Editörler
Prof. Dr. Ahmet Yıldırım- Dr. Öğr. Üyesi Selim Demirci
Bireysel ve Sosyal Hayatta
HADİS
II
Yazarlar
Prof. Dr. Ahmet Yıldırım Doç. Dr. A. Taha İmamoğlu
Doç. Dr. Kadir Demirci Doç. Dr. Muammer Bayraktutar
Doç. Dr. Nevzat Aydın Doç. Dr. Osman Oruçhan Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Gültekin
Dr. Öğr. Üyesi Hasan Yerkazan Dr. Öğr. Üyesi Hatice Dülber Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Dilek Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Demir
Dr. Öğr. Üyesi Selim Demirci
Dr.
Öğr. ÜyesiYusuf Açıkel
Editörler
Prof. Dr. Ahmet Yıldırım- Dr. Öğr. Üyesi Selim Demirci Bireysel ve Sosyal Hayatta Hadis II
ISBN: 978-605-9498-77-7
Kitapta yer alan bölümlerin sorumluluğu yazarlarına aittir
1.Baskı 2019
Bu kitabın basım,yayın ve satış hakları Lisans Yayıncılığa aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik,elektronik
veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz basılamaz ve dağıtılamaz.
Milli Basım ve Yayın
Lisans Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Tahtakale Mah. Hicret Sokak No:8/A
Avcılar-İSTANBUL
e-posta : lisans@lisansyayincilik.com.tr www.lisansyayincilik.com.tr
III
Önsöz
Son ilâhî din olan İslâm; biri Kur’ân-ı Kerîm, diğeri hadis (sünnet) olan iki özgün kaynağa sahiptir. Bu itibarla Kur’ân’ın yanında hadis, İslam inanç, kültür ve medeniyetinin özgün bilgi alanları içerisinde yer almaktadır. Özgün kaynak ve bilgi alanı olan hadisler, varlığını İslâm Peygamberi Hz. Muhammed’den (s.a) almaktadır. Çünkü Hz. Muhammed (s.a) kendisine Allah’tan gelen vahyi insanlara tebliğ etmiş, açıklamış ve bireysel ve top-lumsal olarak nasıl hayata geçirileceğini de bizzat yaşayarak kendi örnekliği ile göstermiştir. Bu yönüyle Hadisler (sünnet), hiç kuşkusuz İslâmî hayatın bütün boyutlarıyla teşekkülünde büyük bir etkiye sahiptir ve Müslümanlar için inanç, ibadet, ahlâk, insan ilişkileri, varlık tasavvuru ve dünya görüşü gibi hayati noktalarda vazgeçilmez referanslardan birisidir. Özellikle her bir hadis aynı zamanda Nebevî bir sünnetin taşıyıcısı formunda anlaşılmaya başlayınca, rivayet edilen hadislerin Müslümanların hayatlarına etkisi ve pratik İslâmî hayatın şekillenmesine katkısı iyice artmıştır. Çünkü Hz. Pey-gamber’in (s.a) hayatı insan hayatının her yönünü kuşatan bir özelliğe sahip-tir. İnsanlar arasında O’nun gibi her sözü, davranışı ve uygulamasıyla en kâmil seviyeyi temsil eden başka bir şahsiyet yoktur. Bu bağlamda Hz. Pey-gamber’in (s.a) hayatını vakfettiği nihai hedef ise, kıyamete kadar insanlara önderlik edecek bir toplumu oluşturmaktı. Bu hedefini O, örnek davranışları, uygulamaları ve ıslahatlarıyla gerçekleştirmiştir. Elinizdeki Bireysel ve
Top-lumsal Hayatta HADİS II kitabı da bilimsel bakış açısıyla yukarıda
bahse-dilen Hz. Peygamber’in örnekliğini, mesajlarını ve hikmetli sözlerini zama-nımıza taşımak ve onların sahih ve doğru şekilde anlaşılmasını sağlamak, ortaya çıkan örnek tutum ve davranışların ise ebediyete kadar insanlığa ışık tutmaya devam etmesini gerçekleştirmek gayesiyle yazılmıştır. Kitabın önemli hedef kitlesi İlahiyat ve İslami İlimler Fakültelerindeki öğrenciler olmakla birlikte hadislerin anlaşılmasına ilgi duyan ve hadis kültürü kazan-mak isteyen herkestir. Hadislerde Aile Hayatı konusuyla başlanılan esere sırasıyla; Çocuk ve Çocuk Terbiyesi, Ana Baba ve Hakları, Kadın ve Kadın
Hakları, Yaşlılık, Engellilik, Komşuluk, Yetimler ve Yetim Olma, Sıla-i Ra-him, Adalet ve Haklara Riayet, Yönetim ve Yönetilme, Savaş ve Barış, Dünya ve Dünyevileşme ve Ahiret ve Ahiret Hayatı gibi konulara yer verilmiştir.
IV
Her bir konuyu alanında uzman hocalar yazmıştır. Bu yönüyle eser Türki-ye’deki hadis birikimini yansıtan kolektif bir çalışmadır. Konuların ele alınış şekli ise şu şekilde olmuştur:
1. Her bir konuyla ilgili 10-20 arası hadise yer verilmiştir.
2. Hadisler Kütüb-i Sitte veya Kütüb-i Tis’a gibi muteber kabul edilen hadis kitaplarından seçilmiş, ayrıca hadislerin hangi kaynakta geçtiğine işa-ret edilmiştir.
3. Seçilen hadislerin makbul olmasına özen gösterilmiştir.
4. Her bir hadisin içeriğini yansıtan önce başlıklara yer verilmiş, ar-dından konuyla ilgili kavram ve ıstılahlara yer verilerek daha sonra anlaşıl-masıyla ilgili gerekli açıklamalara yer verilmiştir. İstifade edilen kaynaklar dipnotlarda gösterilmiş, konunun sonunda ayrıca yararlanılan kaynaklar zik-redilmiştir.
5. Seçilen hadislerin tercümesi genelde konuyu yazan yazar tarafından yapılmış, gerektiğinde ilgili yardımcı kaynaklara müracaat edilmiştir.
Son olarak böyle eserin ortaya çıkmasına öncülük eden Lisans Yayın-cılık ilgililerine ve yazı yazarak katkıda bulunan çok kıymetli hocalarıma müteşekkir olduğumuzu belirtmek isteriz.
İstanbul, 2019 Editörler
Prof. Dr. Ahmet YILDIRIM Dr. Öğr. Üyesi Selim DEMİRCİ
V
İÇİNDEKİLER
Önsöz
Bölüm 1 AİLE HAYATI
1.1. Hz. Peygamber’in Örnek Hayatı: Aile Kurmak 1.2. Eş Seçiminde Nebevî Öğütler
1.3. Düğünde Ölçü 1.4. Eşler Arası Birliktelik 1.5. Aile Mahremiyeti 1.6. Huzurlu Aile
1.7. Çocuklara Karşı Vazifeler Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 2
ÇOCUK VE ÇOCUK TERBİYESİ
2.1. Hadis Metinleri
2.1.1. Çocuklar Hakkındaki Rivayetlere Genel Bakış 2.1.2. Tertemiz Bir Yaratılış ve Fıtrat
2.1.3. Çocuğunun Ebeveyn Üzerinde Hakkı 2.1.4. Merhamet Eğitimi
2.1.5. Çocukla Çocuk Olma 2.1.6. Davranış Eğitimi 2.1.7. İbadet Eğitimi 2.1.8. Değerler Eğitimi
2.1.9. Çocukları Geleceğe Hazırlamak Yararlanılan Kaynaklar III 11 14 17 21 23 24 26 28 33 35 38 38 40 42 45 47 50 54 57 60 64
VI
Bölüm 3
ANA BABA VE HAKLARI
3.1. Ana-Baba ile Varoluş ve Kurtuluş 3.2. Ana-Baba Hakkı
3.3. Ana-Babaya İtaatsizlik 3.4. Ana-Babaya İhsan ve İyilik 3.5. Ana- Babaya Saygı ve Sevgi 3.6. Ana-Babaya Hizmet
3.7. Ana-Babayı İncitmeme
3.8. İhtiyarlığında Ana-Baba İle Daha Fazla İlgilenmek Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 4
KADIN VE KADIN HAKLARI
4.1. Kadın; Erkeğin Bir Bütünü Tamamlayan Diğer Yarısı 4.2. Dünyanın En Değerli Varlığı
4.3. Allah’ın Emaneti 4.4. Kadının Hakları
4.4.1. Yaşama Hakkı 4.4.2. Geçim İhtiyacı
4.4.3. Evleneceği Kişiyi Seçme Hakkı 4.4.4. Mehir Alma Hakkı
4.4.5. Boşanma Hakkı 4.4.6. Miras Hakkı 4.5. Kadın ve Eğitim 4.6. Kadın ve Yönetim 4.7. Kadın ve Ticaret 4.8. Kadın ve Sosyal Hayat Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 5 YAŞLILIK
5.1. Hadis Metinleri
5.1.1. Yaşlılıktan Önce Gençliğin Değerini Bilme 5.1.2. Yaşlılığı Hayatın Gerçeği Olarak Görme
67 71 73 75 78 81 84 87 89 93 95 98 99 101 103 103 105 107 108 110 111 112 115 117 119 121 125 128 128 130
VII 5.1.3. Yaşlılara Saygı
5.1.4. Yaşlılara Öncelik Tanıma 5.1.5. Yaşlılıktan Allah’a Sığınma 5.1.6. Yaşlılara Sevgi ve Merhamet 5.1.7. Yaşlılarla Cenneti Kazanma
5.1.8. Yaşlıları Gözetme/İşlerde Yaşlıları Dikkate Alma 5.1.9. Yaşlıların Değerini Bilme
5.1.10. Yaşlılara Karşı Vefâ Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 6 ENGELLİLİK
6.1. Engellilik ve İlgili Hadisler
6.1.1. Bir İmtihan Vesilesi Olarak Engellilik 6.1.2. Engelliliğe Sabır ve Mükâfatı
6.1.3. Engellilere Güzel Muamale Etme 6.1.4. Engellileri İncitmeme
6.1.5. Engellilere Destek Olma
6.1.6. Engelliler ve İbadet Mükellefiyeti 6.1.7. Engellilerin Medenî Tasarrufları 6.1.8. Engellilerin Hukûkî Sorumlulukları 6.1.9. Engellilerin Sosyal Güvenliği Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 7 KOMŞULUK
7.1. Komşuya İyi Davranma 7.2. Komşunun Önceliği
7.3. Komşuya İkramda Bulunma 7.4. Komşu Açken Tok Yatma
7.5. En Hayırlı Komşu 7.6. Komşunun Önemi 7.7. Komşu Hakları 7.8. Komşunun İstekleri 7.9. Komşunun Önceliği 7.10. Komşunun Şahitliği Yararlanılan Kaynaklar 132 135 137 138 140 141 143 144 149 151 152 153 157 162 162 168 170 174 175 177 179 183 185 189 192 195 197 199 200 202 203 205 207
VIII
Bölüm 8
YETİMLER VE YETİM OLMA
8.1. Yetimlerle İlgilenme
8.2. Yetimle İlgilenenin Hz. Peygamber’e Yakın Olması 8.3. Annenin Yetimle İlgilenmesi
8.4. Kalpleri Yumuşatan Bir Amel Olarak Yetimi Himaye
8.5. Yetime Bakmanın (Himaye Etmenin) Mükafatı 8.6. Yetimin Bulunduğu Ev
8.7. Yetimlerin İhtiyaçlarının Karşılanmasına Öncelik Verme 8.8. Yetim Malı Yeme
8.9. Yetime Bakmakla Yükümlü Olanların Onların Mallarından Alması
8.10. Yetimin Malının Diğer Mallarla Karıştırılması 8.11. Yetimin Malını İşletme
8.12. Yetimliğin Son Ermesi Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 9 SILA-İ RAHİM
9.1. Sıla-i Rahim ve Önemi 9.2. Sıla-i Rahimle İlgili Hadisler
9.2.1. Ahlâkî Bir Sorumluluk Olarak Sıla-i Rahim
9.2.2. Karşılık Beklemeden Yerine Getirilmesi Gereken Bir Amel Olarak Sıla-i Rahim
9.2.3. Ceza ve Mükâfat Açısından Sıla-i Rahim 9.2.4. İnanç Farklılığı Açısından Akrabalık Hukuku
9.2.5. Sıla-i Rahim’in Bir Gereği Olarak Akrabaların Yakın Dostları
Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 10
ADALET VE HAKLARA RİAYET
10.1. Adalet ve Haklara Riayetin Anlam ve Önemi 10.2. Adalet ve Haklara Riayetle İlgili Hadisler 10.2.1. Ayrımcılığa İzin Vermeyen Adalet Anlayışı 10.2.2. Çocuklar Arasında Adalet
10.2.3. Kişinin Kendini/Kendisini Müdafaası ve Adalet
209 212 213 214 216 217 219 221 222 224 225 226 228 229 231 232 236 236 239 243 248 251 254 257 258 262 262 265 267
IX
10.2.4. Vazgeçilmeyecek Temel Değer Olarak Adalet 10.2.5. Kul Hakkı İhlali
10.2.6. Zor Zamanlarda Adaleti Koruma ve Müdafaa 10.2.7. Her Türlü Adaletsizliğe Mani Olma
10.2.8. Adil Kişi ve Mükafaatı 10.2.9. Hak Sahibine Hakkını Verme
10.2.11. Mutlak Adalet: Tüm Hakların Sahiplerine Verileceği Gün Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 11
YÖNETİM VE YÖNETİLME
11.1. Yönetim ve Yönetilme ile İlgili Kavramlar 11.2. Hadis Metinleri
11.2.1. Yöneticiliğin Meşruiyet Referansı; Kur’an
11.2.2. Yöneten-Yönetilen İlişkisinde Seçim ve Bağlılık: Biat ve İtaat
11.2.3. Yöneticiye Karşı Koyma Hakkı: Muhalefet
11.2.4. Yönetici Seçiminde Temel İlke; Ehliyet ve Liyakat 11.2.5. Yöneticilik Ateşten Gömlek: Sorumluluk
11.2.6. YönetiminTemeli: Adalet
11.2.7. Yönetimde İstikametin Yolu: İstişare Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 12
SAVAŞ VE BARIŞ
12.1. Savaş ve Barışa Dair Kavramlar 12.2. Cihâd Hadisleri Zaviyesinden Savaş 12.2.1. Savaşa Hazırlıklı Olma
12.2.2. Savaşa Katılma Arzusu 12.2.3. İman ve Cihâd İlişkisi
12.2.4. Mücahidin Allah Katındaki Derecesi 12.2.5. Mücahidin Gayesi
12.2.6. Cihâda Çıkana Destek Olma 12.2.7. Cihâd Etme Zorunluluğu 12.2.8. Hz. Peygamber’in Yaralanması 12.3. Sulh Hadisleri Zaviyesinden Barış 12.3.1. Barışa Giden Yol
12.3.2. Savaşta Taktik 268 270 271 273 274 275 279 281 285 287 290 290 292 294 297 302 304 307 309 313 314 316 316 317 319 320 321 322 323 325 326 326 328
X 12.3.3. Savaşma Meraklısı Olmamak
12.3.4. Savaşta Savunmasız İnsanları Öldürmemek 12.3.5. Batılın Son Bulması
12.3.6. Hakk Üzere Olan Topluluk Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 13
DÜNYA VE DÜNYEVİLEŞME
13.1. Dünya Kavramı
13.2. Dünyevileşme Kavramı 13.3. Dünyanın Değeri ve Mahiyeti 13.4. Dünyadan Sevdirilenler 13.5. Dünya Hırsı ve Çekiçiliği 13.6. Dünya Sevgisi ve Uzun Emel 13.7. Dünya-Âhiret Mukayesesi
13.8. Dünyaya Bakışta Ölçü ve Denge
13.9. Dünyaya Karşı Zühd Ehli Olma
13.10. Dünyada Bir Yabancı Yahut Bir Yolcu Gibi Olma 13.11. Dünyevileşme ve Sonucu
Yararlanılan Kaynaklar
Bölüm 14
ȂHİRET VE ȂHİRET HAYATI
14.1. Âhiret Hayatı 14.2. Âhirete İman 14.3. Kabir/Kabir Hayatı
14.4. Sûra Üflenmesi, Kıyamet ve Diriliş 14.5. Haşir/Allah’ın Huzurunda Toplanma 14.6. Amellerin Kullara Gösterilmesi ve Hesap 14.7. Sırat: Zor Geçit
14.8. Havz: Müminlerin Buluşma Yeri 14.9. Ebedî Mutluluk 14.10. Ebedî Mutsuzluk Yararlanılan Kaynaklar 330 331 332 333 334 339 340 341 343 345 347 349 350 353 357 360 361 367 369 370 372 373 378 381 383 389 391 393 395 397
