan Bas,nc, le Eritrositer Parametreler Aras,ndaki li-ki
116
9. Gobel BO, Schulte-Gobel A, Weisser B, Glanzer K, Vetter H, Dusing R. Arterial blood pressure correlation with erythrocyte count, hematocrit, and hemoglobin concentration. Am J Hypertens 1991; 4: 14-19. 10. Babu N, Singh M. Analysis of aggregation parameters of
erythrocytes in diabetes mellitus. Clin Hemorheol Microcirc 2005; 32: 269–277.
11. Simone G, Devereux RB, Chinali M, Best LG, Lee ET, Welty TK. Strong Heart Study Investigators, Association of blood pressure with blood viscosity in American Indians: the strong heart study. Hypertension 2005; 45: 625–630.
12. Kömürcü Z, Özcan N, Özkan M. Hipertansiflerde sol ventrikül kitlesinin ya-, obezite, kan bas,nc, ve
hipertansiyon süresi ile ili-kisi. GATA Bülteni 1995; 37: 293-297.
13. Yasmin F, Haleem DJ, Haleem MA. Intraerythrocyte and serum electrolytes in diabetic patients with hypertension. J Coll Physicians Surg Pak 2006; 16: 445-449.
14. Letcher RL, Chien S, Pickering TG, Sealey JE, Laragh JH. Direct relationship between blood pressure and blood viscosity in normal and hypertensive subjects. Role of fibrinogen and concentration. Am J Med 1981; 70: 1195-1202
15. Smani Y, Faivre B, Audonnet-Blaise S, Labrude P, Vigneron C. Relationship between arterial pressure evolution and free hemoglobin distribution into vascular wall in guinea pigs. Arch Mal Coeur Vaiss 2005;98: 8214.
Yaz ma Adres : Yrd. Doç. Dr. Sefa GÜLTÜRK
Cumhuriyet Üni. T,p Fak. Fizyoloji Anabilim Dal,. 58140 / S VAS Tel: 0.346.2191310/1067
Fax: 0.346.2191162
