YUNUS NADİ BEY (ABALIOĞLU)
(İZMİR)
1880’ (1295) de Muğla'nın Fethiye İlçesinde doğdu. Abalızade Hacı
Halil Efendi’nln oğludur. İlk ve orta öğrenimini Rodos İbtidai Mektebi ve
Süleymaniye Medresesinde tamamladıktan sonra Mekteb-i Sultani (Gala tasaray) Lisesinden mezun oldu. Bir süre Hukuk Mektebine devam etti. Bu arada 1900’de “Malûmat” Gazetesinde çalışmaya başladı. 1904’te Sul
tan Abdülhamit II idaresine karşı gizli dernek kurduğu gerekçesiyle tu
tuklandı. Üç yıl kalebentliğe hüküm giyerek cezasını çekmek üzere Midil li’ye gönderildi. II nci Meşrutiyetin ilanından sonra (1908) İstanbul’a dö nerek İttihat ve Terakki Fırkasına girdi. “İkdam” ve ‘Tasvlr-i Efkâr” Gaze telerinde çalıştı. 1910'da Selanik'te Fırkanın yayın organı “Rumeli” Gaze- tisinin Yazıişleri Müdürlüğünü yaptı. İstanbul Mebusan Meclisinin II nci dönemi için 1 Mayıs 1912'de yapılan seçimde Aydın dan Milletvekili oldu. “Tasvlr-i Efkâr” Gazetesinin Yazıişleri Müdürlüğü ve Başyazarlığını da üst lendi. III üncü Dönemde 21 Mart 1914’te yine Aydın dan Milletvekili seçi lerek Meclisteki yerini korudu. 2 Eylül 1918’de “Yeni Gün” Gazetesini çı-530
karttı. Mebusan Meclisinin son dönemi İçin yapılan seçimde, İzmir Millet vekili oldu. Meclisin 16 Mart 1920’de İngilizler tarafından basılmasından iki gün sonra “Yeni Gün” Gazetesi matbaası da işgal kuvvetlerince kapa tıldı. Bunun üzerine matbaa alet ve makinelerini İnebolu-Kastamonu yo lu ile Ankara’ya taşımaya başlamakla beraber İstanbul’dan ayrılarak 2 Ni san 1920’de Ankara’ya geldi. 23 Nisan 1920 günü Meclisin açılışında ha zır bulundu. Mecliste Tasarı, İktisat, İrşad, Anayasa ve Dışişleri komis yonlarında çalıştı. I inci Toplantı yılında İktisat ve İrşad, sonraki toplantı yıllarında Anayasa ve Dışişleri Komisyonlarının Başkanlığını yaptı. 10 Ağustos 1920’den itibaren “Yeni Gün” Gazetesini Ankara’da çıkarmaya başlayarak millî mücadelenin amaç ve hedefleri konusunda kamuoyunun
aydınlatılmasında etkili oldu. Dönem içinde biri gizli oturumda olmak üzere kürsüde (12) konuşma yaptı. (1) soru önergesi ve (1) kanun önerisi verdi.
II
nci Dönemde Menteşe’ (Muğla) den Milletvekili seçildi. III., IV., V. veVI
ncı Dönemlerde yine Muğla’dan seçilerek yasama görevini VI ncı Dö nem sonuna (1943) kadar sürdürdü. Bu arada Ankara’da yayımladığı Ye ni Gün Gazetesini kapatarak 7 Mayıs 1924 tarihinden itibaren İstan bul’da “Cumhuriyet” Gazetesini çıkarmaya başladı ve ölümüne kadar ga zetenin sahip ve başyazarlığım yaptı. Tedavisi için gittiği İsviçre’nin Ce nevre şehrinde 28 Haziran 1945’te öldü. Evli olup dört çocuk babası idi. Oğullarından Nadir Nadi (1908-1991) IX uncu Dönem Muğla, X uncu Dö nem İstanbul Milletvekili, 1964-1970 arası Cumhuriyet Senatosu Konten jan Üyesi olarak Parlamentoda bulunmuştur.Eserleri :
1. Artemis 1900
2. İhtilâl ve İnkılâb-ı Osmani, 1908 3. 40 Saat Graf Jeplin ile Havada, 1930 4. Ankara’nın İlk günleri, 1955
5. Birinci Büyük Millet Meclisinin Açılışı ve İsyanlar, 1955 6. Çerkez Ethem Kuvvetlerinin İhaneti, 1955
7. Mustafa Kemal Paşa Samsun’da, 1955 8. Kurtuluş Savaşı Anıları, 1978
531
