f
İSTANBUL AŞIĞI AAALTALI RESSAM PREZİOSİ BİROSMANLI RESSAMI OLAAANIN
GURURU İLE YEŞİLKÖY'DEKİ
KÖŞKTE BİRÇOK
YAPIT YARATMIŞTI
<• -■ :'Z'-— --- . . . — i
_____
■
~ ît-Yaşamının 40. yılını
İstanbul’da geçirmiş
olan Maltalı ressam
Prâziosl, 19. yüzyıl
İstanbul insanını,
yaşamını yansıtan
yapıtlarının birçoğunu
gerçekleştirdiği bu
köşkte ölmüştür. Kısa
süre önce çekilen
fotoğrafta, köşk
çevresinde faaliyet
gösteren buldozerler
görülüyor.
"‘T i* ,■ * '■
■İstanbul’u İstanbul
yapan tarihî
kuruluşlardan biri olan
Hacıbekir Şekercisi’nde
ilk kuruluş yıllarında
PrĞziosi’nin tualine
yansımış ve
ölümsüzlüşmeştir.
(solda). Presiosi
yaşamını yitirdikten
sonra Yeşilköy’deki
köşkün bahçesinde
toprağa verilmiş olup,
fotoğrafta görüldüğü
gibi mezarı ortadan
kaybolmak üzeredir.
PREZİOSİ J Ü M ANILARIYLA
YOKEDİLİYOR
Sanatçının, İstanbul'u yansıtan 113 tablosu şimdi
Atina'da sergilenirken, Yeşilköy'deki tarihî köşk
onarılacak yerde yıkılmaya bırakıldı
Yazı ve fotoğraflar: OSMAN ONDEŞ
Y
E Ş İL K Ö Y de Çınar Otelinin önünden sahil boyunca biraz yürürseniz san bir buldozerin düzlettiği bir koruluğu, köklerinden sökülmüş en gümrah çam ağaçlarını, narin demir parmaklıklarla örülmüş bir kameriyeyi belki, ama belki son kez ve son nefesinin duyulmayan soluğunda görebilirsiniz! Hacı Bekir tablosunun ünlü ressamı, rahmetli tarihçi Halûk Y.Şehsuvaroğlu’nun kaleminde, "İstanbul semasının ve ışığının bütün sırnnı suluboya tuvallerin de dile getiren Boğaziçi Ressamı Preziosi" ölümünden yüzyıl sonra bir kez daha, ama bu sefer kök lerinden sökülen anılarıyla yok edilmektedir.Fakat, bundan böyle, onun İstanbul’u resmeden suluboya tablolarını komşu Yunanistan’da Gennadion da seyretmeniz mümkündür. Tam 113 Preziosi imzalı tablo artık Atina’dadır...
Banka takvimlerinden yılbaşı kartlarına, büroların duvarlarından okul kitaplarına kadar iş lenmiş olan bu gravürlerin sanatçıları yüzyıllar boyunca bize kendi kültürümüzün görüntülenmiş mirasım sundular. Aldırış eden var mı derciniz?
1974 yılında bir defa daha yazmış ve ş ö jd i^ r öneride bulunmuştuk*. "D oğu ’nun mistisizmine gönül vermiş, maddeden mânâya vararak Türk’ün ruh zenginliğini duyabilmiş İstanbul âşığı ressam Preziosi uin Yeşilköy ’deki mezarını onarmak, köşkünün bulunduğu sokağa Amedee Preziosi Sokağı adını vermek, hatta bu köşkü ve koruluğu ihtimamla koruyarak, ömrünün sekse ne varan yılını sürdüren Bayan Rita Castelli’nin rızasıyla, bir sanat merkezi haline getirmek gibi bir hizmette bulunabilir?”
Bu araştırmamın yayınladığı derginin dağıtılması akabinde. Prof. Dr. Bedii Gorbonün "Ben varını!" diyen aydın ve sanatçı çırpınışına
tanık olduk Peşinden Ankara'dan Cumhur başkanımızın eşi Sayın Emel Korutürk telefon etmiş ve gerekli talimatı verdiğini lütfetmişti
3?
L _
Preziosi’nin
yaşadığı
günlerin
eleştiricilerinden
biri sanatçının
yapıtları için
şunları
yazmıştı:
“ Bilgili ve
kaprisli bir
mimarî, ince
ve tatlılıkla
okşayıcı
renkler,
durmadan
değişen
süslerin eşsiz
uyumunun
tutsağı olmuş
bir
Boğaziçi
ressamı” .
Soldaki tablo
sanatçının
günümüze
kalmış değerli
yapıtlarından
biridir.
Müjdeler olsun, aradan geçen dört yıl sonrasında Preziosi’nin araya taraya bul duğumuz mezan paramparça haldedir ve- üzerine abdest eden okul çocuklarımız, mezarın hemen yanıbaşmdaki çocuk par kında pek neşeli oyunlarını oynamakta dır... Anneler babalar müjdeler olsun!
O canım koruluktaki çam ağaçlarını kök lerinden sökmek güç de olsa, söküm işlemi tam zamanında, yani soğuk kış aylarının başında yapılmıştır.
Neler getirmez di ki
O ysa ki Victor Champier’nin yazdığı gibi "Bilgili ve kaprisli bir mimari, ince ve tat lılıkla okşayıcı renkler armonisi, durmadan değişiklik gösteren süslerin eşsiz uyumu nun tutsağı bir Boğaziçi ressamı” yapıtlarıyla, anısıyla, mezarıyla, sanat ga- İerisi haline getirilecek köşküyle, sana tımıza. turizmimize neler vermezdi ki!
ömrünün tam kırk yılını Türk toplumu içinde geçirmiş ve 28 eylül 1882 günü Yeşil köy’de ölmüş olan İstanbul A şığı Maltalı Ressam Amedee Preziosi, yaşamı boyunca gerek Tepebaşı’ndaki Belediye Bahçesinde açılan resim sergilerinde ve gerekse Paris’te bir Osmanlı ressamı olmanın gururuyla eserler vermişti
Doğu’nun mistisizmini fark eden romantik ressamlar arasında doruk bir anlatımın sahibiydi, iki yıl için geldiği İstanbul’dan kırk vıl ayrılamamıştı. Rambrant bile bu tutkunun esiri olmuşlu!
Sultanahmet te deve kemanını, çeşme başında saka ile bir kadının sohbetini. Göksu'da kadınlan. Bebek sırtlarından İstanbul'u, padişahın saltanat kayığı ile Ortaköy Camii’ne gelişini, Karacaahm*1 de taşçıları ve Harem'de kadınlan, bir onun dünyasının renklerinden seyretmiş olsaydık. Hayır hayır, böyle bir gereksinme duyan çok az oldu... Az olduğu için de mezarının üstüne pislettiler, köşkünü A l lah'a emanet ettiler, korusunu ortadan biçip lüks apartıman erdiler! işte gidiyor dediğüniz budur.
Son defa meydana
gelen kaza ilgililerin
gözünü korkuttu
'T A GÜVENLİK
RTTIRILIYOR
r zamanlar gerçek bir pist yıldızı olan Nicki Lauda bu yılın büyük yarışında faz
la şanslı değil. Fotoğrafta, Lauda eşiyle birlikte görülüyor.
Bugün Brezilya'nın interlagos
pistinde koşulacak yarışın startında
otomobil araları açılıyor
“Büyük Yarış”ın Güney Amerika’daki ikinci
etabı bugün Brezilya’nın İnterlagos Pisti’nde
yapılacaktır.
Arjantin Büyük Ödülü’nün başlangıcındaki
kaza nedeniyle Uluslararası Otomobil
Federasyonu, Brezilya Grand Prix’ inde
startta yarış otomobilleri arasındaki
mesafenin daha arttırılacağını belirtmiştir.
Geçen yıl Monza Pisti’nde startta bazı
otomobillerin çarpışması sonucu İsveçli
Ronnîe Peterson yaşamını yitirmiş, 15 gün
önce de Arjantin’de buna benzer bir kazada
yaralanan olmamış, ancak sekiz otomobil
hasargörmüştü.
Lafitte’in ilk etabını kazandığı Dünya
Otomobil Şampiyonasının ikinci etabında
favori pisti çok iyi tanıyan Carlos
Reutemann ve Emerson Fittipaldi’dir. Dünya
Şampiyonu Mario Andretti de sürüp
yapabilir. Arjantin’de ancak 18. olabilen
Lauda ise, şimdilik eski formundan çok uzak
görünmekte. Lafitte’in aynı başarıyı
tekrarlaması ise uzak bir olasılık.
.. i t e . . . . . . f f ■ , * * , « * a
RWÊKÊÊÊÈ WÊKÊÊÊÊÊtÎtÊtÊÊÊilà
numiafclÉBi
* 1Taha Toros Arşivi
