Neyzen Tevfik üzerine

T T. S

trs S-OU

NEYZEN TEVFİK

■ ... n... ...

N

Bir gün bir edebiyat hocası İle tanışır. Bu hoca, Hafız Şi- razi'ye tutkundur; onun şiirle­ rini pek beğenir, sever, över, hatta çoğunu da ezberlemiştir. Neyzen, şiirlerinden birisini bu

E M E L D A Ö Z A T A E

hocaya gösterir. Hoca, şurası şöyle, burası böyle diyerek Neyzen’in yazdığını beğenmez, tenkit eder. Bir başka gün, bir başka şiirini gösterir, hoca yine beğenmez ve bu böyle de­ vam eder, gider. Bu arada da Neyzen iyice içerler. Ama bir başka gün yine bir şiir götürür. Hoca yine tenkit eder. Bu def'a Neyzen «Bu benim değil ki,

Şi-ÜZERİNE

razi’nin. Filân yerden görüp al­ dım, seversiniz diye size getir­ dim» der.

Eşi, dostu, seveni, takdir ede­ ni; Neyzen’e bir yaş günü jübi­ lesi hazırlarlar. Bu, Neyzen'e epeyce para sağlar. Jübile dönü­ şü Neyzen, yolda ağlayan bir adam görür, neden ağladığını sorar —Karıma ameliyat dedi­ ler, üstelik te beni işten çıkar­ dılar— diye yakınır. Neyzen te­ reddüt etmeden, jübileden top­ lanan parayı uzatır, verir. Adam şaşırır. Neyzen «Boş ver, üzül­ me sen, jübile miibile derler ba­ na yardım ederler, sen bunları al» der.

Bir başka gün de, arkasında rahatsız olduğu yeni elbisesini, sokağın köşesinde çıkartıp, üstü başı çok eskimiş bir adama giydirerek, evine çamaşırla dön­ müş olduğunu söylerler.

Bu derece şekilci olmayan, ger­ çekten azdır. Bu belki delilik ile akıllılık arası bir durum. Belki de alkol, esrar, v.s. gibi her şeyi denemiş olan bir insa­ nın davranışı veya taşkın bir duyuş sahibi olmanın değişikliği, kim bilir?

Dr. Rahmi Duman, Neyzeni, kendi kliniğinde, hem dinlendir­ mek, hem alkol tedavisi yap­ mak, hem de fakirliğine ara verdirmek için, yatırmak ister. Neyzen: «İlâhi, der, sen koca Misuri gemisini havuzda kalafa­ ta kalktın.»

Dr. Rahmi Duman bize, Ney- ze'nin, akıl hastanesinde yatar­ ken H. G. VVelIs’in üç ciltlik dünya tarihini, yatağında bağ­ daş kurup, nasıl gece yarılarına kadar okuduğunu anlatmıştı.

Sonra da bir gün gizlice pijama ile kaçıvermiş.

Neyzen tımarhaneden, hapisha­ neye kadar, her yere girip çık­ mıştır. Yine söylendiğine göre, kendisine sarayda ney çaldırır­ lar, çok beğenerek bir kese al­ tın ihsan ederler. Saraydan dı­ şarı çıkınca, «Ey ahalli, fuka­ ralar, toplanın etrafıma» der ve altınları avuç avuç serper. Bu­ nun üzerine tekrar saraya çağı­ rırlar, bir kese daha ihsan eder­ ler. Yine önceki gibi etrafına toplananlara dağıtır. Tekrar sa­ raya çağırırlar ve padişah ken­ disine verilen altınları neden da­ ğıttığını sorar. O da cevap ve­ rir: «Niye dağıtmıyayım? Sen onu alm teriyle kazanmadın ki.. Onlar zaten o fakir fukaranındı, ben de yine onlara verdim.» Bu laf üzerine, Neyzen’i içeri atar­ lar. Uçunu kulpunu bulup yir­ mi gün sonra, hapishaneden kaç­ mayı, başarır. Yakalarlar, tek­ rar hapis ederler. Bir hayli yat­ tıktın sonra, Cumhuriyetin ilâ­ nıyla çıkan aftan yararlanır.

Şimdiki Beşiktaş Ticarî ve Mi­ marî İlimler Akademisinin yerin­ de onun kaldığı ev vardı. Bu ev tahta ve gayet haraptı. Hat­ ta yanlarından bazı tahtalar kopmuş, düşmüştü. Bazı yerle­ rine gazeteler, mukavvalar ya­ pıştırılmıştı. Buralardan, bu deliklerden kim bilir içeri ne kadar soğuk girmiş, Neyzen ne kadar üşümüştür. Üşümek... aç­ lık... Neyzen için bunların öne­ mi mi olur? O bütün bunları hiçe saymıştır. İnsanların zaaf­ larını görüp, kaba da olsa hic­ veden bir heccav, verimli bir şair, bir mutasavvıf, bir ııey-zen, ve dört buutlu bir insan.

Lise Müdiremiz İffet Cin ha­ nımefendi, okulumuza kültür fi- Iimleri getirtir, konferanslar verdirtir, bazı da bizlere nasi- lıatlar ederdi. Bir gün, Neyzen Tevfik, okulun salonunda (ney çalacak) dedi ve bizlerden 25 er kuruş para toplandı. Herkeste bir merak, bir merak. Okul son­ rası, salonda toplandık, bekle­ dik, bekledik. Ne gelen var, ne giden. Sonra dağıldık. Babam

rahmetli, «O öyledir, günü gü­ nüne uymaz, isterse çalar, ister­ se çalmaz» demişti. Sonra ara­ dan günler, hatta haftalar geç­ ti, bir de baktık ki Neyzen Tev­ fik gelmiş. Salonda yine toplan­ dık. O bir iskemleye oturmuş, yerlerini almağa çalışan bizleri şefkatle seyrediyordu. Bu peri­ şan kıyafetli, kıvır kıvır saçları kirli ve yüzü bumburuşuk ada­ mı, birden, nedense sevivermış- tim. Sözün kısası, boynunu sola doğru büktü, neyini dudaklarına dayadı ... ve kendinden geç­ ti... Çocukluğumuza rağmen, bu çalışı ciddiye almıştık, bü­

yülenmiştik. Bu ne alaturka, ne alafrangaydı Dini bir düşünce­ nin, sese dönüşüp neyi tünel ya­ parak çıkışıydı. Daha sonraları Neyzen’i bir kaç ucf’a daha dinlemek kısmet oldu. Ve her sefer bir başka bakış ve bir başka deyişle irkildim.

«Mürg-ü - aşkın olur mu hiç durağı Ebediyet önünde yem çanağı»

dediği gibi, bu aşk kuşu da ebe­ diyete uçmuş, aramızdan ayrıl­ mıştır. Kim bilir belki (gemiler geçmeyen bir ummanda) çalı­ yordun

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi