Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 1, 1999
ÇÜRÜK TESBİTİNDE YÜKSEK VE DÜŞÜK kVp'NİN ETKİSİ
Dr. Rüştü GEDİK*
ÖZET
Çalışmamızı on diş hekiminin gözlemlerine dayanarak aynı bölgeden bite-wing tekniği ile 90 ve 60 kVp'de çekilen yir-mi çift filyir-min hangisinin çürüğü daha iyi gösterdiğini tesbit et-mek için yaptık. İnceleme sonucu düşük kVp'de çekilen filmle-rin çürükleri daha iyi gösterdiğini gördük.
Anahtar kelimeler: Yüksek ve Düşük kVp
SUMMARY
In this study ten dentist studied twenty pair films which where taken from same region by bite-wing technique to deci-de whether the high (90) or low (60) kilovoltage were represen-ted caries more accurately. They applied that the films which were taken by low kilovoltage demonstrated caries more obvio-usly.
Key Words: High and low kVp.
GİRİŞ
Diş hekimliğinin özellikle teşhis bakımından en çok faydalandığı aparey, röntgen cihazıdır. Kli-nik muayene ile teşhisi mümkün olmayan çürük dişler, gömülü dişler, konjenital ve patolojik birçok durumların ortaya çıkarılmasında önemli rol oy-nar.1,8
Dişhekimliğinde radyografi alınırken düşünü-len ilk amaç görüntünün mümkün olduğu kadar net ve aslına uygun büyüklükte elde edilmesidir. Merkezi ışın tetkik edilecek anatomik bölgenin veya cismin tam ortasından geçmesiyle bu hedefe biraz yaklaşılır. Ayrıca geometrik esaslar dikkate alına-rak filmin ve röntgen tüpünün gerek birbirleri arasında ve gerekse film ile obje arasındaki mesafelerin ve açıların en az hatalı bulguların kaydedilebileceği bir durumda ayarlanması gerekir.1,3,9,15
Elde edilen görüntünün netliği ise ışın kay-nağının küçük olmasına, film ile cismin arasındaki ve ışın kaynağı ile cisim arasındaki mesafelere bağlıdır. Buradaki soru, çürük dişlerin teşhisinde en iyi netice elde edilmesi için yüksek kVp'li cihaz-ların kullanılması nasıl bir etki yapmaktadır.2,4,6,9,15
Bir radyograma gelen ışın ünitesinin o rad-yogramdan geçen ışık ünitesine oranının 10 taba-nına göre logaritmik ifadesine densite denir. Densi-te büyüdükçe koyuluk artar, kVp, mA, ekspoze zamanı, filmin hızı, banyo süresi, obje kalınlığı, den-siteyi etkileyen faktörlerdir. Bir filmin muhtelif kısımları arasındaki densite farkına kontrast denir. Eğer siyah ve beyaz kısımlar arasında ara geçiş tonları yoksa yüksek, ara tonlar varsa buna düşük kontrast denir. Kontrastı etkileyen iki temel faktörden biri kVp, diğeri ise birinci banyo solüsyonunun sıcaklığıdır.1,6,7,8,9
* C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi
MATERYAL METOD
Karşılaştırmalı çürük teşhisi için düşük ve yük-sek kVp'li radyogramlar karşılaştırılarak bu çalışma yapıldı. Çalışmaya yaş ve cinsiyet ayırımı ya-pılmaksızın çürük dişi bulunan yirmi hasta alındı. ,
Genedex röntgen cihazı ve bite-wing filmi kul-lanılarak aynı bölgeden 60, 90 kVp'li ve 10 mA'lik akım kullanıldı. Ekspose süreleri sabit tutuldu.
BULGULAR
Rastgele dizilen yirmi çift filmin hangisinin, çürüğü en iyi şekilde gösterdiğini tesbit etmek için dişhekimlerine gösterildi.
Resim 1 ve 2
Bir başka hastada yine bite wing tekniği kullanılarak bir hastada 90 kVp ve 10 mA de
çekilen radiogram
51
Bite-wing tekniği kullanılarak bir hastada 90 kVp ve 10mA
de çekilen radiogram Aynı hastada 60 kVp ve 10
mA ile çekilen radiogram
Bir başka hastada 60 kVp ve 10 m A ile çekilen radiogram
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
On dişhekimi bu yirmi çift filmin hangisinin çürüğü daha iyi gösterdiğini tayin etmek amacıyla filmleri teker teker incelediler. (Tablo). Yapılan in-celeme sonucunda ikiyüz cevaptan yüzyirmiüçü düşük kVp (yüksek kontrast), kırkbeşi yüksek kVp (düşük kontrast)'yi tercih ettiler. Otuziki cevapta ise tercih gösterilmedi.
Film no Düşük kVp % Yüksek kVp % Ayrını yok %
1 8 80 1 10 1 10 2 8 80 2 20 - - 3 4 40 4 40 2 20 4 10 100 - - - - 5 2 20 3 30 5 50 6 5 50 2 20 30 7 5 50 2 20 3 30 8 6 60 2 20 2 20 9 8 80 1 10 1 10 10 6 60 2 20 2 20 11 7 70 1 10 2 20 12 5 50 2 20 3 20 13 7 70 1 10 2 20 14 7 70 2 20 3 30 15 5 50 2 20 - - 16 6 60 4 40 - - 17 4 40 6 60 - - 18 7 70 1 10 2 20 19 9 90 1 10 - - 20 2 20 6 60 2 20
On dişhekiminin çürükleri daha iyi gösterme açı-sından 60 ve 90 kVp ile çekilen yirmi çift film üzerinde yaptıkları çalışmayı gösteren tablo.
TARTIŞMA
Burada çürükleri daha iyi göstermek için bi-te-wing tekniği kullanıldı. Çalışmamıza on dişheki-mi katılmıştır. Bu on dişhekidişheki-minin verdikleri ikiyüz cevaptan yüzyirmiüçü (% 61.5) düşük kVp'yi tercih ederken, kırkbeşi (% 22.5) yüksek kVp'yi tercih et-tiler. Svenson otuziki cevapta ise (% 16) tercih gösterilmedi.
Birinci çift filmde on dişhekiminden sekizi dü-şük biri de yüksek kVp'yi tercih ederken bir diş he-kimi tercih göstermedi. Üçüncü çift filmde dört diş-hekimi düşük kVp, dört dişdiş-hekimi yüksek kVp'yi tercih ederlerken iki dişhekimi tercih göstermedi. Beşinci çift filmde ise iki dişhekimi düşük, üç dişhe-kimi yüksek kVp tercihine karşın beş dişhedişhe-kimi ter-cih yapmadı. Bir diğer filmde ise (onyedi nolu) dört dişhekimi düşük, altı dişhekimi yüksek kVp'yi tercih ettiler. Diğer filmlerde ise çürükler daha iyi göster-me açısından düşük kVp tercih edildi.
Svenson ve arkadaşları14 yüksek ve düşük
dozlarla yaptıkları çalışmada premolar bölgeden çekilen radyografilerin molar bölgeden çekilen rad-yografilerden daha düşük bir doz kullanılması ge-rektiğini açıklamışlardır.
Walf ve arkadaşları7 aorta anomalilerinin
yüksek kVp ile daha iyi gözlendiğini açıklamışlar-dır.
Perry ve arkadaşları10 göğüs
radyografisin-de yüksek kVp'yi tercih etmişlerdir.
Thomsson ve arkadaşları11 safra taşlarının
teşhisinde yüksek doz ile çalışmanın düşük doza oranla daha verimli olduğunu açıklamışlardır.
Bazı yazarlara göre yüksek kVp çürük tesbi-tinden çok diğer yapıların ve lezyonların tesbit edilmesinde tercih edilir. Örneğin trabeküler yapı, kemik seviyesi gibi durumlarda daha ayrıntılı bilgi vermesi açısından yüksek kVp kullanılır.1,6
KAYNAKLAR
1. Bayırlı, Ş. G.: Röntgen Işınları ve Dişhekimliğinde Uygulamalar. Taş Matbaası, İstanbul. 1985
2. Goaz PW, VVhite CS: Oral Radiology. The CV 23, 47-
57, 86-94, 1994.
3. Burket, L. W.: The Accuracy of Ciinical And Roentge-
nologic Diagnosis of Dental Caries as Determined by Microsco- pic Studies. J. Dent. Res., 20: 71-76, 1941
4. Hauge, J. O., Slack, L. G.: A Study of Intra Examina- tion Error Associated Recording of Radiographic Caries at Dif- ference Diagnostic Levels. Br. Dent. J., 151: 377-379, 1981
5.Kaffe, I.; Gordon, M.; Laufer, B.: Littner, M. M.: detec-tion of Proximal Carious Lesions- Two Film Versus Four Film Bitevving Radiography. Oral Sur. Med. Path.. 57 (5): 567-571, 1984
6. White. C.S., Mullin, Mc. K.: Comparison of Xeroradi- ographs and Two Types of Film Detecting Caries in Apporoxi- mal Surfaces of Primary Teeth Teeth, Caries Res., 20: 444- 450,1986
7. Wolf, E.L., Berdon, W.E.. Baker, D.H.: Improved pla- in film diagnosis of righ aortic arch anomalies with high kilovolta-
ge selective filtration-magnification technigue. Pediatr Radioi. Sep26; 7(3): 141-6 1978
8. Kan, WC., VViley A.L., Jr, VVirtanen. G.W., Lange, T.A., Moran, P.R.. Palivval, B.R., Cashvvell, R.J.: High Z ele me nts in human sarcomata: assessment by multienergy CT and neutron activation anlysis. AJR Am J. Roentgenol. Jul; 135 (1): 123-9 1980
9. Prager, P.; Neumann, D., Geiger, K., Jaschke, W. Di-
ezler, P, Brundin, K.: Supine thoracic images with a mobile ro- entgen unit: comparison betvveen tha soft-ray and hard-ray technics. Rontgenblatter Dec; 37 (12): 409-13 1984.
10. Perry, N.M, Halvorsen, RA, Foster. WL, roberts, L. Gibbons, R., Williford M.E., Kehvin, F.M., Rice, R.P.: Optimal cholangiographic technique for detecting bile duct stones. AJR Am. Roentgenol. Mar; 146 (3): 537-41 1986
11. Thomsson, W M, Halvorsen, RA, Foster, W.L, ro berts. L, Gibbons, R.,Williford M.E., Kelvin, F.M., Rice. R.P.: Optimal cholangiographic technique for detecting bile duct sto nes. AJR AM J. Reontgenol. Mar; 146 (3): 537-41 1986
12. Jaffay, D.A., Chawla, K., Yu C. Woung, J.W.: Dual- beam imaging for online verification of radiotherapy field place- ment. IntJ Radiat Oncol Biol Phys. Dec; 1; 33 (5): 1273-80 1995
13. Das, I.J., Chopra, K.L.: Backscatter dose pertubati- on in kilovoltage photon beams at high atomic number iterfa- ces. Med Phys. Jun; 22 (6): 767-73 1995
14. Svenson, B., Petersson, A.: Influence of tube volta- ge on radiographic diagnosis of cariesin premolars and molars. Swed Dent J. 15 (5): 245-50 1991
15.Nickoloff, E.L., Berhman, HL: Factors affecting W- ray spectra. Radiographics Nov; (6) 1337-48 1993.
