1923 - 1950 dönemi basınında Vatan-Tan gazeteleri ve Ahmet Emin Yalman

Marmara lletiSin Dergisi, Say:1,

Arql*

j992

1923-1950 D<inemi Basrnrnda VATAN-TAN Gazeteleri ve

AHMET

EMTN

YALMAN

O[r.

Giir.

NuriM.

fNUCUR MARAMARA UNIVERSITES1

IletiEim Faktiltesi

"Dalkavuklara ve gurura kendinizi kaptrnraytnrz. Tek bir insarun kudretinin bir hududu oldulunu, bilenlere danrEuta_

dan ve igbirli!ine razr ohnadan sonug alma!a inrkan bulunrnadr!rnr unutlnayrruz,

AHMET

EMIN YAI,MAN

t-

varaN

cgnrnstNN

22 Ekrnr l9l7 gtinij Mehmet Asun'la beraber ve ikiyiizelliryer lira serr.naye ko-yarak

(vAKIT)

gazetesini(l) grkaran Ahmet Ernin, 1923 yrhnda Ahrnet

_$iila[

ve Enis

Tahin ile birlikte ve onbeg bin lira sermaye temin ederek (vatan) gazetesini yayr-nlarnrgtrr.

26 Mart 1923 giintl ilk sayrsr yayrnlanan (VATAN) da Ahmer Emin'in kale-minden grkan qu sahrlar. gazctenin alnaclnl vc savunaca!r ilkeleri belirlernektedir:

"Biz daima dolruya dofru, elriye

elri

diyece[iz. Ne bir menfaat diiqiincesi, ne de korku gibi bir sebep, bizi gergek saydrlrmrz kanaatlerden t'edakarhk etmeye siirtiklemeyecektir. (VATAN) rnemleketlerini ve gazetecilik mesle!ini gok sevenle-rin kurdulu bir gazetedir. bir ticaret kuruluqu delildir. Makale ve haber siitunlanmrz daima temiz kalacaktu. Bu siitiinlara ticretle veya herhangi bir nevi baslo ve tesir ile hig yazt giremeyecektir. Ucretli ilan s[tunlarr ile

diler

si.itunlar arasurda higbir iliEki bulunmayacaktrr. "

Almanya'dan getirilen yeni bir rotatif makine sayesinde (VATAN) krsa

de Istanbul'un en canh gazetesi haline gelmiqtir. Ahmet Emin'in yetmigaltr giin tefrika edilen Malta Hatualan ve baq yazrlan. _{Ahmet $iikrti'ntin} canlt r<iportajlan, Enis Tah-sin'in titiz ve dikkatli yazr igleri geflili.Mehmet Rrfat'rn baEanh yoneticilili sayesinde (VATAN) okuyuculanu ilgisini geken bir gazete kirnli!ine kavu$mu$tur.

1923 yrhnur son giinleriude lstanbul gazetelerinin agrn tenkitgi yaztlanna karErhk Ankara Hi.iki.irnet gevrelerinde hiikiirn siiren krzgurhk, basrn hakkrnda bazt Eiiphelerin belirmesine neden olrrrug, bu nedenle Istanbul'da gdrevlendirilen lstiklal Mahkernesince (TANIN) bagyazan Htiseyin Cahil, (IKDAM) sahibi Ahmet Cevdet, (TEVHID-I EFKAR) baEyazan Ebuzziya Velid ile sorumlu mtjdi.irlerin gcizaltrna ah-runalan, Ahmet Ernin'in, l0 AraLk 1923 giinlii (VATAN) da gu satrlan yazrnasrna se-bep olmuqtur.

"Zor gcirevler karqrsrnda bulunan ldare geklimizi kesin surette diizenlemekle uSa;an, bundan dolayr elegtirilere ulrayan hi.iktimetin A[a Han ile Emir Ali'nin mek-tuplamra krzmasr pek tabiidir. Fakat iig _{-{azetecinin bu} igteki nres'uliyetine gelince Hiiseyin Cahit, Velid ve Ahuret Cevdet Beyler gibi adarnlarrn lngiliz entrikalanna alet olabileceklerini kimse aklrtta getirernez".

Mahkernece

Ala

Hau'ur nrektubunun yaymlanmasr bir sug ollnakla beraber olayda kasrt bulunmadr!r gerekgesiyle, gazetecilerin beraetine karar verilmiqtir.

6 Mart 1925 Cunra giinti, Talair-i Sijkun Kanununun I. maddesine dayamla-rak, Bakanlar Kurulu Karan ile alh gazete, (TEVHID-I EFKAR). (SON TELGRAF),

(ISTIKLAL), (SEBILURRE$AT), (AYDINLIK) ve (ORAK-QEKIQ) kapahlmrqrrr. Ayrrca Adana'da grkan (SAVHA) ile Trabzon'da gftan (ISTIKLAL) gazeteleri de ka-patrlanlar arasrndadr. Btiytik Millet Meclisinin 7 Mart 1925 gtinlti toplantrsrnda An-kara Istiklal Mahkernesinin kurulmasura karar verilmiq, iki gi.in sonra lzrnir'de gftan (SEDAYI I{AK), Trabzon'da grkan (ISTIKBAL) ve (KAHKAI{A) ile Istanbul'daki (PRESSE DU SOIR) rn da bu mahkemece kapatrlmasrna karar verilmiqtir.

Hi.ik0rnetin manevi nijfuzunu yrpratmak suglamasryla (TANIN) (TEVHID-I EFKAR) ve (SON TELGRAF) gazeteleri kapatrldfttan sonra beq ay gibi oldukga uzun bir siire (VATAN) yayrnlarrnr si.irdiinniigtiir. Bu dcinemde Vatan gazetesinin cizellikle Dolu illerindeki isyan ile ilgili konu ve haberlerde gok dikkatli ve ihtiyath bir dil kullandrgl gdrtilmektedir.

Gazeteleri kapatrlmril olan Velid Ebuzziya, Fevzi

Liiff,

Eqref Edip ve Toksciz baEyazan Abdiilkadir Kemali (l{iikiimetin manevi ntifuzunu krarak isyana sebep ol-rnak) suglamasryla II Temmuz 1925 de tutuklandrklarrndan, bunlardan bazrlannrn he-def g<istermesi sonucu 12 Alustos giinti (Vatan)in kapatrlmasr, Ahmet Ernin ile Ah-met _$tikii'niin tutuklararak Elazr! Istiklal Mahkemesine sevkedilmeleri

Yaprlan duruEmalar sonunda rnarrkerne yar-{rranan

-eazetecileri' "r'evcut ka-nunlar dairesinde _{yayrn vazifelerini yaptrklarrna. ortada sug bulunmadrlrna" karar} vermiq ancak Ahmet Ernin ile _{Ahmet $iikri.i haklannda} (Beraar) _tabiri kuilarulrnaya-rak "yeni deliller zuhururlda tekrar yar-erlanrnak ijzere rnuhakerneleripirr uren edilmc-si" Ire karar verihnigtir'(2)

Bu'dan sonraki yrllarda yasakl bil gazeteci olarak yurt iginde ve yurt d.irnda basr. drqrnda ,geEitli ticari iqlerle giinlerini _.regiren Ahmet Ernin, bu donemde ylnus Nadi Beyin, (cumhuriyet) gazetesi yazr kurulu'a katrLnasr hususunda yaptrlr sarni-mi teklifi reddettili gibi, Serbest Frkayr kuran Fethi okyar'ur parti organr bir _{-uazete_} nin _{baqyazan olmasr hususundaki cinerisini de rahathkla geri gevinnir; u"}

_gnr"t".ilik

drgrndaki iglerine sabula devam ermi;tir.

1925 Alustosunda gazetecilik

rreslelirder

ayrrhnasrndan itibaren 1936 ocak ayr baqlanna kadar gegen onbuguk gileli yrrr'gok sevdili nresleline olan cizle-nrini fazlasryla yolunlaEhrdrlr giinlerde Ankara'da Karpig lokantasrnda Atatiirkle karErlaqmasr, _{mesleline donrnesini sallayan rrrutlu bir}

-tcirtigrnenin yaprlmasma ve gazete grkarmamasr hususundaki cezasrnrn kaldnhnasrna nedcn ohnultur.(3)

Karpig'teki karqrlaqrnadan _{so'ra, Falih Rrfkr Aray aracrh!ryla (Ahrnet Emin} derhal eski mesleline dcinebilir) talirrratul alan Ahrnet Emin. gi.inliik gazete grkarurtrk igin gercken sennaye ve irnkanlara sahip olmadrlr gibi rnevcut gazetelerden birine yazar olarak girnreyi de istemedilinden, giinltik gazete boy ve bigimirrde hafralft bir gazete olan (KAYNAK)r _{grkarmaya baglarnr;, ancak krsa siire soma haftahk} gazete-rtin tutmadr!mr g6ri.ince bu irtten vazgegmiEtir.(4)

II- TAN GAZETESI VE

AHMI'T

EMIN

YALMAN:

O giinlerde kar;rsura biiytik ve olumlu bir tusat grkmrE, kuruluq sennayesi Iq Bankasrnca sallanan. 6nce

Siirt Milletvekili

Mahrnut Soydan y<inetiminde

(MILLIYET) adryla. sonra Ali Naci Karacan rarafurdan (TAN) adryla yayurlanan ga-zetcrin zarar

ettili

diigDncesiylc. kendisine biitiiu tesisieriyle ve gok uygun garrlarla devredilebileceli Iq Bankasr Genel Miidiiri.i Muarnrner Erig taralindau teklif edil-miqtir.

Ahuret Emin Anrlarurda bu konuyu qu satrlarla dile getinnigtir.(s) "Sonradan haber aldrlrma gcire Atatiirk. benirn,qazetecilik mesleline drinme-me izin verdikten sonra, Tan gazetesi tesislerinin benirn elime gegmesini. b<iylece bu teselliye kavuqtnatm ve memlekette objektif tenkitlerde bulunacak rniistakil bir gaze-te grkmasuu isterni;, orra gcire emirler verrnigti. Bciylece gok uygun ve emsalsiz

larla bir teklif yaprlmasurda ortun niifuz ve arzusu biiyi.ik rol oyuauuqtt".

Bu durumda Iq Bankasmur olumlu teklifini karqrlayacak cilgtide sermaye arayrsilla giren Ahmer Ernin, dort ortakh(6)

(soN

POSTA) gazetesinin ortaklart *orrnou anlarimazlk oldulunu, ortaklardan zekeiya Sertel ile Halil Lutfihin

hisse-lerini

alarak gazeteden gekildiklerini ogrendilinden, her

ikisi

ile

yakrn temas sa!larnrEtr.

Ahmet ErIin bu y:knlaqnrayr ;oyle delerlendfmekte(7) ve (Zekeriya atrlgan bir gazeteci, Halil

Liitfi

ise eli srla bir idarecidir. Senin hesaba akhn ermedili igin btiyie bir yol arkadaqrla ihtiyacrn vardr" diiqtncesiyle olumlu karar verdilini belirt-,o"kt"dit. Ortakhk kurulduktan bir stire sonra Halil Liitfi'nin cirnrilile kagan aqrt !a-samrfgu zihniyeti zamall zamall Ahmet Enlin'in bazr gikayetlerine neden olmuqtur:

"ldare iqlerinde Halil Lutfi ile geginrnek hig de kolay degildi. onun gdziinde yalmz para ve tasarruf var<h... iyi kalitede hayu ve fayda oldulunu bil tiirlii kabul

et-,oiyoiu.

Dairna diir;iik kalitedc kagrt aldrlr igirr mti.kemrnel maki'aya ralme' baskr kiJtii oluyordu".

III- TAN

GAZETI'SNIN YFNI SAHfPI,ERI:

T-eieriya Sertel, Halil Liitfi Diirdiirrc1i, Ahr.et

Emi'

Yalna''r'

onbeger bin Iira semraye ile katrldrklan ortakh!ilr difer onbe; bin lirasrnr da kardeqi Rrfat Yalman

ve

daha birkaE

kiSi

Komanditer ortak

olarak

salladrklarrndan galt;malara baqlannuqtrr.

Boylelikle d<irt esas ortak taraturdan devreu teslim alrnan (TAN) gazetesinin yeni kirnlikti ilk sayrsr I Alustos 1936 gi.inii yayrnlatrrnrEtf. Aucak, gazetenin I A[us-iostan itibaren Ahmet Ernin Yalmatr yonetirninde yayrnlanaca!t onbe; g[n ouceden

16 Ternmuz 1936 giinlii gazetedeki (Tan Yeni Ellerde) baEhkh qu yazr ile okurlara du-yurulmuqtur:

'Tan bu gi.inkti ntishadan itibaren Gazetecilik ve Neqriyat Tiirk Limited $irke-tinin elilden grkryor. Gazetecilik ve _{Matbaacrhk Tilrk Limited $irketinin} malt olan Tan gazetesine ait bina, uratbaa ve imtiyaz, gazetecilik ve neEriyat Ti.irk Anonirn $ir-ketine satrlmrEtu. Yeni qirkctin baqurda eski Vatan bagyazarr Ahmet Emin Yalman bulunmaktadu. Tan'rn I A[ustos niishasl yeni ve

kati

Eekilde gftacaktr"'

16 Ternmuz 1936 gtiniine kadar siyah baqlftla yayurlanan gazete, bu tarihten itibaren krmrzr baqhkla yayu'rlanmrE ve beq kuruE fiyatla satrqa suuulmu;tur.

Yayur politikasr yoniinden gazetenin sevk ve idaresi tamamen Ahrnet Emin'ful sorumlululuna b[akrhnrgtf. Bu

politika

"gergek demokrasi, her geqit yolsuzlula kargr temizlik rniicadelesi ve krtasiyecilile kargr esaslt rslahat" amaglanm

igermekte-dir. Gazete spor sayfasr renkli sayfalar ve resinii tomanlarla oniki ve onalh sayfa ha-linde yayrnlandrlrndan losa zaman _{siirecinde okuyucunun begcnisini kurun-rqto. Bu} yenilikler o giine kadar ilkel bir gdriirii$te olan _{basna canlthk gerimriltir.(8)} Boyte-likle Tan modern tesisleri. iddiah kadrosu ve _{tniikernntcl yayrm iie} aydur geu."lerce izlencn ve tutulan gazetelerden

biri

_{ohnu;tur. Gazctenin okuyucular tarafilrdan} belenilmesini saElayan yazar kadrosunda. _{cski Tan,daki irnzalara ilave olarak qu}

iirlti

kalcmler gdriihnektedir. Oner Rrza Dolrul. Zi1,a gakir. Raif Meto. Sabahannl

Ali. Suat Derviq, Cevat _$aki, Sabiha Scrtel. Burhan Bclgc. Elref gcfik, Naci Sadul_ lah. Sabahattin GiinSdr ve digerleri...

Gazeteuin Gcnel yayrn _{ve yazr lqlcri MUdiini Miimraz Faik Fenik,tir.} Bir siire soua Ahnrct Emin'in isteli ile Refik Halir Karay ve Refii Cevar Ulu ray da yazl kadrosuna katllnnllarsa da, Zekeriya Seflel bu kattlmalardan nrcnrnun ol_ nlam{hr. Nitekim bu hoylutsuzlugunu _lu sahrlarla bclirlenti; bulu,,n,oktndr..(9) "Bcn her bakrmdan bana aykrrr olan bu ekip iqindc gazetenin

yolulu

bulrnaya qah$ryordunl. bu yiizdcn dc gazcte gclitrkiler igildeydi. Herkes

rlrr

bir teldcn _{Qahyor_} du. Birinin sciyledifirri drcki reddediyordu".

Egi Sabiha Scrteldc yazar kadrosundaki _{gdriiliinii lu satularla belirginleltir_} mittir'(10)

"Tan gazetcsi bu ckiple, Asma Bahgeleriyle rnc5hur Babil KulesiDc benzivor_ du. AsrDa Bahgck'rirriD _{bu lrrrnda scricrler. bir katrrrda Burharr Fclek gibr larrr.,zicr} ler. bir katrnda Orner Rrza _{gibi koyu miisliinranlar, bir} katrnda ilericiler v:udr'.

IV, T.IN-CUMTTURfYET

_CITISMASI:

1937 yrh sonbahannda Cumhuriyet gazetesi Bariyazal yunus Na<li ile Tan balyazarr Ahnret Enrin Yahnan arasurda giilllercc siiren ve polenrik slllrnru arnu, qahrslarl hedefalan,

slldn

olarak nitelcndirilebilecck yazr5nralar ba$lam$, gtinlercc karruoyunu nlelgul etrrriytir. Onrelin Yuuus Nadi

ll

EkiD lg37 giiulii Cunhuriyettc, ki (Ahrnet Emin Yalurau'a) baqlkh yazrslrda: "irti$ar etmege balladrlr giinden beri mii$teri bulamayan, bir meta gibi cldeD ele devrcdilip giden gu (TAN) gazeresi.

bil,

hassa yeni sahiplcrilin tniilkiyetine gegeli rneslck luysiyetiri ayaklar alturda

gillc,

yerek kiistahlEm hudutlantl almts temeli kiifie dayanan saldrrcl

b;

hal alm{ bulu-nuyor.

Daha sekiz on sene ewel istiklal mahkemelerinde aylarca siiriineller mi? Va-tandaqla irtica ile itham edecekler'l Komiirist bozuntusu ddnme kadurlar mr'l Tiirk

Halkma Kemalizrnden bahsedecckler" demektedir.

Alrmer Emin Yalman ise 23 Ekirn 1937 giinlii

TAN

da yayrnlaual (Derebeyi Nasrl Diiqtiuiir) baqlfth yazlsrDda Yunus Nadi'ye 5u sattlalla cevaP vcrmiltir:

"Okuyucularrnrzrn pck iyi

t.*dir

ettikleri gibi (TAN) sen ve ben kavgalan-udan dairna uzak dunrlu|jlur. Biz ga7-ele siitllnlarlnln okuyucuya ait olduliuna kani yiz. Kendi kin ve infialimizi ifade maksadryla bu siitunlara tasaruf etmek hakkrnr kendilni2de gdrelneyiz- Gazcle rDiinaka8lannt ancak umunli mcnfaate taalluku olan meseleler baknnxldan kabul cderiz .

Iyi bir gaz-cteci _9ok giig

yeriif.

Nadi Bazetecilik hakkrndaki bazr telakkileriDi

deliltirirse, memlekelin ryi gazetccilerinden olabilir. Bunun igin iyi Nadi'leri fena Nadillerin tesirillden kurtarma!a qahlmak, meslege bir hizrnet demektii. ldealist Na-di. iq gazetecisi Nadi'yi Cunlhuriyct n)atbaasrndan kapr d$arl ettiEi gtin, Tiirk gazete-cili!iIrirr uranevi seviyesi birdcrlbire ytlkselecektir". Bu tiir lartuma ve satalmalar karlrLkh olarak birkag gun devrrlr ctrnr;tir.

:4 Ekirn Srlnlij (TAN) da Alnret Emitr Yalmanlrt "Kirli

\lerlc

Miicadelc Et rnekten Yrlnuyorum ba;LkL yazrsr.ile 25 Ekim

giiiii

Cumhuriyet Eazetesinde Yu-nus Nadi imzaL (Ahrlel Enlin Yalman'l) ba$lfth yazrlar bu tiit. lartr$malanD gittikge girkinlc\cn drnekleri olarak basrn tarihirle Segmil bulunmaktadu.

Nitckim

Alr

el Enin Yalman bu konuyla

ilgili

olarak 27 Ekint 1937 giittlti Tan'daki "Nadi i1i kapanmayacak. ince tetkiklerden geqirilecek" baql;kh yazrstnda: "Kenralizrrr Bir Demokasi Rcjimidir. Hcr denlokatik rcjimde vatandallann hususi mcnfaatlerini. umunri rnenlaal Ecrqevesi igiDde g6nr)ek umumi menfaatin aletiolan bir gaz-eteyive niifuzu. gizli vc

kirli

mentaaflere vasrta yapmarnaliul igin miicadcleye giriqrrek lazrnrdrr. Bunlamr rahatstzltklannr gdze almak bir ziruettir" derkcn. Yunus Nadi ayrr tarilrli Curnhuiiyetteki (cfkiu umumiye hiikmiinii vcrmttir) ba.flfth bu ko-nuyla

ilgili

son yazrsurda "sijylencbilecek sdzlerfu hepsi sdylennli$ti-r. Geriye kalan-larla da efkan umurDiyeyi ilgal etrrrekte dcvam ctmeyeyim dedilrl ve yeui bir liizullr ve zaruret hasrl ohnadrkga bu karanmda sabit kadem kallnak karanyla bu miina-kaqaya nihayet vcnneyi rnuvafik buldum.

$ahsi rntinaka5alara nihayet verirken bir SiiD bu bahse avdet haklcmzrn

srah-fuz bulunduiunu tasrih etmcyi liizum gdriiriirn" demek suretiyle tart{mayr

ka-patm\tr.

Ahmet Emin, amlanmda bu konuya deiinmekte ve "haftalarca gazetelerin siitunlarrnr dolduran bu sert qahlmalalar esnasrnda Yunus Nadi Atatiirk'e ve

Hiik

iimete baqvurarak .betrim hiikiinlet veya parti yoluyla susturulmaml

defalar-cistemi$,

Atatiirk

buna razr olmarnlq,

iki

tarafrn miisavat dairesinde igrnr

ddkmesine,hiikmii

_ve

_{karart umurni efkann}

_serbcstge

vermesine liizum

Scimriiq"( l

l)4"n''"0,"0

.

Tan gazetesini yaymladrEt stada eski dostu yunus Nadi ilc aralalrrda _{cerc_} yanr:den ve-bastn aracrLltyla _{kanruoyuna yanslyan bu}

_karlll*h

_{lartllma ve yaz$n1a,} lan birinci firttra olarak nitelerdiren Ahrner Ernin yalnariTanda bundan ba,,ka'acirt frtnla daha gegirdiEini. ikinci firtrnamn lsranbul Belediyesindekl yolsuzluklarla itgili

yazrlar nedcliyle zamanrn Vali ve Belediye baqkalr Muhittin Usiiindalla rnalrkcrne-lik olnasrna scbep olduEunu. _{ijgijncii fulnlanrn lsmet pagalun Ballbakaihkfan}

gekile_ ceii vc yeine Celal Bayarln gegecegi konusunda duyduklannr. oiayAan Once

_iTal.y

da _{yaynlzunasndan kaynaklandrE u. ddrdtjncii tlrhuanln Hat y meselesillde} gazete_ nir oynadr!r rol ile

ilg

i _{bul:ndufunu, beqincibiiylk frn'ramn da Atatiirk,iin <tiiimciil} hastaLir ile ilgili gizliligi (Biiyiik Uziinrii)olarak nitelendiren ve belirsizliklerin avdr_

nlahlmasl igin

biilte

yayrnlanmasnn istcyen 17 Agusros I93g g0nlii makalesidir. Ah-met Emin'iD gazetecilik _{hayahrnakrqmr degiqtircn bu yazr}

!u-sat[larla bailamrltr.

"Tiirk

Milleti

biiyiik _{bir ailcdir. Bu rnillerin milyonlarca ferdi bibirlenne} sarsrlmaz bir sevgiyle balh bulunuyor. _{qiiDkii bir millet srfahyla yoklulun acrsrm} be-raberce _{gekmiqlerdir. Yeni bL varh-ia kavulmanur ferahhlrnr ve saad"lini}

t*.ab".."

duymuqlardrr.

BirliliI

_{ve abetgin degcrini tarihin en}

_icr

_{nlektcbindc betaberce} dErenmiSlerdir.

Biiyiik Tiirk ailesinin biiyiik bir atasr _{vardr. Ailenin bii$D scvgi ve mitnletleri}

daima ona _{gevrilmig bulunur. Qiinkii} tarihiD higbir devillde higbir

f;i

insan, biiti.in bir millete Atati.irk'iin verdi!illi vermemi$tir...

Biiyuk Uziintii

...Her Tiirk vatandaq _{lm Atatiirk'iin s$hati halC.rDda gok merakh ve h?rssas}

olnas lrn ve sevgi ve qefkatlc bu kadar titremesinin sebebi ne? Sebebi _$u: Atatiirk.ii daima canh bir enetji kaynalr halinde aramrzda grirmeye ahgtrk. Nekahat ve istirahat

devresilin uzamasr bile bize tabii gehnedi. Merak iginde bulunan bir anne nastl iiztiliirsc bizie dylc iiziintiiler gektik. Hiiktimer biilten ne$ri suretiylc ortallF

aydr

a!

madl...

Atatiirk gibi colkun bir enerji kaynalr igin krsa

bi

zaman bile dar srhlrr kayr-tlar alhnda bulunmak, btyiik bir fedakarlrlhr. Bijrijn nrillelin ilgi vc sevgiyle kendi iizerine titredigini hissetmek bu fedakarhgr elbette kolaylaltllrdr...

AtatiiLrk iin biran evvel tam bir

s

lhate varmasr, her TiiLrk'tii he$eyden iistiin 25'7

tuttulu bir dilektir. Bu

dileli

derin bir sevgiyle belirtmekte bi.ittin buytik Ti.irk ailesr-nin Atasrna kargr duydulu cogkun alaka ve sevgiyi ifade ettilimize inancrmrz vardr-"

V.

TAN'IN

KAPATII,MASI

:

Ahrnet Emin'in 1176 sayrh Tan'da tig siitun tizeritre yayrnlauan bu ba;yazrsr ne-deniyle bir-ay kapatrlutasr hususundaki BaEbakanLk emri lgiqleri Bakanr $tikrii Kaya tarafindan gazeteye tebli! edilmiE, daha soua kapatma cezast iig aya grkafllmr5t[. Bu kapatma olayr ortaklar arastnda bagtan beri mevcut olan gdrtig aynhklarrnrl iyice or-taya grkrlasrna ve ortaklann birbirlerine girmelerine nedeu ohnug, bu olay sonucu Ahmet Emin herrr ortaklfttan ve ltem de gazeteden ayrrlnrgtrr'

Bir sijre Yalova'da dinlenen Ahnret Emin Yalman daha sonra Celal Bayar'rn teklifini kabul ederek New York sergisindeki Ti.irk pavyonunu ycinetrnek ve yayrn mtidiirlii!i.i gorevini yapmak 0zere Amerika'ya gitmiqtir.

vI-LsIANlLX.ENjn

FN YA YINI .A

MA

Ahmet Ertrin YaLnan ser,ei kuruluuun tiyesi srfatryla New York'ta gdrevli bu-Iundulu gtinlerde, 1925 yrhnda

Dolu

Istiklal Mahkemesince kapatrhnrq olan

(VA-TAN) gazetesini yeliden grkarabilrne itnkanlantll aramrq, ancak ekonornik durumu yeni bir gazete grkarmaya elveriqli ohnadrlrndan kredi ile arag gereg ternini yollanna yonelnigtir- O gtinlerde dizgi rnakineleri yapan _{Lynotipe $irketinin ikinci} rntidi.irii es-ki dostu Reginald Orcutt aracrhlryla pirketin genel rniiduriiyle tautgma irnkanutr bul-mu; ve grkarnrayr ditqiindtilii gazete igin gereksinimi olan yazt dizrne rnakinelerinin kredi ile satur alrttmast hususutlda s<iz ahnrqtu.

Ertesi giin. yrllar once gazetecilik tilrenirni gdrdiigii okuluna giden Altmet Ernin, surrf arkadaqr olan Karl Akerntan'rn Gazetecilik Fakiiltesinin Dekanr oldulunu gorntiiq. hem arkada;r olan Dekapa hern de diler olretim i.iyelerile grkaracall gazete-nin bir prograrnr. bir ttevi (Anayasasr) olacalrnr soyleyerek, savunacalt ilkeleri qu

gekilde belirlerniEtir :

a- Kamuoyuna karqr muayyen taahhiitler altrna girecek,

b- Her geqit gartlar alturda "elriye efri-dolruya

dolru"

dernek cesaretini gosterecek,

c- Ne kudretve mevki sahiplerine, ne de halka yaranmaya gah;acak, d- lnandrlr bir fil<ri, muayyen bir zamanda halkrn gortigiine ve arzusuna uy-masa bile bunu ifade edecek ve cereyana karlr yi.iriirnekten gekinmeyecek,

e- Yalnrz siyasette

defil,

iktisatta da,

fikir

iglerinde de, edebiyatta, sanatta

f- Serrnaye sahiplerinin gazetenin politikasrna higbr tesiri olmayacak. her ttrli.i qartlar altruda karnu yararr piiriissi-iz gekilde savunulacak.

trr.

Gazetecilik Fakijltesinin Dekanr ve

olretim

tiyeleri Ahrnet Emin'in ileri

siirdtigti bu ilkeleri gok belennriqler ve yeryriztinde bu olgiilere tanrarran uyacak nite-likte bir gazete mevcut olrnadrlurr soyleycrek, tegvik ve baqarr dileklerini dile getir-miglerdir.

Ancak o g0nlerde Alnran rlilitalizrninin neden oldulu savay bulutlan

bttiin

Avrupayr tehdit etrreye ba;ladrlrndan iktisadi ve ticari hayatta bir talcm aksakhklar belinniq ve dizgi rnakineleri yapan _{Lynotipe $irketi kredili} sahglar yiiztinden biiyiik

zararlara rrtaruz kaldrlurdan, Yonetiur Kurulu Karan ile bi.itDn kredileri iptal etrnek zorunda kalmr; ve qirketin Genel Mi-idiirii bu konuyla ilgili olarak Ahmet Emin'e ver-digi

kedi

sciziinii geri ahnak zorunda oldulunu iiz0ntti

ile

bildirmir;tir.

Btitiin bu olurnsuz kos;ullara kargrn gazete grkartma karanndan vazgegrneyen Yalrnan, sergi kurulu ile Aurerika'dan driner donrnez bu konudaki diiqiince ve tasav-vurlannr gergekleijtirmek arnacryla iqe girigrniq ve <ince dokuz yrl sijreyle ortagr

ol-dulu girketten onbeq bin lirahk hissesini alarak aynhnrrl, ktigiik hisseler kargrhlruda ortaklar temini suretiyle topladrlr seksen bin lira serntaye ile rince bir _{Limited $irkct} kunrrugtur. Daha sonralarr bu girket yiizelli bin lira serrnayeli bir Anonirn Ortakhla doniir;rn0qti.ir.

Vtr- VATAN'IN

IKINCT DEFA

YAYINI,ANMASI

:

Kurulug sermayesi sallanrp bina kiralandfttan sonra makine ihtiyacrnr cn ucuz Eekilde karqrlaura gabalanna giriqen Ahmet Eurin, Yunanistan'da yayrnlanan Ethnost gazetesinin elden grkarrnak istedi!i az kullanrlmu; rotatif makinasrn,(12) uy-gun bir fiyatla satrn alurayr baqarmrq ve 19,10 yrhnur 19 Alustos Pazartesi gtinti

(VA-TAN) gazetesi ikinci defa ve (SIYASI SABAH GAZETESI) baqhgryla yayrn hayatr-na girmiqtir.

Alman Lisesinden urezun olup. Babraliye ilk adunnr attrgmdall beri dti;iince ozgtirltiliine ve basrn cizgiirlii-Eilne biiyiik rilgtjde dneur ve de.Eer veren. din ve vicdan rizgtirlii!iin0 savunan ve bu dzgiirltiklerin saglarxnasr igin yaqamr boyunca kalerni ile getin sava$lar veren Ahmet Emin Yalrlan ylllarca uzak kaldrlr gazetesine tekrar ka-vuqnrann heyecanryla kalernine sanlmrq ve (VATAN) gazetesinitl ilk sayrsrrnrt birin-ci sayfasrnda yer alan ve iigtincii sayfanrn ikinci siitununda devam eden (Neden Kuv-vetliyiz)(13)baqhkh baErnakalesinde, yaqarnr boyunca gazetenin balh kalacalr ilke-leri Eu satrlarla belirlemigtir :

"Bug0n _{higbir Tiirk yoktur ki,} bagkasrnrn kolesi olntayr tath canilrl kurtanrrak endiEesi ile goze alsrn, millet htir, miistakil ve mukadderatura hakim bir halde ya;aslrl diye canrnr seve seve vermeyecek ve kcilelile ijliimi.i tercih etmeyecek Tiirk taurmryo-rurn.

Yakrn maz-imizde bir istiklal mticadelemiz var. Bugiin en baqunrzda buluttan-lar o mi.icadelenin fedakarhklarryla yolruhnul, onun iginde yetiqerek tabii surette sevk ve idare mevkiine gehniElerdir. Kendilerine milletin tam emniyeti vardu...

Tiirk vatandaqlarrnda qu kanaat vardrr ki, mukadderattntrztn sevk ve idare rnessuliyetini ellerinde tutanlar bizi luzurnsuz hig bir nraceraya sevketrneyecek.lerdir.

Vaziyet icap ettirince en giddetli tedbirden elbette geri duruluraz. Bir talcm hi,L:riyetler urnumi rnenfaat namrna uruvakkat kayrtlara tabi tutulur takat kayltlar an-cak esas rnaksadrn icaplarura gore <ilgiilii kalu..."

Ahrnet Ernirr Yahnan bu

ilk

sayrda (Okurlarunrza Garantimiz) bar;hfryla yayrn siiresince balh olacalr ve savuuacalr ilkeleri agalrdaki gekilde belirlerliqtir :

I-(VATAN) higbir zaman yurdun menfaatlerinden bagka dlgri tanruraya-caktrr.

2-Si.itunlanna qahsi rnent'aat, dostluk, di.iqmanhk, garez, kin, hiddet sevkiyle higbir satr yazr girmeyecektir.

3-Her meselede

iki

tarafr dinleyerek yaztyaznaya gahEacaktrr. Tenkitleri yahuz m0sbet olqiilere dayanacaktr.

4-Meslek diye ilan

ettili

prensiplere her vakit balh kalacak, higbir hususi en-di;eyle bunlann haricine grkurayacaktr. Bu garantileri devamh bir rnukavele ve ta-ahhtt diye kargrlamanrzr dileriz. Bu satrrlan saklayrnrz. Garantilerirnizin haricine grktrlrrnrzr gi5ri,irseniz bize karEr murakabe ve ikaz vazifenizi

yapuz

ve yi.iziirni.izi.i krzartrnrz.

Ahmet Ernin Yalman"

Vatan gazetesi ikinci defa yayur hayatna girdili bu dcinernde de Ahmet Emin Yalman'rn hiikiirnet politikasrm eligtiren, aksaklftlarr dile getiren baEyazrlan nede-niyle "Kapatrlma Cezalan"na muhatap ohnug bulunrnaktadr. Bu kapatrlrna (entir-ler)i bir urahkerne kararrna, bir kanun hiikrntine dayanrnadrlr igin. genellikle tek parti drineminde Bakanlar kwulu Kararryla gergeklegtirilen uzun siireli "tatil" Ier olarak ni-telendirihnektedir. Omekler:

25 Ekim 1941 giinlii 419 sayrh Vatan'da yayurlanmaya baqlayan ve 4 Arahk 1941 gi.iniine kadar devam eden (Berrakhla

Dolru)

baqhkh yazr dizisinin son bagyazrsrndaki

dini elitimle

il-qili

qu temenniler _{cizellikle belirtilmeye de[er}

gbriihni.i$tiir.

"Zahit srfatryla dinin ernirlerini yerine gettenler, gocuklannrn ve kardeqleri-nirr de bu adab ve erkant cilrenmelerini isterler. Gerek onlardan isteyenler iqin. _-eerek ba;ka arzu ve ihtiyag duyanlar igin camilerde lnuayyen giin ve saatlerde ders serilcri tertip edilmesi bir krsun vatandaqlann arzularuu yerine getirecek ve duyulan bir ihri-yacr karqrlaytrcak bir hareket olur. Aynr zantanda bu dersleri kitap halinde negretnrek de elbet faydahdr.

Bunun haricinde dinden ilharn alarak igtimai ve ruhi terbiyelerini taurarnla-rrak vc netlslerini iyile5tirrnek ve yiikseltrnek isteyen vatandaglar igin _-eeniq bir prog-rarn dahilinde vaazlar tertip etrnek, rniinakaqalar agrnak, radyo ve kitap ve risalc r;ek-linde neqriyat yaprnak gok faydah olur".

Kor taassuba kary korunrnak arnacryla ve laiklik ilekeleri iginde kaleme ah-nan bu rnakale serileri nedeniyle Vatan _-qazetesi hiikiirnet taratrndan bilbuguk ay srireyle kapatrhluritr. Bu kapatrhna sonunda 19 Ocak 1942 giinlti 4(r0. sayrda. gazete-nin -5 Arahk l94l den baqlayartrk krkbe; giinliik tatile, bakanlar Kurulu Karan ile

gir-digini belirten yazr gdriilnrektedir.

Ahuret Emin yahnan 26 Nisan 1942 _-eiinlti 557. sayrda bareur kanununutr iilkernizde uygulatrntasul elegtinniq ve bu kanunla ilgili diiqiincelerini qu satrlarla di-le getirnrigtir.

"Bugi.inkti barern kanunu meziyetle iktidarsrzh!r _Eevk ve gayretle tenrbelligi cAit tutal, yalrlz eskilile bakan bir usuldiir. Lrsanlarrn kryrnetini yalnrz ka!rt parqa-lanyla dlgmeye razr oltnasutul neticesi olarak cerniyetin btitiiu tabii ve saliur gidir;ini bozrnug. nlekteplerin hig kirnsenin istifade edemeyeceli ve bir gey 6lrenerneyeceli r;ekilde dolup tar;nraslna sebcp oluru;. inkiEaf halinde bulunan memleket igin son de-rece zararh bir hava yaratuu$tir... diplonra deniien kalrt pargasltrn bu kadar ra$bet gornresi iizerine tiirli.i ttirlti sahtelerini yapanlar da grkrnrqtu. Bunlar bazen yaka-lanrnrE bazen yakalanauramr;tr.

Hi.ik0met ve rneclis barenl kanuuunu bir rnahzura gare diye gok iyi ve terniz

bir

niyetle hazrrlarnrqlardrr. Fakat bu

iyi

niyetten tatbikatta pek t'ena neticelcr do!uruqtur... "

Gazetenin ikinci deta ve iki ay si.ireli kapanlmasna 7 AraLk 1942 Pazar

sayrs-rurda. "Altna Hiic0rn" ve "Modern Zarnanlar" filmlerini geviren (Charlie Chaplitt'i), Hitlerle alay igin en son hazrrladrlr "Diktator" fihninde Hitler rolti ve kryafetinde ve arkadall Bakie'yide Giiring kryafetinde g<isteren bir fbtolrafi ve iinli.i aktdriin Ti.irk

halkr igin yaptl-{r radyo konu;rnasuiln bir ozetinin buytik baghklarla yaytnlanmasr, sebep ol,nuqtur.(14)

Gazerenin iigiincu defa kapatrhqr, 1944 yrh Eyliil ayrnda Ahrnet Emin Yal-man'rn

Var|k

Vergisi uyguialnasrnr eleltiert nitelikte bir yazr serisi yayrulamast-ndan kaynaklannll$tr.

VarlrkVergisiuygularrrasurdagdliilenhaksrzlrklar(Vatan)rn25Eyliil

nishasrrrdaki "Berbat Bir Rahatsrzhk" balhkh ve 26 '27 Eyltil 1944 gi.inlii sayrlarr-ndaki "Tasfiye Nasrl Olura!" ba;lftJr tek siitun iizednde yazrlan yazrlardtr eliEtirihnil,

Varlft Vergisinil yarattr!r fenalrklann ve milli itibanmrza rndirdi!i darbelerirr esasr-ndan tetkik. tcqhis ve tedavisi istennriEtir.

Bu yazr serisi nedeniyle vatan gazetesi (l Ekrm 19.1,1 tarihinden 22 Mart 1945) tarihine kadar hiikiimetin 30 Eyliil giinlii karanyla 5 ay

2l

gtin sureyle kapatrhnrgtr'

Ahmet Ernin Yalrrrau lkinci Dunya SavaSrnur sona erdili gi.inlerde, 17 TeIn-muz 1945 tarihli ve 1486 sayrh gazetedeki (Postdam da Toplananlara

Agft

Hitap) baqLkft baErlakalesirrde Trumau, Churcil ve Stalin'e ;u satrlarla sesleurnigtir :

"Birbirinize ornuz. vercrek ve

diler

birgok memleketlerin yardtrnrnt ternin ederek kendi yurtlarrnrzr vc biittirl di.inyayr iki beladan kurtardrrltz. Bunlardarr birinirr adr Nazilik,

dileri

Fagistliktir. Bir ilgtinciist olarr Japon istilacr kudretinin d"(15) giinleri sayrhdu.

Ey liderler sizden higbir urenfaat isteuriyoruz. Ancak hakka saygr bekliyoruz. Bizim Istiklal Varhk ve Btitiinli.ik haklarrrlrza saygrsrzhgur sebep olacaEr neticeleri iptidadan bilmenizi istiyoruz. Biitiin dileEimiz sizin

elri

yollara saprnarnanrzdan, rnu-azzam kudretit-tizi Eerre alet etrnelnenizden ibarettir..."

Ya;amr boyunca insan sevgisine ve holgdriiye biiyiik olgi.ide oueut veren. hiirriyet ve demokrasi aqrlr olarak nitelendirilen Ahuret Ernin Yahtran tekpartili

re-jimden agrk rejime gegigintizde de onemli katkrlarda buluurnuq,

hiir

fikirlerin

finctltiliinii

yaputll, yrhuadan ve usanrnadan diigiincc ve basru hiiniyetirlin savullu-cusu ol,nu;rur.

Gnc!ilr

28 agusros 19-15 gtirrlti 1528 sayrh (VATAN) daki "universite-de Fikir H0niyeti" baqlkh yaztstuda goyle dentektedir:

"Bir Universitenin veya Ytiksek nrektebin vazit-elerini yerine getirebilmesi igin qu qartlara sahip bulunnrast laztmdrr.

a) Mali, idari balrntsrzhk b) Tarn

likir

hi.iniyeti

c) BulunduEu memleketin hayatrndan ilham almak ve ona ilham verecek mevkide bulunmak

d) OErendiEini kendire mal edip tatbik edecek istidatta, teqebbiis ve seciye

sa-lribi segmenler yetiltirmeyi hedefdiye kabul etnek

e) Prot-esijrlerlc talcbc arasrnda arkadatl* ve tam

i'birlili

kunnak..." Tiim ya!amr boyunca dzgiirliik ve dernokasi rniicadelesi vereD. gazetecili!i ideal bir nreslek olarak bcnirDseye . Ahnet Elniu Yalnran 7 Ternrnuz 1947 giinlii 2195 sayrh gazetcsinde bu hususu _lu satrlarla dile getirmilrir:

"Tarn klrk seDc cvvcl bir 7 Te rmuz giiniiydii sabah BeyoElu Alman mekte-binden diplomauu aldrnr. Oglcden sonra sevgilirnle evlendirrr. Bu sevgili gazetecilik rnesleiirndi. ben galiba gazeteci doEnlulturn. Bu zalirn sevgili ile

krk

senedir evli bu-lunuyoruz...

Guetecilik ilsana qabuk yalanlak. kesif yalarrak, hcyecau kr;;esinden lrig-bir zaman dudaklarnl aymnamak imkamm vcriyor. Gazeteci srfatryla hadiselerin da-irna ofiasnlda ya$ryorsunuz. Hele Tiirkiyedc gaz-etccilik size hudutsuz rnijcadele

irr-kanlan veren bir faaliyet sahasr, bitmez tiiLkennlez bir lecriibe hazinesi..." demektedir.

19 Alustos 1948 giinii Vatan gazelesi. ikioci deth kuruluqunun sekizinci yrlrnr tamamlamr{hr. Gazetenin ilk kurulur;

y

r

ol.n

1923'den bu yana yirrnibeq yrl geg-rniqtir. Allnct Emin Yalnan bu nedenle 19 Alustos Bi.iDlii (Yirmibe ll

Ytl

r Siya.set

Pa-noranrasr) ba;hkl rnakalesinde gazetcnin gelilrne satlralarmr. iilkc siy:rsetiDdeki ge li$melere paralcl bir giiriille ele almr! ve _iunlan yazmrltr :

"Gazete ilk devriDdc rinliirlii ohnaml$. 1925 de _$ark lstitdal Mahkemesi tarafl-ndan kapanmU, bundan soffa onbe$ yrl dilsiz kalmutrr. 1940 da ycniden

dirilnil,

hiikiimet taratrndan 1942 sonurrda lcfkbc; gun. 19.13 de iig ay, 1944 de be$ _{ay Sibi} tatil cezalarura uErat rnak vc arada diler tatilllrrc de rnaruz brakrhnak suretiyle sekiz

se-uedir vazile baynda kalnrl$tr.

Keyft bir kuvvetilr. cebri hareketleri neticesinde meydana gelen zarur; vc fr'l zuli vasilik idaresine kaqr ollur teryatlannr. agzura vurulan kanunsuz ve haksz kiliL ten ileri gelen siikr]tu ile en beli! bir qekilde ifade etmiltir. Bu b?rkrmdan Vatan yinni

bel

ylllft

bi

6nuii olduEuru ve bugiir gftaD gazeienir eski Vatanin ruhunu aynen de-varn ettirdilini iddia etmek caizdir"

Bu yazrda gazetenill onbeg yrl yasaklanrnasr sebebi de riu sahrlarla agr-klarrmqtr:

"1923-1925 arasrnda lstanbul gazetelerinin Ankara'ya karqr umutni bir

sefer-bcrlik halinde

bulu[dulu

bir devirdi... ke di kendini memlekcl mukadderat rln

metru ve ebedi sahibi sa[an lttihat ve Terakki muhitinin tah klerinden ileri gclen

hakl

qikayetler rol oynuyordu. Biz o strada miicadelenin ateqine kendimizi kaptr-nnrqtrk. Doiru yolda gittilirnize inamyorduk, bizin tuttuEumuz meslek scrt ve zehir-liydi. Sertlik kervamndan aynlmadrk. qalakalem hijciimlanmrza devam etlik. Scrt-ligin deva o|nayacalrnr keqfedip o zaman _{hiiniyetlerimizi tienli bir $ekildc} kullan-mayr bilseydik dikiatctrliik istidatlarntl dnleyebilirdik.

1930 da Serbest Parti miicadelelerinde ayn hata tehar edildi. Sertlik

sayesnr-de suralle iktidara kavutulacagl ve sevilmeyen hiiklmetin devredileceEi sarrlld. Neti-ce tamamiyle aksi oldu. Bunlardan den ahnacaft ve aynr hatalar Milletin zararrna olarak tekrar edip dunnagr. ben bir gazeteci sltahyla affedilmez bir gaflel addediyo

Sertlik keryanrna

kijrii

k6riine karllmadrgxDdar ve itidalin

diliyle

ko, nultuEumdan dfkeli dernokat dostlanmdan act tarizler iqitiyorurn. Dernokat dost lanma verecegim _{cevap $udur:}

"Mii$terek urticadele yoluDdan a).r an ber deiilinr, sizsiniz. Vekarh ve itidal-li bir miicadele ncticesinde talukkiirn kalclerini gttktiinniiqken... sitati kafi g6nncdi-niz.

se

hareketlerle daha gabuk yol ahracaEmr sand rrz. Halbuki hig farkrrrda olma-dan kin cephesinin oyununa geldiniz".

26 Nisan 1949 gnnlii 2847 sayrh VATAN'da Ahmct Ernin Yalman. gazeledn baghfrnda yer alan (Dogruya DoEru Egriye

Eiri)

diisturundaki amacr gu satrlarla aglklrEa kavuEturmu$tur.

"Ben bir dava peqindcyim. Bunun iki cephesi vardu. Bidncisi hak ve hiirriyet gayesine ve yurdda dahili sulh ve emniyet kululmasma az?rni derec€dc hizrnct ctrDek-tir. lkincisi dc. "DoEruya dogru Elriye EE.i" diisturuyla ifadeye galUrr!!Irz tikir is-tiklali gr!rrnr ve tarafsrz tenkit yoluru yurdumuzda yiiriirmeye gaLlmaktr.,.

VATAN gazetesiDdeki yazrlanyla, her geuit

hakszl*lann

vc yolsuzluklann karlrsxra dikilen, bEta laiklik olmak iizere. tiim Atatiirk ilke ve inlolaplanru koruyu-culuEu igin dunnadan _{gaba BdstereD} bu yiizden eleitirilere hatta sald(tlara ulrayan Ahntet EmiD Yahnan 1950-1960 d<inerni basmur da da bu rniicadelesili siirdiirecek ve bu nedenle hsavvuru miirnkiilr olmayan baskl ve cezalara muhatap olacaktr.

Bu yazrmr Tiirk basmlnrn btiyiik ustalarrndau _{idealist gazeteciuriz Ahmct} Emin Yalman' r _lu sdzleriyle noktalarnak istiyorurn:

"BeDirn igilr gazete ne bir ticaret vasltast idi, ne de herhangi bir qahsi ihtirasur gergekleqrnesine _{yaayacak bir alet ... bir gazeteye ancak Turkiyenirr kadcrinin}

ryi_ lelmesine, memleketimizde yalmz s<izde kalan dernokasinin gergek bir hak ve

yet rejirni kurulmasrna yarayacak bir vasrta diye varlft hakkr kabul ediyordurn. ve bir gazete'in bagrnda bulunmam' mesuliyetini srrf bu r'anada karqrhyordurn. Altrnrqiki

yrh _{bulan gazetecilik hayatrrnda yurt ve cihan sahnesi'i yalnrz seyretmekle}

kal-madrm. Bir htlrriyet ve rslahat sevdalsr olarak delitrtirme ve iyileqtinne yarahnala ve dairna (Dolruya Dolru' _{Egriye Egri) demele gahgtrlrm}

_igi'

_{baqrmdan t i,rui, u"]o u"}

lllacera gegti. _{Gegirdilinr bi.ittjl o srkrntrlar ve iizijntiilerden sonra hayat yollalnda} yeni baqtan yolculuk yaprna'l mtirnkii'olsa ve belendilirn hayatr, gegirdilim tecr-i.ibeleri' rqrlurda seg.rek iurkanr b.na verilse. parayr, rnevkii delil, seibest

bi

gazete-cinin feragatL ve rniicadelcli vazife hayatuu hig ter.eddiit etrneden tekrar segJdirn".

I}iPNOTI

AR:

(l) Ahrnet Ernin vakir gaz.etesinin grka'hqurr anrlannda _{Eu sat*larla dile getirmiqt*.}

"lkiyuzelli;er _{lira sernraye ire.iqe giriqrncye karar verdik.}

Ben bu iqe ondan thzla sermaye koyuyordunr. Istibdat dervri'de gazetecilife ba;larnrqtrrn. Meqrutiyetir ilanurdan so'ra

(ye'i

Gazete) de baqyazarhk eirniqtiin. Ameri-ka'da sosyoloji vc Tarih Doktorasr yapu'f. _{colurnbia Gazetecilik Mektebi'_}

de stai

-e6rrntiqtiinr. ug dil bi.liyordurn". Gordiiklerim ve gegirdiklerirn cilt I,

sayfa ?93. (2) A.-u.e. Cilt 3. Sayfa 188.

(3) Meslektcn yasakh _{oldugu dokuzbuguk yrl igi'de ticari iqlerle ufraqmrqt'.} (4) A.g.e. Cilr 3, Sayfa 217 -219.

(5) A.g.e. Cilt 3. Sayfa ?23.

(6) Son Posta Gazeresinin d<irl orralr, Halil

Liitfi

Dordiincii. Selirn Ragrp Emeg,

Ali

Ekem Uqakl-eil ve _{M.Zekeriya Sertel'dir.} (7) A.g.e. Cilr 3. Sayfa 223.

(8) Basrnda Kavgalar. Tekin Erer, Sayfa 16.

(9) M.Zekeriya Sertel, Hatrladrklanm. Sayta 21l. lst, 196g.

(10) Sabiha- Zekertya Serrel. Rornan Gibi, Sayth 192. lst.l969.

(ll) Gcirdtiklerinr ve Gegirdiklerim. Cilt 3, Sayta 230.

(12)

o

giinlerde Yunanistanda Yayurlanan Gazeteler arasrnda Renk rekabeti nlevcur oldulundan Eth.osr Gazetcsi dort

re'kli

baskr yapacak yeni bir rnaki'eyi satrn ahnrq ve _{elinde lnevcut rotatifi satrhla grkarrnrqtr.}

(13) (VATAN) Gazetesinin Atariirk Kitaphlrnda (100)

cilt

hahrdc rnevcur olan kol-leksiyonu l2-5 nunrarada kayrthdu.

(14) Gordtiklerim ve Gegirdiklerim. Cit 3, Sayta 355.

(15) ll Agustos 1945 gtinlii l5tl sayrh vatan'ur birinci sayfasurda (Ikinci cihan Harbi Sona Erdi. Japonya Diin teslirn

oldu)

haberi insanlrk

tarihini'

sayrh bir

giiniinii vurgulamrqtr.