Enfeksiyon hastalıkları epidemiyolojisi

(1)

ENFEKSİYON HASTALIKLARI

EPİDEMİYOLOJİSİ

Prof. Dr. Rengin ERDAL

(2)

KONAKÇI PARAZİT

İLİŞKİSİ

Tanımlar



Enfeksion Etkenin Yapısı



Rezervuar



Konakçı Dışında Yaşam Durumu



Enfeksiyon Geçiş Yolları



Giriş-Çıkış Kapıları



EPİDEMİLER

(3)

ENFEKSİYON ETKENİ



Enfeksiyon Hastalıklarında Hastalık

Spekturumu



Enfeksiyon Şiddeti

 Patojenite_Patojenite  Virulans_Virulans

(4)

Enfeksiyon Hastalıklarında

Hastalık Spekturumu

Enfeksiyon Şiddeti: Enfeksiyon Şiddeti: Patojenite:

Patojenite: Hasta Vakalar /Toplam Enfeksiyon Hasta Vakalar /Toplam Enfeksiyon b+c+d+e/a+b+c+d+e

b+c+d+e/a+b+c+d+e

Virulans:

Virulans: Şiddetli +Ölüm Vakaları / Toplam Hasta Şiddetli +Ölüm Vakaları / Toplam Hasta d+e / b+c+d+e

d+e / b+c+d+e

Case-fatality:

Case-fatality: Ölen Vakalar / Toplam Hasta Ölen Vakalar / Toplam Hasta e / b+c+d+e

e / b+c+d+e

a

a bb cc dd ee

gizli

(5)

İnfektivite Durumuİnfektivite Durumu Patojenite DurumuPatojenite Durumu Virulas _DurumuVirulas _Durumu DERECE SeconderSeconder

Atak hızı

Hasta Vakalar

Toplam Enfeksiyon Şiddet + Ölüm Hast._{Total Hastalık} YÜKSEK Su Çiçeği Kızamık Çiçek Polio Kuduz Kızamık Su çiçeği Soğuk Algınlığı Kuduz Çiçek Tbc. Lepra ORTA DERECE’DE... Kızamıkçık

Kabakulak Kızamıkçık Kabakulak Poliomyelit_{Soğuk Algınlığı}

DÜŞÜK DERECE’de Tbc Polio Tbc Kızamık ÇOK DÜŞÜK DERECE’de Lepra Kızamıkçık Suçiçeği Soğuk Algınlığı

İNFEKTİVİTE-PATOJENİTE

(6)

REZERVUAR (KAYNAK)

 Enfeksion ajanının yaşayıp, çoğaldığı, canlı ya da _{Enfeksion ajanının yaşayıp, çoğaldığı, canlı ya da}

cansız araçlar

 İnsan-insan: Viral ve bakterial_{İnsan-insan: Viral ve bakterial}

(staf, strep, difteri, veneral, tifo....)

 Hayvan-insan: Tbc, burucella, şarbon,_{Hayvan-insan: Tbc, burucella, şarbon,}

Leptospiroz, kuduz

(7)

Rezervuar Olarak İnsan :



KOLONİZASYON

Enfeksiyon etkeninin konakçıya girip

yerleştiği, minimal düzeyde reaksiyon

vermeden yaşamını sürdürdüğü durum.

Örneğin: Burun mükozasındaki STAF’lar.



KONTAMİNASYON

Enfeksiyon kaynağı olarak eşyalar.



İNAPERANT ENFEKSİYON

(Örtülü-SUBKLİNİK)

(8)

 Organizma yalnızca çoğalmaz, aynı Organizma yalnızca çoğalmaz, aynı

zamanda ÖLÇÜLEBİLİR, fakat KLİNİK

OLARAK’da TANINAMAYAN bir

REAKSİON verir.

 ENFEKSİYON HASTALIĞIENFEKSİYON HASTALIĞI

Enfeksiyon klinik semptom ve/veya fizik

bulgulara yol açtığında Enfeksiyon

Hastalığıdır.

 PORTÖR (taşıyıcı)PORTÖR (taşıyıcı)

Kolonizasyon dahil bütün enfekte kişiler

potansiel enfeksiyon kaynağıdır. FAKAT

HASTA DEĞİLDİR.

(9)

Taşıyıcı Tipi

Taşıyıcı Tipi ÖrnekÖrnek

Inaperant

(Subklinik)

(Subklinik) Polio, Menenjit, HepatitPolio, Menenjit, Hepatit Inkübasyon

Inkübasyon Suçiçeği, Kızamık, Suçiçeği, Kızamık, Hepatit

Hepatit

Konvelesan

Konvelesan Difteri, Hepatit B, Difteri, Hepatit B, Tifo

Tifo

(İyileşme dönemi)

Kronik Taşıyıcı

Kronik Taşıyıcı Tifo, Hepatit BTifo, Hepatit B (Uzun süreli)

(10)

ENFEKSİYON GEÇİŞ

YOLLARI

DAMLACIK ile (Yere düşmeden) ÖPME, CİNSEL İLİŞKİ TOPRAKLA Temas (Mantar-Parazit) Direkt Geçiş Direkt Geçiş

(11)

CANLI (Vektörler) HAVA İLE CANSIZ İndirekt İndirekt Geçiş Geçiş TOZ Yiyecekler (Su, et...) Cerrahi Malzeme Yatak, Oyuncak DAMLACIK (KururTbc)

(12)

EPİDEMİYOLOJİNİN KLİNİKTE KULLANIMI

 HASTALIKLARIN TANISIHASTALIKLARIN TANISI

 HASTALIKLARIN DOĞAL SEYRİNİ HASTALIKLARIN DOĞAL SEYRİNİ

BELİRLEME

 HASTALIKLARIN NEDENLERİNİ BELİRLEMEHASTALIKLARIN NEDENLERİNİ BELİRLEME  KORUMA-TEDAVİ YÖNTEMİNİN KORUMA-TEDAVİ YÖNTEMİNİN

ETKİNLİĞİNİ DEĞERLENDİRME

 İLAÇ/KLİNİK UYGULAMALARIN İLAÇ/KLİNİK UYGULAMALARIN

GÜVENLİĞİNİ DEĞERLENDİRME

 HASTALIKLARIN PROGNOZUNU BELİRLEMEHASTALIKLARIN PROGNOZUNU BELİRLEME  TOPLUM TARAMALARI ( ERKEN TANI – TOPLUM TARAMALARI ( ERKEN TANI –

ERKEN TEDAVİ )

(13)

Tablo 1.5: Hastalıkların

Doğal Tarihi

PRİMER KORUMA SEKONDER KORUMA TERSİYER KORUMA PREPATOJEN DEVRE PATOJEN DEVRE

SAĞLIK

KAPASİTESİNİN YÜKSELTİLMESİ

ÖZGÜL

KORUMA ERKEN TANI VE UYGUN TEDAVİ İŞGÖRMEZLİĞİN DURDURULMASI KAZANMA GÜCÜNÜN İADESİ ETKEN ÇEVRE İNSAN ORGANİZMASI

HER ÜÇ FAKTÖR GRUBU

KARŞILIKLI OLARAK ETKİLEŞİR HASTALIK_UYARANI

KONAKÇI REAKSİYON U SEMPTOMLAR İYİLEŞME ÖZÜRLENM E ÖLÜM

HASTALIĞIN DOĞAL GİDİŞİ

(14)

EPİDEMİ TİPLERİ

1. CANSIZ ARAÇLA GEÇİŞİ OLAN

EPİDEMİLER

SU, YİYECEK, HAVA

Tek Kaynaklı Geçiş Multipl Kaynaklı Geçiş Sürekli Geçiş Patlar Tarzda Sınırlı Bir Grupta Görülür Periodik Olarak SuyunKirlenmesi

(15)

2. KİŞİDEN KİŞİYE GEÇİŞ



Direkt (temas-damlacık)



Indirekt (vektörler ve cansız

araçla)



ENDEMİ



EPİDEMİ



PANDEMİ



SPORADİK

(16)

HASTALIK ETKENLERİNİN

ÇIKIŞ-TAŞINMA ve GİRİŞ YOLLARI

TAŞINMA ve GİRİŞ YOLLARI

ÇIKIŞ YOLU

ÇIKIŞ YOLU TAŞINMA YOLUTAŞINMA YOLU GİRİŞ YOLUGİRİŞ YOLU HASTALIKHASTALIK SOLUNUM

SOLUNUM Sekresyonları...

Sekresyonları... DAMLACIK_{Eşyalar ...}DAMLACIK_{Eşyalar ...} SOLUNUM YOLU... SOLUNUM YOLU... GRİP_KIZAMIKGRİP_KIZAMIK GAİTA...

GAİTA... SU YİYECEK SU YİYECEK Eşya, sinek

Eşya, sinek

SİNDİRİM

SİSTEMİ...

SİSTEMİ... TİFO_POLİOTİFO_POLİO

DERİ DERİ DÖKÜNTÜLERİ... DÖKÜNTÜLERİ... Direkt temas, Direkt temas,

eşya, seksüel ilişki

eşya, seksüel ilişki DERİ GENİTAL MÜKÖZ MEMBRANDERİ GENİTAL MÜKÖZ MEMBRAN Karbonkül_SİFİLİZKarbonkül_SİFİLİZ GONORE

GONORE

KAN...

KAN... Kan emen Kan emen

artropodlar...

artropodlar... DeriDeri SITMA _{SARI HUMMA}SITMA _{SARI HUMMA}

EPİDEMİK TİFÜS EPİDEMİK TİFÜS KONJONKTİVAL KONJONKTİVAL DÖKÜNTÜLER... DÖKÜNTÜLER... Eşyalar Eşyalar Sinekler .... Sinekler .... Göz, Göz, Müköz....TRAHOM Müköz....TRAHOM MEMBRAN MEMBRAN

(17)

Hastalığın Kişiden Kişiye

Geçişinde Bazı Görüşler

a. İNKÜBASYON SÜRESİ

Enfeksion alınışından hastalığın

başlangıcına kadar geçen süredir.

b. HERD İMMÜNITY (TOPLUMSAL

BAĞIŞIKLIK)

c. SEKONDER ATAK HIZI

(18)

Grubtaki Yeni Vakalar – Başlangıç Vakası

veya Vakalar

Hassas Kişiler – Başlangıç Vakası veya

Vakalar Vakalar

Toplum Bağışıklığı:

%100 Bağışıklık güç

(19)

Epidemi Öncesi

Epidemi Öncesi Epidemi Epidemi Sonrası Sonrası

A

Grubu

Herkez Hassas

Ahmet Bey X Y Ahmet Bey X Y

(20)

Epidemi Öncesi

Epidemi Öncesi Epidemi Epidemi Sonrası Sonrası

B

Grubu

X Bağışık

Ahmet Bey X Y Ahmet Bey X Y

(21)

SU VE BESİNLERLE BULAŞAN HASTALIKLAR

 TİFO,PARATİFO _{TİFO,PARATİFO}  DİZANTERİ_DİZANTERİ

 KOLERAKOLERA

 BOTULİSMUS_BOTULİSMUS

 STAF,GIDA ZEHİRLENMESİ_{STAF,GIDA ZEHİRLENMESİ}  ASKARİASİSASKARİASİS

 OKSİYÜR_OKSİYÜR

 TENYA,GİARDİA, HYDATİD_{TENYA,GİARDİA, HYDATİD}  HEPATİT AHEPATİT A

(22)

ÖZEL OLARAK



TÜBERKÜLOZ



STREPTEKOK



STAFİLOKOK



ŞARBON



BURUSELLA



TOXOPLASMOSİS

(23)

ÖZELLİKLERİ

1. FEKAL-ORAL bulaşır. 1. FEKAL-ORAL bulaşır. 2. EPİDEMİ ve PANDEMİLER sıktır. 2. EPİDEMİ ve PANDEMİLER sıktır. SU EPİDEMİLERİ SU EPİDEMİLERİ BESİN EPİDEMİLERİ BESİN EPİDEMİLERİ

3. KÖTÜ ekonomik ve toplumsal koşul 3. KÖTÜ ekonomik ve toplumsal koşul

göstergesidir. göstergesidir.

4. Genellikle YAZ AYLARINDA sıktır. 4. Genellikle YAZ AYLARINDA sıktır.

5. Enfeksiyon zincirini kırmak için ÇEVREYE 5. Enfeksiyon zincirini kırmak için ÇEVREYE