• Sonuç bulunamadı

İHMAL SENDROMU

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "İHMAL SENDROMU"

Copied!
3
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Eðitim / Education FTR Bil Der – J PMR Sci 2006;9(suppl):S11-S13

ÝHMAL SENDROMU

NEGLECT SYNDROME

Gülçin Kaymak Karataþ*

* Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalý

Yazýþma Adresi / Correspondence Address:

Doç. Dr. Gülçin Kaymak Karataþ; Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalý

Beyin hasarýnýn en önemli sonuçlarýndan biri olan ihmal; serebral lezyonun karþý tarafýndan gelen her-hangi bir uyarana karþý, mevcut duysal veya motor defisitlerle açýklanamayan, kayýtsýzlýk veya tepkisizlik olarak tanýmlanmaktadýr. Ýhmal sað inferior parietal lezyonu olan hastalarda daha sýk görülmekle beraber, sað frontal lob, talamus ve bazal gangliyon lezyon-larýnda da görülmektedir. Ýnsidansý sað hemisfer lezy-onlarýnda %13-81 arasýnda deðiþmektedir.

Ýhmal varlýðý inmeli hastalarda fonksiyonel geliþi-mi ve rehabilitasyon sonuçlarýný olumsuz yönde etk-ileyen bir faktördür. Özelleþmiþ tedavi yaklaþýmlarý ile ihmalin azalmasý ya da ortadan kalkmasýnýn yaný sýra günlük yaþam aktiviteleri ve fonksiyonel baðým-sýzlýk da olumlu etkilenmektedir. Bu nedenle serebral lezyon sonrasýnda hastalarda ihmal varlýðýnýn araþtýrýlmasý, mevcut ise buna yönelik yaklaþýmlarýn uygulanmasý hastanýn prognozu açýsýndan önem-lidir.

Ýnme sonrasý erken dönemde yapýlan incelemel-erde hastalarýn önemli bir kýsmýnda ihmal varlýðý saptanabilir. Yaklaþýk 3 ay içinde nörolojik iyileþmeyle paralel olarak ihmal sýklýðýnda bir azalma izlenir. Eðer özelleþmiþ bir tedavi yaklaþýmý uygulan-mazsa bu dönemden sonra saptanan ihmal sýklýðý fazla deðiþime uðramaz. Ýhmal bulgularýnýn zaman zaman dalgalanmalar gösterdiði de saptanmýþtýr. Normal koþullarda ihmali düzelmiþ gibi gözüken bir

kiþinin, günlük alýþtýðý ortamdan farklý koþullarla karþýlaþtýðýnda, stres altýnda iken, heyecanlýðýnda veya baþka bir iþle meþgulken, hatta konuþurken, tekrar hemiplejik tarafýný ihmal etmeye baþladýðý görülebilir.

Ýhmalin özellikleri hastadan hastaya deðiþiklik gösterebilir. Hastalarýn bir kýsmý eriþilebilir yakýn çevreyi ihmal ederken, uzak çevreyi ihmal etmeye-bilir. Bazý hastalarda ise tam tersi görüleetmeye-bilir. En fazla gözlenen yakýn çevrenin ihmalidir. Eriþilebilir yakýn çevre ve uzak çevrenin ihmalinin yanýsýra kiþisel ihmalde söz konusu olabilir. Bu durumda hasta hemiplejik tarafta saçýný taramayý, traþ olmayý veya elbiselerini giymeyi ihmal edebilir. Hastalarýn %20-58'inde anozognozi veya defisitin farkýndan olmama da söz konusudur. Bazý hastalarda sadece algýsal ihmal varken, bazýsýnda motor ihmal daha baskýn olarak gözlenebilir. Deðerlendirilme sýrasýnda ihmalin klinik özelliklerinin ve derecesinin saptan-masý önemlidir. Klinik takip sýrasýnda ihmalin zaman içindeki deðiþiminin ve rehabilitasyon pro-gramýnýn etkilerinin saptanmasý da önemlidir.

Ýhmalin deðerlendirilmesinde hastanýn hikayesi ve aktivitelerinin gözlenmesi önemlidir. Hastanýn yürürken hemiplejik tarafýný çarpmasý, tabaðýndaki yemeðin hemiplejik taraftaki yarýsýný býrakmasý, hemiplejik taraftan seslenildiðinde cevap vermemesi gibi durumlar ihmal anamnezinde önemlidir.

(2)

12 ÝHMAL SENDROMU, Kaymak Karataþ

FTR Bil Der – J PMR Sci 2006;9(suppl):S11-S13

Aktivasyon metotlarý lateralize düzen tedavileri, ekstremite aktivasyon tedavileri ve kontrollü duysal stimulasyon yaklaþýmý olarak alt gruplara ayrýlabilir. Göz kapama teknikleri, prizma tedavisi, ihmal edilen tarafa doðru hareketli veya o tarafta yerleþimli statik veya dinamik görsel uyarýlar, taktil veya iþitsel uyarýlar, saðlam ekstremitenin kontrlateral alana hareket ettirilmesi gibi çeþitli teknikler bu amaçla kullanýlmaktadýr. Ýhmalin pek çok klinik bulgusu uygun vestibüler, görsel veya somatosensoriyel uyarýmlarla azaltýlabildiðinden kalorik uyarma, boyun kaslarýna vibrasyon uygulama, kontrlateral elin metal-örgü eldiven ile uyarýmý gibi teknikler de kontrollü stimulasyon yaklaþýmlarý içinde kullanýl-maktadýr.

Ýhmal vakalarýnýn tümünde etkili olan bir tedavi metotu bulunmadýðýndan, tedavi yöntemleri her has-tanýn bireysel ve klinik özellikleri göz önüne alýnarak deðerlendirilmeli, gerekirse bir kaç teknik bir arada kullanýlarak rehabilitasyon programý düzenlen-melidir.

KAYNAKLAR

1. Beis JM, André JM, Baumgarten A, Challier B. Eye patching in unilateral spatial neglect: Efficacy of two methods. Arch Phys Med Rehabil 1999; 80: 71-6. 2. Bowen A, Lincoln NB, Dewey M. Cognitive

rehabilita-tion for spatial neglect following stroke. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2002.

3. Dambeck N, Spairng R, Meister IG, Wienemann M et al. Interhemispheric imbalance during visuospatial attention investigated by unilateral and bilateral TMS over human parietal cortices. Brain Res 2006; 1072: 194-199.

4. Danckert J, Ferber S. Revisiting unilateral neglect. Neuropsych 2006; 44: 987-1006.

5. Heilman KM. Neglect and related disorders. Heilman KM, Valenstein E ed(s). Clinical Neuropsychology. New York: Oxford University Press, 1993: 279-336. 6. Husain M. Cognitive neuroscience of hemispatial

neg-lect. Cog Neuropsych 2002; 7: 195-209.

7. Katz N, Hartman-Maeir A, Ring H, Soroker N. Functional disability and rehabilitation outcome in right hemisphere damaged patients with and without unilateral spatial neglect. Arch Phys Med Rehabil 1999; 80: 379-84.

8. Lin KC. Right-hemispheric activation approaches to neglect rehabilitation poststroke. Am J Occup Ther 1996; 50: 504-15.

Hastanýn baþ ve vücudunun duruþu bile ihmal açýsýndan ipucu verebilir. Ýhmalin kantitatif deðer-lendirilmesi temel olarak kalem ve kaðýdýn kul-lanýldýðý testler ile gerçekleþtirilir. Bu testler sýrasýnda sað ve sol taraf performanslarý arasýnda dengesizliðin olmasý, ve performansýn kötü olduðu tarafýn serebral lezyonun kontrlateralinde olmasý ihmal tanýsýný koy-durur. Tüm testlerde eþ zamanlý ihmal bulgusu sap-tanamayacýðýndan deðerlendirme sýrasýnda birden fazla test kullanýlmalýdýr. En fazla kullanýlan testler çizgi bölme, yýldýz silme, harf silme, kopyalama ve resim çizmedir. Bunlarýn içinde yýldýz silme testinin en duyarlý olan test olduðu kabul edilmektedir. Kaðýt ve kalemin kullanýldýðý testlerin dýþýnda son dönem-lerde bilgisayar destekli daha karmaþýk, zorlaþtýrýlmýþ testler de kullanýlmaktadýr.

Rehabilitasyon kliniklerinde rutin olarak kul-lanýlan tedavi yaklaþýmlarý ile ihmalde belirgin bir deðiþiklik beklenmez. Ýhmale yönelik özel tedavi metotlarýnýn uygulanmasý ile ihmalin azaldýðý veya düzeldiði gösterilmiþtir. Ýhmale yönelik yaklaþýmlar arasýnda konvansiyonel yöntemler ve aktivasyon metotlarý bulunmaktadýr. Bu metotlarýn yanýsýra bazý hastalarda medikal tedavi olarak bromokriptin, apomorfin veya metilfenidatýn uyanýklýðý arttýrmak amacýyla kullanýldýðý bildirilmiþtir. Ancak bu ilaçlarýn ihmal tedavisinde yararlý olduðuna dair çeliþkili sonuçlar söz konusudur.

Konvansiyonel tedavi yöntemleri yeniden öðret-meyi içermektedir. Hastalara görsel tarama eðitimi, algý ve dikkat eðitimi, zihinsel imgeleme eðitimi, çeþitli uzaysal stratejileri kullanma gibi yöntemler öðretilmektedir. Bu yöntemlerin dezavantajý sadece öðretilen aktivite veya benzeri uyarýlar taþýyan durumlara özgü olarak ihmalin düzelmesi, bunun günlük hayattaki diðer aktiviteler veya testlere yansý-mamasý, genellenememesidir. Aktivasyon metotlarýn-da bu dezavantaj söz konusu deðildir. Ýhmal yak-laþýmlarýnýn çoðu aktivasyon tekniklerini temel almaktadýr. Aktivasyon metotlarýnýn temelini, sere-bral hemisferler arasýnda dengesizliðin ihmalin geliþi-mini saðlayan veya açýklayan mekanizma olduðu teorisi oluþturmaktadýr. Bu teoriye göre etkilenen hemisfer aktivitesinin diðer tarafa göre az olduðu düþünülmekte ve iki tarafýn aktivitesini eþit düzeye getirmek için çeþitli yöntemler kullanýlmaktadýr.

(3)

11. Redding GM, Wallace B. Prism adaptaition and unilat-eral neglect: Review and analysis. Neuropsych 2006; 44: 1-20.

12. Small M, Ellis S. Brief remission periods in visuospa-tial neglect: Evidence from long-term follow-up. Eur Neurol 1994; 34: 147-54.

13 ÝHMAL SENDROMU, Kaymak Karataþ

FTR Bil Der – J PMR Sci 2006;9(suppl):S11-S13 9. Pedersen PM, Jorgensen HS, Nakayama H, Raaschou

HO et al. Hemineglect in acute stroke-incidence and prognostic implications. The Copenhagen stroke study. Am J Phys Med Rehabil 1997; 76: 122-7. 10. Pierce SR, Buxbaum LJ. Treatments of unilateral

Referanslar

Benzer Belgeler

Buradaki tepkiler ve fikirsel anlamdaki ikilemler daha çok plastize edilmiþ ölü insan bedenlerinin halka açýk sergilerde birer görsel sanat malzemesi gibi sergilenmesidir.

Tarým ve Or- man Bakanlýðý Hay- vancýlýk Genel Mü- dürü Zekeriya Er- durmuþ ve Toprak Mahsulleri Ofisi Ge- nel Müdürü Ahmet Güldal, Çorum Ýli Damýzlýk Sýðýr

Ahmedin, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın zevk ve eğlence sahnesi olan sarayın bu mutena ve güzel bahçesinde, o devir­ de dünyanın her köşesinden

Bunun üzerine çekilen MRG’sinde ise T1 ağırlıklı sekansta hipointens, T2 ağırlıklı sekansta hipointens görünümde, halkasal tarzda kontrast tutan, çevresinde yoğun

günde gelişmesi üzerine yapılan kan ve idrar örnek analizinde plazma Na + değeri 120 mEq/L, Posm 250 mOsm/kg, idrar Na + konsantrasyonu 180 mEq/L, idrar osmolalitesi 1200

Kronik subdural hematom tanýlý olguda sað tarafa subdural dren býrakýlmasý sonrasýnda sol tarafta geliþen akut subdural hematom görünümü (ameliyat sonrasý 2nci gün)..

Sonuç olarak, West sendromu kliniğinde başvu- ran, kavernoz hemanjiyom tanısı konan ve operasyon sonrası nöbet kontrolü sağlanan bu olgu, etiyolojik

Coombs, renal sintigrafi, renal manyetik rezonans anjiografi normal, kan renin düzeyi yüksek saptanmıştır.. Tedavide intravenöz immunglobulin, asetil salisilik asit ve