KILI KIRK
YARAN,
ARİ GİBİ ÇALIŞAN
Konur ERTOP
B
ehçet Necatigil'in 6anatı çok titiz bir İşçiliğe dayanıyordu. Kendi yaşamından gelen izlerle, kişi sel duygu ve düşüncelerle ya da çevreye, küçük insanların serüvenlerine yönelen gözlemlerle oluşturdu ğu bütün şiirlerini kurarken dikkatli, özenli yapılar kur muştur. Bu şiirler kimi zaman sade, basit görünüşlü bir öyküye yaslanır. Çok sevilen «Gizli Sevda», «Barbaros Meydanı» gibi şiirleri yalın çizgili yaşam öykücüklerl canlandırmaktadır. Ailenin gizierini scgiayan evleri, ana - babanın «Bizier ki büyükken bu kadar yılmışız da/ Ya onlar küçücük kalırsa ardımızda?» diye üstlerine titrediği çocukları anlatan şiirlerinde olağan, rahat, ba sit görünüşlü söyleyiş ustalıkları yakalanmıştır.Yoğun ve zengin sanat yaşamının özenil çalışma ları onu konularına uygun yeni anlatımlara götürmüştür, insanın kendi yaşamıyla bir hesaplaşmasını veren «Ki lim» şiiri imgelerin, sesin temayı yansıtmasında en us talıklı örneklerden biridir.
Necatigil'in şiirlerini oluştururken ortaya koyduğu dikkat ve sabırlı çalışma, uğraştığı bütün alanlarda ken dini göstermiştir Almancadan çevirdiği otuzu aşkın ya pıt iki dilin bütün olanaklcrmı gözeterek yapılmış çalış malar sayılmaktadır. Özellikle Rilke ve Knut Hamsun çe virileri bir yazı ustasının kelemiyle Türkçeye k a z a n d ır dıklarını belli eden örneklerdendir.
Onun titiz çalışmasının ürünlerinden biri olan «K ü çük Mitologya Sözlüğü» ustaca hazırlanmış bir kıla vuzdur. Bu yapıtın basıldığı tarihte yayımlanmış «Kuğu lu Göl» şiirinde mitologya, ozanın sanatını besleyen İl ginç kaynaklardan biri olarak görünür.
Necatigil'in kaleme aldığı iki kılavuz kitap sabırtı çalışmasının örnekleri arasındadır. Bunlardan «Edebiya tımızda İsimler Sözlüğü* edebiyatımızın başlangıçtan günümüze kadar gelen yüzlerce temsilcisinin yaşam öy
küsünü en doğru biçimde dile getirmektedir. Mesleğinde başarılı bir edebiyat öğretmeni olan Necatigil bu e) kitabın da bilgili bir edebiyat tarihçisi kimliği göstermiştir. Günü müz yazarları İçin ilk elden sabırla bilgi derlerken eski edebiyatımız İçin de en güvenilir bilimsel kaynaklardan yararlanmıştır. Doğum, ölüm tarihleri, kitap adları, ki tapların yazım ya da basım tarihlerinin yanlıştan uzak lığı bu sözlüğü benzerlerinden ayırmaktadır. Bir düzyazı ustası da olan Necatigil, sözlüğünde yoğun fakat aydın lık bir anlatım kullanmıştır. Kişilikler ve yapıtlar için sağ lam değerlendirmeler getirmiştir.
Yayımlanmış İlk yapıtı Otto Sples'ten çevirdiği «Türk Halk Kitapları» adlı inceleme olan Necatigil, Türk ede biyatıyla ilgili bilimsel araştırmaları, monografileri, bi limsel makaleleri her zaman yakından izlemiştir. İsim ler sözlüğü, bütün bu çalışmaları derleyip değerlendir miştir. Bu sözlüğün ozana «Kitaplarda Ölmek» şiiri İçin esin kaynağı olduğu da hatırlanmalıdır.
Edebiyatımızda isimler Sözlüğü’nü bütünleyen İkin ci bir yapıt. Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü’dür. Bura da yüz yıljık roman ve öykümüzün zengin bir görüntüsü canlandırılmışım Pek çok yapıtı günümüz kuşaklarına İlk elden tanıtan sözlük, sanat dünyamızın dikkatlerini de bu yapıtlar üzerine çekmiştir. Fatma Aliye Hanımın Muhaderat (akılda kalan hikâyeler, faydalı bilgiler) adlı .romanı bunlardan yalnız bir tanesidir...
Behçet Necatigil isimler sözlüğünde kendi sanatı nın özelliklerini şöyle belirlemiştir: «Şiirde kırk yılını do ğumundan ölümüne, orta halli bir vatandaşın, birey ola rak başından geçecek durumları hatırlatmaya; ev - aile - yakın çevre üçgeninde, gerçek ve hayal yaşantılarım iletmeye, duyurmaya harcadı.» Arı gibi çalışkan ozan, kend tanımladığı bu İçerikle etkili bir şiir dünyası oluş tururken İsimler ve eserler sözlüğü yapıtlarıyla kılı kırk yaran bir İncelemeci olduğunu da göstermiştir.
