Güncel Gastroenteroloji
Yo¤un Bak›m
Ünitelerinde
Dokunman›n Önemi
Hanife SAYGINTürkiye Yüksek ‹htisas Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü Hemfliresi, Ankara
Y
aüam içerisinde bilinçli yada bilinçsiz kullan-dıùımız duygusal içerikli bir eylem olan do-kunmaya olan gereksinim doùumla baülar ve tüm yaüam boyunca devam eder. Dokunma yoluyla iletiüim basit, dürüst, doùrudandır ve birey üstünde olumlu etki bırakan pozitif bir davranıütır. Anlamlı iletiüim, hastanın psikososyal gereksinim-lerinin karüılamasında bir araç olabilir. Saùlık hiz-metleri alanında iletiüimde kullanılan yöntemler içerisinde en önemli ve en etkili olan dokunma, sözsüz iletiüimin ögelerinden biri olarak kabul edil-mektedir. Dokunma hasta-hemüire etkileüiminde birçok amaca hizmet etmektedir. Hemüireler do-kunma yoluyla hastalara yakınlık, ilgi, güven, ce-saret, içtenlik, sıcaklık, empati, saygı, destek, anla-yıü, kabul etme, yardıma isteklilik gibi mesajları iletirler.Yoùun bakım ünitelerinde kullanılan teknolojik araç-gereç bireyin kendini algılamasında deùiüik-liklere neden olabilmekte ve bu teknolojik araçlar hemüirenin hastaya dokunma fırsatını azaltabil-mektedir. Bu nedenle, hemüireler yoùun bakım ünitelerinde dokunmayı hasta gereksinimine göre, bilinçli, planlı ve amaçlı kullanmalıdır.
DOKUNMANIN ETK‹LER‹
Etkili dokunma güçlü bir terapötik müdahaledir. Dokunmanın mental, fiziksel geliüim için temel ge-reksinimlerden biri olma;diger duyular aracılıùı ile algılanan gerçekleri
doùrulama;algılama-kavra-ma yetenekleri üzerinde pozitif bir etkiye sahip ol-ma;aùrı, yalnızlık, ümitsizlik duygularını azalt-ma;hasta-hemüire etkileüimini artırma ve ameliyat öncesi dönemde hastaların sakinleütiricilere olan gereksinimini azaltma gibi etkileri vardır. Ayrıca, hastaların yer, zaman ve kiüi tanımlamalarını ya-pabilmede ve gerçeùe oryante olmalarına sürdür-me ve artırmada dokunma önemli bir rol oyna-maktadır. Özet olarak, dokunma, insan yaüamın-da olumlu bir rol oynar ve insanlar arasında ki et-kileüim de önemli bir köprüdür.
Dokunma ile ilgili çalıümalarda, saùlık sorununun özelliùi, yaü ve aile iliükileri ile dokunma arasında anlamlı iliükiler olduùu görülmüütür. Korku, anksi-yete ve depresyon yaüayan, konuüamayan, or-yantasyon bozukluùu olan, bilinç düzeyi deùiümiü, terminal dönemde olan, yaülı, fziksel bozukluùu olan, duyma-görme kaybı yaüayan, ameliyat ön-cesi dönemde olan ve ciddi hastalıùı olan bireyle-rin dokunmaya en çok gereksinimi olan kiüiler ol-duùu belirlenmiütir. Yaülı hastaların aùrı, yalnızlık ve ruhsal çökkünlüùü azaltmak için dokunmanın kullanılması gerektiùine inandıkları belirtilmiü; ai-leleri ile yakın iliüki yaüayan bireylerde dokunma-ya olan isteùin azaldıùı belirlenmiütir.
Hemüirelerin yaülı hastaların özellikle iletiüim ge-reksinimlerinin farkında olmaları gerektiùi bildiril-miütir. úletiüim stratejileri "hemüire ve hasta arasın-daki sözsüz etkileüimin önemli bir üekli olan"sözlü ve sözsüz iletiüimi içermektedir. Yaülılarda duyu
kullanımı azaldıùı için, etkili bir iletiüim daha bü-yük bir önem kazanmaktadır. Çünkü yaülılarda duyu kaybına baùlı yalnızlık ve izolasyon geliüme olasılıùı artmıütır. Bu faktörlerin, yaülı bireylerin fi-ziksel ve ruhsal saùlıùını önemli ölçüde etkilediùi-ne inanılmaktadır.
Yapılan bir çalıümaya göre, kritik bakım ünitelerin-deki hemüirelerin dokunmayı kullanmaları yaü, saùlık ve cinsiyetine göre deùiüiklik göstermekte-dir. Dokunmaya en çok gereksinimi olan yaülılar, en az dokunulan bireyler olurlar; fiziksel bozukluùu olmayan veya çok az olan insanların en çok doku-nulan bireyler olduùu ve erkeklere çok az doku-nulduùu belirlenmiütir.
Özellikle duyma ve görme kaybı olan bireylerin et-kili bir iletiüime olan gereksinimleri daha fazladır. Daha önceden planlanmıü bir dokunma proùramı, yabancı olan hastane ortamında hastaların duyu-larını kontrol etme yeteneklerini artırmaktadır. Ay-nı zamanda bakım planı içerisinde yer alan do-kunma eylemi, ameliyat öncesi öùretide de olduk-ça etkili bir hemüirelik giriüimi olabilmektedir. Hem-üireler tarafından düzenlenen ve uygulanan do-kunma proùramının hastayı yatıütırıcı ilaçlardan daha çok rahatlattıùı belirtilmektedir. Ayrıca, do-kunmanın hasta-hemüire etkileüimini artırdıùı, has-tanın psikososyal sorunlarını azalttıùı ve iyileümeyi hızlandırdıùı önemle vurgulanmıütır.
DOKUNMANIN ÖZELL‹KLER‹
. Dokunmanın süresi, yeri, sıklıùı, yoùunluùu ve duyu özellikleri vardır. Dokunma süresi dokunma eyleminin toplam süresini ifade eder. Dokunma sü-resi uzadıkça hastanın kendi vücut parçalarını ve beden bütünlüùünü daha gerçekçi olarak hisset-me fırsatı artacaktır. Bu durum bireyde özsaygı ve özgüvenin artmasına yardımcı olmaktadır. 2. Dokunma yeri dokunulan vücut parçaları ve alanları ifade eder. Dokunma yeri, belirli vücut parçaları ve bu parçaların bütünlüùüne iliükin me-sajlar verir. Örneùin, gövdeye dokunmak, bireye kollarına dokunmaktan daha çok yakınlık ve gü-ven duygusu vermektedir.
3. Dokunma sıklıùı yaüanılan toplam dokunma miktarıdır. Dokunma sıklıùı arttıkça bireyin özsay-gısı, dokunan bireyle yakınlıùı ve biliüsel, emosyo-nel, seksüel kimliùini tanıma ve geliütirme özellikle-ri artar.
4. Dokunma yoùunluùu dokunma sırasında vücut yüzeyine uygulanan basıncı ifade eder. Yoùunluk
deride meydana gelen çöküntü ile belirlenebilir. Güçlü dokunmaların teropötik etkilerinin çok daha yüksek olduùu bildirilmiütir.
5. Duyu özelliùi, dokunmayla hoüa giden veya aù-rı veren duyguların yaüanmasıdır. Bireylerin be-den imgesi veya kendini algılamasında bir deùi-üim varsa, dokunmayla aùrı hisseder; bu durumla-rın algılanmasında bir bozukluk yoksa, dokunma duyusu bireyde hoü duyguların yaüanmasına ne-den olacaktır.
DOKUNMANIN SINIFLANDIRILMASI
Dokunma, bireylerin iliükileri, rolleri, dokunan ve dokunulan kiüi arasındaki etkileüim yoùunluùu göz önüne alınarak beü düzeyde ele alınmıütır. Birinci Düzey - Fonksiyonel-Profesyonel dokunma-lar: Dokunmanın bu düzeyi profesyonel görevlerle ilgili olan bir sınıflamadır. Hemüire-hasta, hemüire-hasta ailesi, hekim-hemüire-hasta arasındaki dokunma üek-li bu sınıflamaya girmektedir.úkinci Düzey - Sosyal - Nezaket gereùi olan dokun-malar: Bu iliüki düzeyi, kültürel (gelenek-görenek) özellikler gösteren dokunma davranıülarıdır. únsan-ların karüılaütıkúnsan-larında tokalaümaları bu iliüki düze-yine örnek bir davranıü olarak verilebilir.
Üçüncü Düzey-Dostluk-úçtenlik: Dostluk, sevgi, iç-tenlik mesajlarının taüındıùı dokunmalardır. Sosyal ve nezaket gereùi olan sosyal iliükilerden daha az resmi bir özelliùi vardır. Kucaklaüma, bu iliüki tar-zındaki dokunma üekline bir örnektir.
Dördüncü Düzey - Sevgi - Samimiyet: Dokunma-nın bu düzeyi, derin ilgi ve baùlantı mesajlarını ta-üır. Bu iliüki türünde daha çok el-kol hareketleri kul-lanılır.
Beüinci Düzey - Seksüel uyarı: Seksüel içerikli uya-ranlardır. Sevgi ve baùlılık mesajları taüıyabilir. Hemüire, hastayla en çok etkileüimde bulunma fır-satı olan saùlık çalıüanıdır. úüi gereùi hemüirenin hastaya sadece fonksiyonel-profesyonel dokun-ması etkin bir iletiüim üekli olmadıùından; kabul et-me, ilgi, destek mesajları içeren dostluk-içtenlik do-kunma düzeyini profesyonel-fonsiyonel iliüki düze-yiyle birlikte kullanması daha insalcıl ve hasta-hemüire iliükisini daha çok güçlendirecek bir yak-laüım olacaktır. Çünkü, ilgi, güven ve destek, has-ta-hemüire arasındaki baùın temelini oluüturmak-tadır.
bir çevredir. Bu nedenle hemüire, hastaların psiko-sosyal özelliklerini dikkate almalı ve mümkün ol-duùunca hastayı kendi bakımına katmalıdır. Has-tanın kendi bakımına katılması hasta da öz güve-nin, öz saygının artmasına, anksiyete ve korkunun azalmasına neden olmaktadır. Bu yöntem, dokun-manın kullanılmasıyla birlikte, hemüirenin içtenlik, destek, anlayıü ve bakım kalitesini büyük ölçüde artırabilir. Dokunma yoluyla iletilen mesajlar kriz sırasında da çok önemli olabilmektedir. Sakin ve açık bir sözel mesajla birlikte göz teması veya etki-li dinlenme kullanıldıùında, iletiü daha güçlü ola-caktır.
Aileden ayrılma: En liberal ziyaret politikalarının olduùu yoùun bakım ünitelerinde bile, kriz döne-minde olan hastanın yanında olmak isteyen aile ve yakınlarının görüümesine izin verilmeyebilir. Krizin ortaya çıkması için, beklenmedik bir psiko-sosyal deùiüim ve yaüamı tehdit eden bir olay ol-ması gerekmez. Bireyin kendini yalnız hissetmesi, yabancı bir çevrede uyanması, ölüm korkusu ve-ya sevdiùi insanlardan ayrı kalması da bireye kriz yaüatabilir. Hemüire, bu durumda olan hastalara dokunma yoluyla yakınında olduùu mesajını ve-rebilir ve sevdiùi insanlarla, yakınlarıyla temas kurmalarını saùlayarak yardımcu olabilir. úletiüim engelleri: Hastalar, kendilerine bakım ve-ren kiüilerle iletiüim kurma gereksinimindedirler. Bu durum onların kendilerini diùer insanlarla etki-leüebilen ve gerçeklerle baùlantı kurabilen insan-lar olduùunu hissettirecek, dolayısıyla kendilerini deùerli olarak algılamalarını saùlayacaktır. úleti-üim kurmanın önemi, duymayan, anlamayan, ko-nuüamayan, entübasyon veya fiziksel bir bozuk-luk nedeni ile iletiüim kuramayan hastalarda art-maktadır. Elini, kolunu veya kaslarını hareket etti-remeyen felçli hastaların iletiüim yolları daha kısıt-lıdır.
Sözel iletiüimi dokunmayla zenginleütirerek hasta-lara yaklaümak çok etkili olabilir. Hemüire hasta-nın kendisine dokunmasına izin vermelidir. Hasta-lar dokunma yoluyla birçok duygu ve mesajı ilete-bilirler. Hemüirenin eline, yüzüne dokunan, kolunu yaslayan hasta ona korku, aùrı, anlayıü, hoünutluk gibi duygu ve mesajları iletebilir.
Yoùun bakım ünitesinde yatan hasta ailesi ol-mak: Hasta, ailesiyle bir bütündür ve bu nedenle ailesiyle birlikte ele alınmalıdır. Yoùun bakım üni-tesinde yatan hastalar gibi, aileler de saygı ve kor-ku içindedir. Ve hastaları için bir üey yapamama ve yardım edememenin çaresizliùini hissederler.
DOKUNMANIN YOKSUNLU⁄U
(HYPOHUGGANEM‹A)
únsanların dokunmaya olan gereksinimi doùumla baülar ve ölüme dek sürer. Birey bu gereksinimini yaüamının her döneminde karüılamak için uùraüır. Hastalanmak, hastaneye yatmak, sevdiùi birini kaybetmek veya kriz yaüadıùı dönemlerde bireyin dokunmaya olan gereksinimi veya isteùi artar. Bi-reyin bu dönemlerinde, dokunma gereksinimi kar-üılanmazsa, dokunma yoksunluùu yaüar. Bu dö-nemlerinde diùer uyaran çeüitleri verilse bile, bire-yin dokunmaya olan gereksinimi azalmayabi-lir;bu dönemde ancak onu insalcıl bir dokunma tatmin edebilir.
DOKUNMA YOKSUNLU⁄U ‹Ç‹N R‹SKL‹
HASTALAR VE A‹LELER
Yoùun bakım ünitesinde yatan hastalar dokunma-ya yoksunluùu tehdidiyle karüı karüıyadırlar. Bi-linçli, iyi planlanmıü bir dokunma programı do-kunma yoksunluùuna iliükin sorunların azalmasını saùlayabilir. Yoùun bakım ünitelerinde hasta ve ailelerin dokunma yoksunluùu yaüamasını etkile-yen faktörler aüaùıda yer almaktadır.
Duyusal yoùunluk: Yoùun bakım ünitelerinde ya-tan hastada, duyu kullanımında bozukluk veya yeterli nitelik ve nicelikte duyusal girdilerin olma-ması, hastaların çevrelerini anlamlı olarak deùer-lendirme yeteneklerini deùiütirebilir. Bu tür hasta-lar hemüire tarafından planlanmıü ve bireyselleüti-rilmiü dokunma proùramlarından yararlanabilir-ler.
Bedensel sınırlarının tehdidi: Makine ve teknolojik aletlerin kullanımının artmasıyla yoùun bakım ünitelerinde hastaların korku ve üaükınlıùı da art-maktadır. Ortam, kateterler, damar içi infüzyon setleri, monitörler mekanik araç gereçlerle ku üatıl-mıütır. Bu durumda, hastalar kendilerine baùlı olan bu araç gereçleri ve vücudun baülangıç-bitiü sınır-larını anlamada zorlanabilirler. Hastanın yaüadıùı bu zorluk, hemüirenin zamanını büyük bir bölümü-nü bu makinelere dokunma ve ellemesiyle geçir-mesi sonucunda artabilir. Bu durumda hemüire, hastayı kendine dokunması için desteklemelidir. Hastanın vücuduna dokunmasının, onun vücudu-nun bütünlüùünü algılamasına yardımcı olduùu-na iolduùu-nanılmaktadır.
Korku, anksiyete ve kontrol kaybı: Yoùun bakım üniteleri, güçlü, cesur, korkusuz, soùuk kanlı ve iyimser özellikte olan bireyler için bile oldukça güç
Hasta gibi onlar da bazı durumlarda saùlık ekibine teslim olmak zorunda kalmıülardır. Kendilerini sev-diklerinden ayrı bulurlar ve bilmedikleri, tanıma-dıkları, korku yaüadıkları bir çevrede ziyaret pokiti-kalarının bir kurbanı olarak görürler. Bu durumda aileye en anlamlı ve destekleyici iletiüim bakım personelinden gelir. Hemüire aile üyeleriyle açık, anlaüılır bir dille konuüarak, sorularını yanıtlamak için yeterli zaman ayırarak ve onlara yeterli ilgi göstererek iletiüim engellerini azaltabilir. Hemüire aile ile bilgi paylaüırken bir yandan da konuütuùu kiüinin eline, koluna, omzuna dokunarak onu din-lediùini ifade edebilir. Hemüire özellikle bu strateji-yi, anlaüılamadıklarını hisseden bireyler için kulla-nabilir.
Ailenin hastaya dokunma korkusu: Yoùun bakım ünitelerinde hastası olan aileler kendilerini çaresiz ve güçsüz hissederler. Hemüirelerin alıükın olduùu tüpler, pansumanlar, kablolar ve makineler aile üyelerini korkutabilir. Sevdikleri insana baùlı olan araç-gereç nedeni ile, zarar verebilecekleri kayg ı-sıyla dokunmaktan çekinebilirler. Sevdikleri insa-nın ciddi bir hastalıùının olması aileyi derinden et-kiler. Bu durumda yapılabilecek en doùru yakla-üım, hasta ailesinin ziyaretinden önce hasta ve odasının hazırlanmasıdır. Bu amaçla ailesine has-tanın yaüadıùı durum anlatılmalı, kullanılan araç-gereç ve makineler tanıtılmalı ve kullanılma gere-ùi açıklanmalıdır. Bu açıklamalar sırasında hemüi-re hasta ailesiyle arasında güven ve destekleyici bir iletiüimi geliütirmek için dokunma yöntemini kullanabilir. Hemüire, yatak baüında hasta ve aile-siyle konuüurken dokunmanın bir sakıncasının ol-madıùını göstermek için hastaya dokunabilir;Aile üyelerinden birinin hastanın eline, koluna, yüzü-ne, omzuna dokunmasını saùlayarak, onlarda hasta ve cihazlara zarar vermek endiüesini azalta-bilir ve böylece aile üyelerinin hastaya dokunma-sını baülatabilir. Hemüirenin aile için model olan bu davranıüları, ailenin kendisini daha rahat his-setmesini saùlayacak ve anksiyetesini azaltacak-tır.
DOKUNMA GEREKS‹N‹M‹ OLAN
HASTA VE A‹LES‹N‹N HEMfi‹REL‹K
DE⁄ERLEND‹RMES‹
Dokunma gereksiniminin bireysel olarak de ùerlen-dirilmesi hemüirelik eylemlerinin baülatılmasında önemli bir adımdır. Dokunma isteùini bir çok faktör etkilediùi için, hemüire herkesin dokunma gereksi-niminin ve tepkisinin bireysel olabileceùini unut-mamalıdır. Dokunma konusundaki bireysel inanç
ve duyguları etkileyen faktörlerin karmaüıklıùı ne-deni ile her bireyin bu yönlerinin nicelik ve niteliùi için kesin formül yoktur. Aile uygulamaları, kültü-rel uygulamalar, baü etme yöntemleri baükaları tarafından dokunma isteùini etkilemektedir. Hem-üireler, hasta ailelerinin dokunma gereksinimlerini karüılamak için, ailenin iletiüim-etkileüim örnekleri-ni bilmeli ve ona göre yaklaümalıdırlar.
Hemüirenin, hasta ve ailenin dokunma gereksi-nimlerini deùerlendirirken göz önünde bulundur-duùu bazı anahtar soruları vardır. "T.O.U.C.H.I.N.G" harfleriyle simgelenen ve dokunmaya gereksini-min arttıùını gösteren bu anahtar sorular tablo bir de deùerlendirme rehberi (ASSESSMENT GUúDE) kapsamında yer almaktadır.
Aile ve saùlık personelinin hastaya dokunmasının azalması: Aile ve saùlık ekibi tarafından hastaya dokunma sıklıùının azalması önemli iüaretlerden biri olabilir. Bu hastalar, fiziksel gereksinimleri az olan hastalar veya kinetik bir yatakta yatan has-talar olabileceùi gibi, stabil veya trafiùi daha az olan bir yerde bulunan hastalarda olabilmektedir. Genellikle bu hastaların ya hiç veya çok az ziya-retçisi vardır ya da aile üyeleri hastaya dokunma-da tereddüt ederler, hasta yataùındokunma-dan uzak durur-lar, korkulu ve rahatsız görünürler bu nedenle, bu gruba giren hastalar dokunma yoksunluùu yaüar-lar.
Yaülı ve uyum sorunu yaüayan hastalar: Yaülı ve oryantasyon bozukluùu olan hastaların çoùunluk-la kriz durumçoùunluk-larında anlamlı dokunmaya olan ge-reksinimleri artmaktadır. Yaüın ilerlemesiyle duyu-sal yoksunluk, konfüzyon ve iletiüim güçlükleriyle ilgili sorunların daha çok yaüandıùı belirlenmiütir. Beden imgesi ve beden bütünlüùünü tehtid eden uygulamalar: Beden imgeside beden bütünlü ùü-nü tehtit eden durumlar hastalarda rahatsızlıùa, huzursuzluùa neden olabilir. Ayrıca bu hastalar bakımlarında kullanılan mekanik cihazlardan do-layı bedenlerinin farklılaümasıyla ilgili güçlükler yaüayabilirler. Cerrahi operasyona veya diùer in-vaziv iülemlere maruz kalan hastalarda, hastalık veya tedavi nedeni ile kilo kaybeden veya alan hastalarda, organ transplantasyonu olan hastalar-da ve yaüam destekleyici cihazlara baùımlı olan hastalarda bedenlerini algılama problemlerinin ortaya çıktıùı bildirilmektedir.
Bilinç düzeyi: Hastanın bilinç düzeyi, dokunma ge-reksinimi hakkında ipucu verebilir. Stabil, kendi bakımına katılabilen, uyanık hastalar dokunma-ya daha az ihtidokunma-yaç dudokunma-yarlar ancak dokunma
ihti-lir. Bu nedenle hemüire anlayıü, yakınlık ve ilgi me-sajları taüıyan dokunmayı kullanarak hastayı ra-hatlatmalıdır. Prognozu kötüye giden hastalar, ça-resizlik ve umutsuzluk yaüarlar. Bu hastalarda, depresyon, iletiüimsizlik, apatik görünme ve aùla-ma gibi tepkiler ortaya çıkabilir. Hastaların kriz ya-üadıkları bu dönemde kendilerini yalnız hissetme-leri umutsuzluklarını daha çok artırabilir. Bu dö-nemleri yaüayan hastalar destekleyici dokunma-ya çok açıktırlar.
Yoùun bakım ünitesi psikozu: Kritik bakım ünitele-rindeki çevresel faktörler bireysel streslerle birleüin-ce hastalarda psikoz, konfüzyon ve huzursuzluk gi-bi tepkiler ortaya çıkar. Rahat bir uyku uyumama, beslenme durumunun deùiümesi ve kullanılan ilaçlar hastalarda psikolojik dengesizliklere neden olabilir. Dikkatli ve planlı bir hemüirelik yaklaüımı hastanın bu olaylarla baü etmesine yardım edebi-lir.
Dokunmanın hasta tarafından baülatılması, hasta-nın baüka insanların ona dokunması isteùini belir-ten ipuçları olabilir. Hemüirenin elini, kolunu tutan hasta yakınlık ve dokunmaya olan gereksiniminin iüaretini verebilir.
Kritik hastalar, kritik bakım alanları duyusal girdi-leri ve onlardan yararlanmayı bozar. Hemüire has-tanın duyusal girdileri kullanmasını artırabilir. Has-tanın davranıülarını dikkatle izlemek, bu dengeyi saùlama da ilk adımdır. Saygı, güven dolu ve des-tekleyici bir etkileüim anlamlı bir yaklaüım için ikin-ci adımı oluüturur. Hemüirenin hastaya dokunma-ya karüı tepkilerini izlemesi ise üçüncü adımdır.
HASTANIN DAVRANIfiSAL ‹PUÇLARI
VERMES‹
Hastanın dokunmaya iliükin davranıüsal ipuçları vermesi hastanın bilinçaltındaki bir olayını yansı-tabilir. Hastanın yüz ifadesi, göz teması, sözel ifade-si, dokunması ve hemüireyi yanına sık çaùırması hastanın duyduùu yakınlık gereksinimini ifade eder.
yaçlarındaki eksiklik uzun sürdüùünde, bu hasta-ların dokunma gereksinimleri karüılanamamıü ola-caktır. Laterjik, stupor, yarı koma ve koma da olan hastaların dokunmaya ihtiyaçları daha fazla-dır;çünkü bunların iletiüim tarzları bilinç düzeyenin deùiüimiyle sınırlanır. Bunlarda tedavi edici deùeri yüksek olan dokunma, iletiüimin iki yönlü bir yolu olabilir. Bu hastalarda dokunmanın kullanılması il-gi ve destek mesajlarını taüıyabilir ve onların çev-reyle anlamlı temaslarını saùlayabilir. Dokunma aracalıùı ile taüınan rahatlık ve güven mesajları bu hastalar için çok anlamlı olabilir.
úletiüim sorunları da yoùun bakım ünitesinde çalı-üan hemüireye güçlükler yaüatır. Entübe hastalar, trakeostomisi olan hastalar veya hastalıùı nede-niyle sözel iletiüim kuramayan kiüiler iletiüim açısın-dan yoùun bakım hemüiresini zorlayan hastalar-dır. Belirtilen bu hasta gruplarının anlamlı iletiüime olan gereksinimleri artmıütır.
Kriz yaüayan bireylerin baükalarının yakınlık, des-tek ve açık iletiüimine olan gereksinimi artmakta-dır. Bu nedenle kriz yaüayan hastaların destekleyi-ci dokunmaya olan gereksinimleri karüılanmalıdır. Teknolojik araç - gereç: Kritik bakım ünitelerinde büyük ölçüde teknolojik araç-gereç kullan ılmakta-dır. úleri teknoloji, yoùun bakım ünitelerinde duyar-sızlaümanın artmasına neden faktörlerdendir. Has-talar, tüpler, kablolar, bilgisayarlar gibi teknolojik araç gereçler arasında kendini çok anlamsız ve görünmez hissedebilirler. Bu hastalar korku, kaygı ve teknolojik araç-gerecin bulunduùu yoùun ba-kım ünitelerinde saygı ve deùer mesajları veren dokunmaya daha çok gereksinim duyarlar. Yoùun bakım ünitelerindeki stresli olaylar her za-man psikolojik krizlere neden olmaz. Ancak hasta korku, anksiyete veya kontrol kaybı yaüamaya baüladıùında destekleyici bir iletiüime olan ihtiyacı artacaktır. Yoùun bakım ünitelerinde yatan hasta-ların yemek yeme, pozisyon deùiütirme gibi basit rutin aktiviteleri bile yapamadıkları unutulmama-lıdır. Bu durum hastaların özsaygısını tehdit
