Vel. IIi!. Derg. (2001). 17. I : 153·157
BURSA VE <;EVRESiNDE <;iG SUTLER DE ANTiBiYOTiK VARLIGININ
BELiRLENMESi
Canan Dokuzlu 1 Mustafa Tayar20
The detection of antibiotics in raw
milk
samp
l
es in Bursa region
Summary: In this study a total of 150 milk samples were tested for thepresence of antibiotics by intertest and agar diffusion methods. First. the intertest method and than agar diffusion tests were applied to the samples. Bacitlus megatherium ATCC 9855 lor chloramphenicol. Basillus stearothermophilus vaL calidaloctis C·953 for pentcilline and Bacillus sublilis ATCC 6633 lor tetracyclines were used as a sensitive strains in agar diffusion test. The results of the Intertest method have showed that 40 (26.6 %) 01 them 9ave suspicious results and 27 samples (18.00 %) were ne-gahve for antibiotic residues. According to the agar dillusion test results, 27 (18.00 %) 01 samples were positive for penicilline. 11 (7.33 %) 01 them lor tetracyclines and 2 (1.33 %) of them for chloramphenicol. A total of 110 (73.33 %) samples no antibiotic residues were detected.
Key words: Milk. antibiotics, residuse.
Ozet : SuI orneklerinde antibiyotiklerin saptanmasl amaclyla intertest ve agar diluzyon testleri kullanllarak toplam 150 sOt 6rnegi incalendi. 6nce intertest sonrada agar difusyon lesti uygulandl. Test su{>u olarak agar diffuzyon les-tinda penisifin aranmasmda; Bacillus slearothermophilus var. calidaloctis C-953 sU{>u, tetrasiklin aranmaslnda Ba-Cillus subtilis AlCC 6633 su{>u ve kloramfenikol aranmasmda ise Bacillus megalherium ATCC 9855 su~u kut-lanllml{>tlr. intertest anafiz soouc;lanna gore sOt Omeklerinin 40'mda (%26.6) anlibiyotik kallntlSI bulundu. Bunlardan. 40'1 (%26.6),51 pozitil. 13'0 (%8.66) ~Opheli ve 27 (%I8.00),si ise negalif olarak saplandt. Agar diffuzyon yOntemiyle yapllan analiz sonuc;lanna gOre sOt omeklerinde; penisilin yonOnden 27 (%18.00), telrasiklin yOnunden 11 (%7.33) ve kloramfenikol yOnOnden 2'sinde ('"!.. 1.33) pozitif otarak bulundu. SOt Omeklerinin 110 tanesinda (% 73.3) ise hil;:bir antlbiyotik kallnllsma rastlanmadl.
Anahlar kelimeler : SOl, anlibiyolik, kattnlt.
Giri~
Antibiyotikler yaygm olarak hayvanlarda tedavi amaclyla veya verimi arttlrmak Iyin yem ve katkl maddesi olarak da yaygln bir ~ekilde kul-Janllmaktadlr (Allison,1985; Forth ve ark., 1987: M in-bay ve ark.,1988) . HayvansaJ OrGnlerde antibiyotik kallntllannln ba~lIca nedenleri. yOksek dozda ilat;: verilmesi, yem ve suyla aynl zamanda ilat;: kul-lanllmasl, ilat;: uygulanan hayvanlann, Hay ve-rilmesinin bitiminden soma belli bir sOre bek-letilmeden kasaphk olarak kesilmesi ya da bu tOr hayvanlardan elde edilen sOt ve yumurta gibi be-sinlerin kullanllmaSldlr (Canbazoglu, 1985; Dizdar ve ark._1994; Houweling ve Gainer, 1978) .
Olkemizde hayvan saghgma verilen onemin art-maslna paralel olarak. antibiyotik kullanlml art-maktadlr. Ancak Oreticilerin t;:ogu antibiyotik
uy-gulamasml takiben sutlerin aynlmasl gerektiginin
bilin~inde degillerdir (Sarp ve Yaygm.1984; Temiz ve Oner,1988). Bu tOr olumsuz davranl~lann ko-keninde bOyOk OIt;:Ode ekonomik kaylp kayglsl
yat-Gcli~ T;lnhl : 01.06.2000 @:mluyur@uludag.edu.lr
maktadlr. Antibiyotiklerin bu ~ekilde kullanlml so-nucu sOt ve OrOnlerinde olu~an antibiyotik kallnllian halk sagllgl aylslndan tehdit olu~turmaktadl( (BIOth-gen ve ark.,1979; ErgOn ve Horoz, 1992; Inal, 1992 ; Tekin~en, 2000; Vautier ve Postigo, 1986).
SOtte bulunan ilat;: artlklannm en 6nemlisini an-tibiyotikJer oJu~turur. <;e~it1i haslallklann 6zellikle mastitisin tedavisinde kullanllan antibiyotikler sOne bOyOk miktarda kalmtl yapmaktadlr(BlUthgen ve ark.,1979; Kaya ve ~ahal,1989). Genel olarak an-tibiyOlik tedavisi uygulanan bir hayvandan, son uy-gulamaYI takiben yakJa~:lk 72-96 saat iyin sagllan sUt-lerin antibiyolik aylslndan bir risk olu~lurdukJafl kabul edilmektedir (Barbosa ve ark .• 1990; Johnson ve ark.,
1986; Pearson,1989: ,Terplan ve ark.,1979). Ancak bazl durumlarda anlibiyotigin WrOne bagll olarak bu sOre uzayabilmekledir (Houweling ve Gainer.1978:
Mitchell ve ark.,1998). Memeye enjekte edilen an-libiyotigin cogunun aynl meme lobundan, daha az bir klsmlnln ise biti~ikteki lobtan ylkugl ve kuruda kalma dOneminde verilen antibiyotiklerin aglz sOtlerine
get;:-ligi aylklanml~tlr (BIOthgen ve ark.,1979; Houweling
1 Ulud3~ UnlvCrSIiCSI. Karac3bcy r.·lcslck YOksck Okulu. BURSA.
DOKUZLU. TAYAR
ve Gainer, 1978; Terplan ve ark.,1979). An-tlblyoliklerin sOle g~i$ini, antibiyoliklerin ce$idi, rne-menin hastallk durumu, hayvamn karakleri, sa{llm saylSI, uygulanan antibiyoti{lin dozu, antibiyoti{lin va-nlme $ekh, mevslmlerin elkisi gibi faklOr1er de el-kllemektedlr (BfO!hgen ve ark., I 979; Houweling ve Galner,1978: 19). Anlibiyotikli OrOnleri tOkelen in-sanlarda. OrOndeki antibiyotlk 98$il va miklanna ba{lh olarak halll ale~iden ba$laYlp anafilaktik ~ka kadar varolabilen olumsuz elkilere yol a~tlQI gOzlenmi$tir (BIOlhgen ve ark.,1979: Houwehng ve Gainer, 1978; Inal, I 992; Johnson ve ark.,1986; Kaya ve $ahal. 1989; Mmbay ve ark., 1988).
Bunun yamSlra diren~1i bakteri tOr1erinln ortaya ~Ikmaslna neden olarak anlibiyotik elkinli{lini azalt-makladlr (Aydm ve ark., I 989; Minbay ve ark.,1988; Vaulter ve POShgo, 1986). «;Ok sik antibiyolik ahnmasl durumunda da vucullaki mikroplann anlibiyoliklere kar~1 dayanlkhhk kazandlQI OOIir1enmi$tir. BOyle du-rumlarda anlibiyotiklere duyanl bakteri sU$lan za -mania ortadan kalkmakta buna kal"$lhk antibiyotiklere dayamkh mikrop s~lannm ~ogalacaQI va bu
$8-hlslann gerektiQinde anlibiyoliklerden yeleri kadar ya-rananamayacaklan belirtilmi$tir (CanbazoQlu. 1985; Olzdar ve ark., I 994; Forth ve ark.,1987; Houweling ve Gamer,1978; Onal ve al1<.,1993; Ozkaza~ ve Kaya,1983).
Antlbiyotikli sutlerin en bGyuk zararlan lermenle sui GrOnleri Oretiminde olu$IUrduklan Oretim ha-lalandlr (Aydin ve al1<.,1989; Canbazo!)tu,1985; Inal, 1992; Sarp ve Yaygln,1 984; U{lur, 1978). Sune antlbiyotik bulunmasl Ozellikte laklik asil bak -lentennln kullanlldlQI lermenle urOnlerde sorun va· ralmaktadlr, Ulkemlzde bu sorun yoQurt ve peynir urellminde kendini hlssettirmekledir. OrOnOn elde edilememesi veya kusurlu OrOn elde edilmesi, Ore-heileri genellikle antiblyotik kalmllsl oldu!)u $Op-hesme gOtOrmektedlr (Onal ve ark.,1993; Sarp ve Yaygm, 1984: Temlz, 1985; U!)ur,1978).
YOOurt, peynir ve lereya!)1 leknolojisinde arzu edilir tat ve aroma olu$umu amaclyla bakterilera ge -reksmlm duyulur. Bu bakleriler anlibiyotiklere kar$1
~k duyanldl(, SUtler ~ok dO$Ok dozlarda anlibiyotik u:;erseler bile, bu baklerilerin !aaliye!i klsmen veya lamamen durmaktadlr. Bu durum sut leknolojisinde ekonomik kaYlplara neden olabilmekledir (Can· bazOOlu,I985; Oizdar ve ark., 1994; Forth ve ark.,1987; Inal,1992; Keukens ve ark.,1992; Sarp ve Yaygln, 1984; Tekin$en, 2000; Temiz,1985).
Sulleki anliblyolik vanlglnm Onemini kavrayan ulkelerde , antibiyolik kalmll miklannt belirlemek amaclyla geni$ yapta ara$tlfmalann yapllmaktadlf (AI·Sawal ve Hammed,1994; Aydin ve ark., 1989;
Barbosa ve ark.,1990; Dizdar ve ark., 1994; Faure, 1997; Haverbeck ve ark .. 19a7: Kadic ve ark.,1987; Onal ve ark.,1993; 6zkazany ve Kaya, 1983;). 01-kemizde ise bu konuda yapllan ara$Hrmalar smlnl saYldadlr (Aydin ve ark.,l989; Dizdar ve ark.,1994; Sarp ve Yaygln,1984; ,Temiz ve 6ner, 1988).SGt en-dOSlrisinin geli$mi~ olduQu ulkelerde, surekli kont-roller sayesinde oran azalmaktadlr. Antibiyolikli sOl oranl her ulkede fal1<hhk gOstermektedir. 6rnegin 1981-85 Yillarl arasmda Barbosa ve ark (1990). Por-tekiz'de antibiyotikli paslorize sOt oranlnl % 10-64 araslnda saptaml~landlr. Otkemizde yapllan bir ya-h$mada (Temiz ve 6ner,1988) ise Ankara'da iki ayn sui fabrikaslna gelen loplam 335 Ome!)inde, %14.38 ve 6.04 oranlannda anlibiyotik vanl!)1 saptanamadlQI bildirilmi$tir. Aydin ve ark.(1989) loplam 204 yig sOl numuneslnde intertest y6nlemiyle %44 agar di-fuzyon yOnlemiyle ise %15.7 oranlnda inhibitor madde saplaml~lardlr.
Onal ve ark (1993) 444 ade! sut ome!)ini in-tertest yOnlemiyle incelemi~ ve 78 (%17,56) adel pozitif, 65 (14,63) adet $upheli ve 301 (%67.79) ade! negalif sonu~ alml~llf.
Hayvansal urOnlerde kahnlliarm belir1enmesi ile ilgili ~ok saYlda yah$ma yaptlarak konunun ay-dlnlalllmaslOa ~ah$tlml$llr. Anlibiyotiklerin gerek insan ve hayvanlarda sagaltlm va gerekse hayvan yeti$tiricili!)inde buyOmeyi hlziandmci olarak 001 mik-larda kullanllmasmdan klsa sure sonra yapllan ara$-Ilrmalarla baklerilerin antibiyoliklere kaf$1 direl1(( ka-zandlklan onaya konulmu$lur. Antibiyoliklere diren~1i mikroorganizmalann ortaya ytkl~Inln sap· lanmasl Ozerine insan sa!)lIglnl elkileyebilecek bu durumun yasal dOzenlemelerle Onlenmesi zo-runlulu!)u do!)mu$tur (Mlnbay ve ark.,1988), Avrupa toplulugu Olkalerinde uygulanmak Gzere 1992 YI-hnda yapllan dGzenlemeler gOre sOlierde penisilin ve letrasiklin miktan 4 _g/kg. ve kloramfenikol i~in ise lolerans limiti sill( olarak kabul edilmektedir (Anony-mous,1992). Kloramfenikol loksik olu~u nedeniyle insanlarda ciddi sa{lhk problemlerine neden 01-dugundan ABO'de lum yiftlik hayvanlannda Avrupa loplulu!)unda ise laktasyon dOnemi ineklerinde
kul-lanlml yasaklanml$tlr (Anonymous, 1992;
Aydin, 1989; Faure, 1997),
TOm dGnyada bu konu clddlYetle ele allntp, sa{l' Ilklt va kolay konlrol mekanizmalan geli$tirilil1<en 01-kemizde bu konuda 1997 yllinda yaYlmlanan TGrk Glda kodeksi y6nelmaliQinde yer verilmi$lir (Anony-mous,2000). Bu yOnetmalikle Vetenner Hekimlikte kullanllan ilalflann lurlere gOre !oIerans Slnirlan 00-lirt[lmi~tir (Tablo.l). Ancak ulkemlzde konlrol me-kanizmalannln yetersizli!)i. yetl~tlricinin bu konuda
bil-UurSli '·e <;enesinde (,:ig Siillerde AnlibiYOlik ...
Tablol.Veteriner Hekimlikte kullanllan bazi ilac;:lar i(;in kabul edilen lolerans duzeyleri
lIa~lar Turler
ANTIBAKTERIVEl IlA9LAR
(3 laktam grubu antibiyotikler
PenlSlhn SI~jIr Koyun-kec;:i Tolerans duzeyleri ppm (mglkg) EI SCiI 0.05 0.05 0.004 0.004 Tetrasildlnler Tetraslldln Grubu Fenikoller Kloramfenikol
Elinden yaralanllan turler O. I 0.1
Tum turler 0.01 BObrek 0.05 0.05 0.6 0.01
glsizliQi lnsan saQh~101 riske sokmaktadlr. Tablo 2.:lncelenen sutlerdekl analiz son~lari.
Keunkens ve ark. (1992), antibiyotik ve
ben-zeri Inhibitor madde kallntllannlO ara§llrllmasl ile iI·
gili programlann genellikle iki a§amall yapllmasl gerekliOini belirtmi~tir. Ilk a~amada basil, ucuz ve rutin bir yonlem seyilmesini ve bunu lakiben
dog-rulama testlerini Onermektedirler. Su yall~malarda
Bursa'da ye§itli yerlerden allnan SOl Orneklerinde
Inlertest va DilfOzyon yontemi uygulayarak, sut
hayvanlannda slkllkla kullamlan antibiyotiklerden, penlsllin, tetrasiklin ve kloramlenikol aranmasI
ya-pllml~, Bursa yoresindeki antibiyotikli sOt so·
rununun boyutlannln lespiti amaylanml~llr.
SOl Intertest Test organizmasl disklerinde oI~n
Maleryal ve Melol
Bursa ve yevresinde sOt SlglfCllIgl yapllan i~·
letmelerdeki sa~mal slglrlardan yaz aylannda larkll larihlerde allnan 150 adel yig sOt omegi ara~ll(ma
maleryalini olu~turmu~lUr. Numuneler SOl loplam
merkezlerine getirilen sOllerden raslgele allnml~tlr.
Laboraluvara getirilen 501 6rnekleri Oncelikle
In-tertest metoduyla test edilmi!,)tir. intertesl
50-nucunda mavi renk ve plhtt olu!,)mamasl pozitil,
san renk olu~umu ve plhhla~manln gorOlmesi
ne-gali!. ye!,)illmsi san renk ve pint I olu~mamasl !,)Op-heli olarak degerlendirilmi~tir. (AydIn ve ark.,1989;
Haverbeck ve ark.,1987; Suhren ve He·
eschen.1996) 8u test sonucu ~Opheli veya pozitil
oldugu tespit edilen orneklerde penisilin, lelrasiklin
ve kloramlenikol kallOlilann. belirJemek iyin agar
di-fuzyon melodu uygulanml!,)tlr. (ErgOn ve
Horoz.1992; Kadic ve ark.,1987; Sarp ve
Yay-glO.1984; Terplan ve ark., 1979). InkObasyon
so-nunda disklerin ~evresindeki inhibisyon alantntn
yapt olyOlerek kontrol diski yevresinde olu~an
in-hibisyon alant ile ka~tla~tlrtlml~, 12 mm ve daha
bOyOk olan inhibisyon zonlarl pozitil olarak
de-gerlendirilmi~tir (Tablo 2).
Penisilin Aranmaslnda: antibiyolik standardl
olarak Sigma No·E-6376 ve test organizmasl
ola-rak da SasiUus stearolhermophilus var. calidaJoclis
Omegi 1 2 3 4 5
,
7 8 9 10 11"
13 14 15 16 17 18,.
20 21"
23 24 2S"
27"
29 3() 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41-150"""""
$iipheli $Opheli $Opheli $iiphe~ $Ophe~ ~Ophe~ ~Opheli ~Ophell $iipheli $Opheli $Opheli $Opneli ~Ophell Poziti! Pozitil Poziti! PoZlti! Polilil Pozlti! Politi! Pozitl! Poziti! Poziti! Politi! POZlhf Poziti! Poziti! Poziti! Poziti! Politi! Politi! Politi! Poziti/ Poziti/ Poziti! Politi! Poziti! Politi' Politif Poziti! Nagati! 1-,
17 18 18 17 18 18 16 17 16 15"
"
13 18 14 16 18"
18 19 18 2() 19 17 19 18 19"
14 14 20 18 14 18 15 17 17 18 19 17 20 18 15 15DOKUZLU. TAYAR
C-953 su~u, tetrasiklin aranmasmda ise ;
an-ttbiyotik standard. olarak Sigma No-T-3258 ve test organizmast olarak da Bacillus subtilis ATCC 6633
su~u ve kloramfenikol aranmasmda; anUbiyotik
standard. olarak Sigma, No·C-0378, test
or-ganizmasl olarak da Bacillus megatherium ATCC 9855 su~u kullanllmt~tlr.
Bulgular
Intertest analiz sonuylanna gore sut
or-neklerinin 40'lnda (%26.6) antibiyotik kalmtlSI
bu-lundu. Tablo 2'de goruldO!)O gibi incelenen 150 adet sOt ome!)i inlertest meloduna gore 13 sOt
~Dpheli, 27 501 pozitif (+) olarak de!)erlendirilmi~tir.
13 adet ~Opheli sOt orne!)inde 3'Onde B.subtilis,
10'unda B.stearothermophilus zon olu~turmu~tur. 27 adel pozilif 501 orne!)inin 5'inde B.subtilis,
1 'inde B.megatorium, 17'sinde
B.stearothermophilus, l'inde hem B.megatorium
hem de B. stearolhermophilus zon olu~lurmu~lur. SOl omeklerinin 110 lanesinde (% 73.3) ise hi9bir anlibiyotik kaltntlSlna rasllanmadl. DiffOzyon
yonlemiyle yapllan analiz sonu91arma gore; sOt or -neklerinin; 2Tsinde (% 18.00) penisilin, 11 'inde (%7.33) tetrasiklin ve 2'sinde (% 1.33) k lo-ramfenikol kahnllSt oldu!)u belirlendL SOt or-neklerinin 110 tanesinde (% 73.3) ise hiybir an·
libiyotik kahntlsma rastlanmadl. 1 omekte sadece
kloramfenikol'a, 8 ornekte sadece letrasiklin'e, 27
ornek1e sadece peniciline rastlanml~ltr. Di!)er an-libiyOlikli sutlerin birinde hem kloramphenikol hem
penisilin, OyOnde hem tetrasiklin hem de penisilin
kaltntlst yonOnde poziti! sonll9 vermi~lir.
Tartlll"ma ve Sonu~
SOt SIQlfL yeti~tiriciliginde haslaltklann sagltlmr, hastaltklardan korunma ve bOyOmeyi artllnCI amaylr
kullantlan antibiyotiklerden penisilin, letrasiklin ve kloramfenikol'On Bursa yores; koylerinden saglanan
150 sOt omeginde kahntl analizleri yaplldl.
Nu-muneler 501 toplam mernezlerine getirilen sOllerden raslgele ahndl. Intertest analiz sonuylartna gore sot omeklerinin 40'lnda ("1026.6) antibiyotik kaILntlsl bu-lundu. Bunlardan 13'0(%8.66) ~Opheli ve 27
(%18.00)'si ise pozitif olarak saptandl. Difuzyon
yontemiyle yapllan analiz son~lanna gore sOt 6r -nekJerinde; penisilin yonOnden 27 (%18.00),
tet-rasiklin yonOnden 11 (%7.33) ve kloramfenikol yo-nOnden 2'sinOO (% 1.33) kaltnhSt sapland!. SOt omeklerinin 110 tanesinde (% 73.3) ise hi¢>ir
an-tibiyotik kalmllslna rastlanmadl. 1 6mekte sadece
kloramfenikola, 8 omekte sadece tetrasikline, 27 or-nekte sadece penisiline rastlanml~tlf. Diger an-libiYOlikli sOtierin birinde hem kloramphenikol hem
penisilin, OyOnde hem tetrasiklin hem de penisitin ka
-Imtlsl bulunmu~lur. Su durum; difuzyon yonteminde
her ne kadar B.stearothermophilus su~u penisilinler
iyin en duyarh su~ olarak kabul edilmekle beraber bu
duyarllilk %100 olmadlgtndan diger antibiyotikler M;:in·
de zon verebilmesiyle aylklanabilir (BIOthgen ve
ark.,1979; bnal ve ark., 1993; Ugur,1978;).
SOtte antibiyotik ve inhibitor maddelerin
sap-tanmasl amaclyla ge~itli y6nlemler uy
-gulanmaktadlr. Keunkens ve ark.(1992) antibiyotik
ve benzeri inhibitor madde kahntllannm ara~tlnlmasl
ile ilgili programlarm genellikle iki a~amah yapllmasl
gerektigini belirtmi~tir. Bu Qah~malarda Bursa'da ye-~itli yerlerden alman sut omeklerinde interiest ve diHOzyon yontemi uygulayarak, antibiyotikli sOt 5
0-rununun boyu!lannm lespi!i amaylanml~tlr. Ilk a~a· mada Str.thermophilus'un duyanl su~ olarak bu -lundugu intertest y6nlemi kullanllml~tlr. Do{lrulama
testi olarak ise agar difuzyon y6ntemi uygulanml~llr.
Bu a~amada kullanllan su~lafin 57°C'de Oreme ozelligine sahip olmasl ve bu su~un kullanlldl~' agar
difuzyon lestinin 4 saal gibi klsa sOrede yantl ver· mesi avantaj olarak kabul edilebilir. Elde edilen 50
-nUylar degerlendirildiginde intertest y6nteminin klsa zamanda sonu~ vermesi, antibiyoliklerin sap·
tanmasl aylslndan pratik bir y6ntem olarak kabul
edilebilir. Aym zamanda uygulanabilme kolayhgt
ne-deniyle sut toplama merkezlerinde uygulanabilirligi sonucuna vanlml~llr. inlertest analiz sonu91afl Onal ve ark. (1993)'dan farkhhk gostermektedir. Bu Qa'
h~mada 444 sat omegi intertest y6nteminde 78 (%17.56) pozitif, 65 (%14.63) adet ~Opheli ve 301 (%67.79) ade! 6rnekte ise negatif sonu~ alml~tlr. Bu
farkllhklar omek ahnma zamant ve i~lelmelerin fark-hllgmdan kaynaklanabilir.
Antibiyotik kallntlsl saptanan 40 ornegin 24'Onde penisilin bulunmasl sOt hayvanlannm en
-feksiyon hastahklaflmn tedavisinde yaygm bir ~e
kilde penisilin kullanlldlgml dO~OndOrmektedir. Sap-tanan antibiyotikler araslnda en yOksek oranda penisilin saptanmasl diger ara~llflcllarm (AI-Sawaf
ve Hammed,1994: Barbosa ve ark.,1990; Dizdar ve
ark., 1994; Suhren ve Heeschen, 1996) sonu~raflyla
da benzerlik gostermektedir. Oreticilerin antibiyolik uygulamasmdan sonra sOtleri aytrmadan sOt
top-laYlcllanna verdiklerinin bir kanlhdlr. SOlte 0.01 10/
mr oranlndan daha yOksek oranda penisillin bu-lunmaslmn fermente OrOnlerde sorun yaralacagt
gozden uzak tutulmamalldlf(Tekin~en,2000). Bu
du-rumda sozO g~en kontamine sOtlerin kullanllmasl
durumunda ortaya ylkacak ekonomik kaYlplar
goz-den uzak tutulmamalldlr.
UlIrslIIl'e «;::el'resinde 4:;ig Sutlcrde Antibiyotik ...
yeti~tlnclmn bu konuda bilglslzli{ji insan sa{jh{Jml
nske sokmaktadlr. Tum dunyada bu konu ciddiyetJe
ele alimp, sa{jhkh ve kolay kontrol mekanizmalan geli~tinhrken Olkemizde bu konuya gereken 6nemin venlmemesi OzQcOdOr. Geryekle~tirllen bu Itah~ma
sonunda umulandan daha lazla saylda antibiyotikJe
bula~lk sOlie ka~lla~llmasl dO$undOrfJcUdOr. Bu
durum dikkate almarak j~latme 'Ie Ornak saYISlnm
antlrilaCa~l 'Ie bOIOn yll boyunca surdOrOlecek $e·
kllde planlanan daha genl~ kapsamll benzeri ~.
h~malann yapilmasl va bu konuda genel bir de-Qerlendlrme yaplimasl yararll olacakl1r.
Kaynaklar
Allison, J.A.D. (1985). Antibiotic residues in milk. Be· echam mashtls series. British Vet. J., 141,1, 9·16. AI-Sawal,S.D. Hammed,D.A. (t994). Incidence of an-tibacterial residues in local raw milk. Iraqi J.oI Vel. Sci.,
7,1,53-56.
Anonymous (1992). EEC dlrecllVe 92/675, Annex 01
co-uncil Regulation no. 2377190 LaYlnd down a community
procedure lor the establishment 01 maximum residue li-mits 01 vetennary midical prodUC1S in loodstuffs 01 ani-mal ongln. OJ no. L 73. 19.3.1992, pp.8.14.
Anonymous (2000). TOrk Glda Kodeksi Y6netmeligl RG. No: 23172, Glda Mevzuatl, Lebib yalkln yaymlan, istanbul. Aydin, N., Canbazoglu, M., Ayhan, H. (1989). Intertest yOnteml lie sOtteki anlibiyotiklenn 'Ie di{Jer inhibitOr mad· del&rln saptaml\8SI Ozerinde «;:all~matar, EUik Vel. Mlk· robiyol. Derg .. 6, 5,11-22.
Barbosa, M .. Calhau, I., Correia, M. (1990). Detection of
antlbiollC reSidues in consumption milk (1981-1985).
Bnsl communications 01 the XXIII International Dairy Congress, October 8·12, Montreal, Vol., I, 114.
Bluthgen, A, Heeschen, W., Tolle, A. (1979). Stluation and perspectives of chemical reSIdues in milk products. MllchwlSsenschaft, 34, 1 ,1-5.
Canbazo{jlu, M. (1985). Bihn«;:siz antibiyotik
kul-lanllmaslnln zararlafl, antiblyotlk kullanllml~ hayvansal urunlefln lnsan 'Ie hayvan sa{Jhgl yOnOnden sakll"'ICalan. EtJik Vet. Mlkrobiyol. Enst. Dergisi, SaYI 8-9.
Dlzdar, G., Deveh, N., GOktCJrk, S., Gunsl, 5., Yllmaz, F., Atayeter, Y. (1994). Hayvansal Qrunterde antibiyotik 'Ie
antlblyohk benzeri madde kahnlllaflnin ara~tlfllmasl,
TKIB Taflmsal Ar~tlrmalar Genel MUd., Ankara.
ErgOn,
0.,
Horoz, H., (1992).SOlle antlblyotlk kahntllan 'Ie bunlann te~his metodl;)fI. Glda, 17, 3, 203·206. Faure, 0. (1997). Development of tests lor detection of anllbiotlcs. Revue-Laltier·Francalse, 569, 24, 26-27. Forth, W., Henschler, 0.. Rummel, W, (1987). AI. gemelne und Spezielle Pharma kOlogei und Tok· slkologlre. S. AUllage Wennhelm. 633-637Haverbeck, J., MuMan, W.A.M., Walker, A.l. (1987). Sen-SliMly of the Intertest, oxOld test, delvotest P and disc assay to antibiotICs. J. 01 the Society 01 D8IrY Tech., 36, 2, 36-40.
Hoowehng, CO., Gainer, S.H. (1978).Public Heal! Con· cems Relative to the use at SUbthera peutic levels 01 AnllblOtlCS In Animal Feed. J. Anlm. Sci., 46, 1414-1420 inal. T (1992). SUI 'Ie Orilnlen HllYen ve Teknolojisi.
Final Ofset, Istanbul.
Johnson, TE, Biggs, N.R., Hacking, A, Blunden, J.R. (1986). The retention 01 antibiotic resKfues In milk folfooMng dry
cow
therapy. J. Association 01 Public Analysts. 24.1,1-5. Kadic, S., Marie, S., Sanc, M. (1987). Value of the in-tertest method lor detection 01 antibiotic residues in milk. Veterinarski-Glasnik, 37,1, 19·22.Kaya, S., $ahal. M. (1989). 8esinlenmtzdeki liar;: kahntllan, buntara lI~n tolerans dOzeyieri, Ila«;: veritml~ hayvanlarda uyulmasl gereken kesim OncOSI bekletme veya sOtUn kul-lanllmaslna sureleri A.O. VeI.Fak.Dergisi, 36, 325·340 Keukens, H.J .. Aerts, Mm. l., Traag, W.A. (1992). Analy-tical strategy for the regulatory control of reSidues of chlo·
ramphenicol in meat preminary studies in milk. J. AOAC International, 75, 2, 245-256
Maturin, l.J. (1995). National drug residue milk mo· nitoring program. Symposium on residues of antimicrobial drugs and other inhibitors In milk. 28-31 AuguSl. Kiel, Germany.
Mitchell, J.M., Gnfflths, M.W., Mcewens, SA, Mcnab, W.B., Yee, A.J. (1998). Anti microbial drug residues In milk and meat : causes, concerns, prevalence, re-gulations, tests and test perelormance. J. Food pro-tection, 61, 6, 742-756.
Minbay, A., Erdin~, H., Ber1<er, A. (1988). Hayvan yeo t~tlrieili9lnde antibiyotik kulianlmmln Insan sa{Jh{Jlna et· kisi. U.U. Vet. Fak. Derg .. 7, 1-2·3, 151·156.
OnaI,
A., Aydin, N .. Ayaz, Y .. I~, D., Sav~, N. (1993). SUt'Ie eUerda bultman bazl antibiyotiklerin o:;:e~1I yOntemlerle sap-tanmasl. Etlik VelMikrobiyoloji Derg .. 7, 4, 34-51.
Ozkazan«;:, A.N., Kaya, S. (1983).Hayvanlann Pi~meml~ Yenilebilir Dokulannda Sulfanamkl AnahZl. A.O. Vet. Fak. Dergisl, 30, 624-638
Pearson, A. (1989). Determination of milk wlthold1l19 time In cattle fOllowing use 01 Intramuscular Imcomycin. Ve -terinary R9CO(d. 125.24,601.
Sarp, H., Yaygm, H. (1984). SEK Izmlf sOt 'Ie mamGlten fabrikasma galen siitlerde antlblyotik aranmasI 'Ie an-tiblyot~ln beyaz peynirin bszl nitelikleri Gzerine ara~· tlrmalar. e.O. Ziraal Fak. Derg., 21, 3, 203-217.
Suhren, G., Heeschen, W. (1996). Detection of inhibitors in milk by microbiological tests. Nahrung, 40,1, 1-7. Teki~en, C. (2000). SUt urilnleri teknolojisi, III. Baskl, Se~uk Oniversitesi Baslm&vi, Konya.
Temil, A. (1985). Bazl antibiyotiklem yogurt baklerilel'lflln a.srt !)eIiftirme OzeRilderi Cazerine etkilen. Glda 10, 6, 3n-38 Temiz, A., Oner, Z. (1988). Ankara'dakJ lki ayfl sOt i~· letmeslOe galen ~1{J sOtlerde antlbiyotlk vartl{Jmm be·
lirtenmesi, Glda, 13.4,289·295
Terplan, G .. Zaadhof, K.J., Angersbach. H. (1979). Vor-kommen und bedeutung von Antibio\lka-ROckstanden in lebensmlltein. Lebensmittel hygiene, 30, 6, 197-202. U{Jur. M. (1978). Hayvan beslemede antibiyotiklenn kul· lanllmaslndan dogan zarartar dikkate ahnarak uygulanan mikrobiyolojik inhibitor maddelenn saptama metodJafl,
1.0.
Vel, Fak. [)erg., lVII, 87·97.Val1ller, H.e., Postlgo, C.B. (1986). BoVine mastitis and antibtotic residues in milk : risks to public heahh World. Animal· Review, 50, 41-43.
