ÖZET
Bu çal›flmada bir e¤itim hastanesinde veri-len psikiyatri konsültasyon hizmetlerinin hasta-lar›n sosyodemografik özelliklerine, istem yapan kliniklere, isteme nedenlerine ve konulan psiki-yatrik tan›lara göre da¤›l›m› incelenmifltir. Çal›fl-ma grubunu Ocak-A¤ustos 2007 tarihleri ara-s›nda Ankara Atatürk E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi’nde psikiyatri d›fl› kliniklerde yatarak ve ayaktan tedavi gören ve psikiyatri konsül-tasyonu istenen 545 hasta oluflturmufltur. En fazla konsültasyon istemi dahiliye ve nöroloji kliniklerince yap›lm›flt›r. En s›k konsültasyon isteme nedeni ise bir gerekçe göstermeksizin hastan›n psikiyatrik yönden de¤erlendirilmesi olarak bulunmufltur. Yap›lan psikiyatrik de¤er-lendirme sonras›nda en s›k konulan tan›lar anksiyete ve depresif bozukluklar olmufltur. Çal›flmam›z›n sonucunda psikiyatri d›fl›
klinikler-de klinikler-de¤erlendirilen hastalar›n tan› ve tedavileri-nin düzenlenmesinde psikiyatrik konsültasyo-nun önemini vurgulayan sonuçlar elde edilmifltir.
Anahtar Sözcükler: Psikiyatri konsültas-yonu, fiziksel hastal›k, psikiyatrik bozukluklar
Evaluation of Referred Psychiatry Consultations at an Education Hospital
ABSTRACT
In this study, we examined the distribution of the referred psychiatry consultations accor-ding to the patients’ sociodemographic features, the clinic concultations received from, reasons of the concultations, the psychiatric diagnoses and the attitudes of the patients and the physi-cians in an education hospital. The study group consist of the consulted in and outpatients (n=545) who have been treated in the clinics other than psychiatry, between January-August 2007 in Ankara Atatürk Education and Research Hospital. The concultations most frequent rece-ived from are the internal medicine and neuro-logy departments. The most frequent cause of requirement of the concultations is psychiatric examination without any spesific reason. Anxi-Kriz Dergisi 16 (1): 19-23
B‹R E⁄‹T‹M HASTANES‹NDE ‹STENEN PS‹K‹YATR‹
KONSÜLTASYONLARININ DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
M. Kulo¤lu *, A. Çayköylü*, E.S.Akyol**, A. ‹bilo¤lu**, E. Y›lmaz***
* Doç. Dr., Ankara Atatürk E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Psikiyatri Klini¤i.
** Arfl. Gör. Dr., Ankara Atatürk E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Psikiyatri Klini¤i.
*** Uzm. Dr., Ankara Atatürk E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Psikiyatri Klini¤i.
ety and depressive disorders are the most com-mon disorders diagnosed after psychiatric eva-luation. At the and of the study, we found out the results that emphasized the importance of psyc-hiatric consultation in diagnosed and treatment of patient evaluated in other clinics.
Key Words: Psychiatric consultation, medi-cal illness, psychiatric disorders
G‹R‹fi VE AMAÇ
Her hasta biyolojik, psikolojik ve sosyal fak-törlerin bütüncül etkileflimi içinde ele al›nmal›d›r (Özkan 1993a). Hastalanmak yaln›zca biyolojik bir süreç olmay›p, ayn› zamanda psikolojik, sos-yal ve kültürel bir olgudur (Say›l ve ark. 2000). Fiziksel hastal›¤› olanlarda ruhsal bozukluklar sa¤l›kl› kiflilere göre daha s›k görülmektedir. Genel nüfusta ruhsal bozukluklar›n 1 ayl›k yay-g›nl›¤› %16 iken, fiziksel hastal›¤› olanlarda oran %21-26 aras›nda bulunmufltur (Ito ve ark. 1999). Kronik fiziksel hastal›¤› olanlarda ise ya-flam boyu ruhsal bozukluk yayg›nl›¤› %42 (Fulop ve Strain 1991), yatan hastalarda %41.3-46.5 aras›nda bildirilmifltir (Rothenhausler 2006).
Bu çal›flmada bir e¤itim hastanesinde veri-len psikiyatri konsültasyon hizmetlerinin hasta-lar›n sosyodemografik özelliklerine, isteyen kli-niklere, isteme nedenlerine, konulan psikiyatrik tan›lara göre da¤›l›mlar›n›n incelenmesi amaç-lanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çal›flma öncesi etik kurul onay› al›nm›fl olup çal›flma grubunu Ocak-A¤ustos 2007 tarih-leri aras›nda Ankara Atatürk E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi’nde psikiyatri d›fl› kliniklerde yatarak ve ayaktan tedavi gören ve psikiyatri konsül-tasyonu istenen 545 hasta oluflturmufltur. Çal›flma araflt›rmac›lar taraf›ndan haz›rlanan bir soru formu temel al›narak yürütülmüfltür. Psiki-yatrik tan›, DSM-IV-TR’ye göre araflt›rmac›lar taraf›ndan hasta ile görüflme yolu ile
belirlen-mifltir. Toplanan veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) versiyon 13.00 program›nda de¤erlendirilmifltir. Sonuçlar ki kare ve yüzde olarak verilmifltir.
BULGULAR
Çal›flma evrenini oluflturan 545 hastan›n %66’s› kad›n, %34’ü erkektir. Hastalar 17-84 yafl aras›nda olup yafl ortalamas› 42±16.4’dür. Çal›flma grubunun %56’s›n› yatan hastalar oluflturmufltur.
Konsültasyonlar›n %75.4’ünün (n=411) dahili branfllardan istendi¤i, en fazla konsültas-yon isteyen klini¤in %22.2 ile dahiliye oldu¤u, bunu %20.6 ile nöroloji klini¤inin izledi¤i belir-lenmifltir. Poliklinik olgular›nda ise nöroloji klini¤i konsültasyon isteminde öne ç›km›flt›r.
Olgular›n konsültasyon istenme nedenleri-ne bak›ld›¤›nda %37’si psikiyatrik de¤erlendir-me istemi ile, %15.8’i anksiyete ve %14.1’i depresif belirtileri nedeni ile gönderilmifltir.
Psikiyatrik de¤erlendirmede öne ç›kan ilk üç tan›y›; %29.5 ile anksiyete bozukluklar›, %18 ile depresif bozukluklar ve %14 ile uyum bozuk-luklar› alm›flt›r. Dördüncü s›rada %9 ile somato-form bozukluklar yer alm›flt›r.
Konsültasyonlar›n %78.2’si hastan›n heki-mi ile görüflülmeden istem ka¤›d› yoluyla, %15’i ise hastan›n hekimi ile de görüflülerek gerçek-lefltirilmifltir.
TARTIfiMA
Bedensel hastal›klar, hastal›¤›n türü ve kiflinin hastal›¤a bak›fl› ile de¤iflen oranlarda ruh sa¤l›¤›n› etkiler. Her hastal›k kifliyi yaflamdan geçici de olsa ay›r›r. Süregiden yaflam›n›n ak›-fl›n› engeller. Ruh sa¤l›¤› ba¤lam›nda bir stresör olarak etkili oldu¤unu söylemek yanl›fl olmaya-cakt›r.
Çal›flmam›zda %66 oran›nda kad›nlar›n öne ç›kt›¤› görülmüfltür. Kad›n hastalar›n yüksek oran› birçok çal›flmada da saptanm›flt›r (Diefen-bacher ve Strain 2002, Hengeveld ve ark. 1984,
Schofield ve ark. 1986, Rauthenhausler ve ark. 2001). Ruh sa¤l›¤› hizmetlerinden yararlanma aç›s›ndan bak›ld›¤›nda kad›nlar›n yo¤unlu¤u (Keçeci ve fiimflek 1998) dikkate al›n›rsa bu flafl›rt›c› olmaz. Bu durum kad›nlar›n daha ver-bal ve ruhsal sorunlar› tan›ma ve ifadede daha az önyarg›l› olufllar› ile de ilgili olabilir.
Yafl yönünden bak›ld›¤›nda 60 yafl›n üs-tündeki hastalar›n tüm hastalar›n %21.7’sini oluflturdu¤u, 41-60 yafl aras›n›n ise %34 ora-n›nda bulundu¤u tespit edilmifltir. Benzer fle-kilde Abidi ve Gadit’in (2003) çal›flmas›nda da hastalar›n daha çok kad›n ve 50-60 yafl aras› oldu¤u bildirilmifltir. Beden sa¤l›¤›na iliflkin sorunlar›n giderek art›fl gösterdi¤i yafllardaki baflvurular›n art›fl› flafl›rt›c› de¤ildir.
Dahili kliniklerde de¤erlendirilen hastalarda fiziksel hastal›¤›n kendisi ve/veya tedavi yön-temleri psikiyatrik bozukluklara yol açabilir (Özkan 1993b). Bunun yan›s›ra dahili kliniklerde cerrahi bölümlere göre hastanede yat›fl süreleri uzayabilmektedir. Hastanede daha uzun süre kalma hastada yat›fl›n getirdi¤i zorlanmay› artt›r›rken psikiyatrik de¤erlendirme ihtiyac› aç›-s›ndan hekimi taraf›ndan fark edilmesini sa¤la-mas› nedeniyle psikiyatri konsültasyonu isteme oranlar›n›n artmas›n› aç›klayabilir. Bununla bir-likte nöroloji hekimleri psikiyatri klini¤inde yap-t›klar› rotasyon nedeniyle psikopatolojiyi daha iyi tan›rlar. Hastalar›n sorunlar›n› sinirsel boyuta tafl›malar› ile de ilgili olarak da nöroloji klini¤in-den istenen konsültasyonlar›n yüksek oranda olmas›nda etkili olabilir.
Çal›flmalarda en s›k psikiyatri konsültas-yonu isteme nedeni, herhangi bir neden belirt-meksizin psikiyatrik de¤erlendirme olarak tespit edilmifltir (Kulaks›zo¤lu ve ark. 1998, Göktafl ve ark. 2006). Bunun yan›nda en s›k istek nedeni olarak; depresyon ve anksiyete düflündüren yak›nmalar›n (Carr ve ark. 1997), tan› koyma güçlü¤ünün (Alper ve Elbi 1992) ve psikiyatrik bir tan›n›n oldu¤unu (Aslan ve ark. 2003) bildiren çal›flmalar da mevcuttur. Çal›flmam›zda konsültasyon istek nedenleri aras›nda sebep belirtmeksizin psikiyatrik de¤erlendirme (%36.9)
ilk s›ray› al›rken bunu s›ras›yla anksiyete ve depresif flikayetler izlemifltir. Bu durum psikiyatri d›fl› kliniklerdeki hekimlerin psikiyatrik sempto-matolojiye daha duyarl› olmas› gere¤ini ve yeterli bilgi birikimine sahip olmad›klar›n› düflündürmektedir. Bu nedenle KLP’nin önemli ifllevlerinden biri olan e¤itime daha fazla önem verilmesi ve liyezon anlam›nda da sa¤l›k çal›flanlar› ile daha s›k› iflbirli¤i kurulmas›n›n önemini bir kez daha gündeme getirmektedir.
Ülkemizde psikiyatri konsültasyonlar› ile ilgili çal›flmalar›n gözden geçirildi¤i bir çal›flma-da depresif bozukluklar %9.6-44.6, anksiyete bozukluklar› %2.8-24.4, somatoform bozukluk-lar %1.2-30.7, organik mental bozuklukbozukluk-lar %4.8-27.6 aras›nda saptanm›flt›r (Özmen 1999).
Çal›flmam›zda yatan hastalar›n %4.2’sine herhangi bir psikiyatrik tan› konulmazken, poli-klinik hastalar›nda bu oran %0.3 olarak bulun-mufltur. Sarandöl ve arkadafllar›n›n (2007) çal›fl-mas›nda ise bu oranlar s›ras›yla %8.8 ve %6.5 olarak bildirilmifltir. Konsültasyon sonras› psiki-yatrik tan› konulmayan grup, özellikle poliklinik hastalar›nda ayn› çal›flmaya oranla düflük bu-lunmufltur.
Çal›flmam›zda konsültasyonlar›n %97.3’ü-nün hekimler taraf›ndan istendi¤i, %2.8’inde ise hastan›n kendisinin ya da yak›nlar›n›n talebi oldu¤u tespit edilmifltir. Poliklinik hastalar›n›n psikiyatrist ile görüflecekleri konusunda bil-gilendirilmeleri %94.1 iken, yatan hastalarda bu oran %53.3’te kalm›flt›r. Benzer bir çal›flmada hasta ve yak›nlar›n›n psikiyatristle görüflme ta-lepleri %1.5 oran›nda iken, bilgilendirilme oran-lar› %65 olarak bildirilmifltir (Aslan ve ark. 2003).
Çal›flmam›zda hem yatan hastalarda hem de poliklinik hastalar›nda konsültan hekimin hastan›n sorumlu hekimiyle görüflme oran› düflüktür (s›ras›yla %14.8 ve %30.8). Göktafl ve arkadafllar›n›n (2006) çal›flmas›nda da görüfl-menin ayaktan hastalarda (%12.4), yatan hasta-lara oranla (%54.8) daha düflük oldu¤u tespit edilmifltir. Bu durum çok yo¤un çal›flma ve
zaman›n k›s›tl› olmas›n›n bir sonucu olabilmekle birlikte iflbirli¤inin öneminin fark edilmedi¤ini göstermekte ve konsültasyon hizmetlerinin ve-rimlili¤ini düflürece¤i de unutulmamal›d›r.
Hastalar›n %88.1’i psikiyatristle görüflmeyi istekle kabullenmifltir. Daha önce yap›lan ben-zer bir çal›flmada ise bu oran %54 olarak bildiril-mifltir (Aslan ve ark. 2003). Bu orandaki art›fl hastalar›n ruh sa¤l›¤› alan›nda giderek daha çok bilgili olmas›yla aç›klanabilir.
Fiziksel hastal›klara efllik eden psikiyatrik bozukluklar›n tan›nmas› ve tedavi edilmesi,
fiziksel hastal›¤›n prognozunu ve hastan›n tedaviye uyumunu etkilemektedir. Bu bozukluk-lar›n tan›nmas› ve hastabozukluk-lar›n daha k›sa sürede daha etkin tedavi edilmesi için konsültasyon-liyezon birimlerinin kurularak di¤er kliniklerle iflbirli¤i yapmas›n›n gereklili¤i göz ard› edile-mez. Psikiyatri d›fl› hekimlerin ruh sa¤l›¤› konu-sunda daha duyarl› k›lacak konferans ve panel-lerle desteklenmesi ve yine konsültasyon birim-lerinin çal›flma alan›nda önemli bir yeri oldu¤u gerçe¤inden hareket edilmesi bir di¤er öneri olarak sunulabilir.
KAYNAKLAR
Abidi MA, Gadit AA (2003) Liaison Psychiatry and Referral Rates Among Hospitalized Patients. J Coll Physicians Surg Pak, 13(5):274-276.
Alper Y, Elbi H (1992) Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Hastanesinin Çeflitli Bölümlerinden ‹stenen Konsültasyonlar›n De¤erlendirilmesi. Ege T›p Dergisi, 31:465-469.
Aslan S, Candansayar S, Coflar B ve ark(2003) Bir Üniversite Hastanesinde Bir Y›l Süresince Ger-çeklefltirilen Psikiyatri Konsültasyon Hizmetlerinin De¤erlendirilmesi. Yeni Symposium, 41(1):31-38.
Carr VJ, Lewin TJ, Walton JM et al (1997) Consultation-Liaison Psychiatry in General Practice. Aust N Z J Psychiatry, 31(1):85-94.
Diefenbacher A, Strainn JJ (2002) Consultation-Liaison Psychiatry: Stability and Change Over a 10-Year-Period. Gen Hosp Psychiatry, 24(4):249-256.
Fulop G, Strain JJ (1991) Diagnoses and Treat-ment of Psychiatric Disorders in Medically Ill Patients. Hosp Community Psychiatry, 42(4):389-394.
Göktafl K, Y›lmaz E, Kaya N ve ark (2006) Bir E¤itim Hastanesinde ‹stenen Psikiyatri Konsültasyon-lar›n›n De¤erlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7: 27-32.
Hengeveld MW, Rooymans HG, Vecht-Van den berg R (1984) Psychiatric Consultations in a Dutch University Hospital: A Report on 1814 Referrals Com-pared with a Literatüre Review. Gen Hosp Psychiatry, 6(4):271-279.
Ito H, Kishi Y, Kurosawa H (1999) A Preliminary Study of Staff Perception of Psychiatric Services in General Hospitals. Gen Hosp Psychiatry, 21(1):57-61.
Keçeci M, fiimflek Z (1998) "Türkiye Ruh Sa¤l›¤› Profili; Araflt›rman›n Amac›, Planlamas› ve Yürütül-mesi", Türkiye Ruh Sa¤l›¤› Profili Raporu, Eksen Tan›t›m Ltd.fiti, Ankara.
Kulaks›zo¤lu IB, Kaçmaz N, Akkafl HS ve ark (1998) ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal› Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dal›nda 1997-1998 Y›llar›nda Verilen Konsültasyon Hizmetlerinin De¤erlendirilmesi: 1837 Olgu. 5. Ulusal Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Kongresi. Ekim 1998, ‹stanbul. s:301-307.
Özkan S (1993a) Genel T›pta Psikiyatrik Mor-bidite. Liyezon Psikiyatrisi Sempozyumu Kitab›. ‹stan-bul. s:17.
Özkan S (1993b) Genel T›pta Psikiyatrik Mor-bidite. Liyezon Psikiyatrisi Sempozyumu Kitab›. ‹stan-bul. s:19.
Özmen E (1999) Ülkemizde Psikiyatri Konsül-tasyonu: ‹lgili Çal›flmalar›n Gözden Geçirilmesi. Ay-demir Ö (ed) Psikiyatri Konsültasyon El Kitab›, ‹stan-bul, Matsan. s:159-162.
Rothenhausler HB (2006) Mental Disorders in General Hospital Patients. Psychiatr Danub. 18:183-192.
Rothenhausler HB, Ehrentraut S, Kapfhammer HP (2001) Changes in Patterns of Psychiatric in a German General Hospital: Results of a Comparison of Two 1-Year Surveys 8 years Apart. Gen Hosp Psychiatry, 23(4):205-214.
Sarandöl A, Akkaya C, Eker S ve ark (2007) Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal› Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Poliklini¤inin ‹lk Bir Y›l›nda ‹stenen Konsültasyonlar›n De¤erlendi-rilmesi: 2071 olgu. Türkiye’de Psikiyatri, 9(1): 26-31.
Say›l I, Berksun OE, Palab›y›ko¤lu R ve ark (2000) Kriz ve Krize Müdahale. Ankara, s:137.
Schofield A, Doonan H, Daly RJ (1986) Liaison Psychiatry in an Irish Hospital: A Survey of a Year’s Experience. Gen Hosp Psychiatry, 8(2):119-122.
