Beslenme ve Diyet Dergisi / J. Nutr. and D et.. 16 : 233 - 235, 1987
CEREBRAL PALSY’Lİ ÇOCUĞUN B E SL E N M E S İ
Dr. Sibel GÜNEYSU*
Cerebral Palsy’li çocukların beslenmeyle ilgili bir çok sorunları vardır. Sindirim sistemlerindeki bozuk luklardan dolayı bu çocukların özellikle dengeli bir diyete tabi tutulmaları gerekir.
C ereb ral Palsy deyim i te k b ir h a sta lığ ı değil, beyin ve m erkezi s in ir siste m in d e k i zed elen m elerd en k a y n ak la n a n m o to r fon k siy o n la rd a k i b o z u k lu k la rla özellik k azan an çok say ıd a n ö ro m ü sk ü le r ye te n ek siz lik le ri b ir a ra d a ta n ım la r. C ereb ral P aisy ’n in bazı sem p to m la rı k as zayıflığı veya gevşekliği, isten m ed en y ap ılan h a re k e tle rd e a şırılık , v ü c u t d u ru ş u n d a dengesizlik ve k a sılm a d ır (1).
B atı ü lk e le rin d e g ö rü lm e sık lığ ın ın 1000 d o ğ u m d a 1 ile 4 a ra s ın d a değiştiği sö y len m ek te d ir (2).
Ç ocuğun so ğuk alg ın lığ ın a ve d iğ er en fe k siy o n la ra k a rş ı d iren ç li o la b ilm e si a n ca k d o ğ ru sağlık a lışk a n lık la rın ın k a za n d ırılm ası ile sa ğ la n a b ilir. D iren cin in a rtm a sı için b e sin değeri yü k sek yiye c ek le rle b eslen m esi, y e terin ce d in len m esi, tem iz h a v a alm ası, gü neş ışığ ın d a n y a ra rla n m a s ı, egzersiz y a p m ası ve a r tık m a d d eleri vü c u d u n d a n a tm a s ı g e re k m e k te d ir. C ereb ral P a lsy ’li ç o cu k la rın b es len m ey le ilgili b irç o k s o ru n la rı v a rd ır. B u ç o cu k la rın y u tk u n m a d a k i z o rlu k la rı ve b o ğ u lm ay a eğilim leri ço ğ u n lu k la y eteri m ik ta rd a sıvı a la m a m a la rın a n e d en o lu r. B u n u n y a n ısıra yine y u tk u n m a ve çiğ n em ed ek i z o rlu k la rı y ü z ü n d en b o l m ik ta rd a selüloz içeren m a d d e le rd e n y e te ri k a d a r yiyem ezler. Ç ocuğun y a p ısın d an k ay n ak lan an a şırı k as h a re k e tle ri n o rm a l ç o c u k la ra göre v ü cu d u n d a d a h a fazla yağ y a k ılm a sın a n e d en o lu r. S p a stik le rd e sık lık la g ö rü ’en k u sm a da y e te ri d e re ce d e b e sin a la m a m a y a n ed en o lan ay rı b ir e tk en d ir. Tüm b u f a k tö rle r in etk isi ile C ereb ral P alsy'li çocuk k o n stip asv o n a eği
lim lid ir (2, 3, 4). Sıvı k ay b ı o ld u ğ u n d a ya d a y eterli sıvı alam adığm
2 3 4 Güneysu, S. da asidoz m ey d an a gelir. Bu yüzden b u ço cu k ların ço ğ u n lu k la d en geli b eslen d ik leri söylenemez. Oysa, sin d irim sistem in d ek i b o zu k lu k la rd a n dolayı b u ço cu k ların özellikle dengeli b ir diyete ta b i tu tu lm a la rı g erek ir (5). Bu diyet çocuğun ek g erek sin im lerin i k a rşı lam ak üzere yeteri derecede p ro te in ve en erji sağlayan b esin lerd en olu şm alıd ır. G ünlük diyete ek m in eraller ve v ita m in le r e k len m elid ir (6). B eslenm esi çok güç oldu ğ u n d an alışılm ış üç öğün y erin e altı k ü çü k öğün d ah a y a ra rlı o lacak tır.
C erebral Palsy’li ço cu k ların b eslenm elerindeki g ü ç lü k le r göz önünde b u lu n d u ru la ra k diyetlerinde şu düzenlem eler y a p ıla b ilir :
1. S ü t m ik ta rı a rttırılm a lıd ır, günde b ir litre isten en m ik ta rd ır. 2. G ünde b ir k ere ısp an ak vb. yeşil y ap rak lı sebze yem elidir. 3. K epekli ekm ek tercih edilm elidir.
4. E ğer m üm künse h a fta d a iki kere k araciğ er yem elidir. Zarı iyice ayıklanm alı ve p işirilm ed en önce çok ince k esil m elidir.
5. B ayat ekm ek üzerine fıstık ezm esi sü rü leb ilir.
6. G ünde b ir y u m u rta, en azından h a fta d a d ö rt y u m u rta ye m elidir.
7. D iyetine m eyva m eyva su ları özellikle tu ru n ç g ille r ilave edilm elidir.
C erebral p alsy ’li ço cu k lard a çoğunlukla k o n stip asy o n p ro b lem i olduğundan diyetine to lere edebileceği k a d a r selülozlu b e sin ler ek len m elid ir (5). Çocuk b u n la rı olduğu gibi yiyem iyorsa ince b ir şe kilde kıyılm alıdır. S ütle ya da meyve suyu ile iyice ıslatılm ış b a y at ekm eği yutm ası, taze ekm ekten kolay o lacak tır. Ç ünkü taze ek m ek b ir kitle o lu ştu rd u ğ u halde b ay at ekm ek tam am en öğütülecek- tir. E ğ er sü tü y utam ıyorsa, ta tlı, veya k rem a şeklinde verilebilir. S ü t ya da sü tto zu çocuğun p ro tein , kalsiyum ve k alo ri alim im a r t tırm a k üzere b irço k yiyeceğe k a rıştırıla b ilir (6).
B eslenm e u zm an ları annelere b u çocukların d iy etlerin in p la n lan m asın d a, ekonom ik ve besin değeri yüksek yiyecek m ad d elerin in ö n erilm esin d e yardım cı o lm alıd ırlar. Aynı zam an d a hem b esin de ğ erin in hem de lezzetin bazı ilavelerle nasıl arttırılab ileceğ i ve Ce re b ra l p alsy ’li çocukların gerek sin im lerin i k arşılay acak b e sin lerin
CEREBRAL PALSY’Lİ ÇOCUĞUN BESLENMESİ 2 3 5 h a zırlan m ası k o n u su n d a yol g ö sterm elid irler. B unun y a ra şıra Ce- re b ra l p a lsy ’li çocuğun diyetinin, o n u n için ay rı diyet h azırlan m ası y erine, aile d iy etin in b ir p a rç a sı o lm asın a y ard ım cı o lab ilir er.
SUMMARY
FE E D IN G OF CEREBRAL PALSIED CH ILD REN
G üneysu, S.
The child w ith C ereb ral Palsy h as m an y d ifficu lties in feeding. B ecause of p o ssib le digestive d istu rb a n ce s, th e C ereb ral Palsi- ed ch ild sh o u ld have a p a rtic u la rly weL b a lan c e d diet.
K A Y N A K L A R
1 — G üneysu, S . : C ere b ral P alsy ’li Ç o cukların E ğ itim i ve B ireysel Ç alışm a
A m acı ile H azırlan m ış P ro g ra m la r. Ö zürlü Ç o cuk lar ve E ğ itim leri. (Edt. P rof. Dr. Şule B ilir), 113-130, A nkara, 1986.
2 — H ail, D. M. B . : T he C hild W ith H an dicap. O xford; Blackvvell S cicntific P u b lic atio n s, 1984.
3 — F innie, N. R. : H a n d lin g the Y oung C erebral P alsied C hild a t H om e. VVilliam H ein em an n , L ondon, 1974.
4 — V iola, E., C ardw ell, R. N . : T he C ere b ral P alsied Child and H is H a re in the H om e. C ere b ral Palsy S eries : R evision of P a m p h le t T A ssccistio n lo r th e Aid of G rip p led C hildrcn N cw Y ork, 1947.
5 — B aysal, A., G üneyli, U., B o zk u rt, N., K eçecioğlu, S., Aksoy, M. : D 'yet E l K itab ı İle ri M atb aa sı, A nkara, 1983.
