Üsküdarda bir şaheser

GÜZEL SANA V>.A üt

İstanbulun sanat şaheserleri Te m im arî âbideleri arasında Üsküdar’ın İncisi sayam ı' ve On sekizinci asrın hakikaten U r nnut vo kudret m ah ­ sulü olan çeşmesi şiir dolu i ■ m an­ zara teşkil etmektedir.

Üçüncü Sultan Ahm ed’in damadı Uo bitlikte söylediği'şu iki tarih m ıs­

raını cephesinde taşıyan çeşme iske­ le civarındaki Mlhrtmah camisi İle birlikte İki ayrı devrin tinin sa'hife- lerl gibidir:

Dedi Hur. Ahmed ile bile İbrahim tarihin Suvardı âlemi desti Muhammene

cevauu.^h r a m ısralar A lım ed-l S a ik tarafın ­ dan bizzat, sülüs olarak yaziiıneş ve çeşmenin üstüne hâkbetlhllınlçtlr. Altında da (Ahmed bin Mehmed Ila ıı) imhası vardır.

Sultan Ahm ed’in Üsküdar da yap­ tırdığı bu çeşme de dört cephelidir. Abidenin yiizü denize bakar, iler cep­ henin ortasında bir yaL.l. vardır. Çeşmenin her cephesindeki mermer­ lere kabartm alar ve oym alar yapıla­ rak Lüyuk tir sanat eseri meydana getirilmiştir.

Pek kudretli bir el işinin hayran k kaçağı bir güzellikle oyulmuş ol.nı bı. inli sütunları ve On sekizinci us- r inceliklerini gösteren sclsebtikrl gurup de mestolm.ımak imham-izdir.

Muslukların yanlarını süsiiy.n ..a- bartm a ¿diler, saçağın altım çepeçev­ re saran Lstalâktltlcr çeşmenin güzel­ liklerini ta’ nlıyan nusurlardır. Ü s­ küdar çc.şmesl Lâle devrinin bellibaşlı eserlerindendir. Lâle devrindeki te­ ceddüt, ilhanımı A vr imadan olarak inkişaf etmişti.

Üçnc.ü Ahmed zam anında sanat üs­ lûbu klâsik tarzdan aynla. »k değiş- * meğe başlamış ve o zam ana kadar mimarimize girmiyen tezyin şekille­ rinin kullanılmaslle yeni bir tarz h a­ sıl olmuştu. Eu değişm", sanatkârla­ rın tezyinata bir yenilik vermek ga­ yenle hareketlerinden vu..uda gel­ miştir.

Lâle devrinin m ahsulü olan Üskü­ dar çeşmesindeki kabartm a tezyinat, Istalâktitler ve klâsik tarzı; .';it baş­ lı h at’ . m bakiyeleri Barok dem i­ nin k, vi;.masile tamamen k..youl- ı»ıu.,tur.

Lâle devrinin mühim bir.âbidesi olan Üsküdar çeşmesinin İnşasında birçok şairler tarih tanzim etmişler­ dir. Çeşmenin bir cephesinde şair '.'o- k i.’ln, diğer cephesinde de tarihçi ve aynı zam anda ş.... olan Rahmi ’nin ta ıih kitabeleri kasılıdır.

M. i7Ü3 de kurulan bu çeşmenin tramvay meydanına bakan tor- i n- nu, meşhur Nedim’in de bir kitabesi vardır. liu k..n. ı.H İstanbul şahinin ou . ... ’ .vmaıın şöyle ekaşmuz:

i fahri mevcudat Sıman . ,et G n J Şıihi sahil mesair zilli vâki hasreti Emi nü yesribü b at ha muini m illeti

ho-ışa t'h ı anced şehi ilâna hid iıü

— . „ . . i

r Ula..,an

mâda Olup gufran-ile ümmil safiye h-râatî ‘ dar ha a Anın ruhu şet..' .; ha ile enlemde

> 0 s ûın

Demnu pAkiue ilham edince

■ ' ı h a m . ı .'esbap

Veriri â~anı ve damad İ ■ .mı •pa$unm GıtUİ kâmuı hitabı ıniişuU--oile edup v adap Şeref ülm... o ün ya d eyledikten s nura evırile Bu ayni zemzemin çiin kaldı icrasın ana l,rap Türabı kabrine merhumenin ihram

ıvan yaptı

itinamın Bu şehri ma ile Sultan Ahmed eyledi seyrap İ l i l

Nürettin Yatman

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi