SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ
SAKARYA UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE
e-ISSN: 2147-835X
Dergi sayfası: http://www.saujs.sakarya.edu.tr
Geliş/Received 26.08.2017 Kabul/Accepted 07.03.2018 Doi 10.16984/saufenbilder.336176
Sakarya Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde uygulamalı mühendislik
deneyimi modeli ve öğrenciler üzerindeki etkileri
Gültekin Çağıl*1, Merve Cengiz Toklu2
ÖZ
Dünya’da ve Türkiye’de, üniversite-sanayi işbirliği kapsamında çeşitli işbirliği faaliyetleri sürdürülmektedir. Uygulamalı eğitim modeli bu faaliyetlerin başında gelmektedir ve bu model üniversiteler tarafından üretilen teorik bilginin gerçek dünya problemlerinde kullanılmasını amaçlar. Bununla birlikte, uygulamalı eğitim programına katılan öğrencilerin gelecek kararı, özgüven, mesleki öz yeterlilik ve kaygı gibi konularda olumlu bir şekilde ilerlemeleri beklenmektedir. Bu çalışmada, Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tarafından geliştirilen ve ilk uygulaması Endüstri Mühendisliği bölümünde gerçekleştirilen Uygulamalı Mühendislik Deneyimi Eğitimi (UMDE) programı açıklanmıştır. Aynı zamanda, UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasındaki fark istatistiksel olarak araştırılmıştır. Araştırma sonucunda UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında gelecek kararı, mesleki öz yeterlilik ve kaygı seviyelerinde istatiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: üniversite sanayi işbirliği, uygulamalı eğitim, ortak eğitim, uygulamalı mühendislik deneyimi eğitimi (UMDE)
Applied engineering experience model in Sakarya University Industrial Engineering
department and effects on students
ABSTRACT
In the world and Turkey, various cooperation activities are carried out within the scope of university-industry cooperation. The Applied education model, is at the beginning of these activities and this model aims to use the theoretical knowledge produced by universities in real world problems. In addition to this, it is expected that the students participating in the applied education program will progress positively on issues such as future decision, self-confidence, occupational self-efficacy and anxiety. In this study, Applied Engineering Experience Education (UMDE) program developed by the Faculty of Engineering of Sakarya University and first implemented in the Department of Industrial Engineering is explained. On the
* Corresponding Author
1 Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Sakarya, cagil@sakarya.edu.tr 2 Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Sakarya, mtoklu@sakarya.edu.tr
other hand, the difference between the students who participated and who did not participate in the UMDE program was investigated statistically. As a result of the study, it was determined that there is a statistically significant difference in the level of future decision, occupational self-efficacy and anxiety among the students who participated in and did not participate in the UMDE program.
Keywords: University industry collaboration, applied education, co-operative education, applied engineering experience education
1. GİRİŞ (INTRODUCTION)
Teknoloji üretme, yenileşim ve araştırma-geliştirmeye yönelik faaliyetlerin etkin yönetimi gelişmekte olan ülkelerin amaçları arasında büyük öneme sahiptir. Bu amaca hizmet eden üniversite-sanayi işbirliği yeni bir kavram değildir. Üniversite sanayi işbirliğinin temelleri kendi teknolojisini üreten ülkelerde yıllar önce atılmış ve sürdürülebilirliği sağlanmıştır [1]. Üniversite-sanayi işbirliği faaliyetlerinden birisi de uygulamalı eğitimdir. Uygulamalı eğitim modelinde öğrenciler mezun olmadan önce iş deneyimi kazanmakta, bununla birlikte üniversite ve sanayi birlikteliğini sağlayarak endüstrilerin problemlerine akademik zeminde çözüm bulunması konusunda aracı olmaktadırlar. Bu sayede üniversite-sanayi işbirliği; bölümlerdeki ders müfredatının güncel konular ile değiştirilmesi, sanayi projeleri, danışmanlıklar, lisans ve lisansüstü tezlerin uygulamasının gerçekleştirilmesi gibi konularda devam edebilmektedir [2]. Mühendislik eğitiminde öğrencilerin mezun olduktan sonra üstlenecekleri görev ve sorumluluklar açısından hazırlanmaları için teorik eğitimin yanı sıra pratik eğitime de gereken önem verilmelidir [3]. Kısa dönemli stajlar bu noktada yeterli olmamaktadır. Öğrencinin en az bir dönemini tam zamanlı olarak işletmelerde, ilgili alanda çalışarak geçirmesi hem öğrenciye hem de potansiyel insan kaynaklarının tespiti açısından sanayiye büyük yarar sağlamaktadır. Özellikle mühendislik eğitiminde uygulamalı eğitim modelinin önemi ve gerekliliği hem üniversitelerde hem de ülkelerin eğitim politikalarında önem kazanmıştır. Türkiye’de de devlet politikaları ile bu konunun önemi vurgulanmakta ve teşvik sağlanmaktadır.
Bu çalışmada, Uygulamalı Mühendislik Deneyimi Eğitimi (UMDE) programı kapsamında işletmelerde aday mühendis olarak çalışan öğrenciler ile UMDE programına katılmayan öğrenciler arasında özgüven, kaygı, öz yeterlilik ve gelecek kararı konularında farklılık olup
olmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde 8. yarıyılda olan toplam 100 Endüstri Mühendisi adayına beş dereceli Likert tipinde 26 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Aday mühendisler, UMDE programına katılım durumlarına göre gelecek kararı, özgüven, mesleki öz yeterlilik ve kaygı düzeyi değişkenleri bakımından incelenmiştir.
2. UYGULAMALI (ORTAK) EĞİTİM MODELİ (APPLIED-COOPERATIVE
EDUCATION MODEL)
Uygulamalı (ortak) eğitim modeli yeni bir model olmayıp Dünya’da pek çok üniversitede yıllardır uygulanmaktadır. Uygulamalı eğitim modeli 1906 yılında Cincinnati Üniversitesi’nde, 1957 yılında Kanada’da Waterloo Üniversitesi’nde uygulanmaya başlanmıştır [4]. Türkiye'de ilk uygulama, 2005 yılında TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi'nde başlamıştır. Uygulamalı eğitim modeli aynı ana amaç çatısı altında, ülkelerin dinamiklerine göre ülkeden ülkeye ya da üniversitelerin iç politikalarına göre uygulamada farklılıklar gösterebilmektedir. Uygulamalı eğitim kapsamında; Sakarya Üniversitesi’nde, meslek yüksekokullarında 3+1 modeli, Teknoloji Fakültesinde 7+1 modeli ve Mühendislik Fakültesinde UMDE modeli uygulanmaktadır. Gaziantep Üniversitesi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ve Toros Üniversitesi “İntörn Mühendislik” programı adı altında bu çalışmayı sürdürmektedir. Namık Kemal Üniversitesi de 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Gıda Mühendisliği bölümünde intörn mühendislik programını uygulamaya başlamıştır. Uygulamalı eğitim modeli ile ilgili olarak literatür incelendiğinde modeli anlatan ve faydalarından bahsedilen çalışmalar mevcuttur. Blair ve ark. [5] Mississippi Üniversitesi’nde mühendislik eğitimi alan, uygulamalı eğitim programına katılan ve katılmayan öğrencileri genel not ortalaması, mezuniyet süresi ve iş başı başlangıç maaş
G. Çağıl, M.C. Toklu /Sakarya Üniversitesi Endüstri
Mühendisliği bölümünde uygulamalı mühendislik deneyimi modeli ve öğrenciler üzerindeki etkileri
miktarları kriterleri açısından inceleyerek modelinin etkilerini ortaya koymuşlardır. Weisz ve Smith [6] uygulamalı eğitimin faydalarından bahsederken aynı zamanda bu modelin akademisyenler açısından; tüm iş yerlerini kontrol etmenin getirdiği iş yükü, yeterince finansman sağlanmaması, akademik terfi süreçlerine yansımaması gibi zorluklarını da tartışmışlardır. Haddara ve Skanes [4] çalışmalarında, Kuzey Amerika'da uygulamalı eğitimin son 100 yıldaki gelişimi incelemiştir. Geleneksel eğitime göre ortak eğitimin öğrenciye, işverene ve kurumlara olan faydaları açıklanmıştır. Sarıbıyık [7], Sakarya Üniversitesi meslek yüksekokullarinda uygulanan 3+1 eğitim modelini anlatarak modelin öğrenciye, sektöre, öğretim elemanlarına ve topluma olan yararlarından bahsetmiştir. Erden Özsoy [8] çalışmasında mesleki eğitim ve istihdam ilişkisi üzerinde yoğunlaşarak mesleki eğitim sisteminin kalitesinin artırılması ile mezunların işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan beceri ve yeterliliklere sahip olmasından bahsederek, mesleki eğitime ilişkin sorunlara getirilebilecek çözüm önerilerini de sıralamıştır. Uygulamalı eğitim modelinin, Yüksek Öğretim Kurumu’nun teşviki ve politikaları ile Türkiye’de pek çok üniversite ve fakültede uygulanma zorunluluğu getirilmesi planlanmaktadır.
3. UYGULAMALI MÜHENDİSLİK DENEYİMİ EĞİTİMİ (APPLIED
ENGINEERING EXPERIENCE EDUCATION)
UMDE programı, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tarafından Endüstri Mühendisliği bölümünde pilot uygulama olarak başlatılmış olup, 2016-2017 eğitim-öğretim yılından itibaren Mühendislik Fakültesinin diğer bölümlerinde de uygulanmaktadır. UMDE programı, 4. sınıf öğrencileri tarafından 7. veya 8. yarıyılda seçmeli ders kapsamında tercih edilmekte olup, üç teknik seçmeli derse eşdeğer sayılmaktadır. UMDE programı ile öğrencilerin (aday mühendislerin) bir dönem boyunca haftanın ilk dört iş günü ilgili işletmelerde çalışmaları amaçlanmaktadır. UMDE programı kapsamında her dönem firmaların, öğrencilerin ve akademisyenlerin talepleri belirlenmektedir. Dönem başlamadan önce öğrencilerin; çalışmak istedikleri firma ya da sektör talebi, eğer önereceği bir firma var ise önerisi, not ortalamaları, İngilizce dil seviyeleri ve mesleki özellikleri belirlenir. Bu işlem ile
eşzamanlı olarak firmaların talepleri de toplanır. Talep ettikleri aday mühendis sayısı, aday mühendisleri istihdam edecekleri bölümler ve talep ettikleri aday mühendislerin mesleki özellikleri belirlenir. Program kapsamında her öğrencinin akademik danışmanı mevcuttur. Akademisyenlerin talepleri de belirlenir. Alınan talepler değerlendirilerek, dönem başında firma-öğrenci-akademik danışman atamaları gerçekleştirilir ve firmalar ile protokol imzalanır. İlgili dönemin ilk haftasında sigorta işlemleri ve UMDE tanıtım toplantısı yapılmaktadır. Öğrenciler dönemin 2. haftasından itibaren işletmelerde aday mühendis sıfatı ile çalışmaya başlamaktadırlar. Öğrencilerin çalışmaları firma ziyaretleri ile akademik danışmanları tarafından takip edilir. Öğrencilere yapılan değerlendirme anketi ile firmadaki çalışmaları ve varsa şikayetleri değerlendirilir. UMDE programı sürecinde aday mühendislerin durumu danışmanları tarafından ara raporlar aracılığı ile değerlendirilir. UMDE programı tamamlandığında ilgili akademik danışman ve firma danışmanı tarafından değerlendirme notu verilir. Başarılı olan aday mühendise başarı belgesi takdim edilir (Şekil 1).
Şekil 1: UMDE programının işleyişi [2] (The process of UMDE program)
Sakarya Üniversitesi Endüstri Mühendisliği
bölümünde UMDE programına katılım
istatistikleri Tablo 1’de verilmiştir.
Bu verilere göre 2016-2017 eğitim-öğretim yılında toplam 134 öğrenci programa katılım sağlamıştır. Ayrıca 2017-2018 bahar yarıyılında 42 öğrenci
UMDE programına katılmak için başvuruda bulunmuştur.
Tablo 1. UMDE programı 2013-2018 yılları arası katılım istatistikleri (Participation statistics for UMDE program
between 2013-2017)
Dönem İşletme Sayısı Aday Mühendis Sayısı 2013-2014 Güz 44 57 2014-2015 Güz 48 87 2014-2015 Bahar 22 26 2015-2016 Güz 30 59 2015-2016 Bahar 29 65 2016-2017 Güz 33 76 2016-2017 Bahar 32 58 2017-2018 Güz 54 127 4. UYGULAMA (APPLICATION)
Bu çalışma kapsamında; Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği
bölümünde 2016-2017 eğitim-öğretim yılında eğitim gören son sınıf öğrencilerine anket çalışması uygulanmıştır. Gelecek kararı, özgüven, mesleki öz yeterlilik ve kaygı ana başlıkları altında toplanan 26 anket sorusu Tablo 2’de verilmiştir. Çalışmada UMDE programının etkilerini ölçmenin yanısıra programın iyileştirmeye açık alanlarının belirlenmesi ve bu alanlara yönelik faaliyetlerin düzenlenmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle değerlendirme kriterleri programın pilot uygulayıcısı olan ve 2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren programı başarılı bir şekilde sürdüren Endüstri Mühendisliği bölümü öğretim üyelerine ve öğrencilerine danışarak belirlenmiştir. Bununla birlikte literatür araştırmasından da faydalanılmış kriterler yine program uygulayıcılarına danışarak son haline getirilmiştir.
Tablo 2. Anket soruları (Survey questions) Sıra Ana Başlık Sorular
1 Gelkar1 İş başvurusunda seçici davranıp kriterlerime uygun işletmelere başvuracağım 2 Gelkar2 Başvuracağım işletmede hangi pozisyonda çalışacağım benim için önemli değildir 3 Gelkar3 Hangi sektörde çalışmak istediğime karar verdim
4 Gelkar4 Hangi departmanda çalışmak istediğime karar veremiyorum 5 Oz1 Karmaşık problemleri kavrayıp çözebilirim
6 Oz2 Görevimle ilgili sorumlulukları tek başıma alabilirim 7 Oz3 Zaman zaman kendimi ifade etmekte zorlanırım
8 Mesoz1 Günlük yaşamda organizasyonların süreçlerini incelerim (Market, fırın, banka, vs.) 9 Mesoz2 Girdiğim yerlerde organizasyon yapısı ve süreçleri dikkatimi çekmez
10 Mesoz3 Karşılaştığım kalite problemlerini, kusurlarını fark edemem
11 Mesoz4 Girdiğim işletmelerde sistemsel problemleri tespit edip çözümler üretebilirim 12 Mesoz5 Aldığım ürünlerde problem çıktığında müşteri yetkilileriyle iletişime geçerim 13 Mesoz6 Rapor hazırlayamam
14 Mesoz7 Endüstri mühendisinin ne iş yaptığını örnek olaylarla anlatabilirim
15 Mesoz8 Teknik mühendislik gereken problemleri çözmede pratik davranabiliyorum 16 Mesoz9 Olayları/problemleri zihnimde sistematik bir şekilde sıralamakta zorlanıyorum 17 Mesoz10 Edindiğim teorik bilgileri çalışacağım işletmede rahatlıkla uygulayabilirim 18 Kaygı1 Mezun olduktan sonra rahatlıkla iş bulabilirim
19 Kaygı2 Teorik bilgilerimi iş yaşantısına kolaylıkla uygulayabilirim
20 Kaygı3 Çalışacağım işletmede mesleki sorulara cevap verememekten korkuyorum 21 Kaygı4 Bir işletmede çalışıyor olma düşüncesi kendimi kötü hissettiriyor
22 Kaygı5 Çalıştığım süreci (veya birimi) kontrol edememekten korkuyorum 23 Kaygı6 Mesleğimden elde edeceğim gelirin yetersiz olacağından korkuyorum
24 Kaygı7 Mesleğimde kendimi geliştirebileceğim olanakları bulamamaktan korkuyorum 25 Kaygı8 Meslektaşlarımın bilgimi yetersiz bulmasından korkuyorum
G. Çağıl, M.C. Toklu /Sakarya Üniversitesi Endüstri
Mühendisliği bölümünde uygulamalı mühendislik deneyimi modeli ve öğrenciler üzerindeki etkileri 4.1. Verileri Toplama Aracı (Data Collection
Tool)
Çalışmadaki veriler, UMDE programının öğrenciler üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla hazırlanan anket ile elde edilmiştir. Bu makalede yer alan anket çalışmasının örneklemi, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında, Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği bölümü 8. yarıyılda eğitim görmekte olan öğrencilerle sınırlıdır. Anket çalışması için öncelikle örneklem büyüklüğü tespit edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda evren büyüklüğü bilindiğinde kullanılabilecek Denklem (1) dikkate alınmıştır.
n = N − 1 × ε + p × q × ZN p × q × Z (1)
N: Evren büyüklüğü
p: Olayın gerçekleşme olasılığı
q = 1-p: Olayın gerçekleşmeme olasılığı
Z: Anlamlılık düzeyinin standart normal dağılım tablosundaki değeri
: Örneklem hatası
= 300 − 1 × 0,1 + 0,45 × 0,55 × 1,96 ≅ 73300 0,45 × 0,55 × 1,96 300 kişiden oluşan bir evren için %5 anlamlılık düzeyinde yaklaşık olarak en az 73 kişilik bir örnek oluşturmak gerekmektedir. Bu hesaplama ile evreni temsil edecek en az örnek sayısı belirlenmiştir. Çalışmada, güvenilirliği arttırmak için tespit edilen sayıdan daha fazla olarak 100 kişiye anket uygulanmıştır.
Endüstri Mühendisi adayı öğrencilerden beşli Likert tipinde ölçeklendirilen anket maddelerinin 1 ile 5 arasında puan vermeleri istenmiştir. Tablo 3'e göre 1, “kesinlikle katılmıyorum” ifadesinin karşılığı olurken 5, “kesinlikle katılıyorum” ifadesine karşılık gelmektedir. Negatif sorularda Likert ölçeği ters olarak uygulanmıştır.
Tablo 3. Değerlendirilmesi ölçeği (Evaluation scale)
Ağırlık Seçenek 1 Kesinlikle Katılmıyorum 2 Katılmıyorum 3 Kararsızım 4 Katılıyorum 5 Kesinlikle Katılıyorum
Likert ölçeği, kişinin tek bir objeye karşı gösterdiği tutuma ilişkili olarak hazırlanmış cümleleri içerir ve cevaplayıcılar her bir cümleyi onaylama derecesini göstermek için iki, üç, dört,
beş, altı ya da yedi seçeneği olan ölçekte kendisine en yakın olan ölçeği seçer [9]
4.2. Anket Sonuçları (Survey Results)
Ankete katılan öğrencilerin dağılımı Tablo 4’te verilmiştir. Buna göre ankete katılan 100 öğrencinin %39’u UMDE programına katılmamış olup, %61’i UMDE programına katılmıştır.
Tablo 4. UMDE programına katılım oranı (UMDE program participation rate)
UMDE Programına Katılım
Durumu Frekans Yüzde
UMDE Programına Katılmadı 39 39,0 UMDE Programına Katıldı 61 61,0
Toplam 100 100,0
Yapılan her çalışmada güvenilirlik kavramının üzerinde durmak gerekir. Güvenilirlik, bir çalışmadaki tüm soruların birbirleri ile olan tutarlılığını test eder ve kullanılan ölçeğin problemi yansıtma derecesini ifade eder. Bu çalışmanın güvenilirliği Cronbach’s Alfa (α) modeli ile ölçülmüştür. Cronbach’s Alfa (α) katsayısının 0,8’den yüksek olması durumunda çalışma yüksek derecede güvenilir olarak yorumlanır [10]. Sürekli, aralıklı ya da ardışık 4-5 seçenekli cevaplar içeren n sorunun yer aldığı bir çalışmanın ölçme gücünü, yeterliliğini ve güvenilirliğini ölçen bu katsayı Denklem (2) ile hesaplanır [11];
= − 1 1 −∑ !" # (2)
n = ölçekteki soru sayısı
= her bir sorunun varyansı " = genel varyans
Tablo 5’te gösterildiği gibi bu çalışmanın Cronbach’s Alfa (α) katsayısı 0,831 olarak belirlenmiştir. Bu sonuca göre çalışma ölçeği yüksek derecede güvenilirdir.
Tablo 5. Cronbach’s Alpha değeri(Cronbach's Alpha value)
Cronbach's Alpha N of Items
,831 26
Güvenilirlik analizi ile Cronbach’s Alpha katsayısı hesaplandıktan sonra anket soruları arasındaki korelasyon katsayılarının hesaplanması ve düşük korelasyonlu soruların anketten çıkartılması gerekir. Böylece anketin içsel tutarlılığının artması beklenir. Yapılan çalışmada sorular tek tek incelenerek, anketten çıkarılması durumunda Cronbach’s Alpha katsayısının artmayacağı
belirlenmiştir. Bu nedenle hiçbir soru çalışmadan çıkartılmamıştır.
Tablo 6’da katılımcıların verdikleri cevaplara göre her bir sorunun ortalaması, modu ve medyanı belirlenmiştir. Aritmetik ortalamadan yola çıkarak yorum yapmak istenirse düşük, orta ve yüksek olmak üzere 3 değer aralığı belirlenmiştir. Bu değer aralıkları ise en yüksek 5 ve en düşük 1 değerlerine göre (5-1)/3=1,33 olarak tespit edilmiştir. Buna göre 1 ve 2,33 arası düşük, 2,34
ve 3,66 arası orta, 3,67 ve 5,00 arası ise yüksek düzey şeklinde yorumlanmıştır. Örneğin gelkar2 kodlu soruda öğrencilerin iş başvurusu yapacağı işletmede hangi pozisyonda çalışacaklarına verdikleri önem derecesi sorgulanmıştır. UMDE programına katılan öğrencilerin bu konuya verdikleri önem derecesi 4,33 ile yüksek düzey olarak yorumlanırken UMDE programına katılmayan öğrenciler için 2,62 olan değer ile orta önem seviyesine sahip olarak tespit edilmiştir.
Tablo 6. Katılımcıların verdikleri cevaplara göre istatistikler (Statistics based on responses of participants) UMDE
Katılım Durumu
Anket
Sorusu N Ortalama Medyan Mod
UMDE Katılım Durumu
Anket
Sorusu
N Ortalama Medyan Mod
UMDE Programına Katılmadı gelkar1 39 3,54 4,00 4,00 UMDE Programına Katılmadı kaygı1 39 3,10 3,00 3,00 gelkar2 39 2,62 3,00 3,00 kaygı2 39 2,10 2,00 2,00 gelkar3 39 3,44 3,00 3,00 kaygı3 39 3,10 3,00 3,00 gelkar4 39 2,28 2,00 2,00 kaygı4 39 2,49 2,00 2,00 UMDE Programına Katıldı gelkar1 61 3,85 4,00 4,00 kaygı5 39 3,56 4,00 4,00 gelkar2 61 4,33 4,00 4,00 kaygı6 39 3,15 3,00 3,00 gelkar3 61 3,38 3,00 3,00 kaygı7 39 3,10 3,00 3,00 gelkar4 61 4,02 4,00 4,00 kaygı8 39 4,10 4,00 4,00 UMDE Programına Katılmadı mesoz1 39 4,03 4,00 4,00 kaygı9 39 3,10 3,00 3,00 mesoz2 39 4,05 4,00 4,00 UMDE Programına Katıldı kaygı1 61 3,11 3,00 3,00 mesoz3 39 3,92 4,00 4,00 kaygı2 61 4,00 4,00 4,00 mesoz4 39 3,79 4,00 4,00 kaygı3 61 3,30 3,00 2,00 mesoz5 39 3,92 4,00 4,00 kaygı4 61 4,34 4,00 5,00 mesoz6 39 3,85 4,00 4,00 kaygı5 61 3,82 4,00 4,00 mesoz7 39 4,18 4,00 4,00 kaygı6 61 3,38 3,00 4,00 mesoz8 39 3,62 4,00 4,00 kaygı7 61 3,03 3,00 2,00 mesoz9 39 3,67 4,00 4,00 kaygı8 61 3,75 4,00 4,00 mesoz10 39 2,44 3,00 3,00 kaygı9 61 3,38 3,00 4,00 UMDE Programına Katıldı mesoz1 61 4,13 4,00 4,00 UMDE Programına Katılmadı oz1 39 3,64 4,00 4,00 mesoz2 61 4,26 4,00 4,00 oz2 39 3,74 4,00 4,00 mesoz3 61 3,89 4,00 4,00 oz3 39 2,95 3,00 2,00 mesoz4 61 3,77 4,00 4,00 UMDE Programına Katıldı oz1 61 3,77 4,00 4,00 mesoz5 61 4,07 4,00 4,00 oz2 61 4,07 4,00 4,00 mesoz6 61 4,18 4,00 4,00 oz3 61 2,80 3,00 2,00 mesoz7 61 4,44 4,00 4,00 mesoz8 61 3,51 4,00 4,00 mesoz9 61 3,85 4,00 4,00 mesoz10 61 4,18 4,00 4,00
Parametrik testlerde değerlerin normal dağıldığı varsayılır. Ancak parametrik olmayan testlerde böyle bir zorunluluk yoktur. Parametrik hipotez testlerinin varsayımlarının karşılanmadığı durumlarda parametrik olmayan testler uygulanabilir. Parametrik testlerin varsayımları; verilerin eşit aralıklı (interval) olması, verilerin normal dağılıma uyması ve grup varyanslarının homojen bir dağılım göstermesidir. Bu üç varsayımdan en az birisinin ihlal edilmesi durumunda Mann-Whitney U (MW) testi kullanılabilir. Bu çalışmada, bağımsız iki örnek grubunun arasındaki farklılıkların analiz edilmesi amaçlanmıştır. MW testi iki örnek t testinin parametrik olmayan alternatifidir. MW Testi
uygulamak için veriler, 1. ve 2. toplumlardan rastgele alınmış benzer ölçekli örnekler olmalıdır. Bu test gerçek gözlemler yerine sıralama puanlarını kullanır [11]. MW testinde değişkenlerden en az birinin ordinal olması gerekmekte olup çalışma bu kurala uymaktadır. Bu nedenle çalışmada MW testi yöntemi tercih edilmiştir.
MW testi aralıksız ölçülen iki (bağımsız) grup arasındaki farklılıkları test eder. İki grubun ortalamalarının karşılaştırılması yerine medyanlarını karşılaştırır. Değerler sıralı hale dönüştürüldüğü için değerlerin mevcut dağılımlarının önemi yoktur [10].
G. Çağıl, M.C. Toklu /Sakarya Üniversitesi Endüstri
Mühendisliği bölümünde uygulamalı mühendislik deneyimi modeli ve öğrenciler üzerindeki etkileri
Bu çalışmada MW testi için hipotez aşağıdaki şekilde kurulmuştur;
Ho: N1 ve N2 hacimli örneklerin medyanları eşittir.
H1: N1 ve N2 hacimli örneklerin medyanları eşit değildir.
Tablo 7’de yer alan gelecek kararları ana başlığındaki 4 soru %95 güven aralığında MW testi ile incelendiğinde gelkar2 ve gelkar4 kodlu sorularda UMDE programına katılmış öğrenci ile katılmamış öğrenci arasında anlamlı bir fark
olduğu belirlenmiştir. UMDE programına katılan öğrenciler mezuniyetleri sonrası iş başvurusunda bulunurken hangi departmanda ve hangi pozisyonda çalışacağı konusunda daha bilinçli olarak karar vereceği gözlemlenmiştir.
Tablo 7’de özgüven ile ilgili olarak sorulan 3 soru %95 güven aralığında MW testi ile incelendiğinde; karmaşık problemleri kavrama, sorumluluk bilinci ve kendini ifade etme konularında UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir.
Tablo 7. Gelecek kararı, özgüven, mesleki özyeterlilik ve kaygı ana başlığına ait test sonuçları - Test results of the main head of the future decision, self-confidence, self-efficacy and anxiety
Ho Hipotezi Test Gösterge Karar
Gelkar1 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,122 Ho Hipotezi Kabul Gelkar2 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,000 Ho Hipotezi Ret Gelkar3 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,794 Ho Hipotezi Kabul Gelkar4 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,000 Ho Hipotezi Ret Oz1 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,265 Ho Hipotezi Kabul Oz2 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,055 Ho Hipotezi Kabul Oz3 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,519 Ho Hipotezi Kabul Mesoz1 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,749 Ho Hipotezi Kabul Mesoz2 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,116 Ho Hipotezi Kabul Mesoz3 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,937 Ho Hipotezi Kabul Mesoz4 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,868 Ho Hipotezi Kabul Mesoz5 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,349 Ho Hipotezi Kabul Mesoz6 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,015 Ho Hipotezi Ret Mesoz7 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,079 Ho Hipotezi Kabul Mesoz8 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,494 Ho Hipotezi Kabul Mesoz9 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,242 Ho Hipotezi Kabul Mesoz10 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,000 Ho Hipotezi Ret Kaygı1 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,954 Ho Hipotezi Kabul Kaygı2 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,000 Ho Hipotezi Ret Kaygı3 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,408 Ho Hipotezi Kabul Kaygı4 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,000 Ho Hipotezi Ret Kaygı5 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,121 Ho Hipotezi Kabul Kaygı6 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,381 Ho Hipotezi Kabul Kaygı7 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,786 Ho Hipotezi Kabul Kaygı8 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,076 Ho Hipotezi Kabul Kaygı9 kriterine göre UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında fark yoktur MW 0,187 Ho Hipotezi Kabul
*Anlamlılık Düzeyi 0,05
Tablo 7’deki mesleki öz yeterlilik başlığı altında sorulan sorular karşılaştırıldığında mesoz6 ve mesoz10 kodlu sorularda UMDE programına
katılmış öğrenci ile katılmamış öğrenci arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Bu sonuca göre UMDE programına katılmış öğrencilerin mesleki raporları hazırlama ve teorik bilgileri
gerçek dünya problemlerine aktarma konusunda UMDE programına katılmamış öğrencilere göre daha fazla özgüvene sahip olduğu belirlenmiştir. Mezun olacak öğrencilerin taşıdığı kaygılara yönelik sorular incelendiğinde, kaygı2 ve kaygı4 kodlu sorularda UMDE programına katılmış öğrenci ile katılmamış öğrenci arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Bu sonuca göre UMDE programına katılmış öğrencilerin teorik bilgileri iş hayatında uygulama ve bir işletmede çalışıyor olma düşüncesi konularında kaygı yaşamadığı tespit edilmiştir.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER (CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS)
Bu araştırmada, Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde öğrenim görmekte olan aday Endüstri Mühendislerinin UMDE programı sonucunda gelecek kararı, özgüven, mesleki öz yeterlilik ve kaygı düzeylerinin ortaya konulması ve programın öğrencilere kazandırdığı fayda çıktılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2016–2017 eğitim-öğretim yılında, 8. yarıyılda olan 100 Endüstri Mühendisi adayı ile bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, anketi oluşturan dört ana maddeye bakıldığında özgüven başlığı altında sorulan sorularda UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Gelecek kararı, mesleki öz yeterlilik ve kaygı konularında ise aşağıda belirtilen konularda anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir.
Mesleki raporları hazırlama ve teorik bilgileri gerçek dünya problemlerine aktarma
Teorik bilgileri iş hayatında uygulama konusunda kaygı yaşama
Bir işletmede çalışıyor olma düşüncesi konusunda kaygı yaşama
Mezuniyet sonrası iş başvurusunda bulunurken hangi departmanda ve hangi pozisyonda çalışacağı konusunda seçici ve bilinçli olma
Yapılan çalışma kapsamında, UMDE programına katılan ve katılmayan öğrenciler arasında yukarıda özetlenen farklar tespit edilmiştir. Programın
amacı doğrultusunda UMDE programı
kazanımlarını arttırmak için program iyileştirilebilir. Örneğin, programa katılan
öğrencilerin, özgüven başlığı altında yer alan “Karmaşık problemleri kavrayıp çözebilirim” ifadesini yüksek puanlarla değerlendirmesi için UMDE programına katılan öğrencilerin tasarım ya da bitirme çalışmalarının aynı işletmedeki mevcut bir problem üzerinde çalışması ile sağlanabilir. İlgili işletmenin mevcut bir problemine çözümler geliştirmesi ve bunun uygulanabilirliğini görmesi ile öğrencilerin karşılaştıkları problemleri çözebilme konusunda özgüvenli olmaları sağlanabilir.
Bu çalışma ışığında yapılacak sonraki çalışmalarda, anketin UMDE programına katılan tüm Mühendislik Fakültesi bölümleri kapsamında uygulanarak bölümler arası farklılık olup olmadığı tespit edilebilir. Ayrıca aynı öğrenci grubu ele alınarak UMDE programına katılmadan önce ve katıldıktan sonraki durumları belirlenerek anlamlı bir farklılık olup olmadığı belirlenebilir.
KAYNAKLAR (REFERENCES)
[1] G. Doğan and B. Üstün, “Türkiye’de Üniversite Sanayi İşbirliğini Etkinleştirme Yolları,” in VII.Ulusal Uçak,Havacılık ve
Uzay Mühendisliği Kurultayı, 2013, pp.
227–232.
[2] M. Cengiz Toklu, “Yüksek Öğretim Kurumlarında Ortak Eğitim Modeli Ve Bir Uygulaması,” in International Conference
on Quality in Higher Education (ICQH),
2016, pp. 1089–1092.
[3] M. T. Gençoğlu and M. Cebeci, “Türkiye’de Mühendislik Eğitimi ve Öneriler,” in Mühendislik-Mimarlık Eğitimi
Sempozyumu, 1999, pp. 73–80.
[4] M. Haddara and H. Skanes, “A reflection on cooperative education: from experience to experiential learning,” Asia-Pacific J.
Coop. Educ., vol. 8, no. 1, pp. 67–76, 2007.
[5] B. F. Blair, M. Millea, and J. Hammer, “The impact of cooperative education on academic performance and compensation of engineering majors,” J. Eng. Educ., vol. 93, no. 4, pp. 333–338, 2004.
[6] M. Weisz and S. Smith, “Critical changes for successful cooperative education,”
Proc. 28th HERDSA Annu. Conf., pp. 605–
615, 2005.
[7] M. Saribiyik, “Meslek yüksekokullarında nitelikli işgücü yetiştirmek için 3+1 Eğitim
G. Çağıl, M.C. Toklu /Sakarya Üniversitesi Endüstri
Mühendisliği bölümünde uygulamalı mühendislik deneyimi modeli ve öğrenciler üzerindeki etkileri
modeli,” Acad. Platf. J. Eng. Sci., vol. 1, no. 1, pp. 39–41, 2013.
[8] C. Erden Özsoy, “Mesleki eğitim - istihdam ilişkisi: Türkiye’de mesleki eğitimin kalite ve kantitesi üzerine düşünceler,” Electron.
J. Vocat. Coll., vol. 5, no. 5, pp. 173–181,
2015.
[9] N. Köklü, “Tutumların ölçülmesi ve likert tipi ölçeklerde kullanılan seçenekler,”
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilim. Fakültesi Derg., vol. 28, no. 2, pp. 81–93, 1995.
[10] A. S. Albayrak, A. Eroğlu, Ş. Kalaycı, E. Küçüksille, B. Ak, M. Karaatlı, H. Keskin, E. Çiçek, A. Kayış, Ö. Antalyalı, N. Uçar, H. Demirgil, D. İşler, and O. Sungur, "SPSS
uygulamalı çok değişkenli istatistik
teknikleri", 5th ed. Ankara: Asil Yayın
Dağıtım, 2010.
[11] K. Özdamar, "Paket programlar ile
istatistiksel veri analizi - Cilt 2". Nisan
