Cumhuriyet Üniversitesi lahiyat Fakültesi Dergisi Cilt IX/2 s. 117-124 ARALIK 2005. S VAS
EMEKL VA Z AHMET YILMAZ VE B R CAZET ÖRNE
Yrd. Doç Dr. Ali YILMAZ••••
Anahtar Kelimeler: Sivas, Âlim, Vaiz Ahmet Yılmaz, cazet. ÖZET
Ahmet Yılmaz 1914 yılında Erzurum’da do du. Babası Hafız Ali Efendi, annesi Arife Hanımdır. Medrese e itimini Erzurum’da tamamlayarak hocası Sakıp Efendi’den cazet aldı. 1956 yılında Sivas’ta göreve ba ladı. 1971 yılında emekli oldu. u anda hayatta ve 92 ya ındadır.
Retired Preacher Ahmad Yılmaz and Sample of Autharization Key Words: Sivas, Scholar, Preacher Ahmad Yılmaz, Authorization.
Abstract
Ahmet Yılmaz was born in Erzurum in 1914. His father name is Hafız Ali Efendi and his mother name is Arife Hanım. He was complated his medrese (madrasah, theological schoool) education and taked cazetname (certificate of permission) from his teacher Sakıp Efendi. He started his official work in Sivas in 1956. Now he is living and he is 92 years old.
HAYATI
Erzurum’un Ilıca ilçesine ba lı Tebrizcik köyünde rumi 1330, miladi 1914 yılında dünyaya geldi. Babası Hafız Ali Efendi, annesi ise Arife Hanımdır. Hafız Ali Efendi Erzurum’un yeti tirdi i ender hafızlardan birisidir. Hafızası öylesine güçlüymü ki, Kuran’ı Kerim’den bir ayet soruldu unda anında, nerede ve kaç kez geçti ini hemen söyleyebilirmi . Onu görenler Kuran’ı Kerim’i be saat içerisinde ezbere olarak defalarca hatmetti ini anlatırlar. Ahmet Efendi, karde i Hafız Abdullah Efendi ve Selahattin Yılmaz Hafız Ali Efendi’den hafızlık yapmı lardır. Bunun yanında ailesi dı ından da pek çok ki i ondan hafızlık yapmı tır.
Ahmet Yılmaz, be ya ında dedesi Molla Muhammed’den Kuran’ı Kerim’i hatmedip, yedi ya ında iken babası Hafız Ali Efendi’den hafızlık yapmaya ba lamı tır. Dokuz ya ında hafızlı ını tamamlamı . Hafızlı ını
bitirdikten sonra yine babasından tecvit ve kıraat dersleri almı tır. O dönemlerde köyde okul olmadı ı için annesinin amcası Talat Bey’den Arap harfleriyle okuma yazmayı, daha sonra 1936 yılında yine Talat Bey’den bugün kullandı ımız Latin harflerini ö rendi.
Kendisinin anlattı ına göre1936 yılında 22–23 ya larında iken, okuyup anlayabilece i bir kitap var mı, diye babasının kitaplarını karı tırırken bazı Türkçe kitaplar ve “Sarf Cümlesi”ni bulmu tur. Yine kendi ifadesi ile Emsile bölümünde gördü ü bir kısmı Türkçe bir kısmı Arapça yazılardan bir ey anlamamı . Babasına götürerek bunun ne oldu unu sormu . Babası da “ lim sahipleri, ilme bu kitaptan ba lar okur ve hoca olur.” demi tir. Kendisi de “Öyleyse ben de okurum” diyerek babasından Emsile’yi okumaya ba lamı , gece-gündüz çalı arak onu bir haftada ezberlemi tir. Ö renmeye o kadar çok istekli imi ki bir ara Mustafa Karahisarî’nin Ahteri-i Kebir’ni ezberlemeyi bile dü ünmü tü. Emsile’yi bitirince babası onu ba ka bir köyde imam olan ve aynı zamanda bacana ı olan Hafız Hamdi Efendi’ye gönderece ini ve okumaya orada devam etmesini söyledi. Kendisi bu konuda unları söylemektedir: “Mevsim kı idi. Hafız Hamdi Efendi at kıza ı ile bizim köye geldi, giderken de beni beraberinde götürdü. O sene Sarf Cümlesi’ni hocamın o ulları Muhammed ve Ahmet Efendilerle birlikte okudum. kinci sene Nahivden Avamil ve Mu’ribini okudum. Üçüncü sene zhar ve Mu’ribini ve yanı sıra Halebî Sa ir’i okudum.” lk hocası bu zat-ı muhteremdir. Her ne kadar bir köy imamı ise de kendisi bütün akli ve nakli ilimlerle mücehhez bir zat imi . Dördüncü sene yani 1938–39 de hoca efendi ba ka bir köye imam gitti i için o da Erzurum’a gitti. Orada Yetim Hoca Medresesi’nin müderrisi ve Erzurum Merkez Vaizlerinden Maksut Efendi’den Nahiv’den Kâfiye ve yanı sıra da Halebî Sa ir’i okudu, ayrıca çok güzel yazısı oldu u için Maksut Efendi’den yazı me ki dersi de almı tır.
Köyde çiftçilikle u ra tıkları için belirtilen yıllarda sadece kı mevsiminde üç-dört ay okuyabiliyordu. Senenin geri kalanını köyde çalı arak geçiriyordu.
1939 yılında vatani görevini ifa etmek üzere askere gider. Üç yıl askerlikten sonra 1942 yılında terhis olur. Döndü ünde askere gitmeden önce ders aldı ı hocası Maksut Efendi’nin vefat etti ini ö rendi. O dönemde Hafız Hamdi Efendi’den Molla Cami okumaya ba ladı ama bitiremedi. 1944 yılında Erzurum’da ders okumaya karar verdi i sırada babasına kimden ders okuyaca ını sordu unda babası öyle demi tir: “Sen askerde iken Maksut ve Muhammed Sakıp Efendilerin bulundu u mecliste ben de bulundum, senden bahsolundu. Maksut Efendi buyurdular ki; “Ahmet okur ama benim ömrüm onu okutmaya kâfi gelmez” ve müteakiben Sakıp Efendinin yüzüne baktı. Senin okumanı ona ısmarladı ını anladım. Git Sakıp Efendi’den oku.”
Bu konu ma üzerine Erzurum’a gidip Sakıp Efendi ile görü tü. Hemen derse ba layıp, Molla Cami’nin kalan kısmını bitirmi tir. Ardından Farsça, Mantık, Münazara, Belagat, Hadis, Fıkıh, Feraiz, Hadis Usulü, Fıkıh Usulü Kelam ve Tefsir okumu tur. Yine kendi ifadesine göre Kelam dersini hem Matüridî, hem de E ’arî mezheplerine göre okumu ve 1952 yılında Muhammed Sakıp Efendi’den cazet almı tır.
Medrese usulünde ö renci, hocasından tüm dersleri aldıktan sonra cazet isterdi, hoca ö renciye kendili inden cazeti vermezdi. Sakıp Efendiden bütün dersleri okuduktan sonra bir gün kendisi, önceden ders müzakere ettirdi i bir arkada ının cazet aldı ını duydu. Bunun üzerine cazet istedi ini ifade eden bir mektubu hocasının evinin e i inden içeriye bıraktı ve cazetini aldı.
Sakıp Efendiden bir yandan ders alırken di er yandan da hocasına gelen talebelerin Sarf ve Nahiv derslerini onun emriyle okutur, daha yukarıdaki dersleri de müzakere ettirerek onlara hocalık da yapardı. Bunların yanı sıra Erzurum Merkez Vaizlerinden Hacı Muhammed ve Hafız Ali Efendilerden de Fıkıh okumu tur. Daha sonra da, ömrünün son yıllarını Medine geçiren Hacı Mustafa Efendi’den Mantık ve Feraiz derslerini müzakere ile birlikte Hacı Mustafa Efendi’nin kendi telifi olan Füyuzatu’l-Hakaik adlı Hadis Usulünü okumu tur.
Tahsili sırasında 1949 yılında Erzurum’da bazı camilere mam-Hatip tayini için yapılan imtihana katılmı ve Erzurum merkez camilerinden Yukarı Hasan Basri Camii’ne mam-Hatip olarak tayin olmu tur. 1954 yılında Diyanet leri Ba kanlı ınca yapılan Müftü ve Vaizlik imtihanına katılarak ba arılı olmu , ama Erzurum’da kadro olmadı ı için vazife alamamı tır. 1956 yılında tekrar bu imtihana girip Sivas merkez vaizli ine tayin olunmu tur. Emekli oldu u 1971 yılına kadar Sivas ve Erzurum’da vaizlik ve müftü yardımcılı ı yapmı tır. Emekli olduktan sonra ö renci yeti tirmeye ve camilerde vaaz etmeye devam etmi tir.
LM K L
Sivas’ta ilmi ki ili i ile tanınan Ahmet Efendi, ilim tahsiline 22 ya ında normalden oldukça geç bir ya ta ba lamasına ra men üstün zekâsı ve çalı kanlı ı ile kısa ve kısıtlı bir zamanda oldukça hızlı ve ba arılı bir ilerleme sa lamı ; gerek Erzurum, gerekse Sivas’ta sayılı ilim sahiplerinden birisi olmu tur. Günümüzde de bu özelli ini hâlâ sürdürmektedir.
Döneminde medreselerde âdet olan ve okunması gereken tüm dersleri ve bu derslere ait eserleri gerekti i ekilde okuyan ve bu dersleri
okutmaya da kadir olan Ahmet Efendi, dersiamdır. Gerek Erzurum’da ve Sivas’ta görev yaptı ı dönemlerde, gerekse emekli olduktan sonra güçlü ilmi ki ili i ve güvenilirli i sayesinde halkın iltifatına mazhar olmu , sevilmi ve saygı görmü tür. Günümüzde özellikle fıkıh konularında hemen hemen her gün insanların sorularına muhatap olmakta, 92 ya ında olmasına ra men elinden geldi ince insanlara tatmin edici cevaplar vermeye gayret etmektedir.
ESERLER
1. Çiftçi Ortaklık lmihali ve Hayvan Hakları (Sivas–1960) 30 sayfadan olu an eserde ziraatçılık hakkında bilgi, sahih ve fasit ziraat çe itleri, ziraatçılı ın artları, ziraat mukavelesi ve bozulması, hayvan hakları, hayvan hakları konusunda riayet edilmesi gerekenler ele alınmı tır.
2. Türkiye’de Cuma Namazı Sahih midir?(Ankara–1993) Kitabın ilk bölümünde Cuma Namazı hakkında verilen bilgiden sonra Cuma Namazının farz olmasının, edasının artları, köy ve ehirlerde Cuma Namazı, Türkiye’de Cuma Namazının sahih olup olmadı ı hususuna yer verilmi tir. kinci bölümde ise efaat, Tasavvuf, Kabir Ziyareti, Ehl-i Sünnet tikadı ve Küfür Lafızları gibi konulara yer verilmi tir. Eser 106 sayfadan olu maktadır.
3. Sakal Bıyık Risalesi (Ankara–1993): Eser Pakistanlı âlim ve muhaddis Muhammed Zekeriya Efendi’nin sakal hakkında yazdı ı risaleden dilimize tercüme edilmi tir. ki bölümden olu maktadır. Eserde sakal ve bıyık ile ilgili bilgiler, Peygamberimizin bu konudaki emirleri, sakala olan itirazlar, sakalı vacip olarak kabul edenlerin delilleri gibi konular ele alınmı tır. Kitap 63 sayfadan olu maktadır.
4. Mecmua-ı Ahmediye: Bu eser Sivas’ta göreve ba ladı ı 1956 yılından emekli oldu u 1971 yılına kadar kendisine sorulan fıkhi sorular ve bu sorulara verdi i cevaplardan olu maktadır. Kitapta abdest, mesh, zekât, namaz, sadaka-i fıtır hac, nikâh, talak, alı veri , kefalet, vekâlet, kurban istihsan, vasiyet ve di er fıkıh konularına ait bilgilere tafsilatlı bir ekilde yer verilmi tir. Eserin özelli i soru ve cevap eklinde bir fetva kitabı olmasıdır. 248 sayfadan olu an bu eser henüz basılmamı tır.
TALEBELER
Ahmet Efendi’den gerek Erzurum’da görev yaptı ı sırada, gerekse Sivas’a yerle tikten sonra pek çok ki i ders almı tır. Ders alan bu ki ilerin bir kısmı çe itli sebeplerle bu derslerin tümünü tamamlayamamı tır. E itim gere i derslerin tümünü tamamlayıp icazet verdi i ö rencileri unlardır:
1. Emekli Ö retim Üyesi ve aynı zamanda o lu olan Selahattin Yılmaz,
2. Emekli müftü Ahmet Akgül, 3. Emekli imam-hatip Hakkı Binici, 4. Emekli imam hatip Tahir Bölükba ı, 5. Emekli imam hatip Mustafa Orhan’dır.
Ahmet Efendi’ye hocası Sakıp Efendi tarafından verilen cazetname metnini örnek olarak yazımıza almak istedik. cazetnamenin metni u
ekildedir:
!
" "#$$%
&"'%
()*
+$
!, -
. +/0 12
! (3 4 "#
56 7!89 : 7 ;
3
< ;: = > ? :
45
@; 5
A"
BA
% #6C DEF
G%
H
0+32
" A!I + ! G4H( 2
" AJ
6!?E
4
KG)+A #.$ ;$
;%
)* +$! + 2
" LK
DK/
( !3 C
2
" MM+ N %3
0* $%3 O2
" B( 3
0H P
>+09
03
;
B5Q 6 #
A #$
# $ # R
21 ;8S 6 5 T #0F 9 3
8 + 5A&
0+AE
!5+S LK"3 5+ S LE
!2
"
T
D+!)+32
" U
)+ + 3
> L & $
V
L
/$
!PM " WE
D+
6 X* 5 L ;2
" # + 7
.
G D+0+!
D*G M
A
G ! 2
" DW(S DWE S
H
H"
H
;H
D*A$
H M
(;+ #E
A 8 A ;32 G Y ; &Z
? 321 +/0
3+0
-6 +0
L;/ [
+8
+0
P
#0F L
F
#6\
! A
H
?;H2/ 3 M .
#
D6
&
&
] /
0+& ^A
* ; _
>3; > `*
X_(3 2" + \ !
W; W; 2 0!
2a 0 ,$0 2 G
#!+> 2 G
( / >
F L b0;+
; Da
6
C
c
$
+ !H! A 8NWM 5 T #0F
L & $
V
L #6
C21
d & M 3#6
- #!"
% 3 1B !+&
6-
!.
/e
"C
”
P $!
0*
&G 0* @!
f
P1
“
0+
"+0P3 B
!
P
*G :
, &" e 5"+ Le 5KQ
LI 5
L + A! *>3 0* 70F
5
6
"+ #(1
3 g
/
W(3H8 21V&$ #!W3X+ V
2 G
! H L021H M #
K>: V+
& V&$
6 8e H6 h/ L + V
e!D+ $ i
4 ; T L
; T ,E
", E ;
@a
H L0j *" !
; Y ; #
# ;
"
# ; ( > klk AF )+3mkl
02-/! .
!M 3L *>3
EQ!;
; T L
!. &
a
0k$k
+
a
V&$
!.
21 & B
H;: )+3 &C + 3P ; C
.
X+"3 L & 2$
# ;
"L a;3D+
)+3 a
"
*>3
" DW(S *>3 # + 7
V+
0$
V&$
" DW(S
V&$ 4 : XW(3
) >: 6
-!
3) ln
>
AF )+3+ 3?$
2 G
! 3XHWm
o" [0
% l
& )+3+! +$!+
V+
a
. 4 3 " DW(S *>3
DH0W 2 $
AF )+3m
h % L
!. $6
a
" *>3
XH0W 2 _ 2 G
3XHW p ql
/
0+ ,-
F 2
"V+
6$ "*>3
l
(ml )+3, B "
p;
"*>3
Z!#E
(
B , C 0+ b 8
E )4 0$
V&$ #!K
"*>3
X+ !;
;
9+ !He +$!+
37F
2
" "
)
+$! "
)HO)W& + 3V+
0$
f+ 0+ NK( "
)W F P(W ! "
Emk
!+ 3 "
.
);e6 X8r;6! "
( E [0F "
); .8
0+ $! "
!$ L!1 "
_T +$!+!
3L!S "
)W
0+ ,- "
%
N 6!K 21D ! @ N
;)+3h % V&$ 2
P B
0W L_
!321
! 3XH_el
F AF (
+6"
E )4V&$
M !D;
+"
+" [ - ->#!
[0F
E!p F
FG DH0W 2 $
% 3 #6
- b0;+ DW(S
W(sX+" _E3 1 GH"l
+6DW(S
"H #"-
6 d &
e0F! L . X*G 3#
,
# 6
e
!: )+3+$!V+
!. V&$
a
"DW(S L
*>3N&LI
+ ! ! E )+32
" +
O 0$
!W +0
" *>3
[8. AF
k
,l
l
E
AF L ! "
C !
!:
P!_ +
!
TE Z )+3
+$! 1+ 3i GS
. 4 3iKCS 2
" 5 P "3 " P 6
1;F
L
2
X H+0 X/" +
" *>3
)HA
# ;
" )H W
;#!. #.!5Q
"@(;
2
l
!mk
.:
+$!
*>3
2 G
HK @ ( 78
!$ 78 " 2
" ?$ 7F #-
#0
DW(S
2 G
. 3 .
B) /6
+6"7F
B+$ t
G>
$ " Ug
*>3 ; T M !`4P1 B
\ W;
( b0H
+
"
+ NK( "
H $! 0+ N ( " *>3+
e
e
X8r;6! "
)
J: "
!: , 3 # ; A
"P( E [0F
"
0_T ,G. " )W F #!K" "
)W
0+ ,- "
/
"
)W F #!K
0
+ e L!S "
0km
_l
& ,G "
-1 "
/ P
+$! , -
3 "
X+
"
)W
1 3 "
P Z"
& 3 "
+ 39 6
3 "
)W
F b0;H1 +$! +6" 3 "
" 1
6F
+$! "
e
1 "
H
"
#
3#!: # ?
#g: L!1 "
+6"
+6" 3 +0W H :
+6" 3 " #&
" "
u Z
" 2 G
a;H !
+6" " PM : , 6
3
2
" "
"2 G 2
%
j;N ;
6 G> "
"2 G
a;, C
"
LK
" g 6(
!3 "
(3
G 6$%
O
X \ 1
M
" K( (
j;
v
01 B
M 3 % 3 1 B
" ; +0
63 G*!KG@ ( @!r
#
w e ! A!3@ (
56: 2 G
!3 0;+ DH
W
2 G & A0\
Md &
”
G GM G&GV
&G ! 0* A030
P ! G3 M1
“
x
2 G
”
f
P1
.&G +" .! 3
“
x
2 G
”
0* @!
f
P1
P $!
0*
&G
“
" ,
& A-G#
e
#
$
#
e
/$G 1`4
\ e6 +$ +&$ ,E
6. !#0H N /e # !* iK>: @ (
-e
3
; 6 yF
0 1`4
#
$ !3
H
Y ! a "3
#Fe +_ #!& M #
Z!D+ $ iK>: #a
/ ,
& p /G
5 6.
5 Q 2
" #&F
T
&
H/ S HE @a
$G 2 G d
",
& A-GA0T M
%
X 4i T
X0 G
V
> Q : #
!. # 6
Ps
F * ] !# E
0;+
2 G
% 21
L/ "M ` K!
H6
0+
;3 (
LK
"2 G
F # [gc
NT8M #
j . g_
2
"r "P 0;p % K "
5 !
6% L0 `
,
. 3 .
"2 G &
2
" `
N 1
B:
5(! .G
”
P 6T! A X!0d
!
“
! Q03 *G
”
W ( !
; 21_AE X8X >,
T0
;:
“
r HN!#"Q
.
u0+$
+&
”
X+6"#!" E0; \2 G Pz`!+> ! 6G3 !+> ! !+> H0
#H/ # E X+AF0 XH6"{
e +6"
“
2 G
"N+0
”
E0 V0 !
, $0Mu
! W 0 ( e!
“
@!`
! ! .
6
A
2
"
0 !
V
e
LK
"
^AJ2
"
”
`!
! - G ` - ! /GP3 gQ
Q 3
#0432
" $G h/ #&8 @a G #8F
V
` `
c "
G
+
3 !
A0+#( < " A6$% 5A # E!r01 +3
!D5 1
+ AV GM +: !r;
`(
/
A! T
A
"#( <
GM
j; +$
(3 6$%
O2
" +$! M ! + 2
"
2
% rM !21
v
k
Pml
"2
"L
, B+$! /& _E
p
&$
& 3
OX*G :
0+
"
2" )+3
L0 [0F !: * @ +
! 0 !
_
