• Sonuç bulunamadı

Sivas’ın Çayboyu Mahallesi’nde Yaşayan 10 Yaş ve Üzerindeki Bireylerin Sigara İçme Durumu

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sivas’ın Çayboyu Mahallesi’nde Yaşayan 10 Yaş ve Üzerindeki Bireylerin Sigara İçme Durumu"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Sivas’ın Çayboyu Mahallesi’nde Yaşayan 10 Yaş ve Üzerindeki Bireylerin Sigara İçme

Durumu *

Smoking Status of Individuals Over 10 Years Old Living in Çayboyu District of Sivas

Nuran GÜLER **, Yeltekin DEMİREL ***, Güngör GÜLER ****, Semra KOCATAŞ*****

* Bu Çalışma 23-25 Haziran 2003 Tarihleri Arasında Yapılan 8. Halk Sağlığı Günlerinde Poster Olarak Sunulmuştur.

** Yrd.Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 58140 Sivas

*** Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, 58140 Sivas

**** Öğr.Gör.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 58140 Sivas ***** Arş. Gör. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 58140 Sivas

ÖZET

Bu çalışma, Sivas’ın Çayboyu mahallesinde oturan bireylerin sigara içme durumlarını belirlemek amacı ile kesitsel olarak yapılmıştır. Araştırma Çayboyu Mahallesi’nde oturan 10 yaş ve üstü bireylerin tamamını (343 kişi) kapsayacak şekilde yapılmıştır. Veriler, araştırmacıların denetimindeki öğrenci hemşireler aracılığıyla yüz yüze görüşülerek doldurulan soru formu ile toplanmıştır. Veriler SPSS yazılım programında değerlendirilmiş ve önemlilik testi olarak x2-testi kullanılmıştır.

Çalışmada erkeklerin %42.5’inin sigara içtiği, %28.1’inin bıraktığı, %29.4’ünün hiç sigara içmediği ve hayatının en azından bir döneminde sigara içmiş olanlar arasında bırakmış olanların oranının (quit ratio) %39.8 olduğu belirlenmiştir. Kadınların ise %8.5’inin sigara içtiği, %6.8’inin bıraktığı, %84.7’sinin hiç sigara içmediği ve bırakmış olanların oranının (quit ratio) %44.4 olduğu belirlenmiştir.

Çayboyu mahallesi gerek sigara içme, gerekse bırakma oranı açısından Türkiye geneline göre iyi durumdadır.

Anahtar Kelimeler: Sigara alışkanlığı, nikotin

bağımlılığı, prevelans

SUMMARY

This cross-sectional work was performed to determine the smoking status of the individuals living in Çayboyu district of Sivas. Population of the research consisted of 343 individuals over 10 years old. Data was collected by student nurses through a questionnaire under the supervision of the researchers. Data was processed by a software SPSS, and chi-square test was used. In this investigation, it was determined that 42.5 % of male had been smoking, 28.1 % of them had stopped smoking, 29.4 % of them had never smoked, and the percentage of the male who smoked in any period of life was 39.8 %. In addition, it was found that 8.5 % of female had been smoking, 6.8 % of them had stopped smoking, 84.7 % of them had never smoked, and the percentage of the female who smoked in any period of life was 44.4 %.

Both smoking and quit ratios in Çayboyu district were considerably lower than those in Turkey.

Keywords: Smoking addict, nicotine dependence,

prevalence.

C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 26 (2): 66 – 70, 2004

GİRİŞ

Dünya Sağlık Örgütünün 1996 yılındaki

açıklamasına göre dünya nüfusunun 1.1 milyarı sigara

içmektedir. Bu 15 yaş ve üzeri nüfusun neredeyse 1/3’ i

kadardır (%47 erkek, %12 kadın) [1]. Sigara içenlerin

çoğu gelişmekte olan ülkelerdedir. Bunların rakamsal

değeri 700 milyonu erkek olmak üzere, 800 milyon

(2)

civarındadır [1]. Sigara 43’ünün kansere neden olduğu

bilinen 4000 kimyasal madde içerir [2]. Sigara içenlerde

35-69 yaş sürecinde görülen ölümlerin yaklaşık yarısı

sigara nedeniyledir [3]. Sigara nedeniyle 35-69 yaşları

arasında ölen bir kişinin kaybettiği yaşam süresi 20-25

yıl kadardır [4]. Dünyada her yıl 4 milyon kişi sigara

nedeniyle ölmektedir. Şayet tüketim trendi aynı şekilde

devam ederse 2025 yılında dünyada sigara nedeniyle

yaklaşık 10 milyon kişinin öleceği ve bu ölümlerin

%70’inin gelişmekte olan ülkelerde olacağı tahmin

edilmektedir [5].

ABD’de sigara tüketimi 1981’den 2000’e kadar

%32.8 oranında azalırken, Türkiye’de 1985-2000 yılları

arasında %89 oranında artmıştır [6]. Türkiye’de ivedi

olarak müdahale edilmesi gerekli bir sigara salgını

yaşanmaktadır. Bu salgına müdahale etmek için düşük

sosyo-ekonomik düzeyi olan kesimlerin sigara içme

alışkanlıkları belirlenmeli ve onlara yönelik müdahaleler

planlanmalıdır. Bu amaçla, Sivas Çayboyu Mahallesi

hedef seçilerek sigara içimi konusunda davranışlar

belirlenmiştir.

YÖNTEM

Bu prevelans çalışmasının evrenini Çayboyu

Mahallesi’nde oturan bireyler oluşturmaktadır. Burada

oturan 10 yaş ve üzerindeki 343 kişinin tümü çalışmaya

dahil edilmiştir. Yirmibeş sorudan oluşmuş ve kılavuz

uygulama ile işlerliği denenmiş soru formları,

araştırmacıların daha önce eğittiği öğrenci hemşireler

tarafından aile bireyleri ile yüzyüze görüşülerek

doldurulmuştur.

Bu çalışma Nisan-Mayıs 2002 tarihlerinde

yapılmıştır. Soru formunda, içenlerin ve bırakanların;

“Bırakmada aşamalı değişim süreci” (The stages of

change model) yönünden tasnifi için, Prochaska ve

arkadaşlarının [7, 8] önerdiği soru takımının Türkçe

sürümü kullanılmıştır [9]. Sigara içenlerin sigaraya

bağımlılık düzeylerinin puanlamasında ve tasnifinde ise

Fagerstrom Nikotin Bağımlılık Testi sorularının [10]

Türkçe sürümü kullanılmıştır [11]. Verinin bilgisayara

girilmesi, tablolaştırılması ve istatistiksel analizi, SPSS

yazılım programı ile yapılmıştır.

BULGULAR

Soru formunu yanıtlayan 343 kişinin yaşları 10 ile

91 arasında değişmektedir. Yaş ortalaması 38,27 ve

buna ait standart sapma 1.06’dır. Soru formunun

yanıtlayanların 167’si (%48,7) erkek, 176’sı (%51,3)

kadın, 82’si (%23.9) okuryazar değil, 36’sı (%10.5)

okuryazar, 128’i (%37.3) ilkokul, 56’sı (%16.3)

ortaokul, 36’sı (%10.5) lise, 5’i (%1.5) üniversite

mezunudur. Dikkati çeken özelliklerden birisi de okur

yazar olmayan 82 kişiden 65’inin kadın olmasıdır.

Ortaokul üstü eğitim gören 41 kişiden ise sadece 8’i

kadındır. Kadınların 149’u ev hanımı, 2’si emekli, 21’i

öğrencidir ve 176 kadından 172’si çalışmamaktadır.

Cinsiyete göre sigara içme durumu

değerlendirildiğinde (Tablo 1); erkeklerin %42.5’ inin

sigara içtiği ve bunların %28.1’inin sigarayı bırakabildiği,

kadınların ise %8.5’ inin sigara içtiği belirlenmiştir.

Erkeklerde sigara bırakma oranının (quit ratio): %39.8,

kadınlarda %44.4 ve tüm popülasyonda ise %40.7

olduğu ortaya çıkmıştır. Tablo 2’de de görüldüğü gibi,

sigara içenlerin %65.1’i bırakmayı düşünmezken,

%22.1’i bırakmayı düşünmekte, %12.8’i ise bırakma

hazırlığındadır. Fagerstrom Bağımlılık Testi’ne göre bu

araştırmada sigara içenlerin % 25.8’i çok az, % 28.8’i

az, % 15.2’si orta, % 18.2’si yüksek, % 12.1’i çok

yüksek düzeyde sigara bağımlısı olarak saptanmıştır

(Tablo 3).

Cinsiyete göre günde içilen sigara miktarına

bakıldığında, erkeklerin % 47.9’unun günde bir paket ve

üzerinde sigara içerken, kadınlar arasında bir paket ve

üzerinde sigara içenin bulunmadığı dikkati çekmektedir.

Kadınların % 80’i, erkeklerin ise % 23.9’u günde 10

adetten daha az sigara içmektedir (Tablo 4). Ayrıca,

sigara içen 86 kişiden 69’u (% 80.1) evlerinin içinde

sigara içmektedir.

Tablo 1: Cinsiyete Göre Sigara İçme Durumu

Sigara İçme Durumu

İçiyor Bırakmış İçmemiş Toplam

Cinsiyet

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Erkek 71 42.5 47 28.1 49 29.4 167 100.0

Kadın 15 8.5 12 6.8 149 84.7 176 100.0

Toplam 86 25.1 59 17.2 198 57.7 343 100.0

İçiyor ve bırakmış kategorileri birleştirilirse X2=107.571; sd=2;

(3)

Tablo 2:Sigara İçenlerin Yaş Gruplarına ve Bırakma Süreci

Aşamalarına Göre Dağılımı Bırakma Süreci Aşaması Bırakmayı

Düşünmeyen Bırakmayı Düşünen Hazırlığında Bırakma Olan

Toplam Yaş

Grubu

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

10-19 8 72.7 1 9.1 2 18.2 11 100.0 20-29 14 60.9 6 26.1 3 13.0 23 100.0 30-39 16 69.6 5 21.7 2 8.7 23 100.0 40-49 8 61.5 2 15.4 3 23.1 13 100.0 50-59 10 62.5 5 31.3 1 6.3 16 100.0 Toplam 56 65.1 19 22.1 11 12.8 86 100.0

Bırakmayı düşünen ve bırakma hazırlığında olan birleştirilirse X2=7.85, s.d.=4 ; p=0.940

Tablo 3: Sigara İçenlerin Cinsiyet ve Fagerstrom Bağımlılık

Puanlarına Göre Dağılımı

Erkek Kadın Toplam Bağımlılık puanı

Sayı % Sayı % Sayı %

0-2(çok az) 14 23.3 3 50.0 17 25.8 3-4(az) 17 28.3 2 33.3 19 28.8 5(orta) 9 15.0 1 16.7 10 15.2 6-7(yüksek) 12 20.0 - - 12 18.2 8-10(çok yüksek) 8 13.3 - - 8 12.1 Toplam* 60 100 6 100 66 100

*: Yeterli yanıt alınamayan 11 erkek ve 9 kadın değerlendirme dışı tutulmuştur.

Tablo 4: Günde İçilen Sigara Miktarının Cinsiyete Göre

Dağılımı

Cinsiyet Erkek Kadın Toplam Sigara

sayısı/gün

Sayı % Sayı % Sayı %

5’den az 9 12.7 9 60,0 18 20.9 5-9 8 11.2 3 20.0 11 12.8 10-19 20 28.2 3 20.0 23 26.7 20 19 26.8 - - 19 22.1 21 ve üzeri 15 21.1 - - 15 17.4 Toplam 71 100 15 100 86 100

Sigara içenler günde 10 adetten az, 10-19 adet ve 20 adet

şeklinde gruplandırıldığında X2=19.032, sd=2, p=0.00

TARTIŞMA

Sivas Çayboyu Mahallesi’nde saptanan sigara

içme sıklığı (% 25.1), Türkiye’de değişik meslek

gruplarında yapılan çalışmaların çoğundan daha

düşüktür [12-17]. Türkiye’de erişkinlerde sigara içme

prevelansı, PİAR çalışmasına göre 1988’de erkeklerde %

62.8; kadınlarda % 24.3, 1993 BİGTAŞ araştırmasına

göre ise erkeklerde % 58.9 kadınlarda % 13 olarak

bildirilmiştir [18,19]. Trabzon’da 1988’de, 15 yaş üstü

bireylerde sigara içme sıklığı, erkeklerde % 61.5,

kadınlarda % 27.7 olarak bildirilmiştir [20]. Elazığ’ın

Baskil ilçesinde 1993’de 35 yaş üstü nüfusta yapılan bir

araştırmada bu sıklıklar, erkeklerde % 58.7, kadınlarda

% 13.1 olarak saptanmıştır [21]. Elazığ’da 1995’de 18

yaş üzeri nüfusu temsil edecek şekilde yapılan bir

çalışmada sigara içme sıklığı erkeklerde % 52.9,

kadınlarda % 13.4 olarak bulunmuştur [22]. Sivas’ta

1997 yılında ev kadınlarında yapılan bir çalışmada

kadınların % 19.0’unun sigara içtiği saptanmış [23].

Avrupa’da erkeklerin % 38’i kadınların % 23’ü

sigara içmektedir. On bir Doğu Avrupa ülkesinde

erkeklerin % 50’den fazlası sigara içmektedir. Sadece 5

Avrupa ülkesi (Finlandiya, İzlanda, İtalya, İsveç,

Slovenya) erişkinlerde sigara içme prevelansını son

yıllarda % 25’in altına çekmeyi başarmıştır [24].

Amerika Birleşik Devletleri’nde 2000 yılında yapılan bir

çalışmada erkeklerin % 25.7’sinin, kadınların %

21.0’ının sigara içtiği saptanmıştır [25].

Çayboyu Mahallesi’nde oturan erkeklerin sigara

içme sıklığının Türkiye için çok düşük olması bu bölgenin

şehrin dışında kalması ve insanların gelir düzeylerinin

çok düşük olmasından kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca

genç nüfusun sürekli göç ediyor olması da etkenlerden

biri olabilir. Özellikle kadınların sigara içme sıklığının

gelişmiş ülkelerden daha az olmasının nedeni, kadınların

neredeyse tamamına yakının çalışmayan ve de

ekonomik bağımsızlığını kazanmamış bireylerden

oluşmasından kaynaklanıyor olabilir. Diğer bir etken de

Hemşirelik Yüksek Okulu’nun Çayboyu Mahallesi’nde

yaklaşık bir yıldır sağlık alanında yürüttüğü çalışmalar

olabilir.

Bu çalışmada saptanan yüksek düzeydeki sigara

bırakma oranı Türkiye’de değişik çalışmalarla bulunan

ve % 14 ile % 33 arasında değişen bırakma

oranlarından çok daha yüksektir [11, 18, 21,22, 26,27].

(4)

Bırakma oranının bu kadar yüksek olması toplumun

yaklaşık %30’nun 50 yaş üzerinde olmasından ve

geleneksel olarak düşük gelirli ailelerde kızların

evlendikten sonra sigara içmelerinin olanaksızlığından

kaynaklanıyor olabilir.

Bu çalışmada sigara içenler arasında bırakma

hazırlığı döneminde olanların oranı % 12.8 olarak

saptanmıştır (Tablo 2). Bu sonuç Türkiye’de değişik

çalışmalarda bulunan ve % 12.4 ile % 20.5 arasında

değişen bırakma hazırlığı sonuçları ile uyumludur [18,

27,28].

Sigara içenlerin Fagerstrom bağımlılık puanlarına

göre dağılımları açısından bu çalışmanın bulgusu (Tablo

3) Sivas Çimento Fabrikası’ndaki işçi çalışmalarının

bulgularıyla benzerdi [26]. Sivas’ta işçi ve öğretim

elemanlarında yapılan çalışmalarda olduğu gibi, bu

çalışmada da kadınlarda sigaraya çok az düzeyde

bağımlı olanlar daha fazlaydı [26,27].

Kadınların % 80’inin günde 10 adetten az sigara

içmesi (Tablo 4), bırakırken ilaç desteği alması

gerekenlerin ne kadar az olduğunu göstermektedir. Bu

durum ortamda uygun değişiklikler yapılırsa sigara içen

kadınları hızla bırakanlar arasına katabilir. Sigara

içenlerin %80.1’inin evlerinde de sigara içmesi bunların

pasif sigara içiminin zararları hakkında yeteri kadar

bilgili olmadıklarını göstermektedir.

Sonuç olarak Çayboyu Mahallesi gerek sigara

içme, gerekse bırakma oranı açısından Türkiye ile

kıyaslanmayacak derecede iyi durumdadır. Hatta

kadınlardaki sigara içme sıklığı Avrupa ülkeleri ve

Amerika Birleşik Devletleri’nden bile çok daha düşük

düzeydedir.

KAYNAKLAR

1. Collishaw NE, Lopez AD. The tobacco epidemic: a global

public health emergency. Tobacco Alert. Geneva: World Health Organization; 1996.

2. 11.World Conference on Tobacco or Health 2000. ETS

Fact Sheet.

3. Doll R, Peto R, Wheatley K, Gray R, Sutherland I. Mortality in relation to smoking: 40 years observation on male British doctors. BMJ 1994; 309: 901-911.

4. Peto R. Smoking and death: the past 40 years and the

next 40. BMJ 1994; 309: 937-939.

5. World Health Organization. World Health Report 1999.

6. Sezer RE. Dünyada ve Türkiye’de Sigara Tüketim Eğilimleri. Hipokrat Dergisi 2002; 11(03): 56-63.

7. Prochaska JO, Goldstein MG. Process of smoking cessation; implications for physicians. Clinics in Chest Med. 1991; 12: 727-736.

8. Prochaska JO, Di Clemente CC. Stages and process of

self change of smoking: toward an integrated model of change. J Consult Clin Psychol. 1983 ; 51: 390-395.

9. Sezer RE ve ark. Yakın Dönem Çalışmalarından Özetler:

Sigarayı Bırakma Sürecinin Aşamaları ve Önemi. Sağlık İçin Sigara Alarmı 1994 ; 1: 5-6.

10. Fagerstrom KO, Heatherton TE, Kozlowski LT. Nicotine addiction and its assesment. Ear Nose Throat J. 1992; 69: 763-767.

11. Sezer RE, Öztürk ŞZ, Bilgin N, Açık Y, Çandır Z, Özdemir N. Elazığ’da Görev Yapan Hekimlerin ve Diş Hekimlerinin Sigara Konusundaki Davranışları, Tutumları. Doğa – Tr. J. Of Medical Sciences 1990; 14: 381-390.

12. Altın R ve ark. Kömür madeni işçilerinde sigara içme prevalansı, sigara içim özellikleri ve bağımlılığı. 7. Pratisyen Hekimlik Kongresi. 2002.

13. Açık Y ve ark. Elazığ’daki Şehirler Arası Otobüs Firmalarıyla Yolculuk Yapan Kişilerin Sigara İçme Durumları ve Şehirlerarası Otobüslerde Sigara İçiminin Yasaklanması Konusundaki Görüşleri. Sağlık İçin Sigara Alarmı 1996; 3(1-2): 17-21.

14. Öztürk M, Önder Y, Gür R, Sevgi H. Askerlik Görevini Yapmakta Olan Doktorlar Arasında Sigara İçme Durumu: Kasım 1995- Samsun. Sağlık İçin Sigara Alarmı 1996; 3(1-2): 25-28.

15. Kartaloğlu Z, Okutan O, Aydilek R, Yüksekol İ. Türk Silahlı kuvvetlerinde Sigara Kullanımı. Sigara ve Sağlık Ulusal Kongresi, 1997 s: 14.

16. Saltık A ve ark. Edirne Merkezinde Orta Dereceli 318 Okul Öğretmeninde Sigara İçme Davranışı ve Spielberger Testi İle Ölçülen Kaygı Düzeyinin İncelenmesi. Ege Tıp Dergisi 1991; 30(4): 524-529.

17. Horasan E. Öğretmenlerde Sigara İçme Durumu ve Sigarayı Bırakma Sürecine İlişkin Bazı Özellikler.

(5)

Menderes-İzmir, Sağlık İçin Sigara Alarmı 1994; 2(1): 52-59.

18. Sigara Alışkanlıkları ve Sigarayla Mücadele Kampanyası

Kamuoyu Araştırması. PİAR Araştırma Ltd. Şti, Ocak 1988.

19. BİGTAŞ. Milliyet Gazetesi, 5-1-1994.

20. Çan G, Özlü T. Trabzon İl Merkezi’nde Sigara İçme Sıklığı. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 1999, 16(3): 200-203.

21. Sezer RE, Açık Y. Smoking And Smoking Cessation İn Baskil Township of Elazığ, Turkey, 1993. J. Smoking-Related Dis 1994; 5(Suppl.1): 277-280.

22. Ergüder T. Elazığ İli Merkezinde 18 Yaş ve Üzeri Nüfusta

Sigara Bağımlılığı Prevelans Araştırması. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Elazığ. 1998.

23. Seyfikli Z, Gönlügür U, Sümer H, Yakıt C. Sivas’ta Ev Kadınlarında Sigara İçme Alışkanlığı. Sigara ve Sağlık Ulusal Kongresi; 1997. s: 13.

24. Brundtland GH. WHO Ministerial Conference for a Tobacco-Free Europe Warsaw, Poland, 18 February 2002.

25. Cigarette Smoking Among Adults---United States, 2000.

MMWR Weekly 2002; 51(29): 642-645.

26. Demirel Y, Güler N, Sezer H, Sezer RE. Sivas Çimento Fabrikasında Çalışanların Sigara İçme Durumu, 2001. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2001; 23(1): 37-42.

27. Sezer RE, Marakoğlu K, Sezer H, Marakoğlu İ. Cumhuriyet Universitesi Tıp ve Diş Hekimliği Fakülteleri Öğretim Elemanlarının Sigara Kullanım Durumu ve Sigara ile Bağlantılı Görüşleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2001; 23(1): 25-36.

28.

Güneş G, Genç M, Pehlivan E, Eğri M, Kurçer MA.

Malatya Sümerbank ve Tekel Fabrikalarında Çalışan İşçilerin Sigara İçme Davranışları, Bağımlılık Düzeyleri ve Bırakmaya İlişkin Tutumları. III.Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, Ankara. Cilt 2; 1998, s: 656-657.

Yazışma Adresi :

Öğr.Gör.Dr., Güngör GÜLER

Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 58140 Sivas Tel: 0.346.2191010 (1350), Fax: 0.346.2191261, e-mail: gguler@cumhuriyet.edu.tr

Referanslar

Benzer Belgeler

Buna göre daha uzun süreli sigara içenlerde göz kapaklarının daha fazla sarktığı, burun ve dudak çevresinde yoğun kırışıklık olduğu ve göz altı torbalarının daha

**Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler dahil olmak üzere ilk ve ortaöğrenim kurumlarının, 18 yaşını doldurmam ış kişilere yönelik kültür ve sosyal

Bakımevleri, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri, cezaevleri ve şehirler arası veya uluslararas ı güzergâhlarda yolcu taşıyan denizyolu araçlarının güvertelerinde

Amaç: Bu çalışma çimento ve şeker fabrikasında çalışan işçilerin sigara kullanma alışkanlıklarının ve sigara ba- ğımlılık düzeylerinin belirlenmesi ile sigara

Çalışmada TTM’nin gebelikte sigara bıraktırma için geçerli bir model olduğu; ancak gebelerde TTM’nin hazırlık aşamasında, düşünmeme ve düşünme

(I 0) ara~ttrmalarmda yedinci smtftaki ogrencilerin, be~inci smtftaki ogrencilere gore sigara is;meyenleri daha negati f algtlama ve sigara is;enleri daha pozitif

Tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme durumu, nikotin bağımlılık düzeyleri ve etki eden faktörleri ortaya koymayı amaçlayan bu çalışma; öğrencilerin yüksek

In the study conducted in Turkey the secondhand smoke exposure among children; it is indicated that there is a direct proportion between the more people at home smoking and number