İ K İ
D Ü N Y A N I N İ L K K O R S A N
K R U V A Z Ö R Ü
— 14 — D erleyen: C E M A LE D D tN S A R A Ç O Ğ L U
Buknam P aşa!
«Bu durum karlısında Hüseyin Rauf Bey, bazı yakın arkadaşlari- le gemi kullanmak, denize alışmak, dalga yemek, fırtınalara tutulmak, gemiciliğin mihnet ve meşakkatle rini de, zevk ve heyecanlarını da yakından tartmak emelile kendile rini «İdarei Mahsuse» ( * ) gemile rine tayin ettirdiler. Bu köhne, harap gemiler kendilerine güzel bir mektep gemisi vazifesi görmüş oldular. Karatenizin, Akdenizin, Şap denizinin hırçın sularında, çe şitli fırtınalarında, dalgalarında yu varlandılar; kudretli birer kaptan, iyi bir seyrüsefain memuru oldu lar...»
«Rauf Bey yalnız gemiiclikle bir bahriye subayının yetişemiyeceği- ni pek güzel bildiği için bir harb gemisinde de hizmet görmek isti yordu. Bahriye mektebindeki ho calarının, kendisini sevdirdiği â- mirlerinin arzu v e teşviki ile o a- ralık İtalyadaki Ansaldo deniz tez gâhlarından satın alınan «A b d ü l- mecid ve «Abdülham id» torpito- botlanndan birine süvari tayin o- lundu. Bu iki küçük torpitobotta bir hayli İtalyan memurları ve ge micileri de vardı. Genç torpito sü varisi onlarla münasebetini arttı rarak İtalyanca öğrendi, boş za manlarım da İngilizcesini İlerlet meğe ayırmıştı. İngilizcede de o kadar terakki etti ki, denizciliğe ve gemiciliğe ait İngilizce kitapları, dergileri takip edip bilgisini arttır maya, deniz savaşlarına alt yeni buluşları günü gününe öğrenmeğe başladı. Bahriye mektebinin hare ketli, afacan öğrencisi, şimdi oku maya bir türlü doymıyan bir dev gayret ve sebatile çalışıyor, oku yor ve öğreniyordu...»
Buknam Paşa kimdir? İşte bu sıralardadır ki. yukarıda bahsettiğim Amerikan hükümeti nin temsilcisi Mister «Çester» in tazyiki ile İkinci Abdülhamid A - merikanm Kramp tezgâhına «A b - dülmecid», İngiliz Elşirk fabrikası na da «Abdülhamid» krüvazörle- rini yaptırmış, bu gemilerden «A b - dülmecid» krüvazörünü İstanbul sularına kaptan «Buknam» adında bir Amerikan gemicisi getirmişti. Buknam kaptan Amerikan donan masına mensup değildi, sivil bir kaptandı. Neşeli, hoşsohbet fakat mesleğinde de pek usta bir denizci idi. Kaptan Buknam gene Am eri- kada Filâdelfiya Kramp tezgâhla rında Japonya imp*ratorluğu bah- riyesi için inşa edilmiş olan 5000 tonluk Kasagi krüvazörünü de Kramp fabrikası hesabına Japon sularına götürüp Japon amirallik dairesine teslim etmişti. Hülâsa mesleğinde mahir bir gemici idi.
Kendisi sivil bir kaptan olduğu halde Amerikan tezgâhlarında in şa edilmiş harp gemilerini sahip lerine teslime memur edilmiş, bu vazifesini de daima büyük bir us talık ve başarı ile sona erdirmeğe muvaffak olmuş bu Am erikan 'ge micisi her nedense İkinci Abdül- hamidin pek hoşuna gitmiş olacak ki, Mister Buknam’ı müşavir sıfa- tile OsmanlI bahriyesinin hizmeti ne aldı; Mister Buknam evvelâ Buknam Bey oldu, çok geçmeden cie gemicilikte, seyrüsefainde ola ğanüstü mahareti olan, lâkin as kerlik alanında hiç bir bilgiye sa ir o hulunmıyan bu zata bol kese den paşalık rütbesi ihsan olunarak, Buknam Paşa oldu. Abdülhamidin bu acaib tevcihine herkesten evvel bizzat Mister Buknam kahkahalar la gülerdi.
Şu kadar var ki Buknam bey yahut paşa Türklerin arasına ka rıştıktan sonra imanlı bir Türk dostu oldu. Hattâ bu zatın son zamanlarda pek sevdiği Türklere ve Türk bahriyesine bir hizmet olmak üzere, çok müsait şartlarla iki harb gemisi satın almıya teşeb büs etmek gibi bir iyiliği de do kundu. Fakat bu iki harb vahidini elde etmemize, o zamanki politi kaları icabı, İngiltere - Fransa - Rusya ittifakı devletleri engel ol dular.
İşte Türk bahfiyesile olan ilgi sini kısaca anlatmış olduğumuz bu I
Buknam Paşa, Osmanlı devleti hiz metine girdiği vakit, yaııma tercü man olarak verilmek üzere ehli yetli, kifayetli bir Türk deniz su bayı aranmış, her taraftan Rauf Bey tavsiye edilmişti.
«Ham idiye» nin müstakbel ku mandam Rauf Bey uzun müddet Buknam’ın tercümanı, yardımcısı olarak kaldı. Biri Amerikalı, diğeri Türk bu iki usta denizci arasında derin ve sarsılmaz bir dostluk ku rulmuş, Amerikan gemicisi, genç fakat gayretli Türk deniz subayı nın kıymet ve liyakatini pek gü zel anladığı içni, ona karşı saygı gösterir v e kendisine bir arkadaş muamelesi eder olmuştu.
* * *
Buknam Paşa Hüseyin Rauf Bey ve bazı deniz subalyarile erleri 1906 yılında şimendüferle Alman- yaya geçtiler: K iel tersanesinde Osmanlı bahriyesi hesabına tamir ve tecdid olunan eski «A sarı T ev- fik » zırhlı firkateynini İstanbul sularına getireceklerdi. Rauf Bey bu seyahatinden istifade ederek, Almanyanm gemicilik bakımından istifadeye lâyık bütün mevkilerini gezdi, gördü ve bu seyahatinden Istanbula döndüğü zaman büyük bir bilgi yükü ile vatanına avdet etmiş bulunuyordu.
Gene bu seyahat esnasında ya «Ham burg» yahut «K ie l» de idi; bir gece Rauf Beyde Buknam Bey, rıhtım yakınındaki bir otele veya bir gemyie gidiyorlarmış. Avrupa- da ticaret limanları, rıhtımları ge celeri tenha olup oralarda külhan beyleri, hırsızlar, yankesiciler ek sik olmazlar. İşte bu karmanyola cılardan altı, yedi tanesi, evveldin tasarladıkları bir plân üzerine, bu iki Osmanlı deniz subayını soymı- ya kalkışırlar; bıçaklar, rövelver- lerle meydana atılan hırsızlardan iki tanesi ile Buknam Bey uğra şırken, üzerinde hiç bir silâh bu- lunmıyan Rauf Bey ileride gör düğü taş yığınlarına doğru koşup ceplerine doldurduğu vp eline ata bildiği taşl?rla dönerek kaman-
yolacılara güzel bir ders vermiş, kiminin kafasını yarmış, kiminin kolunu inciltmiş, velhâsıl hepsini yaralayıp kaçırmıştı. O devrin A l man gazeteleri bu vakayı uzun u- zadıya yazmışlardı.
Rauf Beyin şu anlattığımız ve o- na benzer bir takım maceralarile sabittir ki kendisi gayet cesur, kı yasıya döğüşçü bir yaratılıştadır. Fa kat esasen ve tabiaten de gayet nazik, son derece kibar ve centil men olup İstpvf'uMs,. Beyoğlu ki bar aileleri ve Avrupada bulundu ğu sıralarda münasebette bulun duğu büyükler arasında seçkin bir mevki kazanmış, temasta bulun- duğû kimselere kendisini candan sevdirmeğe muvaffak olmuştur.
* * *
Gene Yıldız sarayı bir takım nakliye gemileri satın almak için yüzbaşı (o vakit yüzbaşı idi) Hü seyin Rauf Beyi İngiltere ve Am e- rikaya göndermişti. Rauf Bey g i dip satın alınacak gemileri gördü. (Arkası var.)
(* ) «idarei Mahsusa» şimdiki «Devlet Deniz Y o lla n » idaremizin ağababasıdır. Abdülâziz devrinde «idarei A ziziye» adı altında ku rulmuş olan beylik Seyrüsefain şirketi, türlü ve çeşitli istihaleler veeirdikten sonra, İkinci Alx,:;’ ha- midin ahdi saltanatında «İdarei Mahsusa» olmuş, Meşrutiyetin ilâ nını müteakip «Osmanlı Seyrüse fain İdaresi» adını almış, Cumhuri yet devrine de hu isim abında gir dikten sonra, bir aralık «A k a y » idaresi» olmuş, sonra dünyaca ta nınmış bir forsun çocukca bir he vesle değiştirilemiyeceği çok geç meden anlaşılmış, yeniden «S eyrü - sefain İdaresi» adına dönülmüş, nihayet Denizcilik Bankasının ku- rulmasile ve «Şirketi H ayriye» I - daresiııin de kntılmasile «D evlet Deniz Yolları İdaresi» adı altında denizcilik Bankasının bir şubesi olarak çalışmakta bulunmuştur.
c . S.
-|l'i<"|ni!Ml|||||||lıi|||;ıll|lll|||||||!ll|||||||||||l|||||!|||||||||||l||||||||ll,HIHI,llllll|||l,illlllll,l,IHI,|!llll,llllllll„ll,l,|„,||llll|ll|||||||lllllllllll!ll||||l|l|
